Morgunblaðið - 18.02.1997, Síða 41

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
ÞRIÐJUDAGUR 18. FEBRÚAR 1997 41
orgel og gerið úttekt á þeim. Gerir
þú þér grein fyrir því að þú hefur
aldrei sest með mér við neitt af mín-
um orgelum eftir að þau hafa verið
tekin í notkun? Nei, þín aðferð er
sú að fara annaðhvort með organist-
um, sem gjarnan eru þá góðir vinir
þínir, eða erlendum orgelsmiðum,
sem hér hafa verið á ferðinni. Þetta
er svona svipað og ef þú skrifar tón-
listargagnrýni, sem allir mega lesa
nema flytjandinn sjálfur. Hápunktur
þessarar aðferðar var þegar þú hafn-
aðir boði um að ég yrði sóttur, er
þú skoðaðir orgel Lágafellskirkju
með dönskum orgelsmið. Ég var þá
staddur á verkstæði mínu í tveggja
km fjarlægð frá kirkjunni.
Nei, Haukur, þú hefur ekki sýnt
það í verki að þú hafir einlægan
áhuga á því að fá innlend orgel í
kirkjur landsins, þó svo að þú haldir
því fram. Nú eru orgelin frá mér
orðin 14 að tölu og ég get fullyrt,
að ekki eitt einasta þeirra er eftir
ábendingu frá þér.
Ég ber hlýjan hug til þeirra safn-
aða, sem hafa sýnt mér traust og
falið mér smíði á orgelum, bæði stór-
um og smáum. Þeir hafa veitt mér
atvinnu í rúm 10 ár og nú síðustu
árin þremur starfsmönnum að auki.
Sérstaklega virði ég það fólk, sem
hafði áræði og þor að panta hjá mér
fyrstu hljóðfærin, en þá hafði ég
ekkert að sýna. Þetta voru sóknar-
nefndir Akureyrarkirkju, Ólafsfjarð-
arkirkju og Fáskrúðsfjarðarkirkju,
ásamst sóknarprestum.
Að ég ætti eftir að eiga í baráttu
við þig í öll þessi ár hefði ég aldrei
trúað og veit ég að þar eru mér
margir sammála. Þú ert sá aðili sem
virkilega hafðir og hefur möguleika
á að styðja við starfsemi mína.
Grein þína í Morgunblaðinu hinn
7. febrúar endar þú á eftirfarandi
setningu og bið ég þig að íhuga hana.
„Styðjum því alla eftir megni á
listabrautinni, þannig að þeir megi
ávaxta pund sitt og leggi það á vog-
arskálar menningarinnar."
Höfundur er orgelsmiður í
Mosfellsbæ.
starfsfólki. Hækkunin gæti verið í
formi óunninnar yfírvinnu eða ann-
arra aukagreiðslna. Það mun vera
þessi sýn sem veldur tortryggni
verkalýðsfélaga. Ein röksemdin fyrir
háum lífeyrisiðgjöldum er sú að auka
þurfi sparnað í hagkerfínu. En hvern-
ig dettur mönnum í hug að leggja
sérstakar kvaðir um slíkt á ríkis-
starfsmenn umfram aðra? Það hefðu
einhvern tíma verið kölluð ólög.
Óhófleg iðgjöld til lífeyrissjóðs og
samsvarandi lág laun hljóta að tor-
velda starfsmannahald ríkisins.
Starfsmannastjórinn mundi líklega
taka á móti umsækjendum um störf
með svofelldum orðum: „Launin eru
að vísu lág. En reyndu að þrauka
þangað til þú kemst á eftirlaun, þá
verður þér launað ríkulega fyrir þol-
inmæðina." Slíkur boðskapur er ekki
upplífgandi fyrir ungt fólk sem sér
ekki fram úr útgjöldum.
Það er góður kostur fyrir opinbera
starfsmenn að ganga í rótgróinn líf-
eyrissjóð með 10% iðgjaldi. Önnur
góð iausn er að stofna nýjan sjóð í
stað A-sjóðsins, með hefðbundnum
skilmálum, án ábyrgðar ríkisins.
Slíkur sjóður mundi geta veitt a.m.k.
jafnmikil réttindi og LV. Hann hefur
hagræði af því fram yfir flesta lífeyr-
issjóði að inn í hann kemur frá upp-
hafi einkum ungt fólk. Auk þess er
örorkutíðni meðal ríkisstarfsmanna
mun lægri en í flestum lífeyrissjóð-
um, m.a. lægri en í LV þótt örorka
sé tiltölulega lítil þar.
Það sem sparast í lífeyrisiðgjaldi
er eðlilegast að greiða út sem hærri
laun. Einnig má hugsa sér að greiða
í séreignasjóð, eins og starfshópur
sveitarfélaganna stingur upp á. En
slíkur sjóður ætti að vera óbundinn,
helst alveg, en að minnsta kosti þeg-
ar sérstakar aðstæður skapast, eins
og gilti um skylduspamað ungs fólks.
Aðalefni greinarinnar má draga
saman í fá orð: Opinberir starfsmenn
ættu að slíta af sér ijötra sem felast
í óhóflegum skyldum til öflunar líf-
eyrisréttinda og öðlast sama svigrúm
og aðrir í launasamningum.
Óstaðbundnir söfnuð-
ir í þióðkirkjunni?
Hefðbundið skipu-
lag þjóðkirkjunnar
miðast við söfnuði inn-
an landfræðilegra
marka og hefur lengst-
um þótt sjálfsagt þótt
einhveijar aldir hafi
tekið að festa það í
sessi. Hér er ekki lagt
til að því verði varpað
fyrir róða en bent á að
ástæða sé til að skoða
hvort það eigi að vera
jafn algilt og nú er,
lögum samkvæmt.
í reynd er þetta kerfi
sniðgengið með ýmsu
móti. Ákvæði um trú-
frelsi (stjórnarskráin
1874 og eldri undanþáguákvæði um
dvöl fólks af öðrum trúfélögum
hérlendis, einkum í kaupstöðum)
batt enda á að allir búsettir innan
sóknarmarkanna tilheyrðu nauð-
synlega viðkomandi þjóðkirkjusöfn-
uði. Ákvæði um leysingu sóknar-
bands (Lög nr. 9, 12. maí, 1882)
heimiluðu einstaklingi, með sér-
stakri tilkynningu til prófasts, að
sækja þjónustu til annars sóknar-
prests (kjörprests). Þarna, strax,
viðurkenndi löggjafinn þörf fyrir
undanþágu frá sóknarskipuninni.
Með tilkomu fríkirkjusafnaðanna
(lúthersku) riðlaðist þessi gamla
skipan þó enn frekar sums staðar.
Sá fyrsti varð til á Reyðarfirði (frí-
kirkja rís á Eskifirði 1884). Nú
starfa: Fríkirkjusöfnuðurinn í
Reykjavík (frá 1899), Fríkirkjus. í
Hafnarfirði (frá 1913) og Öháði
söfnuðurinn í Reykjavík (1950), alls
með yfir 9 þúsund safnaðarmeðlimi.
Nútíma borgarbúar eru ekki jafn
bundnir umhverfi sínu í atvinnu-
og félagslegum skilningi og dreif-
býlisfólk og landsmenn almennt
áður. Atvinnu og félags- og tóm-
stundastörf sækir fólk alveg eins
í önnur hverfi. Tengsla- og viðm-
iðunarhópur er oft tengdur áhuga-
málum, venslafólki og ýmsum
kringumstæðum í lífinu fremur en
búsetu.
Varðandi skipan safnaðanna ríkir
nokkur tvískinnungur í kirkjunni.
Annars vegar eru lúthersku frí-
kirkjusöfnuðirnir viðurkenndir af
þjóðkirkjunni, biskup vígir t.d.
presta þeirra. Sömuleiðis viður-
kenna fríkirkjusöfnuðirnir visst for-
ræði þjóðkirkjunnar; fylgja helgisið-
um hennar og láta t.d. þjóðkirkju-
presta leysa sína presta af og Frí-
kirkjusöfnuðurinn í Reykjavík þáði
aðstoð biskups íslands vegna deilna
í söfnuðinum á sínum tíma. Hins
vegar er haldið fast í það að innan
þjóðkirkjunnar séu aðeins stað-
bundnir söfnuðir.
Æskilegt væri að opna mögu-
leika til að sigrast á þessum tví-
skinnungi. Ef lög heimiluðu og
áhugi væri fyrir hendi mætti hugsa
sér að þessir söfnuðir gengju í þjóð-
kirkjuna, t.d. árið 2000. Ekkert
hefur hins vegar heyrst um að áhugi
sé eða hafi verið fyrir því innan
þeirra að stofna raunverulega frí-
Vigfús Ingvar
Ingvarsson.
kirkju og mynda ein-
hvers konar synódu.
Fram til síðla árs 1991
var raunar litið á frí-
kirkjusöfnuðina sem
eins konar guðsþjón-
ustusamfélög og safn-
aðarmeðlimir sem
fluttu útfyrir starfs-
svæði þeirra færðust
sjálfkrafa i viðkomandi
þjóðkirkjusöfnuð (sbr.
8 greinar í Mbl. vorið
’92j frá 5/4—2/7).
Óljós staða fríkirkju-
prestanna og þessara
safnaða, formlega séð,
er kirkjulegt vanda-
mál. Hver er t.d. staða
þeirra í hinu alþjóðlega kirkjulega
samhengi (ekumenískt) og mögu-
leikar í samkirkjulegu starfi? Er
ekki ágalli að binda sig við vissa
hætti þjóðkirkjunnar en hafa þó
ekki aðgang að mótandi stofnunum
hennar svo sem kirkjuþingi né hafa
áhrif á biskupskjör?
„Kerfið“ er slæm fyrirmynd hér-
lendis (fyrir hópa fólks, sem kynnu
að íhuga safnaðarstofnun) því það
gerir því skóna að fullgild kirkjuleg
eining sé hópur fólks, sem stofnar
söfnuð, án þess að um nokkur form-
leg tengsl sé að ræða við kirkju-
deild (sem gæfí þá t.d. væntanlega
tengsl við hina „heilögu, almennu,
kirkju“ eins og hún birtist hér á
jörðu).
Sem praktískt vandamál er prest-
ar þekkja vegna þessa fyrirkomu-
lags má nefna að ekki hefur feng-
ist heimild fyrir því að tilkynning
um skírn til Hagstofu gildi jafn-
framt sem tilkynning um inngöngu
í kirkjuna. Þetta hefur haft í för
með sér að börn, sem skráð eru í
hin og þessi trúfélög (jafnvel heið-
in), eru stundum skírð af lúthersk-
um prestum án þess að þau séu
uppfrá því skráð í kirkjuna.
Auðvelt ætti að vera að finna
fyrirkomulag sem gerði fríkirkju-
söfnuðunum kleift að ganga í þjóð-
kirkjuna með þeim sérréttindum
sem þeir teldu dýrmæt sbr. „frí-
kirkjusöfnuðina" í dönsku þjóð-
kirkjunni (valgmenigheter, frá síð-
ustu öld). Formleg sameining lút-
hersku kirkjunnar á íslandi í eina
heild væri skref í takt við einingar-
viðleitni kristinnar kirkju og já-
kvæður vitnisburður. Vissulega er
það ekki þjóðkirkjunnar að segja
fríkirkjusöfnuðunum fyrir verkum,
fremur að opna möguleika á eðli-
legri samstarfsgrundvelli.
Óstaðbundnir söfnuðir, við hlið
hinna hefðbundnu, sýnast í vissum
tilfellum geta mætt betur þörfum
tiltekinna hópa fólks heldur en stað-
bundnir borgarsöfnuðir sem verða
að miða svo mjög við eitthvert
meðalsóknarbarn eða sinna ótal
hópum og þörfum. Hinu skal þó
ekki neitað að þessir staðbundnu
söfnuðir, ætlaðir öllum án tillits til
manngreinarálits, hafa sína kosti
og neikvæð mynd hins fyrirkomu-
lagsins þekkist, t.d. vestanhafs þar
Inniskór frá 490
kuldaskór frá 1990
smáskór
í bláu húsi
v/Fákafen
y^v*/Mvv Brúðhjón
Allur boröbiínaöur Glæsileg gjdfavard Brúðarhjóna listar
Vv)tW^\\v\V VERSLUNIN
Laiigttvegi 52, s. 562 4244.
Kominn er tími til að
stíga skref, segir Vig-
fús Ingvar Ingvars-
son, sem í senn skapar
meiri fjöfbreytni og
meiri einingu í þjóð-
kirkjunni.
sem stéttaskipting birtist milli safn-
aða.
Hefðbundnar kirkjudeildir, með
einhverskonar þjóðkirkjusniði, virð-
ast hin síðari ár vera farnar að
skoða stofnun safnaða (t.d. Anglik-
anar í Bretlandi) sem eina af mikil-
vægum leiðum í safnaðaruppbygg-
ingu. Séu þeir óstaðbundnir geta
þeir leyft sér að gera tilraunir (und-
ir handaijaðri kirkjunnar) sem stað-
bundnum söfnuðum leyfist varla og
sem, að mati okkar þjóðkirkjufólks,
fara gjarnan úr böndunum án
ábyrgrar tilsjónar eða nýtast a.m.k.
síður þjóðkirkjusöfnuðum ef þær
eru gerðar utan hennar.
Undanfarin ár hefur prestur á
vegum Indre Missionen í Ósló haft
reglubundið helgihald og veitt
prestsþjónustu, sem um þjóðkirkju-
söfnuð væri að ræða - með leyfi
Óslóarbiskups. Þeir sem þennan
„söfnuð“ sækja eru þó áfram skráð-
ir í ýmsa söfnuði, enda leyfa lög
ekki annað.
Spyija mætti hvort það gæti
ekki, í sumum tilfellum, komið í veg
fyrir að fólk yfirgæfi þjóðkirkjuna,
vegna þess að því fyndist hinir
breiðu og ósérhæfðu söfnuðir ekki
mæta þörfum sínum, ef svigrúm
væri fyrir óstaðbundna söfnuði inn-
ar hennar.
Slíkir söfnuðir lytu þá tilsjón
hennar með svipuðum hætti og
aðrir þjóðkirkjusöfnuðir og ein-
hveijar tilteknar kröfur þyrftu þeir
að standast. Ekki er að ætla að
nein „skriða færi af stað“ eða auk-
inn glundroði yrði þótt löggjöf yrði
rýmkuð hvað þetta snertir. Fremur
gæfist tækifæri til að sigrast á viss-
um glundroða.
Undrun vekur að umræða skuli
ekki hafa heyrst um þessi mál, sér-
staklega þar sem kirkjulegt löggjaf-
arstarf stendur á tímamótum. Betra
er að umræða hefjist með jákvæð-
um og almennum hætti en útfrá
einstökum átakamálum. Sem sagt,
er kominn tími til að stíga skref
sem gæfi möguleika á meiri einingu
og um leið aukinni fjölbreytni í þjón-
ustu kirkjunnar?
Höfundur er sóknarprestur á
Egilsstöðum.
BÓKHALDSHUGBÚNAÐUR
fyrir WINDOWS
Sjáðu nýjan frábæran
hugbúnað:
KERFISÞRÓUN HF.
Fákafeni 11 - Sími 568 8055
www.treknet.is/throun
f ►
SIEMENS
Nýjasti GSM;
tansiminn fra
Siemeps er
einn sa ijlira
nettasti a
markaðnum.
Nýjasti GSM-farsíminn frá Siemens, S6,
er einstaklega léttur (165 g), þunnur (16/22 mm)
og meðfærilegur.
Hljómgæðin í S6 eru framúrskarandi.
Nú á sérstöku kynningarverði:
_______39.900,- Itr, stgr.
Bjóðum fjölbreytt og vandað úrval símabúnaðar- símstöðvar,
símtæki, GSM-farsíma og þráðlausa síma fyrir einstaklinga,
heimili og fyrirtæki. Metnaðarfull þjónustudeild.
SMITH &
NORLAND
Nóatúni 4 • Sími 5113000
Einkaumboð fyrir Siemens á Islandi
Höfundur er tryggingafræðingur.