Morgunblaðið - 25.01.1997, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 25. JANÚAR 1997 31
áætlana um virkjanir og stóriðju
ðium
tigu
tndi frá sér ályktun í
kngum áætlana um
nið eftir hérlendis og
3tu við staðsetningu
ræddi við ferðamála-
iþjónustu til málsins.
sem væri eins konar aðkoma að
Mývatni,
„Við getum séð hvernig Bjarnar-
flag er allt útjaskað í dag og borið
það saman við það hvernig Lands-
virkjun hefur gengið snyrtilega frá
í kringum Kröfluvirkjun. Við hefð-
um margir frekar viljað sjá virkjun
í Bjarnarflagi og þá gengið snyrti-
hvort það verði gerður góður vegur
yfir Sprengisand, þá segja þeir að
það megi alls ekki. Svona var þetta
líka fyrir 20 árum þegar menn voru
spurðir hvort þeir vildu hafa mal-
bikaðan hringveg í kringum ís-
land,“ sagði Halldór.
Hann segist ekki hafa orðið var
við að þær virkjana- og stóriðju-
framkvæmdir, sem þegar hefur
verið ráðist í hér á landi, hafi vald-
ið nokkrum skaða hvað varðar
komu erlendra ferðamanna til
landsins, heldur þvert á móti hafi
það leitt til þess að vegakerfið hafi
orðið betra og þannig stuðlað að
aukinni ferðamennsku. Hvað varð-
ar fyrirhugaðar virkjana- og stór-
iðjuframkvæmdir segist Halldór
ekki geta ímyndað sér að þær geti
haft nokkur áhrif á straum erlendra
ferðamanna til landsins.
„Frekar held ég að hvalveiðar
hafi neikvæð áhrif heldur en stór-
iðja ef rétt er að henni staðið. Það
geta auðvitað allir viðurkennt að
álver í Hvalfirðinum kemur til með
að raska dálítið hugarró íslendinga
að minnsta kosti, en járnblendið
hefur ekki hlotið nein ámæli frá
útlendingum svo ég hafi heyrt að
minnsta kosti. Ef rétt er að þessum
málum staðið þá tel ég að það sé
pláss fyrir alla, og ég held að það
sé aðalatriðið að fara varlega áfram
og hver reyni að troða sem minnst
i staðsetningu virkjana og stóriðjuvera.
lega frá því frekar en að hafa það
svona eins og einskismanns land
eins og það lítur út núna. Ferða-
menn hafa vissulega áhuga á því
að komast þangað þar sem allt er
algjörlega ósnortið, en það hefur
enginn gaman af því að sjá eitthvað
sem er búið að hrófla við og ganga
illa frá. Þetta er því spurningin um
að nýta alla hluti skynsamlega, og
þeir erlendu ferðamenn sem ég hef
samband við eru mjög sáttir við það
hvernig gengið er um þessa hluti
hér og þeim finnst það eðlilegt,“
sagði Pétur.
Hefur stuðlað að aukinni
ferðamennsku
Halldór Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Safaríferða, segist
ekki hafa heyrt nokkurn erlendan
ferðamann ræða um það
sem gert hefur verið á
sviði stóriðju eða virkj-
anaframkvæmda hér á
landi.
„Það hafa auðvitað allir
áhyggjur ef þeir eru
spurðir, en ef þeir eru ekki spurðir
þá hafa þeir ekki áhyggjur vegna
þess að þá vita þeir ekki hvað stend-
ur til. Það er alveg eins og þegar
verið er að tala um það hvort út-
lendingar hafa áhyggjur af því
á hagsmunum annars og hugsa um
hagsmuni þjóðarinnar í heild.“
Fara verður með gát
í allri uppbyggingu
Gunnar Guðmundsson hjá Ferða-
skrifstofu Guðmundar Jönassonar
sagði að ekki mætti gleyma því að
hvort tveggja þyrfti að vera til hér
á landi, ferðaþjónustan og stóriðjan,
en fara yrði með gát í allri uppbygg-
ingu. Ekki mætti gleyma því að
virkjanarannsóknir hafi á sínum
tíma orðið til þess að opna hálendið
fyrir umferð ferðamanna og þannig
verði að skoða heildarmyndina þeg
ar fjallað sé um þessi mál en ekki
slíta hlutina úr samhengi.
„Það. er til dæmis spurning hve-
nær brú hefði komið á Tungnaá ef
engar virkjanaframkvæmdir hefðu
átt sér stað, og í þessu
sambandi mætti hafa í
huga ljóðlínur Tómasar
Guðmundssonar um að
landslag væri lítils virði
ef það héti ekki neitt og
á sama hátt mætti segja
að það væri lítils virði ef enginn
kæmist þangað. Það þarf að reyna
að ná sátt um þessi mál, en þegar
menn koma fram og einblína algjör-
lega á annan þáttinn, þá mun það
ekki leiða til sátta,“ sagði Gunnar.
Náttúruspjöll
verði ekki
meiri en nauð-
synlegt er
Reuter
JAVIER Solana, framkvæmdastjóri NATO (t.v.) á fundi með Borís Jeltsín Rússlandsforseta í Moskvu.
Rússar hafa fordæmt áform um stækkun bandalagsins til austurs en fullvíst er talið að hún verði stað-
fest á leiðtogafundi NATO í júlímánuði.
Auknar efasemdir
um stækkun NATO
I Bandaríkjunum hefur andstaða við áform
um stækkun Atlantshafsbandalagsins til
austurs farið vaxandi og ýmsir þekktir sér-
fræðingar hafa lýst yfir efasemdum sínum
um ágæti þessa. Auk gífurlegs kostnaðar
nefna margir að stækkun bandalagsins geti
orðið vatn á myllu „haukanna“ í Moskvu.
BÚIST er við, að ákvörðun
um stækkun Atlantshafs-
bandalagsins, NATO,
verði tekin um mitt þetta
ár en innan bandalagsins eru þó
ekki allir á eitt sáttir um þessi áform.
í Bandaríkjunum hefur andstaðan
við stækkunina farið vaxandi og
þótt þar sé aðeins á ferðinni hávær
minnihluti, þá er um að ræða mál,
sem ný ríkisstjórn Bills Clintons
verður að taka á strax. Vilja sumir
gagnrýnenda áætlunarinnar, að
Clinton, sem þarf ekki lengur að
hafa áhyggjur af endurkjöri í næstu
kosningum, leggi hana á hilluna eða
breyti henni í víðtæka langtímaáætl-
un um stöðugleika í Evrópu.
Umræður um stækkun NATO
hafa staðið í meira en tvö ár en það
er kannski fyrst nú, sem málið kemst
verulega á dagskrá í Washington.
Er ástæðan helst sú, að Bandaríkja-
stjóm ætlar að leggja að Rússum
að fallast á víðtækt bráðabirgðasam-
komulag um evrópsk öryggismál, þar
á meðal um stækkun NATO, á næstu
mánuðum.
Samið fyrir
heimsókn Jeltsíns?
Fyrirhugað er, að Borís Jeltsín,
forseti Rússlands, komi í opinbera
heimsókn til Bandaríkjanna í mars
eða apríl en haft er eftir heimildum
í bandaríska utanríkisráðuneytinu,
að heimsóknin verði tilgangslítil
verði ekki búið að semja um þessi
mál áður. Strobe Talbot, aðstoðarut-
anríkisráðherra og einn ákafasti tals-
maður stækkunar NATO, spáir því
hins vegar, að mikið verði unnið í
þeim á næstu vikum.
Robert Zoellick, sem starfaði fyrir
Bush-stjórnina, segir, að fram að
þessu hafi Bandaríkjastjórn og þeir,
sem styðja stækkun NATO, haldið
málinu utan við umræðuna innan-
lands vegna þess meðal annars, að
báðir frambjóðendurnir í forseta-
kosningunum í nóvember hafi verið
því hlynntir. Segir hann og Talbot
einnig, að nú hyggist ríkisstjórn
Clintons og repúblikanar líka reyna
að skapa góða stemmningu fyrir
stækkuninni fýrir leiðtogafund
NATO-ríkjanna í júlí.
Andstaðan við hugmyndina hefur
þó verið vaxandi allt frá því Clinton
kvað upp úr með hana í Póllandi í
janúar 1995. Hún fékk svo byr und-
ir báða vængi í síðasta mánuði þeg-
ar Utanríkismálaráðið, óháð en
áhrifamikil samtök um utanríkismál,
lýstu efasemdum um hana.
Engin haldbær rök
í umræðum um stækkunina var
Michael Mandelbaum, kunnum,
frjálslyndum fræðimanni, vel fagnað
þegar hann sagði, að Bandaríkja-
stjóm hefði engin haldbær rök fyrir
stækkuninni og markmiðið
með henni — til dæmis að
finna NATO, nýtt hlutverk
að kalda stríðinu loknu —
tæki ekki nægilega á evr-
ópskum öryggismálum.
Hvernig getur NATO, spurði
hann, leyst deilur milli þjóða og þjóð-
arbrota í Austur-Evrópu þegar það
er ófært um að leysa Kýpurdeiluna
þótt hvorirtveggju, Grikkir og Tyrk-
ir, eigi aðild að bandalaginu?
Gagnrýnendur stækkunarinnar
segja einnig, að kostnaðurinn við að
færa heri Mið-Evrópuríkjanna upp á
NATO-planið muni bitna á efnahags-
uppbyggingunni en menn geta sér "
til, að hann verði einhvers staðar á
bilinu 40 til 100 milljarðar dollara,
2.700 til 6.800 milljarðar ísl. kr.
Veik staða Rússa
Brent Scowcroft, fyrrverandi ör-
yggisráðgjafi Bandaríkjaforseta,
sagði, að dregið hefði úr mikilvægi
stækkunarinnar á síðustu tveimur
árum þar sem stöðugleiki ríkti í Mið-
Evrópu og frammistaða rússneska
hersins í Tsjetsjníju sýndi, að af hon-
um stafaði lítil ógn.
Hvað sem þessu líður er þó ljóst,
að Mið-Evrópuríkin binda vonir sínar
um stöðugleika við aðild að NATO
og þótt Scowcroft hafí sínar efa-
semdir, þá telur hann það beinlínis'
hættulegt að hætta nú við stækkun-
ina. Upphaflega lagði hann þó til,
að NATO ábyrgðist öryggi þessara
ríkja einhliða og án þess að taka þau
inn í bandalagið.
Andstæðingar stækkunarinnar
segja, að veik staða Rússa sé ein
helsta röksemdin fyrir því að fjölga
aðildarríkjunum ekki. í þeim hópi er
til dæmis Sam Nunn, fyrrverandi
öldungadeildarþingmaður frá Georg-
íu, en hann segir stækkun nú geta
hrætt Rússa til að sýna Eystrasalts-
ríkjunum og Úkraínu yfírgang með
það fyrir augum að nota þau sem
múr á milli sín og NATO. Aðrir segja,
að stækkunin muni verða vatn á
myllu haukanna í Moskvu en ef við''
hana yrði hætt, myndi það styrkja
lýðræðisþróunina í Rússlandi.
Hvað gerir öldungadeildin?
Hugsanlegt er, að stækkunin fái
ekki tilskilinn atkvæðafjölda í banda-
rísku öldungadeildinni, 67 af 100
atkvæðum, en Charles
Kupchan, sem átti sæti í
öryggisráðinu í fyrri ríkis-
stjóm Clintons, segir, að
það myndi sýna Evrópu,
að Bandaríkjaforseti gæti
ekki reitt sig á samþykki þingsins
við hernaðarafskiptum í Norðurálfu.
Talbot og Zoellick telja þó, að
Clinton muni fá stuðning öldunga-
deildarinnar þegar þar að kemur, lík-
lega árið 2000. Almenningur styðji
stækkun bandalagsins og leiðtogar
beggja flokkanna einnig.
Heimild: The International Her-
ald Tribune.
„Engin hald-
bær rök fyrir
stækkun"