Morgunblaðið - 22.05.1997, Qupperneq 59

FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 1997 59
i
1
i
<
4
<
<
(
<
l
i
<
i
i
<
t
MORGUNBLAÐIÐ
BRÉF TIL BLAÐSINS
Yandinn við
Miklubraut
Frá Pétri Guðvarðssyni:
FYRR á tímum var gjarnan talað
um gangverð á því sem helst gekk
kaupum og sölum, t.d. búpeningi,
og var þá átt við hefðbundið verð
á miðlungsgrip. Þegar svo var farið
að versla með einhveija ákveðna
skepnu var hún metin af kaupanda
og seljanda, kostum og ókostum
jafnað saman. Yrði niðurstaðan sú
að viðkomandi gripur væri íýrari
að kostum en miðlungsgripurinn
varð verðið undir gangverði. Væri
hann hins vegar metinn ríkari að
kostum en í meðallagi varð verðið
yfir gangverði. Þannig voru dæmi
um að t.d. góðir reiðhestar væru
keyptir á allt að tvöföldu gangverði.
A síðari tímum virðist orðið
gangverð tákna algengasta verð,
t.d. þegar verslanir selja sömu vöru
á mismunandi verði, er hægt að
finna hvað algengast er. Hæsta eða
lægsta gangverð er ekki finnanlegt
í tungunni. Sjómannasamtökin virð-
ast nota orðatiltækið „hæsta gang-
verð“ í merkingunni hæsta mögu-
lega verð, sem er að sjálfsögðu allt
annað en gangverð, samkv. fram-
ansögðu.
Þegar um er að ræða frjáls við-
skipti og fijálst verðlag er erfitt að
vita fyrirfram hver verðlagsþróunin
verður. Menn geta ekki vitað hvaða
samninga aðrir kunna að gera
(seinna). Því verða menn að taka
hagstæðasta tilboði sem fyrir liggur
þegar samið ver. Þar sem verðið
er alltaf háð samþykki kaupandans
er ekki hægt að sækja seljendur til
saka fyrir að hafa ekki náð hæsta
verði, sem fréttir berast af. Það
hefur enn ekki heyrst að t.d. verka-
lýðsforingjar hafi verið kærðir fyrir
að ná ekki betri samningum þegar
þeir „selja“ vinnuaflið. Kannski
kemur að því!
Það gagnar lítið að framleiða
vöru nema einhver vilji kaupa hana
og geti keypt hana. Það er lykilat-
riði t.d. fyrir útgerð að fiskvinnslan
Tonn
ámóti
tonni
Nokkrar hugleiðingar
um gangverð,
kvótaskipti, hag
sjómanna o.fl.
geti keypt aflann. Því getur það
verið hagstætt bæði útgerðinni og
sjómönnum að stilla kröfum sínum
í hóf, svo kaupandinn geti haldið
áfram að kaupa, sérstaklega þar
sem fiskvinnsla í landinu er yfir-
leitt rekin með tapi. Þetta heitir
einfaldlega að sýna ábyrgð og til-
litssemi fremur en fégræðgi og
ofbeldi.
Það er þannig ósannað að „sam-
nýting" kvóta hafi áhrif á verð á
sjávarfangi, það er svo margt sem
þarf að taka tillit til.
Nú er heildar afkastageta fisk-
vinnslustöðvanna meiri en heildar-
framboð á hráefni, sem aftur tak-
markast af heildar veiðiheimildum.
Kvótinn er því jafn mikilvægur
fyrir vinnsluna og veiðarnar.
Því er auðsjáanlega hagstætt
fyrir vinnsluna að eiga sjálf kvóta
og geta jafnvel aukið hann, með
því að semja við veiðiskip um að
leggja annað eins á móti, og tryggja
sér þannig meira hráefni.
Kvótinn er jafnverðmætur báðum
og því óþarft að meta hann til pen-
inga. Þarna virðist aðeins vera um
að ræða bróðurlegt samstarf veiða
og vinnslu. Markaðskerfið sýnir hve
kaupandi og seljandi eru háðir hvor
öðrum, annar getur ekki verið án
hins. Þeir eru því ekki andstæðing-
ar, þótt hagsmunir þeirra séu and-
stæðir að einu leyti: Aðeins hvað
verðið snertir. Að flestu öðru leyti
fara hagsmunir þeirra saman!
Tonn á móti tonni-fyrirkomulag-
ið er greinilega hagstætt þeim sjó-
mönnum sem komast í slík við-
skipti, það eykur árstekjur þeirra
frá því sem annars hefði orðið. Það
eru að öllum líkindum þeir sem
ekki komast í svona samninga sem
eru óánægðir, verða að láta sér
nægja sinn eigin kvóta. Þá er farið
að þeim sósíalíska sið að koma i
veg fyrir velgengni annarra fremur
en finna sér eitthvað betra sjálfur.
Það er auðséð að bæði veiðiskip-
um og vinnslustöðvum þarf að
fækka svo meira komi í hlut hvers
og eins og flestir geti rekið sín fyrir-
tæki með fullum afköstum, annað
er óhagkvæmt. Afköst hafa aukist
mjög vegna aukinnar tækni, og
ætti því hagur fyrirtækja og þjóðar-
innar að batna. Ef aukin afköst
leiða hins vegar til atvinnuleysis og
vannýtingar fjárfestinga og tíma
er til lítils barist.
Þann tíma sem vinnst og þann
hagnað sem tækniframfarir hafa í
för með sér verður því að nota til
að ráðast í ný verkefni, sem ekki
hefur verið hægt að gera fyrr, og
halda þannig fullri atvinnu og vax-
andi. Það er mun meira hagsmuna-
mál fólksins en launahækkanir, sem
gera hagnaðinn að engu, enda eykst
hvorki framleiðsla né afköst manna
þótt laun hækki.
Að sjálfsögðu er bannað að neyða
menn til viðskipta sem þeir vilja
ekki sjálfir, en ef þeir hins vegar
vilja, er ekki hægt að banna það.
Það væri að svipta þá fjárræði og
raunar meira en það, menn eiga
alltaf rétt á að ráðstafa sínu aflafé
sjálfir. Menn hljóta að meta það
sjálfir hvað þeir telja hagstætt fyrir
sig.
PÉTUR GUÐVARÐSSON,
Snjóholti, Egilsstöðum.
Frá Hrefnu Hannesdóttur:
VANDAMÁL íbúa við Miklubraut
vegna loftmengunar og hávaða hafa
verið til umfjöllunar undanfarið og
ekki að ástæðu-
lausu. Fulltrúar
borgaryfirvalda,
sem telja sig
stefna að um-
hverfísvænni og
manneskjulegri
höfuðborg, sáu að
úrbóta var vant.
Tillögur litu dags-
ins ljós sem þó
náðu ótrúlega skammt og urðu tilefni
til nokkurra umræðna og gagnrýni.
Frekari úrbóta og tillagna var beðið
með nokkurri eftirvæntingu.
Nánari útfærsla á tillögunum hefur
nú verið kynnt í borgarráði og birtist
í Morgunblaðinu í dag, 14. maí.
Byggja á göng frá Hringbraut að
Reykjahlíð og er vitnað í orð for-
manns umferðar- og skipulagsnefnd-
ar Reykjavíkur sem segir „að göngin
myndu breyta miklu til batnaðar fyr-
ir íbúa í Hlíðahverfí". Um hvað snýst
málið? Eins og flestir vita er hlutinn
frá Hringbraut að Reykjahlíð aðeins
lítill hluti Miklubrautar og í raun og
veru er það stórfurðulegt að ekki
skuli minnst einu orði á vanda íbúa
þeirra húsa sem næst standa Löngu-
hlíð, hvað þá tekið á vandamálum
þeirra. Þar er ástandið þannig að séu
ökumenn ekki í spreng á margföldum
hraða að ná yfír gatnamótin á Ijósun-
um, eins og oft vill verða, þá bíða
menn í röðum, bílar í lausagangi,
rétt við húsveggina. Enda sýna niður-
stöður rannsókna Hollustuvemdar
ríkisins sem birtust í byijun apríl sl.
að hávaða- og loftmengun er alvarleg
á þessu svæði og styrkur köfnunar-
efnisdíoxíðs langt yfír viðmiðunar-
mörkum. Hollustuvernd telur að mál-
um hafí verið slælega sinnt og brýnna
úrbóta sé þörf þegar í stað á Miklu-
braut frá Snorrabraut upp fyrir
Lönguhlíð.
Það er forvitnilegt að velta fyrir
sér ummælum Guðrúnar Ágústsdótt-
ur borgarfulltrúa í sömu Morg-
unblaðsgrein sem segir: „Þessi göng
myndu gjörbreyta tengslum Hlíða-
hverfísbúa við Miklatúnið og bæta
mjög úr loft- og hljóðmengunarvanda-
málum þeirra sem mest hafa kvartað
yfír þeim.“ Nú hljóta menn að spyija:
Er bætt aðgengi að Miklatúni það sem
málið snýst um? Er verið að kveða
niður óþægilegar raddir? Það sem
liggur hins vegar í augum uppi er
að ekki er verið að taka á vandamál-
um íbúa við Miklubraut af heilindum.
Eru fulltrúar borgaryfirvalda, sem í
hlut eiga, ekki að stinga höfðinu í
sandinn? Þvílíkt klór í bakkann!
Margir íbúa Miklubrautar eru eldri
borgarar sem búið hafa allan sinn
búskap hér. Á að virða að vettugi þá
íbúa sem ekki hafa kvartað og kvein-
að? Ungt fólk sem hefur búskap sinn
hér staldrar stutt við af skiljanlegum
ástæðum. Það sem löngum hefur þó
verið heillandi við þetta hverfí er fjöl-
breytt mannlíf, fólk á öllum aldri, úr
öllum þjóðfélagshópum.
Því verður vart trúað að borgaryfir-
völd láti þetta klór í bakkann, sem
þessi tillaga er, duga og reyni að telja
sjálfum sér trú um að þar með sé
vandi íbúa við Miklubraut farsællega
leystur til frambúðar.
HREFNA HANNESDÓTTIR,
kennari og íbúi
við Miklubraut.
Sameining keisaradæm-
anna tveggja, Dagsbrún-
ar og Framsóknar!
Frá Unni Pálsdóttur:
HÉR á öldum áður var allt kapp
lagt á að sameina minni keisara-
dæmin þeim stærri til að auka völd
þeirra sem valdasjúkir voru. Til þess
voru notaðar mægðir eða vopnavald,
með þeim árangri að þeir sem slót-
tugastir voru og höfðu stærsta hirð
jámanna á bak við sig réðu lögum
og lofum, eiginhagsmunaseggir sem
ekki hikuðu við að kúga alþýðuna
til hlýðni með arðráni og yfirgangi.
En hvað er að gerast í dag?
Nú stendur fyrir dyrum að sam-
eina tvö stærstu félög ófaglærðs
verkafólks í Reykjavík í eitt félag
án þess að fram hafi farið í raun
nokkur vitræn kynning á því hveijir
kostir þessarar sameiningar séu.
T.d. var verkafólki í Dagsbrún að-
eins sent bréf þar sem því var gef-
inn kostur á að svara með jái eða
neii hvort það vildi sameiningu fé-
laganna eður ei, engar frekari skýr-
ingar. Þarna var hið stærra keisara-
dæmi að verki, þegnarnir áttu ekki
rétt á frekari upplýsingum, heldur
var það keisarinn slóttugi og hirð
hans sem höfðu ákvörðunarréttinn
um frekari samvinnu keisaradæ-
manna og reyndist honum og hirð
hans leikur einn að sannfæra keis-
araynju minna keisaradæmisins og
hirð hennar um ágæti samvinnunn-
ar.
Ekki veit undirrituð, hvort þegn-
um hennar hátignar var sent sams-
konar bréf og þegnum hans hátign-
ar, en lítillega var þetta þó kynnt,
ásamt öðrum málum sem voru ofar
á baugi, á fundi þar sem örfáir
tryggir þegnar hennar hátignar voru
saman komnir, eins og ævinlega á
fundum Framsóknar. Telur undirrit-
uð að léleg fundarsókn stafi af tíma-
setningu fundanna sem er full seint
á kvöldin, þannig að þegar komið
er að „öðrum málum" í fundarsköp-
um er helmingur stjórnar og fundar-
manna farinn heim að sofa því það
er vinnudagur að morgni. Þá er
ekki nógu vel staðið að auglýsingu
funda, og viðurgjörningur í kaffi og
spjallhléi þannig að fundarmenn
komast í vont skap (vægast sagt
óaðlaðandi). Enda sýndi það sig á
aðalfundi Framsóknar 6. maí síðast-
liðinn að eitthvað meiriháttar bjátar
á.
Af 2.700 félagsmönnum voru
mættar um 40-50 hræður (tryggu
þegnarnir) sem máttu hlusta á fund-
argerðir beggja Bíóborgarfundanna,
langa greinargerð vegna nýafstað-
inna samninga og á æðsta prest
beggja keisaradæmanna, Atla Gísla-
son, þann ágæta lögmann, fara á
ólöglegum hraða í gegnum dró'g að
nýjum lögum Framsóknar, enda orð-
ið áliðið þegar hann komst að. Því
næst fengu þeir þegnar sem þá voru
eftir að vita að keisaradæmin yrðu
sameinuð í haust en áður yrði ein-
hver kynning viðhöfð um ágæti þess
arna og síðan yrði framhaldsaðal-
fundur haldinn þegar þegnarnir
hefðu melt þennan boðskap sem
lagadrögin nýju kenndu oss. Sem er
hvað? Meira um það seinna. En hverri
vitiborinni veru er það óskiljanlegt
hvernig 40-50 eintök af reikningum
félagsins, sem gaman væri að skoða
betur, og drög að nýjum lögum þessa
ágæta keisaradæmis eiga að ná
skilningi þeirra þegna sem ekki voru
mættir á fundinn. Segi oss sá sem
betur veit!
í framhaldi af upphafsorðum þess-
arar greinar hvetur undirrituð alla
þegna þessara keisaradæma til að
huga vel að stöðu sinni ef og þegar
sameiningin verður kynnt. Hverra
hagsmuna er verið að gæta!? Því að
þekkingarleysi skapar áhugaleysi og
sundrung meðal þegnanna og þá
geta hinir slóttugu stjórnendur ráðið
hinu sameinaða stóra keisaradæmi
og stjórnað því að eigin geðþótta.
UNNUR PÁLSDÓTTIR,
Stífluseli 5, Reykjavík.
Sólgleraugu með styrkleika
Lausn í sólinni fyrir þá sem nota gleraugu.
Verð frá 9.500 kr.
uKisatm
Aðalstræti 9, sími 551 5055