Morgunblaðið - 20.09.1997, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
ELAGA A AUSTURLANDI
i austan Lagarfljóts verða 2.083 talsins. Rúmlega 1.600 búa
441 í sveitahreppunum.
i staða í
li um fólk
iveitarstjórnamenn á
hannes Tómasson að
eðal þeirra á samein-
ð því myndi m.a skap-
ar í atvinnumálum.
lelstu jarð’gangakostir
^miindarfjörDur
“rfjöröur
3ar, Eskifjarðar og Reyðarfjarðar
nýrra ganga milli Norðfjarðar og
miili Eskifjarðar og Reyðarfjaröar.
Smári Geirsson forseti bæjarstjóm-
ar Neskaupstaðar.
„Við viljum ekki horfa uppá fólks-
flótta heldur spyrna við fótum og
gera það sem hægt er og teljum að
sameining sé einn þáttur í því. Hún
er hins vegar engin töfralausn á
öllu.“
„Kröfur samfélagsins til þjónustu
fara sífellt vaxandi og það á ekki að-
eins við um opinbera þjónustu held-
ur einnig ýmiss konar tómstundaiðju
og menningarstarf," segir Amgrím-
ur Blöndahl bæjarstjóri á Eskifirði.
„Fólk vill geta gengið að nothæfu
skíðasvæði þegar það vill vera á
skíðum, hafa nothæfan golfvöll þeg-
ar menn vilja vera í golfi, nothæfa
sundlaug, íþróttahús þegar fólk vill
sinna því og þannig mætti áfram
telja. Þetta verða sveitarfélögin að
bjóða uppá og þau eru mun betur í
stakk búin til að veita
þessa þjónustu og nýta
betur fjármagn eftir því
sem þau era stærri og
öflugri. Sameining leiðir
einnig til hagræðingar á
ýmsum sviðum. Samein-
uð geta því þessi þrjú
sveitarfélög veitt betur þessa og
aðra þjónustu sem sívaxandi kröfur
erajgerðar til,“ segir Arngrímur.
„Ibúum Neskaupstaðar hefúr
fækkað ár frá ári mörg undanfarin
ár,“ segir Magnús Jóhannesson fjár-
málastjóri bæjarins. „Á því er engin
ein skýring en fiskveiðistefnan hefur
fækkað störfum, m.a. í kringum
smábátaútgerð en bátum hefur
fækkað úr rúmlega 120 í 20-30 á síð-
ustu 10 árum.“
Samgöngur verði tryggar
„Við viljum að til lengri tíma litið
verði samgöngur milli staða hér
Lægri rekstr-
arkostnaður
með minni yf-
irstjórn
eystra tryggar þannig að ekki verði
vandamál að hafa samstarf milli at-
vinnufyrirtækja og þjónustustofn-
ana í þessum byggðarlögum," segir
Smári Geirsson.
Vegurinn yfir Oddsskarð getur
lokast í verstu veðrum, verður að
vísu ekki ófær nema dag og dag og
kannski dagpart en tvo síðustu vetur
hefur tíðin verið góð. En það hættu-
lega við veginn núna, og á reyndar
við um vegakerfið víða á Austur-
landi, era stórauknir vöraflutningar.
Eftir að beinn flutningur til Evrópu
með skipum Eimskips var ákveðinn
frá Eskifirði hafa vörur verið fluttar
milli Eskifjarðar og Neskaupstaðar
allt árið, stundum við verstu aðstæð-
ur, og þeir flutningar geta verið
hættulegir með stóram flutningabíl-
um með tengivagna og gáma í
hálkunni á þessum mjóu vegum.
Flugsamgöngur eru erfiðar við
Neskaupstað en eftir að íslandsflug
hætti þangað reglulegu áætlunar-
flugi verða íbúar að fara í veg fyrir
flug á Egilsstöðum. Með fækkun
áfangastaða fiugfélaganna hefur
Neskaupstaður dottið út sem áhuga-
verður staður. Bæjaryfii-völd hafa
þó ekki afskrifað flugið heldur vilja
kanna hvort finna megi grundvöll en
Islandsflug lagði niður flugið þrátt
fyrir að farþegum hefði einmitt
fjölgað mjög síðasta misserið.
Austfjarðaleið heldur uppi áætl-
unarferðum frá Neskaupstað gegn-
um Eskifjörð og Reyðarfjörð og allt
til Egilsstaða nokkrum sinnum á
dag. Yfirvöld vilja helst bæði reglu-
legar ferðir áætlunarbíla en helst
einnig daglegar flugferðir en ljóst er
að í samkeppni flugfélaganna sem
velja viðkomustaði sína með sem
mestri arðsemi og mestum flutning-
um er Neskaupstaður ekki ofarlega
á lista. Talsvert styttra er að sækja
flug frá Eskifirði og Reyðarfirði til
Egilsstaða.
Frumskilyrðið
að stækka sveitarfélög
„Frumskilyrði þess að lifa inn í
næstu öld er að sveitarfélögum hér
fækki og að þau stækki. Því stærri
sem þau eru því meiri fagmennska
verður á rekstri þeirra sem er
grandvallaratriði og bæði pólitíkin
og öll starfsemin verður rekin með
meiri fagmennsku. Menn hafa verið í
stöðugri samkeppni innbyrðis í stað
þess að snúa bökum saman. Verði af
sameiningu Reyðarfjarðar, Eski-
fjarðar og Neskaupstaðar verðum
við til dæmis með fimmta stærsta
hafnarsjóð landsins sem verður
miklu betur í stakk búinn að mai’k-
aðssetja sig,“ segir ísak J. Ólafsson
sveitarstjóri á Reyðarfirði.
Þá er ónefnt að nokkur lækkun
verður á beinum rekstrarkostnaði
sveitarfélaganna vegna minni yfir-
stjórnar. Ekki höfðu forráðamennim-
ir teljandi áhyggjur af því að missa
störf sín, við hverjar sveitarstjórna-
kosningar stæðu þeir flestir hvort eð
er á tímamótum og gætu ekki horft
til eigin hagsmuna þegai- kostir sam-
einingar væru annars vegar.
Rétt er að benda á að aukið sam-
starf sveitarfélaganna gæti einnig
skilað hagræðingu og hugsanlega
komið í stað sameiningar. Reynslan
hefur hins vegar sýnt að rekstur
byggðasamlaga eða sjálfstæðra sam-
eignarfyrirtækja getur
haft þann galla í för með
sér að yfirsýn stjórnenda
minnkar, einn fulltrúi
sveitarfélagsins í stjórn
viðkomandi fyrirtækis
sjái um samskiptin við
það sem dragi úr yfirsýn
allra stjórnenda. Um þetta atriði
segir m.a. í niðurstöðum skýrslu ráð-
gjafarfyrirtækisins Reksturs og ráð-
gjafar ehf.:
„Ákvörðun yfirstjórnar í samein-
uðu sveitarfélagi er tekin af meiri yf-
irsýn um þarfir alls svæðisins sem
heildar í stað þess að stjóm byggða-
samlags um samstarfsverkefni
myndi eingöngu horfa til þess þáttar
rekstrarins sem að henni snýr.
Einnig mun samstarf í stað samein-
ingar verða til þess að við hvert sam-
starfsverkefni sem stofnað er til
fjarlægist ákvörðunarvaldið stjóm-
kerfi sveitarfélaganna.“
LAUGARDAGUR 20. SEPTEMBER 1997 29
Uppbygging þjóðvega á Austurlandi
, Morgunblaðið/jt
VIÐA á Austurlandi standa nú yfír endurbætur á vegakerfinu meðal ann-
ars á kafla við utanverðan Reyðarfjörð að sunnan.
Kostnaður um 9
milljarðar króna
án jarðganga ,
VAXANDI krafa er meðal Austfirð-
inga um að ráðist verði sem fyrst í
rældlegar samgöngubætur í fjórð-
ungnum, annars vegar í því skyni að
rjúfa vetrareinangran ákveðinna
bæjarfélaga og hins vegar með því að
byggja þjóðvegina upp með bundnu
slitlagi. Heildarkostnaður við upp-
byggingu vegakerfísins á Austur-
landi er um 9 milljarðar króna, þ.e.
uppbygging varanlegra vega og lagn-
ing bundins slitlags að sögn Einars
Þorvarðarsonai- umdæmisverkfræð-
ings Vegagerðarinnar á Reyðarfirði.
Austfirðingar telja að nú sé að
þeim komið varðandi gerð jarðganga
og munu þingmenn kjördæmisins á
næstu vikum skoða þau mál sérstak-
lega í því skyni að koma einhverjum
framkvæmdum inn á vegaáætlun
sem gilda á árin 1998 til 2001.
Þjóðvegakerfið á Austurlandi er
I. 400 km langt en allt vegakerfi
landsins er um 8.200 km. Þrátt fyrir
að falsvert stór hluti vega á Aust-
fjörðum sé lagður bundnu slitlagi eða
um 590 km, vantar þar enn mikið á
og langir kaflar sem nú þegar era
með bundnu slitlagi eru of mjóir og
ekki burðugir iyrir síaukna þunga-
flutninga, m.a. vegna gamalla og
mjórra brúa.
Einar Þorvarðarson segir kröfu
tímans þá að stofnvegir geti staðið
undir flutningum með vörubflum
sem séu allt að 49 tonn að heildar-
þyngd samkvæmt Evrópureglum, en
til þessa hefur hámarksþyngdin ver-
ið um 40 tonn. Öxulþunginn skiptir
verulegu máli varðandi vegina sjálfa
en hann hefur aukist úr 10 tonnum í
II, 5 tonn.
Mjóir vegir og mjóar brýr
Vegir á Austfjörðum era mjög
víða mjóir þannig að flutningabílar
eiga erfitt með að mæta venjulegum
fólksbflum, hvað þá öðrum fiutninga-
bfl enda hafa þeir oftlega oltið útaf
við mætingar eða rannið til í hálku,
lokað vegi eða farið útaf enda ekki
mikið svigrúm á mjóum vegunum.
Þá era það ekki síður mjóar brýr,
einbreiðu brýrnar, sem þarf að end-
urnýja.
I samantekt Einars yfir helstu
framkvæmdir á Austurlandi kemur
fram að heildarkostnaður við upp-
byggingu helstu stofnvega sé rúm-
lega 5.400 milljónir króna, annarra
stofnvega um milljarður og tengi-
vega um tveir milljarðar. Þá segir
hann brýnt orðið að endumýja Lag-
arfljótsbrú sem sé að verða 40 ára
og kosta myndi nálægt 500 milljón-
um. Yrði ný brú væntanlega lögð
rétt innan við núverandi brú.
Alls kostar því um 9 milljarða
króna að koma þjóðvegum á Austur-
landi í það horf sem þjóðfélagið
krefst. Þá era öll jarðgöng eftir.
Sem fyrr segir telja Austfirðingar
nú komið að sér varðandi jarðganga-
gerð, þeir hafi samþykkt að hafa bið-
lund meðan lokið væri við Vest-
fjarðagöngin. Þeim beri næst fram-
lag til jarðganga, á undan Norðlend-
ingum. Sveitastjórnarmenn tala var-
lega og gera hver íyrir sig varfæm-
islegar kröfur um jarðgöng fyrir
byggðarlag sitt, segja að þingmenn
verði að setja upp forgangsröð sem
íbúar muni samþykkja verði henni :
komið í næstu vegáætlun.
Margir kostir era fyrir hendi
varðandi jarðgöng og ljóst að ýmis
sjónarmið geta ráðið forgangsröðun:
Umferð um viðkomandi göng, nauð-
syn þess að bæta núverandi vega-
samband að vetri, kröfur um að
stækka megi vinnusvæði með öragg-
um samgöngum allt árið og svo
framvegis. Þá mun hugsanleg stór-
iðja hafa veraleg áhrif á forgangs-
röðun.
Ljóst er einnig að boran jarð-
ganga muni taka mörg ár frá því
ákvörðun verður tekin. Má reikna
með um tveggja km borun á ári sem
myndi þýða um 6 ára framkvæmda- ^
tíma með undirbúningi. Þörf fyrir
framkvæmdafé yrði kringum einn
milljarður árlega. Vart verður
nema helmingur þess fenginn með
framlögum á vegaáætlun, hins yrði
að afla með lánum og eða vega-
gjöldum.
Einn kostur er að tengja Seyðis-
fjörð Héraði með göngum undir
Fjarðarheiði og síðan bora ný göng
milli Norðfjarðar og Eskifjarðar.
Markmiðið er einkum að lækka veg-
ina um Fjarðarheiði og Oddsskarð
um 300 til 350 metra. Göngin yrðu
alls um 16 km löng og myndu fram-
kvæmdir kosta kringum 5,6 millj-
arða.
Annar kostur er að bora göngt''
milli Seyðisfjarðar og Mjóafjarðar,
önnur áfram yfir í Norðfjörð og þau
þriðju undir Oddsskarð. Samanlögð
gangalengd yrði 13,4 km og kostnað-
ur um 5,1 milljarður. Þetta þýddi
einkum góða vegtengingu milli þess-
ara bæja og yrði vetrarleið greið frá
Seyðisfirði til Egilsstaða, en hún
myndi hins vegar lengjast úr 27 km í
95 og ekkert styttast milli Egils-
staða og fjarðanna.
Síðari tíma kostir era trúlega
göng milli Fáskrúðsfjarðar og Reyð-
arfjarðar sem stytta leiðina þar á/ -
milli og til Egilsstaða um 32 km eða í
20 og 47 km. Þau myndu kosta
kringum tvo milljarða króna. Enn
fjarlægari kostir eru síðan göng
milli Fáskrúðsfjarðai- og Stöðvar-
fjarðar og milli hans og Breiðdals-
víkur, en tilgangur þeirra er einkum
að stytta vegalendir milli þessara
staða og er kostnaður áætlaður'
kringum 3,7 milljarðar króna.