Morgunblaðið - 04.03.1998, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
6 MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1998
FRÉTTIR
Eldur, sem brunnið hefur í sorpgryfju við Straumsvík í viku, loks slokknaður
ANNSÓKNARDEILD
lögreglunnar í Hafnarfirði
I % ræddi í gær við fyrri eig-
%/enda sorpflokkunarstöðv-
arinnar, sem rekin var undir nafni
Gáms-Hringhendu, ásamt því að
skoða verksummerki eftir eldinn en
hann hefur kraumað í heila viku í
úrgangi sem talið er að hafi verið
urðaður þar á seinasta ári. Formleg
rannsókn er þó ekki hafin, sam-
kvæmt upplýsingum frá lögreglu,
og er meðal annars beðið eftir kæru
frá heilbrigðiseftirliti Hafnarfjarð-
arsvæðis.
Ólögmætir haugar ofanjarðar
Páll Stefánsson, heilbrigðisfull-
trúi hjá embættinu, segir að málið
sé í skoðun og hafi svæðið meðal
annars verið kannað í kjölfar brun-
ans og aftur á mánudag. Hins vegar
sé ljóst að um afar slæmt mál sé að
ræða og á íslenskan mælikvai-ða sé
um mengunarslys að ræða. „Urðun-
in var klárt lögbrot því þar var úr-
gangur grafinn ólöglega og það var
mjög slæmur gjörningur að grafa
hann á þessum stað. Þetta verður
lögreglurannsókn ög við munum
fylgja því eftir þannig," segir Páll.
Þá séu jafnframt tveir úrgangs-
haugar ofanjarðar sem hafi verið
hróflað saman án tilskilinna leyfa og
sé annar þeirra, sem stendur í Kap-
elluhrauni, „óhugnanlega stór“, eða
á milli 2.000 og 3.000 rúmmetrar.
Urðun úrgangsins uppgötvaðist í
kjölfar brunans í sorpflokkunar-
skemmunni seinasta þriðjudag, að
því er talið er vegna sjálfsíkveikju í
sorpi. Þá féll m.a. sá gafl skemm-
unnar sem veit út að sjó, ofan á
gryfjuna sem tekin hafði verið að
baki skemmunum. „Þegar heil-
brigðiseftirlit kom á staðinn á mið-
vikudag til að ræða hvernig málinu
yrði lokið, uppgötvaðist að farið var
að rjúka úr jörðinni og hún farin að
síga,“ segir Páll.
„Þetta þótti skrýtið og var fyrri
eigandi kallaður tU. Hann staðhæfði
að þarna væri urðað gifs og í því
væri pínulítið af flís eða timburögn-
um sem ekki hefði tekist að ná úr
gifsinu. Þetta væri því ekki stór-
vandamál. Rétt þótti samt að grafa
aðeins niður til að hindra að eldur-
inn bærist í nærliggjandi hús, auk
þess sem ráðstafanir voru gerðar til
að keyra leir ofan á gifsið til að
drepa niður eldinn. Það hafði hins
vegar ekkert að segja og þegar
skurður var grafinn kom í ljós að
þama var umtalsvert magn af timb-
urúrgangi og síðan hafði verið
keyrð malarblanda ofan á. Þetta var
eitthvað sem hvorki ég né aðrir
höfðu hugmynd um og ég veit ekki
hvenær þessi urðun hófst,“ segir
Páll.
Tæp 1.000 tonn af úrgangi
Hann segir að fyrst eftir að eld-
urinn er endanlega kulnaður sé
hægt að meta tjónið af hans völdum
og þeirra efna sem þar brunnu.
Ekld sé útilokað að haugurinn verði
hulinn að nýju með tryggum hætti á
sama stað. Ingi Arason, rekstrar-
stjóri hjá Gámaþjónustunni, sem
keypti lóðina og þau mannvirki sem
á henni eru af Fjárfestingarbanka
atvinnulífsins í lok janúar, kveðst
telja að á milli 1.000 og 2.000
rúmmetrar af úrgangi séu í gryfj-
unni, eða frá 800 til 1.000 tonn.
Gryfjan er um 1.600 fermetrar að
stærð og kringum 5 metrar að dýpt.
„Þetta er óhemju mikill eldsmat-
ur. Við héldum að þarna væri mal-
arfylling en annað kom í ljós. Húsið
var byggt sem fiskeldishús og þá lá
lagnagangur frá skemmunni og út í
lægðina þar sem úrgangurinn var
urðaður, og þannig virðist eldurinn
hafa borist á milli,“ segir Ingi.
Hann segir m.a. vera timbur í
gryfjunni, eitthvað af málmum,
krossviðarplötur og lítilræði af gifs-
plötum. „Við héldum að þetta væri
margfalt minna en raun ber vitni og
tókum því málið ekki föstum tökum
strax. A laugardag byrjuðum við að
dæla sjó á eldinn og notuðum dælu
sem dælir um 300 tonnum á klukku-
tíma, en þá höfðum við mokað um
500 rúmmetrum af leir yfir eldinn
átiui guuuiaoiu/ niu
SVÆÐI Gámaþjónustunnar við Straumsvík úr lofti. Gryfjan með úrganginum er hægra megin á myndinni,
örskammt frá fyrrum útveggjum skemmunnar sem þar brann til grunna fyrir rúmri viku.
„Urðunin var
klárt lögbrot“
Starfsmönnum Gámaþj ónustunnar tókst í
gær að slökkva eld sem logað hefur um
vikutíma í gryfju með úrgangi í Straums-
vík. Haugurinn, sem er niðurgrafínn, upp-
götvaðist í kjölfar þess að sorpflokkunar-
skemma fyrirtækisins varð eldi að bráð
seinasta þriðjudag. Skammt frá er annar
haugur, ofanjarðar, sem komið var þar fyr-
ir, sömuleiðis án leyfa.
í KAPELLUHRAUNI, á milli kvartmflubrautarinnar og Reykjanes-
brautar, er að finna úrgang sem komið var þar fyrir án leyfa og álit-
inn er koma frá Keflavíkurflugvelli. Talið er að um allt að 3.000
rúmmetra sé að ræða.
án árangurs. Á mánudag var bætt
við vatnsmagnið þannig að um 700
tonnum af sjó var dælt á klukku-
tíma,“ segir hann.
Greitt fyrir förgun
sem ekki varð?
Ingi kveðst telja að losun úr-
gangsins í gryfjuna hafi tekið að
minnsta kosti 2 til 3 mánuði. Um
óflokkað efni sé að ræða og þyki
honum líklegt að þeir sem urðuðu
úrganginn hafi verið að spara sér
kostnað við að greina efnin í sund-
ur. Almennt sé ekki hægt að urða
þau efni sem þarna um ræðir, því
þeir sem reka urðunarstaði geri
kröfur um að viðskiptavinir flokki
það frá sem er endurvinnanlegt.
Ekkert kosti að losna við málma en
um 3.000 krónur á tonnið kosti að
losna við timbur, auk þess sem enn
dýrara gæti hafa verið að losna við
önnur efni sem þarna kunni að vera.
Því hefði sennilega ekki kostað
minna en þrjár milljónir króna að
farga umræddum efnum með lög-
mætum hætti.
„Mér finnst ekki ólíklegt að tekið
hafi verið á móti þessum efnum sem
óflokkuðum og Hringhenda hafi
fengið greitt fyrir að koma í förgun.
Ef þessi úrgangur kemur úr svo
kölluðu Kínahverfi á Keflavíkur-
flugvelli, eins og við teljum senni-
legast, má einnig benda á að Banda-
ríkjamenn gerðu mjög strangar
kröfur um að tryggt væri að allt
efni sem til félli og væri endurvinn-
anlegt, yrði endurunnið. Því er ekki
ósennilegt að móttökugjald hafi ver-
ið um 4.000-5.000 krónur á tonn og
menn hafi tekið við því án þess að
meðhöndla um 3.000-4.000 tonn af
þessum úrgangi, en þess i stað graf-
ið hluta af honum og annað liggur
hér í tveimur haugum," segir hann.
Ingi segir að þar sem gryfjan var
í vari á bak við skemmumar hafi
verið erfitt fyrir utanaðkomandi að
uppgötva hvað væri á seyði. Þótt
menn hafi séð bíl keyra bakvið hafi
það ekki vakið sérstakan grun. „Það
er ljóst að þetta var gert vísvitandi
enda starfa menn ekki í þessu fagi
án þess að vita að starfsleyfi þarf
fyrir urðunarstöðvum og það er svo
strangt að Hollustuvemd ríkisins
annast þau mál til að tryggja að
kröfur séu jafn stífar um land allt.
Eins og menn vita t.d. í tengslum
við umræðu um urðun í Fíflholti í
Borgarfirði og á fleiri stöðum, era
reglur strangar eins og ástæða er til
og farið mjög varlega í frágang
hauga og framkvæmd urðunar.
Vinnubrögð í þessu tilviki dæma sig
sjálf,“ segir hann.
Að hluta í eigu Hafnarfjarðar
Hann segir einkum slæmt í þessu
sambandi að vindátt var með þeim
hætti að reykur barst að álverinu og
inn í loftræstiinntök þess, sem
dreifði óloftinu síðan inn í rými
starfsmanna og meðal annars loft-
ræsta fataskápa, „Starfsmenn þár
urðu þvi fyrir miklum óþægindum
sem okkur þykir miður,“ segir
hann. Ingi kveðst télja að kostn-
aður við að slökkva eldinn nemi um
einni milljón króna. Muni Gáma-
þjónustan greiða kostnað til að
byrja með, en hafa verði í huga að
gryfjan er að hluta til í landi Hafn-
arfjarðarbæjar og því verði að vinna
að lausnum í samvinnu við viðkom-
andi aðila.
Rangt skýrt frá
Páll Stefánsson segir það mikið
áfall fyrir sig persónulega að kom-
ast að því að timbur og fleiri efni
voru urðuð með ólögmætum hætti í )
Straumsvík og að honum hafi verið )
greint rangt frá því hvað þar væri ,
um að ræða. Honum sýnist í fljótu *
bragði að um sé að ræða sama úr-
gang og hafi myndast annars staðar
á umráðasvæði fyrirtækisins, þ.e.
byggingarefni sem féll til vegna nið-
urrifs um 30 íbúðarblokka á svæði
varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli,
svokallaðs Kínahverfi. Þær bygg-
ingar rifu starfsmenn Islenskra að-
alverktaka um þarseinustu áramót.
í skemmunni sem brann og |
næsta húsi við hafði aðsetur fyrir- ,
tækið Gámur-Hringhenda, sem ’
hafði starfsleyfi frá heilbrigðiseftir-
liti í Hafnarfirði til að flokka fram-
leiðsluúrgang, þ.e. úrgang frá fyrir-
tækjum, sem það skyldi síðan flytja
til förgunar á tilskilda staði.
„Upphaflega var farið með húsin
inn í skemmuna þar sem þau voru
rifin, án þess þó að fá formlegt leyfi
en okkur skildist að járn færi í Hr- )
ingrás og timbrið í förgun hjá k
Sorpu. Við uppgötvuðum í júní á .
seinasta ári að út í Kapelluhraun
vora komnir timburhaugar, á milli
kvartmflubrautarinnar og geymslu-
svæðis fyrirtækisins, og gerðum at-
hugasemdir við það. Við þrýstum á
að fá lausn á þessu máli og að fyrir-
tækið gerði hreint fyrir sínum dyr-
um gagnvart yfirvöldum. Við feng-
um loforð um slíkt, en ekkert varð
úr efndum. Þegar við fréttum af •
þessari uppsöfnun úrgangs fórum )
við á stúfana til að þrýsta á um lag- j
færingar, og vorum þá upplýstir um
að í gryfju bakvið skemmuna hefði
verið sett gifs innan úr húsunum af
flugvellinum. Það var aldrei sótt um
leyfi fyrir þeirri urðun, en gifs er
skaðlaust jarðefni sem brennur ekki
og við höfðum því ekki stórar
áhyggjur, enda töldum við að þetta
væri ekki mikið magn,“ segir Páll.
Rekstraraðilanum hafi hins vegar '
verið veittur frestur til að leggja I
fram áætlun um hvernig að förgun i
yrði staðið á þeim efnum sem eru í
hrauninu og var safnað þar í „al-
gjöru óleyfi,“ að sögn Páls. „Þá var
heilbrigðisnefnd kölluð saman til að
stöðva rekstraraðilann og í kjölfarið
var hann krafinn um lausnir sem
hann sagðist margoft búinn að
finna. Við óskuðum eftir skjölum til
að sanna að þær lausnir sem hann .
talaði um væru til staðar og hann '
lofaði þeim, en braut þau loforð. Því I
var komið fyrir löngu algjört bann á j
að hann héldi áfram starfsemi en
vegna gjaldþrots fyrirtæksins og
fleira hefur okkur ekki tekist að fá
hauginn í hrauninu hreinsaðan
burt.“
Hann segir starfsmenn heilbrigð-
iseftirlits hafa uppgötvað í lok októ-
ber eða byrjun nóvember síðastlið-
ins, að breytingar höfðu orðið á
rekstri fyrirtækisins. Þeir eigendur '
sem þar vora áður höfðu hætt störf- I
um og þess í stað hefði einstakling- |
ur tekið við, án þess að Gámur-
Hringhenda hefði gert embættinu
grein fyrir því. I lok nóvember sl.
hafi þeim aðila verið bannað að
veita meiri úrgangi viðtöku. „Þá var
fyrst og fremst pappír að safnast
fyrir í skemmunni. Eftir bannið
gufaði fyrirtækið upp og húsið var
sett á uppboð.“ |
Eftirlit sagt gott /
Aðspurður hvemig á því standi j
að svo mikið magn byggingaefnis
eftir niðurrif hafi verið urðað og
safnað saman í Straumsvík án af-
skipta heilbrigðiseftirlits, bendir
Páll á að hann hafi eftirlit með rúm-
lega 300 fyrirtækjum og hann geti
fullyrt að eftirlitið með Gámi-
Hringhendu hafi verið nánara en
með flestum ef ekki öllum öðrum i
aðilum. Urðunin hafi hins vegar far-
ið fram með þeim hætti að torvelt )
hafi verið að komast á snoðir um )
hana.