Morgunblaðið - 22.05.1997, Síða 26

26 FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 1997
KOSNINGARNARI FRAKKLANDI
MORGUNBLAÐIÐ
Reuter
LIONEL Jospin, leiðtogi franskra sósíalista, heilsar kjósendum við komuna
til Montpellier í suðurhluta Frakklands.
Óljós skil milli
hægri og vinstri
Aðeins fjórðungur kjósenda telur kosningarnar mikilvægar
Báðar megínfylkingar franskra stjóm-
ÞINGKOSNINGARNAR
mála syngja nú hástöfum um sæta langa
sumardaga, en almenningur greinir illa
skilin milli hægrí og vinstri. Þórunn Þórs-
dóttir skrifar að innri erfíðleikar flokkanna
flæki málin enn, þegar örfáir dagar eru í
fyrri umferð þingkosninga, þar sem óákveðn-
ir geta ráðið úrslitum.
URSLIT frönsku kosning-
anna ráðast að áliti fjöl-
miðla af sannfæringar-
krafti annars hvors
armsins, hægri eða vinstri og af
atkvæðum 40% landsmanna, sem
ekki höfðu ákveðið sig í upphafi
vikunnar. Frönskum fjölmiðlum er
bannað að segja frá könnunum um
fylgi flokkanna lokaviku kosninga-
baráttunnar, en síðustu tölur bentu
til þess að núverandi stjómarflokk-
ar, Lýðveldisflokkurinn (RPR) og
Lýðræðissambandið (UDF), hefðu
38 til 41% fylgi, sósíalistar 26 til
30% og kommúnistar níu til 11%.
Samkvæmt þessum skoðanakönn-
unum myndu stjórnarflokkamir
vinna 39 til 50 sæta meirihluta á
þingi.
Chirac blandar
sér í baráttuna
Evrópumála og undirbúnings Efna-
hags- og myntbandalags Evrópu
(EMU), nema Chirac tæki upp
„öfgastefnu gagnvart Maastricht".
Auk þess sagði Jospin í sjónvarps-
viðtali á þriðjudagskvöld augljóst
að Frakkar mundu tala einni röddu
eins og á árunum 1986 til 1988
þegar Chirac var forsætisráðherra
og Francois Mitterrand forseti og
1993 til 1995 þegar Edouard Ballad-
ur var forsætisráðherra og Mitterr-
and forseti. Um leið sagði Juppé í
öðm sjónvarpsviðtali að ekki yrði
komist hjá kreppu með vinstri menn
í stjórn. Aðrir talsmenn stjórnar-
flokkanna hamra nú mjög á því atr-
iði.
Sósíalistar undirstrika hins vegar
að samvinna hægrisinnaðs forseta
og vinstri stjórnar sé af hinu góða.
í FRAKKLANDI
■ Fyrsta umferð
Hver kjósandi kýs
einn frambjóðanda
í sínu kjördæmi
■ Úrslit
%
Frambjóðendur:
Frambjóðandi, sem fær meira en
50% alkvæða, hefur unnið sæti á
þjóðþinginu
A B C D
Fái enginn frambjóðandi hreinan
meirihluta eru frambjóðendur, sem
fá minna en 12,5% atkvæða,
útilokaðir og önnur umferð haldin
milli hinna
■ Önnur umferð
Frambjóðandinn með
flest atkvæði er kjörinn
á þjóðþingið til fimm ára
Konur í sókn
Undanfarið hefur saxast á forskot
stjórnarflokkanna og Jacques
Chirac forseti, sem átti viðræður við
Helmut Kohl, kanslara Þýskalands,
í fyrradag varaði kjósendur við því
að kjósa sósíalistastjórn til að deila
völdum með forseta af hægri
vængnum með lítt dulbúnum orðum
um að Frakkar gætu aðeins varið
hagsmuni sína í Evrópu ef þeir
„töluðu einni röddu, styrkri röddu“.
Dagblaðið Liberation gagnrýndi í
gær forsetann fyrir þessi ummæli
og sagði að þetta væri einkennileg
sýn á lýðræðið. Chirac hefði sjálfur
tekið þessa áhættu þegar hann rauf
þing. Jospin sagði í Le Monde í gær
að hann sæi ekki fyrir nokkur vand-
ræði í samstarfi við forsetann vegna
París. Morgnnblaðið.
NÍU af hverjum tiu Frökkum
vilja gjarna sjá konu í embætti
forsætisráðherra og næstum
jafnmargir vildu að kona yrði
forseti. Langflestir segja um leið
að engu skipti í komandi kosn-
ingum hvort þeir velja konu eða
karl til þingsetu. Baráttuþrek,
heiðarleiki og nánd við fólk er
talið ríkara í fari stjórnmála-
kvenna en -karla ef marka má
könnun tímaritsins Nouvel Obs-
ervateur.
Á síðasta þingi sátu 35 konur
(6%) og 542 karlar. í bæjarsljórn-
um er hlutfall kvenna tæp 22%
en rúm 12% í svæðisstjórnum.
Nú eru 354 konur í framboði á
höfuðborgarsvæðinu, sem hefur
99 þingsæti, það er minna en 1
af hveijum fjórum frambjóðend-
um. Flestar bjóðaþarna fram
undir merkjum kommúnista (35),
þá koma sósíalistar (31 kona), svo
Front National (20 konur) og
lestina reka stjómarflokkarnir
tveir með 12 kvenframbjóðend-
ur.
Jacques Lang, fyrrverandi menning-
armálaráðherra sósíalista, segir
slíka samsteypustjórn munu styrkja
„rödd“ Frakka út á við því „allar
pólitísku fjölskyldurnar munu þá
sameinast í einni rödd“.
Enn gengur fólki illa að greina
skýran mun á stefnuskrám hægri-
manna úr fráfarandi stjórn Alains
Juppés og vinstriflokka undir for-
ystu Lionels Jospins. Umfjöllun
blaða er enda margvísandi og
áherslur frambjóðenda breytingum
háðar. Það bætir ekki úr skák að
núverandi forsætisráðherra hefur
hingað til neitað að hita Jospin aug-
liti til auglitis í kappræðum.
Juppé segist hvorki ætla að
breyta né halda í horfmu, hann seg-
ist helst vilja lækka skatta, einfalda
kerfíð og bæta hag fjölskyldufólks.
Svo bætir hann stundum við að
þama séu göt í áformum andstæð-
inganna, markmið þeirra stangist
eitt á annað. Jospin hefur verið hóg-
værari í yfirlýsingum og líka talað
um það sem illa fór í stjórnartíð
vinstri manna. Hann hefur ekki lát-
ið hafa sig út í persónulegt skítk-
ast, en segir andstæðinginn ótaminn
kapítalista.
Hægrablaðið Le Figaro segir
gamla meirihlutann aðallega vilja
endurlífga efnahagslífið og auka
hagvöxt með áherslu á einstaklings-
framtak og einkavæðingu fyrir-
tækja, en vinstrimenn vilji dreifa
fjármagni með nýjum en óljósum
hætti og tryggja miðstýringu ríkis-
ins. Ný ríkisstjórn verði að taka á
ríkisskuldum, sem eru meiri en
nokkru sinni, og koma um leið þess-
um brýnu málum í betri höfn: At-
vinnu, kaupmætti og Evrópumálum
hvað varðar skilyrði EMU.
Blöðin Le Monde og Liberation
benda einnig á þessi þrjú atriði, en
þar með lýkur samleið við Le Fígaro.
Barist um völd
Almennt segir fólk að hægrimenn
séu einfaldlega að beijast við vinstri-
menn um völd. Stefnan skipti minna
máli. Einungis 4% fólks undir þrí-
tugu telja kosningamar snúast um
þær pólitísku leiðir sem flokkarnir
boða.
Þessum aldurshópi finnst Evrópu-
mál, atvinnuleysi og stytt vinnuvika
brýnustu verkefni nýrrar stjómar.
Könnun meðal kjósenda á öllum
aldri sýnir að 67% þykir lausn at-
vinnuvandans mest áríðandi og fleiri
treysta hægrimönnum til þessa
heldur en vinstri (33% á móti 28%).
Þó kveðast 46% vilja nota atkvæði
sitt gegn forsetanum Jacques
Chirac. Aðeins fjórðungur Frakka
telur kosningarnar mikilvægar
framtíð landsins.
Að minnsta kosti gætu úrslitin
ráðið örlögum evrósins, því þar er
talsvert hik á vinstri mönnum, sér-
staklega minnihlutaflokki kommún-
ista. Þeir eru strangt til tekið and-
vígir samrunanum, vilja þjóðarat-
kvæði um málið, og Michel Rocard,
fyrrverandi forsætisráðherra úr röð-
um sósíalista, segir að sigri vinstri
blokkin verði kommúnistar að velja
um það hvort þeir setjist í ríkis-
stjóm, sem undirbýr þátttöku í
Efnahags- og myntbandalaginu.
„Kæmist vinstristjórn til valda hlyti
hún umboð sitt fyrir okkar tilstyrk,"
hefur Robert Hue, formaður komm-
únistaflokksins, sagt í viðtölum og
gefur sér þannig að kommúnistar
verði í stjórn vinstri manna.
Sósíalistar segjast hliðhollir EMU
sé varlega farið í sakir og völd ekki
hrifsuð af stjórnmálamönnum til
tækniþursa. Andmælt er skilyrði um
að fjárlagahalli megi ekki vera meiri
en 3% af þjóðarframleiðslu. Vart
þarf að tíunda að báðir stjórn-
arflokkarnir gömlu eru fylgjandi
Evrópusamruna, fyrir utan nokkra
síð-Gaullista eins og Phillippe Ség-
uin, forseta þingsins, sem taka
Frakkland fram yfir. Hann er einn
af þeim, sem nefndur er sem arf-
taki Juppés, sigri hægriflokkarnir
naumlega. Francois Leotard, for-
maður UDF, sagði í sjónvarpsviðtali
í vikunni að Juppé hlyti að sitja
áfram, yrði sigur hægri manna af-
gerandi og gaf þar með í skyn að
yrði mjótt á mununum þyrfti að
skipta um mann í Matignon. Frjáls-
hyggjumaðurinn Alain Madelin og
René Monory, forseti öldungadeild-
arinnar, segja báðir vert að skipa
nýjan forsætisráðherra.
Samtökin Front National, sem eru
lengst til hægri, virtust áður fremur
vera hliðholl meirihluta Juppés. Hins
vegar er ljóst að flokkurinn mun fá
nægt fylgi til að halda áfram í aðra
umferð kosninganna og það án sam-
vinnu við önnur hægriöfl. Formaður-
inn Le Pen sagði hins_ vegar í út-
varpi í síðustu viku: „Ég vil heldur
að vinstraliðið vinni, því það lamar
fyrirætlun forsetans um að leysa
Frakkland upp í Evrópu Maastricht-
sáttmálans. Við höfum tapað sex
árum þegar Balladur-tíminn er tal-
inn með og við höfum séð að gömlu
stjórnarflokkarnir, með atvinnu-—
stefnu frá sósíalistum, svíkja eigin
hugmyndir og ljúga hikstalaust."
Flokksbræður hans, Bruno Mégret
og Bruno Gollnisch, nota síðan hvert
færi til að leiðrétta siíkar yfirlýsing-
ar Le Pens.
Jospin dansar á línu
Vinstri flokkarnir reyna eftir
mætti að ná og halda innri ró. Sam-
band sósíalista og kommúnista er
lausara en stjórnarflokkanna (RPR
og UDF) og bjóða þeir einungis
sameiginlega fram í fimm kjördæm-
um þar sem sérstök hætta þykir
stafa af hægriöfgum. Flokkarnir
gefa þó út sameiginlega yfírlýsingu
um efnahags- og félagsmál og full-
vissa kjósendur um samstarf í seinni
umferð kosninganna. Jean Francois
Mancel, aðalritari RPR, hefur sagt
það móðgun við kjósendur að sósíal-
istar geri ekki út um ágreiningsmál
við kommúnista og umhverfissinna
fyrir kosningarnar.
Kommúnistar vilja hækka lág-
markslaun úr 6.000 í 7.100 franka
á mánuði en sósíalistar þurfa að
ræða það betur. Flokkamir vilja
hækka hátekjuskatt og skatt á fjár-
magnstekjur, en lækka virðisauka-
skatt. Þeir lofa 700.000 nýjum störf-
um fyrir ungt fólk næstu tvö árin
og vilja stytta vinnuvikuna úr 39 í
35 stundir án tekjuskerðingar. Þá
er boðað afnám eða breyting um-
deildra innflytjendalaga. Og sósíal-
istar vilja hætta einkavæðingu, hafa
símann áfram hjá ríkinu, en halda
því sem þegar er orðið.
Flokkur Jospins leitar til tveggja
átta, að miðju eftir fylgi sem tapað-
ist 1993 og út til vinstri eftir sam-
bandi við minni flokka; kommúnist-
ana og umhverfissinna. Þeir síðast-
nefndu eru ansi klofnir og fela ekki
sérstaklega ástæðuna fyrir þátttöku
í kosningabaráttunni. Þeir fá kjörna
aðstöðu til að reka áróður sinn og
fá til þess styrk úr ríkissjóði.
Chirac fékk sér fax
Hægrimenn búa sig undir eitt-
hvert fylgistap og segjast gera sig
ánægða með nauman meirihluta.
Maskína Chiracs og Juppés, Lýð-
veldisflokkurinn, gengur betur en
Lýðræðissambandið þótt flokks-
menn séu sundurleitur hópur. Þetta
er að minnsta kosti einn flokkur,
þótt Gaullistar skeri sig úr hvað
utanríkismál varðar. Það gildir ekki
um UDF, sem er í raun samband
fjogurra flokka Evrópusinna.
Hægriflokkarnir vilja „báknið burt“
og þeir hyggjast stuðla að sjálfstæði
fyrirtækja, til dæmis með bótatékk-
um vegna veikinda starfsmanna.
Þeir vilja frekar lækka tekjuskatt
en virðisaukaskatt og Ieggja meg-
ináherslu á Evrópusamrunann. Þeir
vilja stytta vinnuviku smám saman
og lofa að gefa svæðum í Frakk-
landi fijálsari hendur, ekki síst í
menntamálum.
Þar sem Alain Juppé tókst illa
að byija leiftursókn sína, sá Jacques
Chirac sig knúinn til að hefja upp
raust til stuðnings sínum mönnum,
á slqön við áform um glæsta og síð-
búna innreið í baráttuna. Hann brá
sér þó til Kina í fjóra daga og er
það von hjartagóðra Frakka að hann
hafi tekið með sér faxtæki sem hann
fékk, að sögn Nouvel Observateur,
á skrifstofuna sína í Elysée-höll fyr-
ir nokkrum dögum. Tilgangurinn
var að ráðgast með skjótari og skil-
virkari hætti við vini og samstarfs-
menn um undirbúning kosninganna
- allt til þess að geta gefið fráfar-
andi og ef til vill verðandi forsætis-
ráðherra góð ráð og stuðning, sem
svo sannarlega er þörf á.