Morgunblaðið - 18.01.1998, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 1998 31
i
;
<
í
i
i
i
H
SKOÐUN
sem er að langmestu leyti í höndum
viðskiptabanka í hinum löndunum
fjórum. Petta var þó ekki gert, held-
ur var ausið óhróðri yfir þá, sem
bentu á þetta af góðum hug: seðla-
bankinn var orðinn næsti bær við
landbúnaðarráðuneytið - og það
þai'f í sjálfu sér ekki að koma á
óvart, úr því að forustumannvalið er
nú orðið svipað á báðum stöðum. A
meðan gripið var til öflugra ráðstaf-
ana til að bæta rekstur bankakerfis-
ins í öllum hinum löndunum fjórum
og annars staðar, þar sem afskriftir
og útlánatap bankakerfisins keyrðu
úr hófi, m.a. með því að skipta um
bankastjórnendur og draga suma
þeirra fyrir dóm, eftir því sem við
átti, þá þrættu menn hér heima og
sátu - og sitja enn! - sem fastast.
Leyndin dró dilk á eftir sér, eins
og vænta mátti, því að afskriftirnar
og útlánatöpin hér heima eru nú
komin langt fram úr sambærilegu
tjóni á hinum Norðurlöndunum
fjórum. Ég sé fyrir mér viðbrögðin,
sem það vekti t.d. í Danmörku eða
Svíþjóð, ef stjórnvöld þar yrðu ber
að því að bera ábyrgð á, að bankar
og sjóðir hefðu tapað jaftivirði einn-
ar milljónar króna á hverja fjögurra
manna fjölskyldu, en það er einmitt
fjárhæðin, sem farið hefur forgörð-
um í bankakerfinu hér heima síðan
1987, enda þótt gjafakvótakerfið
hafi verið notað til að breiða yfir
brestina í bankakerfinu. Þegar út-
lánatapið var komið upp í 40 millj-
arða króna fyrir þrem árum hvatti
ég til þess í grein hér í Morgunblað-
inu, að opinber rannsókn yrði látin
fara fram. Nú, þegar tapið er komið
upp í 67 milljarða skv. upplýsingum
Seðlabankans, leyfi ég mér að ít-
reka þessa tillögu. Fólkið í landinu
þarf að fá að vita, hvernig allt er í
pottinn búið í bankakerfinu.
Þess má geta, að þennan tíma,
sem útlánatapið hefur rokið úr 40
milljörðum upp í 67, hefur banka-
stjórn seðlabankans skipt svo með
sér verkum, að æðsti ábyrgðarmað-
ur bankaeftirlitsins, sem er deild í
seðlabankanum, hefur verið enginn
annar en - þú gizkaðir rétt! -
Steingrímur Hermannsson.
Heilt, haf
Þessi dæmi eru ekki stakar bár-
ur, heldur heilt haf. Höldum áfram.
Ríkisstjórnir Finnlands, Noregs og
Svíþjóðar fólu óvilhöllum sérfræð-
ingum að skoða kosti og galla aðild-
ar landanna að Evrópusambandinu
og síðan að Efnahags- og mynt-
bandalagi Evrópu (EMU), enda
þótt seðlabankaskýrslur um málið
lægju fyrir á hverjum stað, en til-
lögu um öflun slíkra upplýsinga var
hins vegar hafnað á ríkisstjórnar-
fundi á Islandi (í tíð síðustu stjórn-
ar). Eftir dúk og disk var nokkrum
stofnunum Háskólans falið að hrúga
upp skýrslu á elleftu stund og af
vanefnum. Og nú hefur verið skipuð
nítján (!) manna nefnd til að skoða
EMU betur, en hún er ekki skipuð
óháðum sérfræðingum eins og í öðr-
um löndum, heldur aðallega fulltrú-
um hagsmunahópa, sem hafa enga
sérstaka þekkingu á málinu. Blind-
ur leiðir blindan.
En þó finnst mér keyra um þver-
bak, þegar málsvarar ríkisstjórnar-
innar með forsætisráðherrann í
broddi fylkingar gagnrýna veiði-
gjaldsmenn fyrir að hafa ekki ná-
kvæma útfærslu veiðigjalds á reið-
um höndum. Þessi gagnrýni vitnar
um litla virðingu fyrh' hvoru
tveggja í senn: upplýsingarskyldu
ríkisins gagnvart almenningi og
eðlilegri verkaskiptingu stjómmála-
manna og annarra í lýðræðissamfé-
lagi. Veiðigjaldsumræðan hefur
staðið nær látlaust í aldarfjórðung.
Stjórnvöldum bar fyrir löngu
skylda til að fela embættismönnum
sínum eða erlendum sérfræðingum
að taka saman skýrslu - ekki eina,
heldur margar! - um kosti og galla
gjalds og ekki sízt um ólíkar út-
færslur. Þetta hefur ekki enn verið
gert. Þeir í stjómarráðinu vilja
heldur sem minnst um málið vita.
(Þeir skipuðu að vísu eina nefnd
með fulltrúum stjórnmálaflokka og
hagsmunasamtaka með gamla lag-
inu, og m.a.s. með tveim formönn-
um til öryggis, einum úr hvorum þá-
verandi stjórnarflokka, enda skilaði
nefndin rýru verki, svo sem vonlegt
var.)
Og svo hella þeir fúkyrðum yfir
þá, sem kveiktu hugmyndina og
hafa haldið henni vakandi í vitund
þjóðarinnar, fyrir að hafa ekki unn-
ið úr henni til fulls.
Við ættum kannski að taka þá á
orðinu: útfæra veiðigjaldshugmynd-
ina til fulls - og framkvæma hana
svo?! Ætli það endi ekki með því?
Þegar stjórnvöld bregðast skyldum
sínum eða reynast verkum sínum
ekki vaxin, þá verða aðrir að fylla
skarðið. Um þetta snýst t.d. einka-
væðing atvinnulífsins öðrum þræði.
Og um þetta snúast einnig gamlar
og nýjar hugmyndir um aukna sam-
keppni og fjölbreytni í heilbrigðis-
og skólakerfinu. Langvinn van-
ræksla hlýtur að kalla á viðbrögð.
Höfundur er prófessor og félagi f
Samtökum um þjóðareign.
TILBOÐ ÓSKAST
í Chevrolet Camaro árgerð '94,
Toyota P/U 4x4 SR-5 árgerð '89, Jeep Cherokee 4x4
(tjónabifreið) árgerð '95 (ekinn 19 þús. mílur)
og aðrar bifreiðar, er verða sýndar að Grensásvegi 9,
þriðjudaginn 20. janúar kl. 12 - 15.
Tilboðin verða opnuð á sama stað kl. 16.
G.M.C. TANKBIFREIÐ
Ennfremur óskast tilboð í G.M.C. tankbifreið
5000 gal. E.B. árgerð '83.
Tilboðin verða opnuð á sama stað kl. 16.
UMSÝSLUSTOFNUN VARNARMÁLA
SALA VARNARLIÐSEIGNA