Morgunblaðið - 27.06.1997, Page 22

22 FÖSTUDAGUR 27. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Ferð birgða- og hjálparfars til Mír frestað
Híma í tvær vikur
eftir varahlutum
Koroyov. Reuter.
SKEMMDIRNAR í MÍR-GEIMSTÖÐINNI
Áreksturinn við sólrafhlöður og kælistöð
olli þrýstingstapi
í geimstöðinni.
Áhöfnin lokaði
hurð á Spektr-
hvelfingunni
og gat því aukið
loftþrýstinginn í
öðrum einingum
MÍR-stöðvarinnar.
Soyuz-T
Embættismenn segja
áhöfnina ekki í bráðri hættu
en „björgunarbátur" þeirra er
tilbúinn til brottferöar. Hann
er af nýjustu gerö Sojuzfara
og gæti komið geimförunum
til jaröar á aðeins sex
klukkustundum.
Heirriídir NASA, Jane's Space Dinxtory
eining
REUTERS
Skattalækkun rædd á þýska þinginu
Kohl trúir á sam-
komulag í haust
Bonn. Reuter.
AHOFN rússnesku geimstöðvarinn-
ar Mír, tveir Rússar og einn Banda-
ríkjamaður, verða að bíða í myrkv-
uðum dvalarstað sínum í næstum
tvær vikur eftir varahlutum og bún-
aði til þess að gera við stöðina, sem
laskaðist í fyrrinótt í 400 kílómetra
hæð yfir jörðu er ómönnuð flutn-
ingaflaug, Progress, rakst á hana.
Heimildir herma, að „fimmtu
gráðu neyðarástand" sé um borð í
Mír en þegar um er að ræða sjö-
unda stigs ástand ber að yfirgefa
geimstöðina tafarlaust. Júrí
Koptev, forstjóri rússnesku geim-
ferðastofnunarinnar, sagði í gær,
að engin þörf væri þó talin á að
geimfararnir þrír þurfi að forða sér
úr geimstöðinni. Ef til þess kæmi
myndu þeir nota geimfarið sem
flutti hluta áhafnarinnar til Mír,
Sojuz TM-25, en það hefur verið
tengt stöðinni síðan. „Til þess að
gera við bilunina, bæði á raflilöðun-
um og Spektr, verða geimfararnir
að fara í geimgöngu," sagði Koptev.
Til stóð að senda nýtt Progress-
birgðafar til Mír í dag, föstudag,
en því hefur verið frestað um 10
daga til þess að safna megi saman
tækjum og búnaði til viðgerðarinn-
ar.
„Geimfaramir eru í engri hættu
núna. Það voru erfíðir tímar hjá
þeim í gær, en nú eru þeir öllu ró-
legri,“ sagði Koptev.
Árekstur Progress, sem var full-
ur af úrgangi frá Mír, og geimstöðv-
arinnar átti sér stað er verið var
að æfa tengingu farsins við stöð-
ina. Er Vasílí Tsíblíev leiðangurs-
stjóri fjarstýrði Progress, sem senn
skyldi sendur til jarðar, að Mír, fór
eitthvað úrskeiðis með þeim afleið-
ingum að átta tonna þungt farið
missti marks og rakst utan í geim-
stöðina. Við áreksturinn kom gat á
Spektr, sem er ein sex vísinda- og
rannsóknastofa Mír og þar er um-
talsverður hluti rannsóknarbúnaðar
geimstöðvarinnar. Loftræstibúnað-
ur laskaðist og sólarrafhlaða, sem
framleiðir um 55% raforku Mír,
skemmdist og varð óstarfhæf. Við
það fór loftþrýstingur af Mír að
hluta en áhöfnin greip til þess ráðs
að loka hurðum Spektr og einangra
hana frá geimstöðinni til þess að
halda mætti uppi þrýstingi þar sem
þess væri þörf og spara raforku.
Hefur verið slökkt á öllum búnaði
nema þeim sem talinn er geimför-
unum lífsnauðsynlegur. Tilraunir í
gærmorgun til þess að snúa Mír
við svo aðrar rafhlöður sneru betur
til sólar báru ekki tilætlaðan árang-
ur vegna orkuskorts. Hann varð
þess og valdandi að engar sjón-
varpsmyndir voru sendar úr geim-
farinu í gær og fjarskipti voru í
lágmarki. Þá eru geimfaramir ekki
úr hættu þegar hjálparfarið kemur
til móts við það eftir tvær vikur,
orkuskorturinn gæti gert tengingu
þess og Mír „afar erfiða“, að sögn
rússneskra sérfræðinga.
Brynni ekki upp í gufuhvolfinu
Komi upp sú staða að áhöfnin
neyðist til að yfirgefa Mír vegna
orkuskorts blasir ný hætta við jarð-
arbúum. Ástæðan er sú að Mír-stöð-
in er miklu stærri en svo að hún
brenni upp er hún félli til jarðar.
Vegna sporbaugs hennar gæti hún
komið niður á byggðu bóli.
Í Spektr er helmingur alls rann-
sóknarbúnaðar bandarísku geim-
ferðastofnunarinnar, sem er um
borð í Mír og þar var jafnframt
svefnstaður bandarísks liðsmanns
áhafnarinnar, Michael Foale. Ólík-
legt þykir að hann geti stundað
rannsóknir meðan orkuskorturinn
varir í Mír en samtals kostar út-
gerð NASA í Mír 472 milljónir doll-
ara á ári, jafnvirði 33 milljarða
króna. Talsmaður rússnesku stjórn-
stöðvarinnar, Valerí Latyshev,
sagði reyndar að áhöfninni hefði
verið skipað að hætta öllum rann-
sóknarstörfum um borð til að spara
orku. Sömuleiðis mættu þeir ekki
næstu tvær vikumar framkvæma
þolæfingar sem þeir gera daglega
og taldar em nauðsynlegar til að
vinna gegn áhrifum þyngdarleysis-
ins á stoðkerfi líkamans.
Nýjar efasemdir
í gærmorgun var kvödd saman
72 manna sérfræðingasveit rúss-
nesku geimferðastofnunarinnar, en
í henni em m.a. hönnuðir Mír og
fulltrúar bandarísku geimferða-
stofnunarinnar (NASA). Til stóð að
hún tæki ákvarðanir um til hvaða
ráðstafana verði gripið.
Margskonar óhöpp hafa orðið um
borð í Mír-stöðinni þau 11 ár sem
hún hefur verið á braut um jörðu.
Nýjasta slysið þykir jafnframt hið
alvarlegasta og hefur vakið nýjar
efasemdir um öryggi rússnesku
geimferðaáætlunarinnar. í febrúar-
lok munaði minnstu að áhöfnin yrði
að forða sér frá borði í björgunar-
fari er eldur, sem slokknaði fljótt,
kviknaði svo að Mfr fylltist af reyk.
í apríl lá einnig við árekstri milli
geimfars og -stöðvar við samskonar
æfingu og leiddi til árekstursins á
miðvikudag.
FRUMVARP Theo Waigels, fjár-
málaráðherra Þýskalands, um
skattalækkanir var samþykkt í
neðri deild þýska sambandsþingsins
í gær en talið er, að róðurinn verði
erfiðari í efri deildinni þar sem
stjómarandstaðan er í meirihluta.
Samkvæmt fmmvarpinu eiga
skattar að lækka á næstu tveimur
árum um rúmlega 1.200 milljarða
ísl. kr. og er vonast til, að það verði
til að auka fjárfestingu í landinu
og draga úr miklu atvinnuleysi.
Sagði Waigel, að lækkunin myndi
í raun auka tekjur ríkisins vegna
meiri umsvifa í efnahagslífinu og
færri frádráttarliða.
Fyrirhugað er að lækka lægsta
tekjuskattsþrepið úr 39% í 15%
1999 en það hæsta úr 53% í 39%.
Hið svokallaða samstöðuskattaá-
lag, sem lagt var á vegna uppbygg-
ingarinnar í Austur-Þýskalandi, á
að lækka á næsta ári úr 7,5% í
5,5% og hæsti skattur á fyrirtæki
á að fara úr 45% nú í 35% 1999.
Talsmenn stjómarandstöðunnar
gagnrýna mjög fjármögnun þessara
umbóta og segja, að skattalækkun-
in muni skilja eftir sig 1.800 millj-
arða ísl. kr. gat á fjárlögunum. Til
að loka því verði að hækka virðis-
aukaskattinn eftir næstu kosning-
ar. Waigel segist hins vegar vera
að vinna að frekari niðurskurði á
útgjöldum ríkisins en stefnt er að
því að afgreiða fjárlögin fyrir næsta
ár 11. júlí nk.
Frumvarpið fer fyrir sambands-
ráðið, þar sem fulltrúar sambands-
landa sitja, 4. júlí en þar hafa jafn-
aðarmenn meirihluta og ætla að
hafna því. Helmut Kohl, kanslari
Þýskalands, hefur tekið lítinn þátt
í skattaumræðunni en hann hefur
áður sagt, að hann búist við sam-
komulagi við jafnaðarmenn um
málið í haust fyrir milligöngu sátta-
nefndar. Segir Kohl, að þannig hafi
gangurinn verið sl. 35 ár og verði
enn. Frumvarpið muni þó taka ein-
hverjum breytingum frá því, sem
nú er, en til skattalækkana muni
koma.
Reuter
ÁHÖFN MÍR: Rússarnir Yasílí Tsíbíljev og Alexander Lazutkín
og Bandaríkjamaðurinn Michael Foale lengst til hægri.
Arabaríki
sameinast
um markað
Latakia í Sýrlandi. Reuter.
SÝRLAND, Egyptaland og sex önn-
ur arabaríki við Persaflóa luku í
gær fundum í sýrlenska bænum
Latakia með því að samþykkja að
opna skuli sameiginlegan markað
ríkjanna átta.
I fréttatilkynningu frá ráðherr-
um, sem standa að svonefndri Dam-
askusyfirlýsingu, segir að þeir hafí
skipað nefnd sem koma muni saman
á næstu tveim mánuðum í Saudi
Arabíu til þess að undirbúa nauð-
synlegar ráðstafanir til þessa að
opna megi markaðinn.
Ráðherramir lýstu einnig yfir
alvarlegum áhyggjum sínum af
hemaðar- og öryggissamstarfl ísra-
ela og Tyrkja, sem sé „ógn við ör-
yggi arabaríkja og við stöðugleika
í Miðausturlöndum." Skoruðu þeir
á Tyrki að endurmeta samstarflð
við Israel og taka aftur upp háttu
góðra granna arabaríkja.
Frú Netanyahu missir sljórn á sér
Jerúsalcm. Reuter.
SARA Netanyahu, forsætisráð-
herrarú ísraels, missti stjórn á
sér við upptökur á sjónvarps-
þætti í vikunni, lét niðrandi um-
mæli falla um eiginkonu Shimon-
ar Peresar og varð að biðjast
afsökunar í kjölfarið. Ástæðan
var nærgöngular spumingar
þáttastjórnandans um framhjá-
hald eiginmanns hennar, Benja-
mins Netanyahus.
Senda átti þáttinn út næstkom-
andi sunnudag og krafðist for-
sætisráðherrafrúin þess að upp-
takan yrði stöðvuð og endurtekin
frá gmnni. Engu að síður var frá-
sögn af því sem gerðist í sjón-
varpssal lekið í dagblaðið Yedioth
Aharonot.
Það sem gerði Söm Netanyahu
svo reiða upphaflega var spurning
þáttastjómandans um það hvort
hún hefði reynt að koma í veg
fyrir að kynsystir hennar, Limor
Livnat, yrði skipuð ráðherra í
stjóm eiginmannsins, vegna
gruns um að þau
ættu í ástarsam-
bandi. ísraelskir
fjölmiðlar hafa verið
fullir af frásögnum
um þetta, segja Söra
m.a. hafa verið svo
afbrýðisama út í
Livnat að hún hafi
neitað henni um að
fá að tala við Net-
anyahu í síma.
Sara Netanyahu
svaraði því til að
spurningin væri
óréttlát. „Það eina
sem Livnat vill er að
slá út konu forsætis-
ráðherrans. Þú veist
ekki hvað Bibi fínnst raunveru-
lega um hana.“
„Allir sem halda framhjá
eru skíthælar"
Reiði forsætisráðherrafrúar-
innar jókst enn þegar þáttastjórn-
andinn spurði hana
út í framhjáhald
eiginmannsins, sem
hann viðurkenndi
áður en hann varð
forsætisráðherra.
„Ég er ekki reiðubúin
að halda svona
áfram ... Ég krefst
þess að þetta verði
allt þurrkað út og
byijað upp á nýtt,“
sagði hún.
I áðumefndu dag-
blaði var haft eftir
manni sem var við-
staddur upptökuna
að Sara Netanyahu
hefði haldið áfram:
„Viljir þú fá mig til að segja að
allir þeir sem haldi framhjá séu
skíthælar, segi ég það: Allir sém
halda framhjá eru skíthælar .. .
Hvað viltu eiginmanni mínum eig-
inlega? Hefur þú hugmynd um
hversu margir hafa reynt að koma
mér á kné og hversu margir þeirra
sitja á þinginu?" Þá sagði Sara
að þótt Sonja Peres, eiginkona
Shimonar Peres, fyrirrennara
Netanyahus í embætti, hefði
„vaskað upp og spilað á spil, þarf
ég ekki að gera það. Ég er mennt-
uð kona.“
Biðst afsökunar
Israelska sjónvarpið hefur verið
gagnrýnt fyrir að fallast á að
klippa burt mestu reiðiköstin og
dónalegustu ummælin. Vörðu for-
ráðamenn þess sig með því að
segja að ekki hefði verið um
fréttaþátt að ræða, heldur viðtal
og að taka ætti tillit til viðmæl-
andans.
Talsmaður forsætisráðherrans
lýsti því yfir í gær að Söru Net-
anyahu þætti leitt að hún skyldi
láta ummælin falla og að hún
bæðist afsökunar á þeim. Tals-
menn Peresar sögðu þau ekki
svaraverð.
Sara
Netanyahu