Morgunblaðið - 15.05.1997, Qupperneq 30

30 FIMMTUDAGUR 15. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Eitt brúð-
kaup - engin
jarðarför
LISTIR
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
„ÁHORFENDUR hlæja að persónum verksins, og um leið að sjálfum sér, enda má finna nokkra
glænýja málshætti í textanum," segir Sveinn Haraldsson m.a. í dómi sínum.
LEIKUST
Ilafnarfjarðar-
lcikhúsið Ilcrmöður
og Iláðvör
AÐ EILÍFU
Höfundur: Arni Ibsen. Leikstjóri:
Hilmar Jónsson. Leikmynd: Finnur
Amar Amarson. Búningar: Þómnn
Jónsdóttir. Leikgervi: Ásta Hafþórs-
dóttir. Lýsing: Egill Ingibergsson.
Tónlist og hljóðmynd: Margrét Óm-
ólfsdóttir. Dansar og hreyfingar:
Selma Bjömsdóttir. Leikarar: Atli
Rafn Sigurðarson, Baldur Trausti
Hreinsson, Björk Jakobsdóttir, Erl-
ing Jóhannesson, Gunnar Hansson,
Gunnar Helgason, Halldór Gylfason,
Inga María Valdimarsdóttir, Hildi-
gunnur Þráinsdóttir, Katla Margrét
Þorgeicsdóttir og Þrúður Vilhjálms-
dóttir. Hljóðfæraleikarar: Davíð
Magnússon og Kjartan Þórisson.
Miðvikudagur 14. maí.
ATVINNULEIKHÚSIÐ í Hafn-
arfirði hefur við uppsetningu þessa
splunkunýja íslenska gamanleiks
tekið undir sinn vemdarvæng út-
skriftarhópinn úr Leiklistarskólan-
um. Það er gífurlega ánægjulegt
að fylgjast með hópnum í þessu
verki þar sem meðlimir hans fá
hver um sig tækifæri til að njóta
sín og sýna hvað í þeim býr. Ein-
hveijum varð á orði einhverntím-
ann að kómedían væri meira krefj-
andi en aðrar leiklistir og góðum
gamanleikurum séu því allir vegir
færir. Vonandi gengur það eftir.
Höfundur verksins, Árni Ibsen,
tekur aftur upp þráðinn þar sem
honum sleppti í Himnaríki við að
semja nútímaærslaleik með nýmóð-
ins brag. Hér er farsaformið tætt
sundur og mótað eftir hentugleik-
um en ekki haldið fast í afdankaða
gullaldargerðina. Textinn er sam-
inn í samvinnu við leikarana en
formið ber handbragði Árna öruggt
vitni. Það er henst fram og aftur
í tíma og rúmi; fyrst er helst að
ætla að verkið sé byggt upp á kaba-
rettatriðum en svo minnir það æ
meira á flókna kvikmynd þar sem
öllu ægir saman og klippt er ótt
og títt milli atriða: sum eru frábær-
lega kóreógraferuð á la Carmen
eftir Saura, svo má finna uppi-
stand, drag, einsöng og hópsöng,
poppsöng auk endalausrar gnóttar
af grínatriðum við allar hugsanleg-
ar aðstæður og frá mismunandi
sjónarhóli. Fjöldamargar tilvísanir
eru í þekktar kvikmyndir í hljóð-
mynd og texta og jafnvel auglýs-
ingabil í amerískum sápum. Sagan
gengur í hring uns komið er að
byijunarpunkti og þá loks er bund-
inn endi á söguþráðinn.
En það er fleira sem hangir á
spýtunni; fyrir neðan grínyfirborðið
er hárbeitt ádeila á Island nútím-
ans. Höfundur og leikstjóri skella
þessu framan í áhorfendur og
segja: „Svona eruð þið.“ Áhorfend-
ur hlæja að persónum verksins, og
um leið að sjálfum sér, enda má
finna nokkra glænýja málshætti í
textanum. Þessu tekst að koma
jafn ísmeygilega vel til skila og hjá
Almodóvar og er frábært afrek út
af fyrir sig.
Umgjörðin hæfir textanum og
forminu. Athyglisverð sviðsmyndin
er feikilöng og skipt upp í eining-
ar, innan húss og utan, með ótal
möguleikum á innkomum og út-
hlaupum. Hljóðmyndin er áhrifa-
mikil og krefjandi, lög úr ýmsum
áttum, vel valin og unnin og frum-
samið lag sem ætti án efa góða
sigurmöguleika í Evróvisjón. Bún-
ingar og leikgervi eru oft miklar
fantasíur sem sýna ótrúlega hug-
myndaauðgi og ýta undir þá ýktu
mynd sem leikararnir byggja oft
upp af persónunum. Allt tekst þetta
framúrskarandi vel.
Ljósin gegna stóru hlutverki við
að gera kleift að setja næstum
hvað sem er á svið í þessu rými,
sem er nýtt til hins ýtrasta, en
mættu á stundum vera hnitmið-
aðri, því leikendur lenda stundum
fyrir utan kastljósið eða leika í
hálfrökkri. í svona afiangt og mik-
ið leikrými þyrfti miklu viðameiri
ljósabúnað en það verður að hrósa
hönnuði ljósanna fyrir að nýta svo
vel það sem hann hefur úr að spila.
Björk Jakobsdóttir, Gunnar
Helgason og Erling Jóhannesson
leika hér í þriðju uppfærslu Hafnar-
fjarðarleikhússins. Þau styrkjast
sífellt sem gamanleikarar og skapa
hérna einstakar týpur sem foreldr-
ar brúðhjónanna. Auk þess er Björk
óviðjafnanleg sem Súsanna. Inga
María Valdimarsdóttir virðist ótrú-
lega örugg og sjóuð í gamanleik
sem hin mjög svo ákveðna móðir
brúðarinnar. Halldór Gylfason á
stórleik sem brúðguminn og Þrúður
Vilhjálmsdóttir leikur sér að öllum
skalanum og þó sérstaklega fín-
legri kómík í hiutverki brúðarinnar.
Atli Rafn Sigurðarson er stórkost-
legur sem Slobodan og Hildigunnur
Þráinsdóttir tekst á loft í túlkun
sinni sem Ella Budda. í meðförum
Kötlu Margrétar er hin hreinrækt-
aða íslenska frekja þarna ljóslifandi
komin. Gunnar Hansson er
skemmtilega pirrandi sem prest-
urinn og Baldur Trausti Hreinsson
gegnir mikilvægu hlutverki sem
sveitamaðurinn, fulltrúi hinnar ís-
lensku fortíðar sem allir eru sifellt
á flótta undan. Auk þess leika sex
hinna nýútskrifuðu leikara vini
brúðhjónanna og er þar leikið á
öðrum forsendum og tekst þeim
öllum vel að skapa þar trúverðugar
„venjulegar" persónur.
Þessi uppsetning er tæknilegt
og leikstjórnarlegt afrek auk þess
sem Árni Ibsen sannar hve flókið
form og nútímalegt málfar leikur
í höndunum á honum. Það er til-
efni til að óska aðstandendum
Hafnarfjarðarleikhússins og hinum
nýbökuðu leikurum til hamingju
með árangurinn.
Sveinn Haraldsson
■ NÝSKIPAÐUR menntamála-
ráðherra Bretlands hefur þegar
flækst í milliríkjadeilu. Chris
Smith hafði ekki setið einn dag í
embætti er hann vísaði frá kröfu
grískra sljórnvalda um að breska
þjóðminjasafnið skilaði nokkrum
marmarastyttum til Grikklands.
Grikkir hafa ítrekað gert kröfu
um að fá svokallaðar Elgin-stytt-
ur aftur en Bretar létu fjarlægja
þær af Parthenon-hofinu árið
1801. Talið er að stytturnar séu
frá 500 f.Kr. og fullyrða Grikkir
að fyrrverandi leiðtogi Verka-
mannaflokksins, Neil Kinnock,
hafi lofað því að styttunum yrði
skilað um leið og flokkurinn kæm-
ist til valda. Hafa grísk stjórnvöld
sagt að stjórn Blairs verði send
formleg mótmæli á næstu dögum.
■ EITT af stærstu listaverkasöfn-
um í einkaeigu var boðið upp í
vikunni hjá Christie’s í New York.
Fengust 92,7 milljónir dala, rúmir
6 milljarðar ísl. kr., fyrir verkin.
Meðal annars fékkst hæsta verð,
sem greitt hefur verið fyrir mynd
eftir Toulouse-Lautrec, og næst-
hæsta verð sem fengist hefur fyr-
ir verk impressjónistanna Pauls
Cezanne og Edouards Manet. Fyr-
irfram hafði verið búist við því
að verkin, sem voru 29 talsins,
myndu skila eigandanum um 80
milljónum dala.
■ KONUNGLEGA leikhúsið í
Kaupmannahöfn hyggst halda
mikinn flóamarkað þann 24. maí
nk. þar sem boðið verður til sölu
ýmislegt góss sem er að finna í
geymslum leikhússins. Meðal þess
eru um 3.000 búningar, hljómplöt-
ur, bækur, veggspjöl, hattar,
blóm, ballettskór og svo mætti
lengi telja. Sér stjórn leikhússins
sér ekki annað fært en að hreinsa
út úr geymslum hússins, svo að
einhvers staðar verði hægt að
koma fyrir sviðsmyndum og bún-
ingum nýjustu verkanna.
Sjóðheit
sveifla
TÓNLIST
Háskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Verk eftir Gershwin, Copland og
Rodgers & Hart. Einsöngvari: Kim
Criswell. Píanóleinleikur og hljóm-
sveitarstjórn: Wayne Marshall. Há-
skólabiói, miðvikudaginn 14. mai.
SVEIFLAN var á suðupunkti á
sinfóníutónleikunum í gær. Verk-
efnin buðu upp á það - og það
merkilega var (og ekki alltaf þessu
vant), hljómsveitin stóð í skilum.
Eða allt að því. Það er hægara sagt
en gert að „swinga" þegar gömlu
meistararnir en ekki Ellington og
arftakar eru daglega brauðið, ekki
sízt þegar tón- og hryntak vestur-
heimskra blökkumanna er jafn-
kunnuglegt í eyrum áheyrenda. En
SI náði þetta kvöld óneitanlega
betur saman í vestrænum hark-
söngsanda en maður man eftir að
hafa heyrt í mörg ár. Sennilega
koma til bæði aukin gæði, breytt
hugarfar og svo auðvitað innblásin
hlj ómsveitarstj óm.
Dagskráin var alllöng og fjöl-
breytt úttekt á amerískri tónlist frá
millistríðsárum til 1980. Fyrst voru
tvö verk eftir George Gershwin.
Kúbverski forleikurinn frá 1932 var
eðli mála samkvæmt mótaður af
suður-amerískum rytmum, einkum
rúmbunni, ýmist iðandi og angur-
vær, og náði hámarki undir lokin í
mikilli hljómorgíu. Rhapsody in blue
(samin 1924 fyrir litla jasssveit en
orkestruð 1938) stjórnaði Wayne
Marshall frá píanóinu af miklu ör-
Morgunblaðið/Kristinn
FRÁ æfingu Wayne Marshall og Kim Criswell með Sinfóníuhljómsveit íslands:
yggi. Ég hef að vísu aldrei heyrt
þetta fyrsta „third stream“-verk
jassögunnar flutt hraðar en nú, en
í því var ákveðin tilbreyting, og
bæði hljómsveit og einleikari léku
eins og (svartir) englar.
Aaron Copland mætti með nokkr-
um rétti kalla „Jón Leifs Bandaríkj-
anna“ í þeim skilningi, að hann
lagði mikið upp úr að þróa séramer-
ískan stíl og vann oft úr þarlendum
þjóðlagaarfi. Klassíska yfirbragðið
má svo rekja til nýklassisisma Nöd-
iu Boulangers, þar sem Copland var
við nám á 3. áratug, eins og m.a.
má heyra í stundum Stravinsky-
legri meðferð hans á tréblásurum.
Úr hinum sprellfjöruga ballett Cop-
lands, „Rodeo“, frá 1942 voru leikn-
ir fjórir dansar og var þar rækilega
skvett úr klaufum í þessum senni-
lega frægasta kúrekaballett tón-
sögunnar, burtséð frá „Corral Nott-
urno“ og „Saturday Night Walts,“
þar sem aðalveikleiki stjórnandans,
eins og í sumum seinni þáttum
kvöldsins, kom fram, nefnilega und-
arlegt eirðarleysi þar sem vera átti
líðandi höfgi og stund milli stríða.
Hinn orkufreki „Hoe Down“ komst
furðu klakklaust fyrir borð, og
mætti vera fastur liður í haustliðk-
un hljómsveitarinnar.
Eftir hina syrpukenndu söng-
leikspostlúdíu „Slaughter On lOth
Avenue“ úr On Your Toes eftir
Richard Rodgers steig sú banda-
ríska Kim Criswell á stokk og söng
átta valdar perlur eftir sama kon-
ung Broadways frá samstarfsárun-
um með söngtextaskáldið Lorenz
Hartt við mikla lukku, sérstaklega
Bewitched, Bothered And Bewilder-
ed, My Funny Valentine og hina
frábæru With A Song In My Heart
við lipran og tillitssaman undirleik
SÍ. Röddin var dæmigerð Broad-
wayrödd, mitt á milli óperu og
vísnasöngs, og túlkunin lifandi og
fyndin.
Loks var flutt hið litla en snjalla
Ðívertímento Leonards Bernsteins
frá 1980, glimrandi vel spilað, að
frátöldu því sem áður var getið, að
hægu kaflarnir voru sumir of hrað-
ið, sérstaklega „Valsinn" (í 7/8(!)),
sem missti allan elegans fyrir vikið.
En þegar mest gekk á var Marshall
í essinu sínu, mest í lokaþættinum,
„The BSO Forever,“ er dregur dám
af „The President Jefferson March“
sama höfundar úr „101 Pennsyl-
vania Avenue“ og var leikinn með
smellandi trompi.
Ríkarður Ö. Pálsson