Morgunblaðið - 01.03.1998, Side 24

24 SUNNUDAGUR 1. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
UM 40 þúsund munir úr dánarbúi hertogans af Windsor og konu hans frú Wallis Simpson voru boðnir upp hjá
Sotheby’s-uppboðsfyrirtækinu í New York 19.-27. febrúar sl.
Fór með Wallis
til að líta á hatt!a

Uppboð Sotheby’s á dögunum á munum úr
dánarbúi hertogans af Windsor og hinnar
bandarísku konu hans Wallis Simpson
vakti mikla athygli. Æsa Sigurjónsdóttir,
sem vann við að skrá hluta þessara muna,
rekur hér örlagaríka ástarsögu þessara
hjóna sem kostaði hertogann konungdæm-
ið og lýsir mununum á heimili þeirra sem
stendur nú autt og yfirgefið.
ÞAÐ vakti mikla athygli að á meðal uppboðsmuna var innpökkuð
sneið af 60 ára gamalli brúðartertu úr brúðkaupi hertogans af
Windsor og frú Wallis Simpson.
ÞESSI dagbókarfærsla, sem
fyrirsögn þessarar greinar
er sótt í, ásamt innpakkaðri
sneið af 60 ára gamalli
brúðartertu, eru dæmi um þá 40.000
hluti úr dánarbúi hertogans af
Windsor (1894-1972) og konu hans,
frú Wallis Simpson, sem boðnir
voru upp hjá Sotheby’s í New York
dagana 19.-27. febrúar.
Astarsaga þeirra hjóna er fyrir
löngu orðin ein af þjóðsögum okkar
tíma, og sem slík er hún ein af for-
sendunum fyrir uppboðinu. Þetta er
sagan um konunginn sem sagði af
sér og lét af hendi allt breska
heimsveldið, vegna ástar sinnar á
óbreyttri bandarískri konu, frú
Wallis Warfield Simpson.
Hvemig átti breska þjóðin árið
1936 að geta samþykkt að hinn full-
komni og dáði prins af Wales, til-
vonandi Játvarður VIII, ætti í ást-
arsambandi við tvífráskilda, banda-
ríska konu frá Pennsylvaníu, sem
auk þess var komin á þann aldur að
lítil von var um að hún gæti fætt
konungborinn erfíngja? Þegar Ját-
varður VIII lýsti því yfir að hann
vildi kvænast konunni, gerði breska
ríkisstjómin honum strax ljóst að
slíkt gæti aldrei komið til greina.
Prinsinn hafði alla tíð átt í erfið-
leikum með að skilja táknræna
merkingu konungsvaldsins. Eins
féll honum þungt að þurfa að takast
á við þær skyldur sem honum voru
ætlaðar á þessum viðsjárverðu tím-
um. Þegar honum varð ljóst að hann
yrði að velja á milli konungsvaldsins
og hins áhyggjulausa lífs sem hann
naut með frú Simpson, tók hann þá
ákvörðun að segja af sér konung-
dómi.
Hinn 10. desember 1936 ávarpaði
hann bresku þjóðina í beinni út-
sendingu á BBC, og lýsti því yfir að
hann gæti ekki axlað hinar þungu
byrðar sem embætti konungs legði
á herðar honum, án konunnar sem
hann elskaði. Þetta var aðeins
nokkmrn mánuðum eftir að hann
hafði tekið við krúnunni. Um nótt-
ina hinn 11. desember tók bróðir
hans, Bertie, við konungdómi og
varð Georg VI. Algerlega óundirbú-
inn tók hann við krúnunni og sagan
segir að honum hafi brugðið ónota-
lega við og sagt: „It isn’t possible It
isn’t happening!"
Játvarður VIII, sem var nú aftur
orðinn Játvarður prins, kvæntist frú
Simpson við látlausa athöfn í kastala
hjá vinafólki í Suður-Frakklandi 3.
júní 1937. Georg VI ánafnaði hjónun-
um titilinn hertoginn og hertogafrú-
in af Windsor, en hertogaynjunni var
neitað um að mega nota hið eftir-
sótta H.R.H., sem útleggst: „Hennar
konunglega hátign".
Frakkland átti eftir að verða
þeirra heimaland, enda er
hefð í því landi að hýsa kon-
ungboma útlaga. Snemma á sjötta
áratugnum fluttu þau hjónin inn í
glæsivillu sem stendur í útjaðri
Boulogneskógar, við route du
Champ d’Entrainement. Það var
franska ríkisstjómin sem bauð þeim
húsið til afnota, en villan var og er
reyndar enn eign Parísarborgar.
Fram að þessu höfðu þau verið á
flækingi milli glæsiíbúða í París og
New York, fyrir utan stutta veru á
Bahama-eyjum. Breska ríkisstjóm-
in sendi hertogann þangað í líki
landstjóra, til að koma honum sem
lengst í burtu frá Evrópu á meðan
styrjöldin geisaði.
Hertogahjónin urðu nú konungur
og drottning hins Ijúfa lífs Parísar-
borgar. Wallis stjómaði heimilinu af
bandarískum skömngsskap, bjó her-
toganum fagurt umhverfi, og setti
sér það markmið að líf þeirra skyldi
verða ein endalaus veisla. Sumrinu
var eytt við frönsku Rivíeruna, ár-
lega sigldu þau yfir hafið til Ameríku
og um helgar buðu þau vinafólki til
sveitasetursins, Moulin de la Tulerie,
rétt fyrir sunnan Parísarborg.
Hertoginn hafði lítið við að vera
annað en að taka þátt í veisluhöldum
konu sinnar. Hann eyddi dögunum
við útsaum og golf. Breska konungs-
fjölskyldan sá til þess að hann yrði
dæmdur til iðjuleysis og útlegðar
ævilangt. Það var þung refsing fyrir
mann, sem áður hafði tekið þátt í
pólitískum ákvörðunum stórveldis
og þeyst heimshlutanna á milli, dáð-
ur og virtur af þegnum sínum. Aldrei
hefur nokkur maður gefið jafn mikið
fyrir jafn lítið, var haft eftir einum
andstæðingi frú Simpson.
Þegar hertogafrúin lést, árið
1986, ánafnaði hún Pasteur-stofnun-
inni allar eigur þeirra hjóna í París,
og skyldi andvirði þeirra notað til
rannsókna í læknavísindum. Her-
togahjónin höfðu aldrei sýnt líknar-
málum neinn áhuga og aldrei gefið
krónu til þeirra. Erfðaskráin vakti
því mikið umtal meðal vinafólks
hjónanna og var talin samin af
slyngum lögfræðingi hertogaynj-
unnar. Jafnvel nánustu vinir her-
togaynjunnar sáu hana ekki síðustu
árin sem hún lifði.
ftir lát hertogans, árið 1972,
gaf hertogaynjan verðmæt-
ustu 18. aldar húsgögnin úr
búi þeirra hjóna til hallar Lúðvíks
XIV í Versölum. Gjöfin átti að sýna
þakklæti hennar til franska ríkisins,
sem hafði skotið yfir þau hjónin
skjólshúsi í öll þessi ár. Skartgripir
hennar, sem margir voru erfðagrip-
ir krúnunnar, voru seldir á uppboði
hjá Sotheby’s í Genf árið 1987. Þar
fór t.d. Prince of Wales-nælan, ætt-
argripur sem enginn má bera nema
heitkona prinsins af Wales. Hún var
keypt af Elizabeth Taylor.
Það var árið 1986 að egypski auð-
jöfurinn Mohamed A1 Fayed keypti
dánarbú hertogahjónanna og tók á
leigu húsið í Boulogneskógi. Var
gert að skilyrði að hann léti gera
það upp og halda húseigninni við,
sem var farin að láta á sjá. Innbúið
skyldi einnig Iagfært og hreinsað og
í framtíðinni ætti að setja upp safn
til minningar um hertogahjónin.
Sérfræðingar í safnafræðum unnu
árum saman að þessu verkefni og
var reynt að hafa allt eins og það
var þegjir hertogahjónin bjuggu í
húsinu. I kjallara hússins var komið
fyrir litlu safni, þar sem myndir og
persónulegir munir sögðu sögu her-
togans frá því hann varð prinsinn af
Wales, síðan Játvarður konungur,
söguna um afsögnina 1936 og síðan
líf hans með Wallis Simpson. A
jarðhæð og á efri hæð hússins var
sölum haldið við í eins upprunalegu
ástandi og hægt var. Safnið var
aldrei opnað almenningi.
Fyrir nokkrum árum starfaði und-
irntuð við að skrá alla textílmuni
sem í húsinu voru. Hópur sérfræð-
inga frá Courtauld Institut of Arts í
London vann að skráningu safnsins
og hafði hver sitt sérsvið. Unnið var
eftir hefðbundnum aðferðum safna-
fræðinnar. Hver hlutur skoðaður,
númeraður, honum lýst nákvæm-
lega, leitað uppruna hans, sögu, og
hann loks tímasettur, Ijósmyndaður,
og búið um hann á viðeigandi hátt.
Mikil natni var lögð í ljósmynda-
safnið. Hertoginn var áhugamaður
um ljósmyndir og einkaljósmynda-
safn hans var mjög viðamikið.
Reynt var að tímasetja og staðsetja
allar myndir hans, og nafngreina þá
einstaklinga sem hann ljósmyndaði.
riggja manna hópur vann við
textílskráningu. Undir þeim
hatti var allur fatnaður,
sængurlín, borðdúkar og sérvíettur,
handklæði, vasaklútar, púðar, gard-
ínur, ábreiður, teppi, húsgagnaá-
klæði, fánar, prentmyndir á klæði,
en jafnframt dúkkur og ýmsir smá-
hlutir úr textfl.
Flestallt borðlín og sængurlín
Windsor-hjónanna frá 6. áratugnum
var hannað og sérsaumað af Port-
hault-fyrirtækinu í París. Einnig
var þarna mikið af líni frá eldri
tímabilum, handlín og vasaklútar
merktir ERVIII (Edward Rex
VIII) og jafnvel kínversk silkilök
frá Kínaárum frú Simpson.
Forstjóri fyrirtækisins Porthault
sagði í samtali við undirritaða:
„Móðir mín var aðalhönnuður fyrír-
tækisins á 6. áratugnum. Á þeim
tíma var hertogaynjan af Windsor
einn helsti viðskiptavinur fyrirtæk-
isins. Hún og móðir mín unnu mikið
saman og urðu bestu vinkonur.
Samvinnu þeirra var þannig háttað
að hertogaynjan kom með hug-
myndir og móðir mín útfærði þær
síðan í teikningu. Hertogaynjan var
i
i
[
1
í
I
i
1
I
I
I
:
I
I
t
í
!
I
i