Morgunblaðið - 18.02.1997, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 18. FEBRÚAR 1997 31
LISTIR
Tvímennt á slaghörpu
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
JÓNAS Ingimundarson og Gerrit Schuil.
TONLIST
Kirkjuh voll
PíANÓTÓNLEIKAR
Fjórhend píanódúó eftír Schubert.
Jónas Ingimundarson og Gerrit
Schuil, píanó. Safnaðarheimilinu
Kirkjuhvoli, Vídalinskirkju í Hafnar-
firði, laugardaginn 15. febrúar.
Á ÞRIÐJU tónleikunum af alls
níu fyrirhuguðum á Tónlistarhátíð
í Garðabæ 18.1.-31.5. 1997 í til-
efni af tveggja alda afmæli Franz
Schuberts máttu þröngt sáttir sitja.
Uppi á hljómleikapalli þ.e.a.s. Ein
fáheyrðasta undirgrein píanóbók-
mennta var í boði, verk fyrir tvo
píanista og eitt píanó, sem mann
rekur ekki minni til að hafa séð í
framkvæmd utan heimahúsa og
varla það. Hina litlu algengari syst-
urgrein, dúó fyrir tvö píanó, fengu
höfuðborgarbúar síðast að heyra
svo undirr. viti sl. apríl í meðförum
Steinunnar B. Ragnarsdóttur og
Þorsteins G. Sigurðarsonar.
Líkt og hofferðugir riddaradans-
ar miðalda urðu síðar að almúga-
dönsum og loks að söngleikjum
barna, hefur notkun fjórhenda pían-
ósins hnignað frá því að vera ein
helzta skemmtun tónlistarheimila
(og jafnframt samspilsvettvangur
tónskálda - algengt var að tveir
kompónistar „djömmuðu" fjórhent
saman er þeir hittust, ýmist eftir
nótum eða af fingrum fram) í það
að vera aðeins samæfingartól ungra
píanónema og kennara þeirra. Af
er sú tíð að heilar óperur og sinfón-
íur voru gefnar út fyrir fjórhent
píanó. Rafhljómflutningstæki og
streita 20. aldar hafa í sameiningu
séð til þess. Sömuleiðis er aflögð
sú venja tónskálda ýmist að kanna
„markaðsmöguleika" smálagabálka
með þessum hætti áður en ráðizt
var í orkestrun, eða þá að þurr-
mjólka vinsæl hljómsveitarverk í
syrpuformi með fjórhendum heimil-
isútgáfum. Líklega má kenna einum
umfram flesta aðra um það að setja
þurfti upp styrkjakerfi handa tón-
skáldum - og um leið fjarlægja þau
LEIKLIST
Risinu,
Ilverfisgötu 105
SNÚÐUR OG SNÆLDA
Astandið e. Brynhildi Olgeirsdóttur
og Sigrúnu Valbergsdóttur. Leikstj.
Sigrún Valbergsdóttír. Lýsing og
hljóð Kári Gislason. Leikarar: Sigrún
Pétursdóttir, Sigríður Helgadóttír,
Aðalheiður Sigurjónsdóttir, Auður
Guðmundsdóttir, Karl Guðmunds-
son, Anna Tryggvadóttir, Hafsteinn
Hansson, Sigríður Söebech, Sigmar
Hróbjartsson, Brynhildur Olgeirs-
dóttir. Harmonika: Magnús Randrup.
Leikm. og bún.: hópurinn. Laugar-
dagur 15. febrúar.
frá þörfum almennings. Hét sá
Thomas Aiva Edison, galdramaður-
inn frá Menlo Park, og hafði vænt-
anlega aldrei minnsta grun um
þessar skelfilegu hliðarverkanir
fónógrafsins.
Að vekja þessa nánast horfnu
tóngrein úr dásvefni er í samræmi
við þakkarverða tilhneigingu síð-
ustu áratuga til að grafa upp
gleymda og gulnaða tónlist, og þarf
út af fyrir sig ekki mikinn frum-
leika til að sjá fyrir sér tvo flinka
píanista leiða saman hesta sína á
eitt hljómborð, einkum úr því báðir
eru þaulvanir undirleikarar. í fjór-
hendan píanóleik þarf afar sam-
SEINNI heimsstyrjöldin náði til
íslands, þó ekki væri með sama
hætti og í öðrum Evrópulöndum.
Ég er ekki það gamall að ég upp-
lifði hana. Það sem ég veit um stríð-
ið er hvernig aðrir upplifðu það.
Sú upplifun hefur mér virzt ögn
einsleit; ungar ísl-enskar gálur
lögðust undir heilu herdeildirnar
og voru á góðri leið með að útrýma
„hinum glæsta íslenzka víkinga-
stofni". Þær voru álitnar föður-
landssvikarar, þeirra glæpur verri
en mannsmorð. Lítið hefur verið
um málsvarnir fyrir þessar „drós-
ir“, enda fáir nennt að hlusta, hin
útgáfan er mikju skemmtilegri.
I leikritinu Ástandið, sem leik-
félag Félags eldri borgara sýnir í
stillt tímaskyn, og virðist því í fljótu
bragði ekki spilla hæfileiki til að
geta fylgt öðrum. Þó munu ná-
kvæmnikröfur slaghörpunnar fyrir
fjórar hendur líklega með því vægð-
arlausasta sem þekkist í kammer-
samleik. Öll meiriháttar tilþrif í
hraða- og styrkbreytingum eru því
óhjákvæmilega háð löngu og nánu
samstarfi, og kom það gleggst fram
í fyrsta verkinu, Ouvertiire í F-dúr
D675, er mótaðist af fremur
„kassa“-kenndri dýnamík og varð
að auki svolítið hörð undir tönn í
forte-köflum.
Samfelldnin og mýktin varð meiri
í Divertissement la hongroise D818.
Risinu, rifja fjórar konur upp
hemámstímann, og þau hlutverk
sem þær léku þá. Allar höfðu þær
orðið ástfangnar af hermönnum,
og hermenn af þeim, misalvarlega
þó. Allt fær sína umfjöllun; þeirra
sýn, jákvæð viðhorf, tvískinnungs-
háttur, neikvæð viðhorf og her-
mannanna.
Leikarar eru tíu en hlutverkin
eru tuttugu og fimm. Ég vil í sjálfu
sér ekki gera upp á milli frammi-
stöðu leikaranna en vinkonurnar
fjórar (Sigrún Pétursdóttir, Sigríð-
ur Helgadóttir, Aðalheiður Sigur-
jónsdóttir og Auður Guðmunds-
dóttir) voru frábærar. Hafsteinn
Hansson fór á kostum í öllum sínum
hlutverkum. Hann kom fram sem
Hið prósessíulega Andante var
músíkalst túlkað, og Marcia-þáttur-
inn, e.k. hægur ungverskur galopp,
var beinh'nis heillandi. I hinni vel-
skrifuðu tónleikaskrá komu fram
skiptar skoðanir rómantískra tón-
skálda á lokaþættinum, og hallaðist
undirr. í meginatriðum á sveif með
Mendelssohn, því þátturinn virtist
helzt til langur fyrir svart/hvítt
píanó, en hefði trúlega notið sín
betur í litauðugri hljómsveitarút-
færslu.
Þegar hér var komið sögu, tók
maður að átta sig á grófasta munin-
um á þessum tveim ágætu píanist-
um, er skiptu „primo“ og „secondo“
(diskant- og bassahlið) bróðurlega
á milli sín í verkunum fjórum (J-G,
G-J, G-J & J-G í tímaröð), en hann
virtist helzt vera sá, að Gerrit skil-
aði öllu óaðfinnanlega í rytma en
stundum örlítið hart, meðan góm-
sætur fífutónn Jónasar gat kostað
eina og eina dauða nótu eða knús-
aða rúllöðu.
Rondóið mikla, Grand rondeau í
A-dúr D951, tókst líkast til bezt
hjá þeim félögum. í þessu verki,
sem og í f-moll fantasíunni í lokin,
er rómantík Schuberts lituð af
léttdapurri eftirsjá eftir Mozart, og
verða flest önnur rómantísk píanó-
verk þungstíg í samanburði. Þeir
Jónas léku þetta heillandi og þokka-
fulla verk af lipurri mýkt og innlif-
un, sem Fantasían glæsilega
(D940), gimsteinninn í fjórhendum
píanóbókmenntum, náði ekki alveg
upp í, enda tók samstillingin þar
að gliðna undir lokin, kannski sakir
þreytu, auk þess sem vart varð við
smávegis stirðleika í 6/8 milliþætt-
inum (Allegro vivace). Miðað við
skamman samstarfstíma Gerrits og
Jónasar má þó furðulegt telja hvað
náðist mikið úr þessum tvímenn-
ingi, og þegar þeir félagar slógu á
alþýðlegri strengi í uppklöppunar-
lögum, fyrst með valsasyrpu, síðan
með Marche militaire, birtist manni
örskotsmynd af notalegu skemmti-
gildi gamla tvímenningsformsins
frá tímum þegar til var heimilislíf.
Vissulega tónar í tíma leiknir.
Ríkarður Ö. Pálsson
lífsleiður afi (eða hvort Iífið hafí
verið afaleitt), óbreyttur dáti, her-
lögregla með tyggjó, timbraður
kostgangur og ástandsnefndar-
maður sem hafði sko svar við öllu,
og vafalaust meiru til.
Upphaflega var Ástandið frá-
sögn, skrifuð af Brynhildi Olgeirs-
dóttur, flutt í Ríkisútvarpinu. Sig-
rún Valbergsdóttir leikstjóri fékk
hana síðar til að skrifa drög að
leikriti sem á endanum varð
Ástandið.
Virkilega gaman var að fá að sjá
og heyra um „ástandið“ frá fólki
sem var á staðnum meðan það varði.
Engin rómantísk fortíðarþrá eða
handarbaksnag, heldur var sagan
sögð: „Ég var þarna, ég var ekkert
betri en aðrir, ég tók þátt.“ En það
er nú einu sinni svo að sagan er
skrifuð af sigrurvegurunum, og hin-
ir almennt viðurkenndu sigurverar
stríðsins voru ekki konur.
Er ekki kominn tími til að horf-
ast í augu við staðreyndir; fólst hin
svokallaða „Bretavinna" bara í að
grafa skurði?
Heimir Viðarsson
Perlusaumur
í Hæðarg-arði
o g Hraunbæ
NÚ stendur yfír sýning á verk-
um unnum með perlusaumi af
22 nemendum í félagsstarfi
aldraðra í Hæðargarði 31 og
Hraunbæ 105. Hér er um að
ræða fjölbreytt úrval skraut-
muna og nytjahluta s.s. dúka,
skála, munnþurrkuhringja, jóla-
og páskaskrauts ýmiss konar,
ásamt fjölda skartgripa.
Sýningin stendur til 20. febr-
úar.
Verk úr
járnrörum
í DAG, fimmtudaginn 20. febr-
úar, kl. 17 opnar Kristján Guð-
mundsson myndlistarmaður
sýningu í Ingólfsstræti 8.
Á sýningunni eru fjögur
verk, öll ný af nálinni. Flest eru
þau gerð úr jámrörum sem að
þessu sinni eru þó óryðguð.
En svo sem oft áður skákar
listamaðurinn í skjóli beinna
lína, sem sumar eru litsterkar,
enda litnum frekar ætlað að
verða til aðgreiningar en til
blæbrigða- að sögn listamanns-
ins;
í sýningarskrá segir að Krist-
ján hafi haldið yfir 40 einkasýn-
ingar hér heima og erlendis síð-
an 1968 og tekið þátt í fjölda
samsýninga.
Gallerí Ingólfsstræti 8 er
opið fimmtudaga til sunnudaga
frá kl. 14-18. Sýningu Krist-
jáns lýkur 23. mars.
Sýningum á
I hvítu myrkri
að ljúka
NÚ ERU aðeins tvær sýningar
eftir á leikriti Karls Ágústs
Úlfssonar, í hvitu myrkri, sem
sýnt hefur verið frá liðnu hausti
á Litla sviði Þjóðleikhússins.
Sýningar eru orðnar hátt í 40
talsins en verkið þarf nú að
víkja fyrir næstu sýningu á
Litla sviðinu, Listaverkinu eftir
Yazminu Reza.
Leikendur eru Kristbjörg
Kjeld, Ragnheiður Steindórs-
dóttir, Þröstur Leó Gunnarsson,
Magnús Ragnarsson, Sigurður
Skúlason og Lilja Guðrún Þor-
valdsdóttir.
Höfundur leikmyndar og
búninga er Stígur Steinþórsson,
Ásmundur Karlsson hannar lýs-
ingu. Leikstjóri er Hallmar Sig-
urðsson.
Næstu og síðustu sýningar
verða sunnudaginn 23. febrúar
og sunnudaginn 2. mars.
Konumar í
„Bretavinnumii“
RYMINGARSALA ALDARINNAR
Verslunin hættir - allt á að seljast - meiri afsláttur allt að
Mikið úrval af úlpum, skíðagöllum, skíðabuxum, hanskar, útivistar-
fatnaður, íþróttagallar, íþróttaskór o.fl. o.fl. fyrir fullorðna og börn.
Opnunartími:
Mánud.-föstud. kl. 10-18,
laugard kl. 10-16
Nóatúni 17, sími 511 3555
»hummel £
SPORTBÚÐIN