Morgunblaðið - 04.03.1998, Blaðsíða 48

48 MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
Hæg, myrk og furðuleg
mynd úr hugskoti Altmans
ATÓLFTA og síðasta degi
Kvikmyndahátíðarinnar í
Berlín tilkynnti formað-
ur dómnefndarinnar,
Ben Kingsley hvaða mynd hlyti
gullbjörninn árið 1998 og var
Central do Brasil í leikstjóm Walt-
ers Salles hlutskörpust. Petta er í
fyrsta skipti sem mynd frá S-Amer-
íku hlýtur þessi verðlaun.
Silfurbirnina hlutu aðalleikkona
myndarinnar, Fernanda
Montenegro (besta leikkonan),
Samuel L. Jackson fynr Jackie
Brown (besti leikarinn), írinn Neil
Jordan fyrir mynd sína Butcher
Boy (besti leikstjórinn), Wag the
Dog í leikstjórn Barrys Levinsons
(sérstök verðlaun dómnefndar),
Matt Damon fyrir handrit og leik
sinn í Good Will Hunting (framúr-
skarandi einstaklingsafrek) og Alan
Resnais fyrir On Connait la Chan-
son (listrænt framlag).
Almenn ánægja var með úrslitin
og þá dagskrá sem boðið var upp á
að þessu sinni. En þó svo að Kvik-
myndahátíðin í Berlín státi af því að
vera önnur stærsta alþjóðlega kvik-
myndahátíðin - minni en Cannes og
stærri en Kvikmyndahátíðin í Fen-
eyjum - er ljóst að hinn alþjóðlegi
kvikmyndaiðnaður tekur háðtíðina
jakki jafn alvarlega og áður. Fram-
leiðendur veigra sér við að borga
undir einkaþotur stjarnanna. Það er
ein af ástæðunum fyrir því að listi
þeirra stjama sem afboðuðu komu
sína til vetrargrárrar Berlínarborg-
ar var lengri en nokkra sinni fyrr.
Fjarverandi vora m.a. Matt Damon,
Emily Watson, Kenneth Branagh,
Quentin Tarantino, Barry Levinson,
Francis Ford Coppola og Róbert
Altman.
Auk þess var heimsfrumsýning á
færri en helmingi þeirra mynda
sem kepptu til verðlauna og fjórð-
ungur þeirra var til sýningar í
bandarískum kvikmyndahúsum um
áramótin. Ljóst er að kröfurnar á
Kvikmyndahátíðinni í Cannes eru
meiri og því er ekki við því að búast
Kvikmyndahátíðin í Berlín nái að
veita henni alvarlega samkeppni á
næstu árum.
Of listræn fyrir Bandaríkin
A meðan flestir blaðamenn
streymdu á fund einnar stærstu
stjömu Kvikmyndahátíðarinnar í
Berlín, Róberts De Niros, fórum við
og hittum unga efnilega leikkonu,
Embeth Davidtz. Hún skaust upp á
stjörnuhimininn í
mynd Stevens
Spielbergs
Lista
Schindlers,
Piparkökukarlinn var rúsínan í pylsuend-
anum á Kvikmyndahátíðinni í Berlín.
Davíð Kristinsson og Rósa Guðrún
Erlingsdóttir töluðu við aðalleikkonuna
Embeth Davidtz.
þar sem hún lék þjónustustúlku
fangabúðastjórans. Nú, fímm árum
síðar, leikur Davidtz aðalhlutverkið
á móti Kenneth Branagh í nýjustu
mynd ekki síður þekkts leikstjóra,
Róberts Altmans. Myndin, sem er
32. kvikmynd Altmans, byggist á
sögu metsöluhöfundarins Johns
Grishams og ber titilinn The Gin-
gerbread Man.
Hinn 73ja ára gamli Róbert Alt-
man á langan feril að baki. Rúm
þrjátíu ár eru liðin frá því að hann
sendi frá sér sína fyrstu mynd og
viðurkenningamar eru orðnar
margar. Meðal nýlegra mynda hans
má nefna „The Player“ sem tryggði
honum verðlaun fyrir bestu leik-
stjórn á Cannes árið 1992, „Short
Cuts“ sem var valin besta mynd á
Kvikmyndahátíðinni í Feneyjum
1993 og „Pret-a-Porter“ sem var
ádeila Altmans á tískuiðnaðinn.
Það er draumur sérhverrar kvik-
myndahátíðar að geta boðið upp á
nýja mynd eftir Altman, jafnvel
þótt Berlínarbúar flokki nýjustu
mynd Altmans fremur sem hefð-
bundna spennumynd en listrænt
framlag. Það hefur verið tíðrætt á
hátíðinni að mikill munur sé á evr-
ópskum og bandarískum kvik-
myndamarkaði. Því þarf engan að
undra að frá bandarísku sjónar-
homi sé Piparkökukarlinn eða „The
Gingerbread Man“ langt frá því að
vera jafn hefðbundin og þýskir
gagnrýnendur vilja meina. Þeir
ættu eflaust erfitt með að trúa því
að sú skoðun sé ástæða þess að Alt-
man afboðaði komu sína til Berlín-
ar.
Meira kjöt á beinunum
Aðalleikkona myndarinnar, Em-
beth Davidtz, skýrir það svo: „Eg
vonaðist til þess að Altman kæmi
með mér en það varð Ijóst á síðustu
stundu að svo yrði ekki. Deilur hafa
staðið á milli Bobs [Roberts Alt-
mans] og framleiðandanna sem
hefðu helst viljað sjá dæmigerða
Grisham-mynd. Þeir vildu hreina
afþreyingu, eitthvað yfirborðslegt,
hraða framvindu.
En útkoman kom þeim fyrir sjón-
ir sem hæg, myrk, furðuleg Altman-
mynd. Þeir fóru strax að hafa
áhyggjur af því að myndin myndi
ekki skila nógu miklu í kassann.
Þetta hefur í för með sér að dreifing
hennar verður mjög takmörkuð í
Bandaríkjunum." Altman hefur
alltaf farið sínar eigin leiðir inn-
an Hollywood og hunsað kröf-
ur framleiðenda um að út-
koman endurspegli það sem
almenningur í Bandaríkjun-
um vill sjá. „Grisham var
mjög hneykslaður þegar
hann sá útkomuna," heldur
I Davidts áfram.
John Grisham vann lengi
P vel sem lögfræðingur en
varð síðar metsöluhöfundur.
Margar bóka hans hafa verið
grunnurinn að ekki síður vin-
sælum kvikmyndum: „The
Client“, „The Firm“, „A Time
to Kill“, „The Pelican Brief1
og „The Rainmaker“. Sú
sjötta í röðinni, Piparkökukarlinn,
hefur þá sérstöðu að hafa aldrei
birst á prenti. Davidtz er sam-
mála Branagh um að Altman
hafi gefið miðlungs handriti
andlitslyftingu: „Þetta
handrit Grishams var
ekki jafn ítarlegt og
bækur hans
eru. Bob
fékk hand-
ritið - sem
var í raun-
inni ekki
mjög kröft-
ugt - í
hendurnar
og sagði:
Breytum
þessu, bæt-
um þessu og
þessu við,
setjum smá-
kjöt á beinin.
Á þann hátt
fær myndin hið
listræna hand-
bragð Altmans
LEIKKONAN
Ambeth Davidt
fer með stórt hlut-
verk f Pipar-
kökukarlinum.
KVIKMYNDIN „Central do Brasil“
vann gullbjörninn í Berlin.
og fer þannig handan við mörk
hinnar hefðbundnu spennumynd-
ar.“
Lífið breytist í martröð
Myndir Altmans eru alltaf skip-
aðar þekktum leikurum enda fáir
sem afþakka hlutverk eftir símtal
frá honum. Auk Shakespeare-sér-
fræðingsins Kenneths Branaghs og
Embethar Davidtz leika í Pipar-
kökukarlinum Róbert Duvall, Ró-
bert Downey Jr., Daryl Hannah og
Tom Berenger. Myndin segir frá
sigursælum lögfræðingi (Branagh)
sem verður heltekinn af dularfullri,
tælandi þjónustustúlku (Davidtz)
sem leitar aðstoðar hans. En líf
hans breytist í martröð þegar hann
reynir að fletta ofan þeim leyndar-
dómum sem umlykja stúlkuna. Leit
hetjunnar að sannleikanum hefur í
fór með sér glundroða sem endur-
speglast í fellibylnum Geraldo sem
nálgast sögusviðið samfara því sem
spennan eykst.
Eitt af því sem Aitman gerir er
að gefa spennusögu Grishams eró-
tískt yfirbragð. „Atriðið þar sem ég
berhátta mig er mjög hrátt og
óvænt en það var nákvæmlega það
sem við vildum ná fram,“ segir Da-
vidts. „Grisham var ekki viðstaddur
upptökurnar og hann var mjög
hneykslaður þegar hann sá útkom-
una. Hann er mjög trúaður. Líkt og
margir Bandaríkjamenn er hann
ákaflega púrítanskur og því líkaði
honum ekki að það væri nekt í
myndinni. Bandarískar leikkonur
eru sjaldnast tilbúnar að fækka fót-
um fyrir framan myndavélina jafn-
vel þótt sagan krefjist þess.
Bauðst að leika í Eldjallinu
Eftir að hafa starfað hjá Þjóðleik-
húsi S-Afríku í nokkur ár fluttist
Davidtz til Los Angeles árið 1991:
„Þetta voru gífurleg viðbrigði.
Margir vina minna fluttust til Bret-
lands og þurftu að berjast fyrir því
að fá hlutverk þar. Þeim fannst það
erfitt, en ég er ekki viss um að
nokkur þeirra hefði ráðið við L.A. í
rauninni langar mig heldur ekki til
þess að búa þar til frambúðar.
Ég er oft spurð að því hvers
vegna ég hafi ekki náð meiri frama
í kjölfar Lista Schindlers. En fólk
áttar sig ekki á því að þetta er
harður heimur. Það er að vísu næg
vinna og alltaf verið að bjóða mér
hlutverk en mörg þeirra eru í lé-
legum myndum. Eg hef fylgt hjart-
anu, valið þau handrit sem mér
hefur líkað við. Umboðsmaður
minn vill að ég leiki í stóru vinsælu
myndunum á borð við Volcano. En
ég get ekki hlaupið undan eldfjalli,
mig langar ekki til þess að leika
slík hlutverk. Myndin varð mikið
gróðafyrirtæki og jók frama aðal-
leikkonunnar. En sjálf hef ég ekki
beinlínis fetað framabrautina og
þegar maður stendur utan hennar
þarf maður virkilega að leggja sig
fram.
Vissulega hef ég meira á milh
handanna en mig hefði nokkurn
tíma dreymt um. Þetta er bara
spurning um að halda þannig á spil-
unum að maður geti horfst í augu
ROBERT Downey Jr. má muna
fífíl sinn fegurri í einkalífinu,
en fær þó enn sæmilega bita-
stæð hlutverk í kvikmyndum á
borð við Piparkökukarlinum.
við sjálfan sig að vinnudegi lokn-
um.“
Davidtz, sem einnig hefur starfað
á Englandi, hefur ekki mikið álit á
fjöldaframleiðslu Hollyood: „Efnið
sem kemur frá Evrópu er 100%
betra en það sem kemur frá Banda-
ríkjunum. Ég fékk t.d. tvö ensk
handrit í hendurnar nýlega. Á síð-
astliðnum mánuðum hef ég lesið
fimmtíu bandarísk handrit en ekk-
ert þeiraa jafnast á við þessi ensku
handrit. En staðreyndin er sú að í
Bandaríkjunum er meðalframlag til
kvikmynda fimmtíu milljónir doll-
ara á meðan breskir leikstjórar hafa
minna úr að spila.“
Lék undir sljórn Spielbergs
Um feril sinn segir Davidtz:
„Listi Schindlers var frábær en
kvenhlutverkið sem ég lék var lítið
miðað við karlahlutverkin. I
„Murder in the First“ (Kevin Bacon
og Christian Slater) var ég með htið
hlutverk sem var einnig tilfellið í
Matildu (Danny DeVito). í „Feast
of July“ var ég með frábært hlut-
verk en myndin skilaði engu í kass-
ann; engum líkaði myndin. Þannig
að þegar mér var boðið vel skiáfað
hlutverk í Piparkökukarlinum, hlut-
verk sem fól í sér vissa áskorun og
var auk þess undir leikstjórn Alt-
mans þá var ég ekki lengi að ákveða
mig.
Ég þurfti virkilega að berjast fyr-
ir þessu hlutverki. Framleiðendurn-
ir voru með aðrar leikkonur í huga.
Eftir viðtölin nefndi Bob mig á nafn
og sagði: Þetta er stelpan sem ég vil
fá. Framleiðendurnir sögðu að það
kæmi ekki til greina. En Bob gaf sig
ekki og sagði: Ég vil fá Embeth.
Þetta stríð stóð yfir þar til að fram-
leiðendurnir gáfu samþykki sitt að
lokum. En þeir voru aldrei alveg
sáttii- við þetta.“
Um leikstjórana sem Davidtz hef-
ur starfað með segir hún: „Sumir
þeiira eru góðir, sumir meðalmenn
og aðrir lélegir. Ég reyni að afla
mér eins mikilla upplýsinga og ég
get, reyni að vinna með þeim sem
eru góðir, en það hefur ekki alltaf
gengið upp. Sú staðreynd að ég fór
fljótlega að leika undir stjórn
Stevens (Spielbergs), sem er frábær
leikstjóri, varð til þess að ég hélt að
lífið mundi leika við mig í framhaldi
af því. En raunin varð önnur. Til
dæmis var næsti leikstjóri sem ég
starfaði með algjört svín og mér
fannst alveg hræðilegt að vinna und-
ir stjóra hans. Síðan vora nokkrir
almennilegir inni á milli og síðan
Altman. Ég hugsaði með mér: Ef
það verður eitt stykki Spielberg eða
Altman fjórða hvert ár þá ræð ég
við það sem gerist inni á milli.“
Athyglisvert verður að sjá hvað
gerist þegar Grisham-aðdáendur
hitta Altman-unnendur á Pipar-
kökukarlinum þegar myndin verður
tekin til sýninga í íslenskum kvik-
myndahúsum. Hvort er þetta
óvenjulega venjuleg Altman-mynd
eða óhefðbundin Grisham-mynd?
Svipar kvikmyndasmekk Islendinga
til þess sem gerist í Evrópu eða ber
hann frekar keim af því sem gerist
vestanhafs?