Morgunblaðið - 23.11.1997, Síða 10

10 SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Fjölbreytt samstarfsverkefni Evrópusambandsins á sviði menntunar- og tækni
Islendingum
vegnar vel
Með samningnum um Evrópskt efnahagssvæði opnaðist íslend-
ingum aðgangur að fjölbreyttum samstarfsverkefnum
Evrópusambandsins á sviði menntunar og rannsókna. Anna G.
—^-----------y----------------
Olafsdóttir kemst að því að Islendingar hafa verið fljótir að til-
einka sér vinnubrögðin og þeim hefur vegnað vel í hinum ýmsu
verkefnum. Smám saman verður árangurinn áþreifanlegri í
skólum og fyrirtækjum, svo ekki sé minnst á rannsóknir.
EIN viðamesta áætlunin er
einmitt rammaáætlun ESB
um rannsóknir og þróun. Af
hálfu ESB hefur rammaáætluninni
verið skipt í fjögurra ára rammaáætl-
anir og var þriðja rammaáætlunin að
renna út sama ár og íslendingar
gerðust fullgildir aðilar að EES árið
1994. Ekki var því auglýst eftii'
umsóknum um styrki til undiráætl-
ana fyrr en fjórðu áætluninni var
hleypt af stokkunum seinni hluta
sama árs.
Viðbrögðin létu ekki á sér standa
og höfðu 212 umsóknir borist til ESB
fyrir árslok 1996. Flestar umsókn-
anna eða 54 voru á sviði landbúnaðar
og fískveiða. Samþykktar voi'u 16
umsóknir á því sviði og nam styrkur-
inn samtals 242 milljónum íslenskra
króna. Af heildarfjölda umsókna voru
fyrirtæki aðilar að 44 umsóknum. Alis
voru 76 umsóknir samþykktar og
voru fyrirtæki aðilar að 7
umsóknanna. Sjö umsóknir voru enn í
mati í árslok. Samanlögð upphæð
styrkja var 887 milljónir á öllum
sviðum rammaáætlunarinnar í árslok
1996.
Rammaáætlunin nær til ársins
1998. Heildarfjármagn áætlunarinn-
ar er áætlað rúmlega 11 milljarðar
ECU eða tæplega 900 milljarðar ís-
lenskra króna. Framlag Islendinga
til áætlunarinnar er áætlað nema um
807 milljónum íslenskra króna. Þegar
upp er staðið er gert ráð fyrir að
heildarfjárveiting vegna verkefna
með aðild íslendinga verði rúmur
milljarður. Fjái-veitingin nemur því
væntanlega um 132% framlagsins.
Framlögð áætlun gerir ráð fyrir að
267 islenskar umsóknir, þar af 57
með aðild fyrirtækja, berist um sam-
starfsverkefni með aðild íslendinga.
Alls hafa um 106, þar af 27 með aðild
fyrirtækja, verið samþykktar og
þrjár eru enn í mati.
Góður árangnr
Rannsóknarráð hefur unnið að
kynningu rammaáætlunai'innar í sam-
vinnu við Rannsóknaþjónustu Háskóla
Islands og Iðntæknistofnun. Saman
mynda stofnanirnar þrjár KynningT
anniðstöð Evrópurannsókna (KER)
og er Rannsóknarráð í forsvari fyrir
starfsemina.
Elísabet Andrésdóttir, fulltrúi
Rannsóknarráðsins, segir að unnið sé
að kynningu og veitt aðstoð vegna
umsókna. Ekki sé t.a.m. endilega
sjálfgefið hvar borið sé niður í 17
undiráætlanir rammaáætlunarinnar.
„Umsóknareyðublöðin vefjast stund-
um fyrir umsækjendunum. Oft er því
aðstoðað við að fylla út umsóknar-
eyðublöðin. Útskýrt er hvemig ferlið
gengur fyrir sig og fylgst með hvern-
ig umsóknunum reiðir af úti. Smám
saman höfum við öðlast yfirsýn yfir
sviðið og ef svo ber undir vísum við á
aðrar betri leiðir. Umsókna- og
ferðastyrkir Rannís hafa notið
vinsælda og hafa eflaust verið sér-
staklega mikilvægir til að byrja
með.“
Mun hærra hlutfall íslenskra
umsókna hefur verið samþykkt
(tæplega 40%) en að meðaitali er
samþykkt (20%). Elísabet telur eink-
um tvær skýringar á því góða gengi.
„Sú fyrri er að við erum einfaldlega
sterk á ýmsum sviðum, t.d. hefur
gengið vel á sviði landbúnaðar og
sjávarútvegs. Eins er vert að taka
fram að uppgangur á sviði upplýsin-
gatækni hefur verið að skila sér á því
sviði. Onnur meginástæða felst í því
að íslenskir visindamenn hafa nær
undantekningalaust þurft að sækja
sér sérmenntun til annarra landa og
eru því vanir þvi að starfa með er-
lendum visindamönnum. „
Árangurinn hefur verið misjafn
eftir einstökum undiráætlunum. Best
hefur okkur gengið, eins og áður var
sagt, í landbúnaðar- og fiskveiðiáætl-
uninni, upplýsingatækniáætluninni
og umhverfisáætluninni. Arangurinn
hefur ekki verið eins góður á sviðum
á borð við fjarvirkni, samgöngu-
rannsóknir, mælingar og prófanir.
„Slakari árangur á sviði fjarvirkni
kann að hluta að skýrast af því að
ekki var tekið sérstakt tillit til lítilla
og meðalstórra fyrirtækja í undi-
ráætluninni. Eins hefur væntanlega
frekar verið sótt í upplýsingatækni-
na. Eg veit ekki hvers vegna við er-
um svona lengi að taka við okkur á
samgöngusviðinu énda eru samgöng-
ur Islendingum sérstaklega mik-
ilvægar," segir Elísabet.
Verkefnin byrja vel
Þegar spurst er fyrir um hvernig
vinnan við verkefnin gangi tekur
Elísabet fram að ekki sé langt um
liðið frá því að farið hafi verið að
Aætlun
Umsókmr íslendinga í fjórðu
áætlun ESB, til ársloka 1996
Fjöldi Samþ.
umsókna Þ. á. m. umsóknir Þ. á. m.
m. ísl. þáttaka m. ísl. þáttaka
þátttöku fyrirtækja þátttöku fyrirtækja
ramma-
Upphæð
slyrks
í til ísl.
mati m.kr.
Landbúnaður og fiskveiðar 54 8 16 2 242,0
Upplýsingartækni 20 14 10 7 131,3
Hafrannsóknir og tækni 9 0 4 0 96,9
Nýting niðurstaðna 12 3 6 1 95,6
Umhverfi og loftslag 22 0 10 0 93,0
Fjarskiptatækni 4 2 4 2 87,0
Orkurannsóknir 4 1 1 1 50,0
Iðnaður og efnistækni 3 2 2 1 18,0
Styrkir til vísinda- og fræðim. 12 0 2 0 2 18,0
Líftækni 7 1 2 1 15,0
Fjarvirkni 21 8 6 4 13,6
Átak v. lítilla og meðalst. fyrirt. 6 3 3 3 2 6,0
Samgöngurannsóknir 4 0 2 0 4,0
Félags- og hagvísindi 6 0 1 0 2,0
Líf- og læknisfræði 17 0 2 0 ?
Alþjóðlegt vísindasamstart 3 v 1 0 0 1 0,0
Mælinqar oq prófanir 2 1 0 0 2 0,0
Önnurverkefni 6 0 5 0 15,0
Samtals 212 44 76 7 7 887,0

Clermont i
okt. 1997 L
Píreus S
júní 1997 C
Genúa @
nóv. 1996 L
Luleá i
júní 1996 C
Lissabon I
nóv 1995 C
Dortmund I
juní 1995 C
Bilbao e
nóv. 1994 C
Gdansk
C400
! 2.000
J431
! 1.733
] 389
12.344
□ 378
11165
□ 406
! 2.092
□ 371
□ 479
11.959
■É 2.132
11.643
júni 1994 C
Glasgow i
des.1993 C
Lille
□ 401
! 1.278-
] 334
- Gestafyrirtæki
- Móttökufyrirtæki
júní 1993 C
Bari
des. 1992 I
Þessaloniki
júní 1992
Leipzig
des. 1991
Porto
□ 414
! 1.768
] 303
júní 1991 t
Cardiff ' _____
júní 1990 l....1170
Torremolinos
júní 1989
Dublin BH200
júní 1988 □120
800
Europartenariat-
mót 1988-1997
Islendingar hanna harðkornadekk
Kveikjan óþolandi
hvinur og slit
KVEIKJAN að harðkornadekkjunum
fólst í því að mér fannst ekki lengur
hægri; að bjóða upp á að ekki væri hægt
að stöðva bfl í hálku án umtalsverðs
hvins frá dekkjunum og með tilheyrandi
sliti á götunni. Fyrir utan að nagladekkin
veita takmarkað öryggi við venjulegar
kringumstæður vegna hættu á að bif-
reiðin skauti á yfirborðinu," segir Ólafur
Jónsson, hugmyndasmiður harðkorna
dekkja. Harðkornadekkjunum er ætlað
að leysa af hólmi nagladekk á
norðlægum slóðum. Nýsköpunarsjóður
rammaáætlunar ESB veitti 20 milljóna
króna styrk til tækniyfirfærslu og til-
raunamarkaðssetningar á dekkjunum nú
í haust.
Ólafur segist hafa fengið hugmyndina
að dekkjunum fyrir 24 árum. „Með sam-
starfi minu og Helga Geirharðssonar,
verkfræðings, fór þróunarvinna svo í
fnllan aranor fvrir nm bremiir árum. Fvrst
og fremst hefur þrennt verið haft í huga.
Að harðkornadekkin stæðust samanburð
við nagladekk hvað varðar viðnám. Slit á
vegum yrði eins lítið og kostur væri og
sýna rannsóknir að slitið er 93% minna
en af nagladekkjum. Síðast en ekki síst
var svo stefnt að því að losna við hvininn.
Þróunarvinnan hefur að hluta verið
styrkt af innlendum aðilum. Við sóttum
svo um styrk til ESB til að vinna í sam-
vinnu við breska fyrirtækið Vaco-lug að
tækniyfirfærslu og tilraunamarkaðssetn-
ingu á dekkjunum. Nýlega var svo
gengið frá formlegum samningi um
styrkveitingu að upphæð 20 miiyónir ís-
lenskra króna. Framleiðslan er farin af
stað og tilraunamarkaðssetning í Noregi,
Svíþjóð og á Islandi hafin. Viðbrögðin
hafa verið vonum framar og er í því sam-
bandi hægt að nefna að þegar hafa selst
1.000 dekk hjá Sólningu hf. Markaðshlut-
deild dekkianna stefnir því í að hækka
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
ÓLAFUR Jónsson er hugmyndasmiður
harðkorna dekkja.
HUGMYNDIN er að harðkornadekkin
leysi af hólmi nagladekk á
norðlægum slóðum.
mun hraðar en ráð var fyrir gert,“ segir
Ólafur og tekur fram að framleiðsla ætti
að geta hafíst af fullum krafti á næsta ári.
Hann segir mikilvægt að huga að
heildarferlinu áður en hafíst er handa
við vinnu af þessu tagi. Fyrst komi
þróunarvinna, því næst sé rétti tíminn að
huga að einkaleyfi, tækniyfirfærslu og
tilraunamarkaðssetningu. Þar á eftir fari
vinna með fjárfestum og sjálf fram-
leiðslan. Ólafur segist kominn að því að
hitta Ijárfesta í næstu viku. Hann segist
áætla að heildarkostnaður við verkefnið
nemi á bilinu 60 til 70 milljónum. Styrk-
urinn frá ESB hafi því haft umtalsverða
þýðingu fyrir verkefnið.