Morgunblaðið - 20.09.1997, Page 6

6 LAUGARDAGUR 20. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
_________________FRÉTTIR
Rannsóknaprófessor-
ar við Háskóla Islands
Eiríkur Þórður
Steingrímsson Runólfsson
Þorvaldur Þór
Gylfason Whitehead
RÁÐIÐ hefur verið í fjórar
af fimm stöðum rannsókna-
prófessora. Eftirtaldir vís-
indamenn voru ráðnir í
stöðurnar: Eiríkur Stein-
grímsson á sviði heilbrigð-
isvísinda, Þorvaldur Gylfa-
son á sviði félagsvísinda,
Þór Whitehead á sviði hug-
vísinda og Þórður Runólfs-
son í verkfræði. Enn er
verið að vinna að ráðningu
rannsóknaprófessors í
raunvísindum.
Hinn 25. júlí 1995 aug-
lýsti menntamálaráðuneyt-
ið með vísan til 22. gr. laga
um Rannsóknarráð íslands
og til reglugerðar
299/1995 um rannsókna-
prófessora fimm stöður
rannsóknaprófessora við
Háskóla íslands. Stöðumar
voru auglýstar á fimm
fræðasviðum; í hugvísind-
um, félagsvísindum, heil-
brigðisvísindum, raunvís-
indum og verkfræði. Um-
sóknarfrestur var til 1.
október 1995. Alls bárust
50 gildar umsóknir frá 49
aðilum.
Áherslusvið
Menntamálaráðherra
skipaði matsnefnd 31.
október 1995 til að meta
hæfi umsækjenda til að
gegna þeim stöðum sem auglýstar
vom. í nefndina vom skipaðir þeir
Sveinbjörn Björnsson rektor, Sig-
mundur Guðbjarnason prófessor
og formaður Rannsóknarráðs ís-
lands og Rögnvaldur Hannesson
prófessor við Verslunarháskólann
í Bergen. Við mat á umsóknum
var höfð hliðsjón af hæfni umsækj-
enda til að gegna prófessorsstöðu,
alþjóðlegri viðurkenningu fyrir
rannsóknastörf og sérstökum
áherslusviðum sem Háskóli íslands
og Rannsóknarráð íslands skil-
greindu í sameiningu.
Að jafnaði vom skilgreind tvö
áherslusvið undir hveiju
meginfræðasviðanna fimm.
Eiríkur Steingrímsson er
ráðinn rannsóknaprófessor á
undirsviðinu „Erfðafræði“
og hyggst hann stunda
áframhaldandi rannsóknir á
sviði erfðafræði og þroskun-
arfræði í starfi sínu sem
rannsóknaprófessor.
Þórður Runólfsson er ráð-
inn rannsóknaprófessor á
undirsviðinu „Upplýsinga-
og tölvuverkfræði“ og
hyggst hann halda áfram
rannsóknum sínum í fræði-
legri stýritækni og kerfis-
verkfræði.
Þorvaldur Gylfason er
ráðinn rannsóknaprófessor
á undirsviðinu „Áhættu-
stjórnun í íslensku þjóðfé-
lagi“ og áætlar hann að
stunda rannsóknir á efna-
hagslegum umbótum og
hagvexti er byggjast á fyrri
rannsóknum hans á þessu
sviði. ÞorvaldUr mun léggja
áherslu á eftirfarandi þætti,
sem tengjast innbyrðis: 1.
Hagvöxt, utanríkisvið-
skipti, aðlögunarhæfni og
verðbólgu. 2. Efnahagsleg-
ar umbætur; frá áætlunar-
búskap til markaðsþjóðfé-
lags. 3. Einhæfni atvinnu-
lífs; sjávarútvegur og ís-
lenska hagkerfið.
Þór Whitehead er ráðinn rann-
sóknaprófessor á undirsviðinu
„Tengsl íslendinga við útlönd og
erlenda menningu“ og hyggst hann
halda áfram þeim rannsóknum á
íslenskri nútímasögu sem hann
hefur stundað með góðum árangri
undanfarna áratugi.
Forsætisráð-
herrar funda
DAVÍÐ Oddsson forsætisráð-
herra og frú Ástríður Thorarens-
en komu í gær í opinbera heim-
sókn til Andorra. Davíð átti síð-
degis fund með forsætisráðherra
Andorra, Marc Forné, og er
myndin tekin við það tækifæri.
Samningar
sjúkraliða
samþykktir
SAMNINGANEFND Sjúkraliðafé-
lags íslands og fulltrúar viðsemjenda
þess, þ.e. fjármálaráðherra, Reykja-
víkurborg, Elli- og hjúkrunarheimilið
Grund, Hrafnista DAS, Sjálfsbjarg-
arheimilið, Hjúkrunarheimilið Skjól
og Eir, Sunnuhlíð í Kópavogi, Bæjar-
sjóður Hornafjarðar v/Skjólgarðs,
SÁÁ og St. Franciskuspítalinn und-
irrituðu kjarasamning sín í millum
30. ágúst sl. með fýrirvara um sam-
þykki félagsmanna.
Atkvæðagreiðslu er lokið og voru
samningar ofangreindra aðila sam-
þykktir með tilskildum meirihluta
atkvæða.
Diari d’Andorra/Inma Torra
Eðvarð
kjörinn
prestur á
Akranesi
Akranesi. Morgunblaðið.
EÐVARÐ Ingólfsson, sóknar-
prestur í Skinnastaðarpresta- .
kalli, var í gær kjörinn sóknar-
prestur í
Garðapresta-
kalli á Akra-
nesi á kjör-
fundi sóknar-
nefndar, þar
sem aðal- og
varamenn
höfðu at-
kvæðisrétt.
Um embættið sóttu auk
Eðvarðs þau Bragi Ingibergs-
son, Friðrik Hjartar, Hulda
Hrönn M. Helgadóttir og
Hörður Þ. Ásbjörnsson.
Séra Björn Jónsson prófast-
ur, sem þjónað hefur presta-
kallinu af alúð og dugnaði frá
árinu 1975 lætur nú af störf-
um sakir aldurs.
Tsjekhov
okkar tíma
Morgunblaðið/Kristinn
LEIKOST
Þjóðlcikhúsið
ÞRJÁRSYSTUR
Höfundur: Anton Tsjekhov. Þýðing:
Ingibjörg Haraldsdóttir. Leikstjóri:
Rimas Tuminas. Aðstoðarleikstjóri:
Ásdis Þórhallsdóttir. Tónlist: Faustas
Latenas. Leikmynd og búningar:
Vytautas Narbutas. Lýsing: Páll
Ragnarsson. Leikarar: Arnar Jóns-
son, Baltasar Kormákur, Edda Am-
ljótsdóttir, Guðrún Gisladóttir, Guð-
rún Þ. Stephensen, Gunnar Eyjólfs-
son, Halldóra Bjömsdóttir, Hilmir
Snær Guðnason, Ingvar E. Sigurðs-
son, Randver Þorláksson, Sigurður
Siguijónsson, Sigurður Skúlason,
Stefán Jónsson og Steinunn Ólína
Þorsteinsdóttir. Föstudagur 19. sept-
ember.
ÞREMENNINGARNIR frá Lit-
haugalandi, Faustas, Narbutas og
Tuminas, eru komnir í Þjóðleikhúsið
í þriðja sinn. Núna taka þeir fyrir
það verk Tsjekhovs sem hann sjálfur
taldi mest drama. Stanislavskíj, einn
helsti forvígismaður natúralisma í
leikhúsi, gerði verkið að einum
burðarása þeirrar stefnu. Löng hefð
er aftur á móti fyrir öðrum valkost-
um í uppsetningu verksins og ekki
verður litið fram hjá þeirri staðreynd
að Tsjekhov sjálfur taldi aðferð
Stanislavskíjs ekki allskostar henta
verkum sínum.
Aðferð þremenninganna lit-
heygsku er athyglisverð. Vissir hlut-
ar hefðbundinnar uppfærslu eru
látnir lönd og leið til að leggja áhersl-
una á aðra þætti. Lögð er áhersla á
beint samband hvers leikara innan
persónu sinnar við áhorfendur. Með
því að skera á tengsl við umhverfi
og samhengi standa persónurnar
einangraðar í örvæntingu sinni. Per-
sónusköpunin og innlifunin verður
magnaðri fyrir vikið og textinn er
brotinn upp í einstaklega áhrifa-
miklar einræður þar sem ekkert
kemur upp á milli upplifunar áhorf-
andans og túlkunar leikarans á frá-
bærum texta Tsjekhovs. Málfarið á
þýðingu Ingibjargar Haraldsdóttur
er hófstillt og hæfilega bóklegt og
búningarnir eru hefðbundnir en um
leið táknrænir eins og urmull leik-
muna sem allt kemur leikurunum
að gagni við innlifun í karakterinn.
Tónlistin drynur svo undir, smýgur
inn í allt og samlagast öllu og knýr
sýninguna áfram með þungri hrynj-
andi upp í síkvikula öldutoppa og
einstaka brimskafla.
Að baki leikaranna tróna nýklass-
ískar súlnadyr þar sem spýtum hefur
verið klastrað fyrir opið. Leikmynd-
ina er hægt að hugsa sér sem yfirlýs-
ingu Litheygjanna um að gættir hins
klassíska verks hafi verið byrgðar.
Enda kemur á daginn að trúðmálað-
ur fulltrúi leikaranna brýtur sér leið
í gegnum spýtnaruslið. Hin klassíska
bygging stendur, en umgangur um
hana er nú öllum frjáls.
Söguþráður, framvinda og sam-
leikur hafa minna vægi en persónu-
sköpunin enda eru aðrir leikarar oft
í meðhjálparahlutverki á meðan
sviðsljósið beinist að einum í einu.
Skipt er svo milli leikaranna ótt og
títt uns fyrir hugskotssjónum áhorf-
andans myndast samfella þessara
brota. Af framansögðu er ljóst að í
þessari aðferð felast geipilegar kröf-
ur til leikaranna og hæfileika þeirra
til að tjá sig fölskvalaust.
Halldóra Björnsdóttir og Steinunn
Ólína Þorsteinsdóttir ná meistara-
legum tökum á hlutverkum yngri
systranna tveggja. Þær hrífa áhorf-
endur með sér á óviðjafnanlegan
hátt. Edda Amljótsdóttur er þeim
einstaka sinnum lítið síðri en alla-
jafna bregst henni hér bogalistin og
túlkunin verður hol og framsögnin
eintóna. Guðrún S. Gísladóttir er
stórkostleg sem „litla, loðna dýrið“
sem gengur á eðlishvötinni. Sigurður
Skúlason tekst á loft í túlkun sinni
og hefur aldrei verið betri. Gunnar
Eyjólfsson er yndislegur sem gamli
herlæknirinn. Amar Jónsson leikur
undirofurstann af sérstöku öryggi
og Hilmir Snær Guðnason skapar
einstaklega heilsteypta mynd af höf-
uðsmanninum. Baltasar Kormákur
er traustur og jafn í hlutverki bróð-
urins en það vantar eitthvað upp á
til að hann nái hinum rétta tóni.
Randver Þorláksson, Stefán Jóns-
son, Guðrún Þ. Stephensen og Sig-
urður Siguijónsson fara vel með
minni hlutverk sem fulltrúar hers
og alþýðu. Sá eini sem veldur veru-
legum vonbrigðum er Ingvar E. Sig-
urðsson. Persónan verður ekki lif-
andi og greinilegt að Ingvar finnur
sig ekki í hlutverkinu. Raddbeitingin
er of keimlík og hjá persónu sem
Ingvar skóp með glans í fyrra, en á
ekki við í þessu samhengi.
Deilt hefur verið um réttmæti
óhefðbundinna uppfærslna í sam-
bandi við fyrri uppfærslur Litheygj-
anna.Að sjálfsögðu á hefðin sem
hefur byggst upp af vinnu ötulla
listamanna í tímans rás rétt á sér
sem grundvöllur nútíma leikhúss.
En það þarf líka að horfa fram á
við. Ef þeir sem sýninguna skapa
eru sannir listamenn sem hafa eitt-
hvað nýtt fram að færa er sjálfsagt
að gefa þeim fijálsar hendur. Upp-
færsla þessi er frábært afrek, ein-
stæð sýning sem varpar nýju ljósi á
eitt mesta listaverk leikbókmennt-
anna en er á sama tíma höfundinum
trú í að koma áhorfendum í skilning
um tilgangsleysi lífs þeirra í von um
að þeir sjái að sér og finni því nýjan
og betri farveg.
Sveinn Haraldsson