Morgunblaðið - 22.01.1998, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 22. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
*
Ottast
styrjöld í
Kosovo
MANNRÉTTINDASAMTÖK
IN AJþjóðlega Helsinkisam-
bandið greindu frá því í gær að
fulltrúar þeirra teldu hættu á
að aukin spenna í Kosovo-hér-
aði í Serbíu myndi leysa úr
læðingi blóðug vopnaviðskipti.
Sendimenn sambandsins
dvöldu í Kosovo í viku og fundu
„ógnvænlegar vísbendingar"
um aukið ofbeldi. Ástandið þar
væri nú hættulegra en nokkru
sinni áður og nauðsynlegt væri
að fá Slobodan Milosevic, for-
seta Serbíu, til þess að sam-
þykkja alþjóðlega milligöngu
um samnkomulag um framtíð
Kosovo.
Gorbatsjov
atyrðir Jeltsín
MIKHAIL Gorbatsjov, fyrr-
verandi forseti Sovétríkjanna,
veittist í gær að þvi sem hann
nefndi pólitíska stöðnun sem
orðið hefði í valdatíð Borís
Jeltsíns, forseta Rússlands, og
sagði að ungu endurbótasinn-
arnir sem tekið hefðu við
stjórnartaumunum væru búnir
að vera. Kemur þetta íram í
skýrslu sem Gorbatsjov-stofn-
unin gaf út í gær. Þar segir
ennfremur að ástandið muni í
fyrsta lagi batna eftir forseta-
kosningamar árið 2000.
Blair treystir
Robinson
TONY Blair, forsætisráðherra
Bretlands, ítrekaði í gær að
hann bæri fullt traust til
Geoffreys Robinsons, aðstoðar-
fjármálaráðherrans sem legið
hefur undir ámæli vegna
meintra skattsvika. Einn sam-
ráðherra Robinsons neitaði á
þingi í gær að bera til baka
fréttir Sunday Times um að
rannsókn á fjárreiðum Rob-
sons stæði fyrir dyrum hjá
skattrannsóknamefnd, sem
heyrir undir fjármálaráðuneyt-
ið. íhaldsflokkurinn hefur kraf-
ist þess að Robinson segi af sér
komi til slíkrar rannsóknar.
Bandaríkjaför Netanyahus
„stórt skref aftur á bak“
Jerúsalem, Wqshington. Reuters, The Daily Telegraph.
BANDARÍSKUR embættismaður
sagði i gær að Bill Clinton, Banda-
ríkjaforseti, og Benjamin Netanya-
hu, forsætisráðherra ísraels, hefðu
á fundum sínum í Washington rætt
nýjar hugmyndir um brottflutning
ísraelskra hermanna frá Vestur-
bakkanum, en hefðu ekki komist að
niðurstöðu. Embættismaðurinn
sagði að deilan um brottflutning
hefði staðið í um það bil ár, og yrði
ekki „leyst á einni nóttu“.
Á fyrri fundi forsetans og forsæt-
isráðherrans, sem fram fór á þriðju-
dagsmorgun, lagði Clinton fram
hugmyndir sínar um hvernig leysa
mætti deiluna um brottflutninginn.
Á seinni fundinum, sem stóð í eina
og hálfa klukkustund og lauk rétt
fyrir miðnætti að staðartíma (um
klukkan fimm í gærmorgun að ís-
lenskum tíma), hélt forsetinn áfram
að ræða tillögumar sem lagðar voru
fram um morguninn.
Fréttaskýrendur segja að Banda-
ríkjaforseti hafi beitt Netanyahu
miklum þrýstingi, og sett ofan í við
hann. Netanyahu hafi í þessari
Bandaríkjaför ekki fengið þær kurt-
eislegu viðtökur og vinsamlegu
kveðjur sem fulltrúi Israels fái jafn-
an. Netanyahu var ekki boðið að
dvelja í gestabústaðnum andspænis
Hvíta húsinu, var ekki boðið til há-
degis- eða kvöldverðar með forset-
anum og fékk ekki að halda sameig-
inlegan fréttamannafund með Clint-
on, og gat því ekki notað Hvíta hús-
ið sem baksvið.
Óvildar gætir
Bandarískur embættismaður við-
urkenndi í viðtali við The Wash-
ington Post að nokkurrar óvildar
gætti í garð Netanyahus. „Við kom-
um fram við hann eins og forseta
Búlgaríu.“ Búlgaríuforseti kemur í
heimsókn til Bandaríkjanna í næstu
viku. Embættismaðurinn bætti við:
„Reyndar held ég að Clinton muni
skokka með Búlgaríuforseta, svo að
sá samanburður er ekki sanngjarn
[gagnvart Búlgaríuforseta]."
Fréttaskýrendur segja að fyrir
ísraela, sem löngum hafi verið kær-
ir vinir Bandaríkjamanna, hafi
heimsókn Netanyahus verið stórt
skref aftur á bak.
Flestir Bandaríkjaforsetar hafa
farið mjög varlega í að beita ísraela
þrýstingi, en Clinton telur sér slíkt
fært þar eð hagsmunahópar gyð-
inga í Bandaríkjunum eru æfir út í
Netanyahu. Eru þeir eindregið and-
vígir þeim áætlunum forsætisráð-
herrans að binda í lög að bók-
stastrúaðir rabbínar séu einráðir
um skilgreina það hver geti talist
gyðingur.
Andvígir jöfnum réttindum
Allt að því annar hver gyðingur á
táningsaldri í ísrael telur að neita
eigi arabískum ríkisborgurum um
sum borgaraleg réttindi, samkvæmt
niðurstöðum könnunar er gerð var
á vegum ísraelskra menntamálayf-
irvalda.
Um 400 táningar voru spurðir í
könnuninni og töldu 19% Jaeirra að
vísa ætti aröbum burt frá Israel, því
þeir væru ógn við öryggi landsins.
Ónnur 18% töldu að arabar ættu
ekki að njóta jafnra réttinda og gyð-
ingar vegna þess að þeir þurfi ekki
að gegn herskyldu, og sjö af
hundraði telja að arabar eigi ekki
skilið að njóta fullra réttinda í land-
inu.
Shmuel Abuav, formaður mennta-
málanefndar ísraelska þingsins, seg-
ir niðurstöðumar áhyggjuefni. „Ef
allt að helmingur gyðinga á ung-
lingsaldri í ísrael telur að arabar
eigi ekki að njóta fullra borgararétt-
inda, þá er augljóst að bilið milli
samfélaganna tveggja er enn breitt
og vafasamt að möguleiki sé á frið-
samlegri sambúð þeirra." Um það
bil 25% íbúa í ísrael eru arabar.
Reuters
Einræktaðir
KÁLFARNIR George (t.v.) og
Charlie (t.h.) stilltu sér upp til
myndatöku fyrr í vikunni á bú-
garði í Texas, þar sem þeir komu í
heiminn ásamt einum til. Eru þeir
allir einræktaðir af James Robi og
Steven Stice, við Háskélann í
Massachusetts, sem reka fyrirtæk-
ið Advanced Cell Technology. Robl
og Stice greindu frá fæðingu kálf-
anna á þriðjudag og sögðu að ein-
ræktun veitti möguleika á að
framleiða lyf og þrda læknismeð-
ferð fyrir fólk.
Gengi indónesíska gjaldmiðilsins heldur áfram að falla
Segja afsögn Suhartos
forsendu endurreisnar
Jakarta. Reuters.
HÓPUR indónesískra embættis- og
fræðimanna skoraði í gær á Su-
harto, forseta Indónesíu, að segja af
sér þar sem hann hefði reynst ófær
um að leysa efnahagsvandann í
landinu. Suharto hefur hins vegar
ákveðið að gefa enn einu sinni kost á
sér í kosningunum í mars og margt
bendir til, að varaforsetaefni hans
verði Jusuf Habibie rannsókna- og
tækniráðherra en hann er kunnur
fyrir ýmis gæluverkefni og gífurlegt
bruðl með almannafé. Átti orðrómur
um þessa hugsanlegu upphefð hans
þátt í því, að gengi indónesíska
gjaldmiðilsins, rúpíans, féll enn í
gær.
Ymsir leiðtogar múslima, stjórn-
arandstæðingar og námsmenn hafa
krafist afsagnar Suhartos en máls-
metandi menn í ríkiskerfinu hafa
ekki tekið undir það fyrr en nú. í yf-
irlýsingu frá 19 starfsmönnum
Indónesísku vísindastofnunarinnar
sagði, að ríkisstjórninni hefði mis-
tekist í efnahagsmálum og því yrði
’f<A AX^ Níundi fyrirlestur „Laxnessársins“ í Norrœna húsinu í dag \l. ij. /5:
.. ORÐIN HOPPA OG HÍA ut um borg og bí ...“ - Valgerður Benediktsdóttir ferðast um Ijóðheima Halldórs Laxness
Valgerður Benediktsdóttir heldur í dag fyrirlestur á vegum Laxnessklúbbsins og Vöku-Helgafells í Norræna húsinu sem nefnist orðin hoppa og hía út um borg og bí...“ Ferðalag um ljóðheima Haildórs Laxness. Erindið hefst klukkan 17.15, er öllum opið og aðgangur ókeypis.
Valgerður Benediktsdóttir mun í spjalli sínu fjalla um kvæði sem Halldór Laxness hafði dálæti á í æsku og síðar meir og þau sem hann ortí sjálfur, ræða um áhrifavalda, skoðanir hans á ljóðagerð og ljóðasmiðum og álit annarra á skáldskap hans. Valgerður les nokkur Ijóða Halldórs, m.a. tvö sem ekki hafa birst í bókum hans, og leikur upptökur með lestri hans sjálfs.
Fyriri.kstur i Norræna iiúsinu I I)AC KI„ 17.15 Valgerður Benediktsdóttir er bókmenntafræðingur að mennt og var annar höfundur bókarinnar Lífsmyndir skálds þar sem æviferill Halldórs Laxness er rakinn í máli og myndum. VAKA- HELCAFELL Laxnessklúbburinn
að skipta um forystu. Kreppan í
landinu væri ekki aðeins efnahags-
leg, heldur snerist hún líka um virð-
ingu þjóðarinnar út á við. M. Riefqi
Muna, einn þeirra, sem undirrituðu
yfirlýsinguna, sagði, að Suharto
þyrfti að fara frá.
Indónesíska vísindastofnunin ann-
ast ýmsar stjórnmála- og efnahags-
legar kannanir og er ríkisstjórninni
til ráðgjafar.
„Tveir góðir“
Suharto, sem er 76 ára að aldri,
hefur ákveðið að gefa kost á sér sem
forseti landsins sjöunda kjörtímabil-
ið í röð og miðað við ofurvald stjórn-
arflokksins eru kosningarnar í mars
aðeins formsatriði. Muna sagði hins
vegar, að markaðimir treystu ekki
Suharto og meðal annars þess vegna
héldi gengi rúpíans áfram að falla.
Orðrómur um, að Habibie yrði vara-
forsetaefni Suhartos bætti síðan
ekki um betur og í gær hrapaði rúpí-
inn og fór í 12.000 fyrir dollarann.
Helsta stuðningsblað stjórnarinnar
fagnaði því hins vegar, að Habibie
yfir hugsanlega varaforseti og birti
af þeim mynd saman undir fyrir-
sögninni „Tveir góðir“.
Þrátt fyrir gífurlega efnahagsað-
stoð frá IMF, Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum, og væntanlegar umbætur í
Hækkun í Asíu,
lækkun í Evröpu
Reuters
SUHARTO, forseti Indónesíu, á fundi með efnahagsráðinu í Jakarta.
Hann gaf í gær út nokkrar tilskipanir um umbætur í efnahagslífinu.
I
I
(
!
I
í
efnahagslífinu í Indónesíu virðist
enn stefna niður á við. Er ástæðan
meðal annars áhyggjur af skulda-
súpunni erlendis, rúmlega 10.000
milljörðum ísl. kr. Eiga indónesísk
fyrirtæki í erfiðleikum með að
standa við dollaraskuldbindingar
sínar og eru farin að greiða þær með
rúpíum. Átti það sinn þátt í gengis-
fallinu.
Suharto gaf í gær út nokkrar for-
setatilskipanir um umbætur í efna-
hagslífinu og þar á meðal um afnám
einokunaraðstöðu ýmissa ríkisfyrir-
tækja. Samkvæmt þeim hefur opin-
berum stuðningi við bflaframleiðslu í
landinu verið hætt og sjálfstæði
seðlabankans tryggt.
r
t
i
i
Þrátt fyrir gengisfall rúpíans og
fleiri gjaldmiðla í Asíu hækkaði
gengi hlutabréfa á fjármálamála-
mörkuðum í álfunni en í Evrópu
lækkaði það. Er ástæðan sögð
áhyggjur af því, að hagnaður evr-
ópskra fyrirtækja fari minnkandi
vegna efnahagserfiðleikanna í Asíu.
Þá lækkaði einnig gengi dollarans
gagnvart þýska markinu en hátt
gengi á evrópskum gjaldmiðlum
kemur sér illa fyrir evrópska útflytj-
endur.
u
L
!
I
!■:
r
i
í