Morgunblaðið - 27.06.1997, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FÖSTUDAGUR 27. JÚNÍ 1997 27
Hver er að berja hvern?
KARLAR eru farnir
að láta jafnrétti kynj-
anna sig meiru varða
nú í seinni tíð, og má
m.a. rekja þá þróun til
starfa karlanefndar
Jafnréttisráðs. Karla-
nefndin hefur vakið
marga til umhugsunar
t.d. um ábyrgð karla á
heimilisofbeldi, um
skyldur þeirra og
ábyrgð í ijölskyldulífi,
um skyldur þeirra
gagnvart börnum sín-
um og þá um leið rétt-
indi til umönnunar og
umgengni við börnin.
Víðsýnir og skynsamir
karlar skilja mæta vel,
að jafnrétti kynjanna er ekki ein-
göngu hagsmunamál kvenna, heldur
sameiginlegt hagsmunamál kynj-
anna og þjóðfélagsins alls. Þessi
þróun er ánægjuleg og leiðir vænt-
anlega til vaxandi samábyrgðar og
betri aðstæðna beggja kynja, en þó
Kristín
Halldórsdóttir
fyrst og fremst barn-
anna okkar.
Einkenni
bakslags
Ekki er þó umræðan
öll á jákvæðum nótum,
heldur er ekki iaust við
einkenni hins svokall-
aða bakslags, sem gætt
hefur nokkuð að undan-
förnu og felst í meðvit-
uðum og ómeðvituðum
árásum á konur sem
hóp eða sérstaka ein-
kennandi þætti í lífi
þeirra. Einstæðar mæð-
ur hafa þótt ákjósan-
legt skotmark undan-
farnar vikur og ýmsir
mundað vopnin. Sú aðför birtist í
hnotskurn - efalaust ómeðvitað - í
breiðsíðufyrirsögn Morgunblaðsins
20. júní sl.: „Einstæðir feður sagðir
betri kostur en mæður.“
Tilefnið er frétt um hálfs árs
gamla skýrslu Rannsóknarmiðstöðv-
Vorboðar menn-
ingarinnar
í Hafnarfirði
Kristinn
Andersen
NYLEGA hittist
hópur atvinnu- og
áhugamanna um listir
og menningu í Hafnar-
firði yfir kvöldkaffi í
Hafnarborg og varð
þar úr að hefja undir-
búning stofnunar sam-
taka um þessi mál á
komandi haustdögum.
Þáttur lista og menn-
ingar í Hafnarfirði er
nú orðinn slíkur að
framtak af þessu tagi
hlaut að koma fram
fyrr heldur en síðar.
Samtök listamanna og
listunnenda þekkjast
m.a. víða erlendis og
eru oft vítamínsprautur fyrir vöxt
og viðgang menningar á hverjum
stað.
Listamannabærinn
Hafnarfjörður
Sú iða menningar og lista sem
hrærist nú í Hafnarfirði hefur skap-
að í bænum öflugt listsamfélag.
Þetta sést m.a. í listagalleríum
bæjarins, vinnustofum listamanna,
tónlistarflutningi og fjölmörgum
öðrum menningarviðburðum sem
sóttir eru af gestum hvaðanæva af
landinu og útlendingum allt árið
um kring. Sá kjarni sem myndazt
hefur um listiðkun í Hafnarfirði
dregur einnig að sér æ fleiri lista-
menn og listunnendur sem kjósa
sér búsetu eða starfsvettvang í
bænum í hrauninu.
Öflugt listsamfélag er í
Hafnarfirði. Kristinn
Andersen segir að
sumar sé framundan í
menningarmálum
Hafnarfjarðar.
Af nýlegum vaxtarsprotum í
menningarflóru bæjarins má nefna
Hafnarfjarðarleikhúsið Hermóð og
Háðvöru sem færir upp kraftaverk
hvert sýningarkvöldið eftir annað
og Kvikmyndasafn Islands sem nú
er endurborið í hinu gamla Bæjar-
bíói. Þetta eru kærkomnar viðbætur
við það blómlega menningarstarf
sem rækt hefur verið til lengri og
skemmri tíma, af einstaklingum,
stofnunum og skólum í Hafnarfirði.
Þá má ekki gleyma vík-
ingamenningunni, en
alþjóðlegar víkingahá-
tíðir, víkingablót og
sérstæð leirbrúðugerð
hafa borið hróður
HafnarQarðar innan-
lands og utan.
Almannafé og
menningin
Hlutverk hins opin-
bera í menningarstarfi
er oft umdeilt og jafn-
an vandleikið. Þetta á
einkum við þegar
skattheimtu fé almenn-
ings er ráðstafað og er
skemmst að minnast
reyfarakennds uppgjörs og eft-
irmála listahátíðar í Hafnarfirði
fyrir fáum árum. í framhaldi af
þeim viðburðum beittu sjálfstæðis-
menn í Hafnarfirði sér fyrir að hér
yrði komið á fót menningarmála-
nefnd, hliðstætt því sem tíðkast
annars staðar, og fékkst hún skipuð
að loknum bæjarstjórnarkosningum
fyrir þremur árum. Með tilkomu
nefndarinnar var hlutur bæjarins í
menningarstarfsemi endurskoðaður
og aukin festa komst á fjárframlög
til menningarmála. Nefndin tók upp
verklag um að auglýsa tvisvar á
ári eftir styrkumsóknum til þess að
styðja menningar- og listastarfsemi
í Hafnarfirði, en með því urðu fjár-
framlög af almannafé sýnilegri en
áður hafði verið.
Gott fólk óskast
Menningarmálanefnd Hafnar-
fjarðar hefur beitt sér fyrir að nú
er auglýst ný staða menningarfull-
trúa í bænum, enda er gert ráð
fyrir henni í stjórnskipuriti Hafnar-
fjarðar. Ennfremur er auglýst laust
starf umsjónarmanns með listamið-
stöðinni í Straumi og höggmynda-
garði bæjarins. Nefndin gerir mikl-
ar og góðar væntingar til þessa liðs-
afla við að hlúa að fjölbreyttu menn-
ingarstarfi í bænum. Þá munu sam-
tök áhugafólks um listir og menn-
ingu veita ómetanlegt aðhald og
stuðning að menningarlífi verði vel
staðið að verki. Það er því óhætt
að fullyrða að sumar sé framundan
í menningarmálum Hafnarfjarðar.
Höfundur er áhugamaður um
listir og menningu og fulltrúi
Sjálfstæðisflokks í
menningarmálanefnd
Hafnarfjarðar.
Með sömu aðferðafræði
má fullyrða að konur
séu betri útgerðarmenn
en karlar, segir Kristín
Halldórsdóttir, vegna
þess að þær fáu, sem
útgerð stunda, eru svo
logandi klárar.
ar í félagslegum málefnum í Kaup-
mannahöfn um hagi barna einstæðra
foreldra. Skýrslan er sögð byggð á
viðtölum við 478 feður og 532 mæð-
ur, og niðurstöðurnar eru í stuttu
máli þær, að börn í umsjá feðra hafi
betri tengsl við hitt foreldrið og báða
afa sína og ömmur heldur en þau sem
eru í umsjá mæðra sinna. Loka-
hnykkurinn er, að „mæður grípi oftar
til líkamlegra refsinga“ og kennt um
streitu vegna verri fjárhagslegrar
stöðu.
Ekki er að undra þótt sumir freist-
ist til að draga þá ályktun af svo
mikilúðlegri könnun, að einstæðir
feður séu almennt og yfírleitt betri
kostur en mæður, þegar það er nú
jafnvel upplýst að þær betji börnin!
Sú spurning er hins vegar ofarlega
í huga, hver sé að beija hvern þegar
allt kemur til alls.
Mannkynið á villigötum?
Þess er reyndar getið án allrar
áherslu, að í heild búa aðeins um 6%
danskra skilnaðarbarna hjá föður, en
94% hjá móður. Svipað hlutfall mun
gilda hér á landi. Og hvers vegna
skyldu nú hlutföllin vera þannig? Af
niðurstöðum dönsku rannsóknarinn-
ar mætti ætla að mannkynið hafi
verið á algjörum villigötum í þessu
efni og troðið umönnun barna upp á
óhæfari aðilann um aldir alda, amen!
Staðreyndin er auðvitað sú, að hefðin
er rík fyrir rétti og skyldum móður,
og það þarf býsna mikið til þess að
faðir fái forræðið, fyrir nú utan þau
ósköp að feður hafa almennt ekki
sótt það fast hingað til.
Öldum saman hefur ábyrgðin af
umönnun og uppeldi bama hvílt á
herðum kvenna og flestum þótt það
fyrirkomulag eðlilegt og sjálfsagt
með tilliti til líffræðilegs hlutverks
konunnar. Konan ber bamið undir
belti í 9 mánuði, hún elur það oft í
sárri kvöl, og hún nærir það með
eigin mjólk fyrstu vikur ævi þess.
Að öllu eðlilegu em þetta ljúfar skyld-
ur og ríkulega launaðar með þeirri
lífsfyllingu, sem umönnun barna gef-
ur. Góður faðir getur svo sannarlega
lagt sitt lið og uppskorið samkvæmt
því, og sem betur fer er það tæpast
lengur talið til ókarlmannlegra verka,
a.m.k. ekki í okkar heimshluta.
Vekur upp ranghugmyndir
Frétt Aftenposten, sem Ríkisút-
varpið (19. júní!) og Morgunblaðið
birtu án þess að gera tilraun til að
skyggnast á bak við, hefur komið
illa við marga, enda til þess fallin
að vekja upp og styðja ranghugmynd-
ir. Ekki skal dregið í efa, að þar sé
rétt með farið, en fréttin vekur fleiri
spurningar en hún svarar um uppeld-
isgæði einstæðra feðra eða mæðra.
Enda mun skýrslan hafa vakið hörð
viðbrögð og umræður í Danmörku,
og væri forvitnilegt að frétta meira
af þeim.
Datt engum hér í hug að velta
fyrir sér mismunandi aðstæðum þess-
ara hópa? Reyndar segir í fréttinni,
að um þriðjungur feðranna hafi for-
sjá vegna þess að móðirin er látin
eða ófær um að sinna uppeldinu.
Einnig er minnst á atvinnu og fjár-
hagslega stöðu sem áhrifavalda. En
það er ekki drepið á mikilvæg atriði
eins og það, að í þeim tilvikum þar
sem feður hafa forræði bama sinna
er alla jafna um einstaklega góða
feður að ræða, sem raunverulega
langar til að annast börn sín. Það
er gott samband við mæðurnar vegna
þess að foreldrarnir hafa komið sér
saman um málin. Það er gott sam-
band við afana og ömmumar vegna
þess að það er miklu meiri vilji til
að aðstoða einstæða feður en ein-
stæðar mæður, og þeir eru álitnir
fremur þurfa á aðstoð að halda. Ein-
stæðir feður fá yfirleitt mikla at-
hygli, uppörvun og hrós fyrir það,
sem þykir sjálfsagt að ætla einstæð-
um mæðmm.
Konur betri
útgerðarmenn!
En hvað segir þessi rannsókn okk-
ur um alla feður þeirra 94% barna,
sem eru í umsjá einstæðra mæðra?
Er verið að gefa til kynna, að lítið
samband þeirra við föður sé yfirleitt
móður að kenna? Þau tilvik em vissu-
lega mörg, þar sem konur meina feðr-
um umgengni vegna óvildar, hefni-
gimi eða að þær telja að bömunum
stafi ógn af feðrum sínum. En hin
eru ekki færri, þar sem karlar bregð-
ast föðurskyldum sínum í fullkominni
óþökk barnanna og mæðra þeirra.
Um þetta segir ekkert í fréttum af
rannsókninni. Hún virðist eingöngu
hafa beinst að samanburði á 6% ein-
stæðra feðra annars vegar og 94%
einstæðra mæðra hins vegar. Með
sömu aðferðafræði mætti komast að
þeirri niðurstöðu, að konur séu betri
útgerðarmenn en karlar vegna þess
að þær fáu sem stunda útgerð em
svo logandi klárar!
Sú þróun er ánægjuleg, að æ fleiri
karlar axla ábyrgð og skyldur gagn-
vart bömum sínum og gera sér grein
fýrir þeirri lífsfýllingu, sem umönnun
þeirra veitir. Um leið sækja þeir rétt
sinn af meira kappi en fyrr. Foreldra-
rétturinn verður því miður stundum
tilefni togstreitu milli kynjanna, sem
fyrst og síðast skaðar viðkomandi
barn eða böm. Heilbrigð skynsemi
sakar hins vegar aldrei, hvorki í rann-
sóknum, við umönnun barna né í
samskiptum kynjanna.
Höfundur er þingkona
Kvennalistans.

Auglýsing um innlausnarverð
verðtryggðra spariskírteina ríkissjóðs
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ*) Á KR. 10.000,00
1977-2.fl. 10.09.97 kr. 1.332.956,00
1978-2.fl. 10.09.97 - 10.09.98 kr. 851.557,30
1979-2.fl. 15.09.97 - 15.09.98 kr. 555.133,50
INNLAUSNARVERÐ*)
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL Á KR. 10.000,00
1985-1.fl.A 10.07.97 kr. 82.210,60
1985-1.fl.B 10.07.97 kr. 35.288,40**
1986-l.fl.A 3 ár 10.07.97 kr. 56.666,60
1986-1. fl.B 10.07.97 - 10.01.98 kr. 26.026,40**
1986-2.fl.A 4 ár 01.07.97 kr. 53.762,20
1987-1.fl.A 2 ár 10.07.97 kr. 43.942,50
1987-1.fl.A 4 ár 10.07.97 kr. 43.942,50
1989-2.fl.D 8 ár 10.07.97 kr. 22.276,20
*) lnnlausnarverð er höfuðstóll, vextir, vaxtavextir og verðbætur.
**) Við innlausn fylgi ógjaldfallnir vaxtamiðar spariskírteinis.
Innlausn spariskírteina ríkissjóðs fer fram í afgreiðslu
Seðlabanka íslands, Kalkofnsvegi 1, og liggja þar jafnframt
frammi nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, 27. júní 1997
SEÐLABANKIÍSLANDS