Morgunblaðið - 04.03.1998, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1998 19
ERLENT
Reuters
MEÐ eftirlíkingu af blóðugu hjarta í höndunum
tók þessi kona þátt í mótmælaaðgerðum í Mexíkó-
borg 12. janúar síðastliðinn.
allt frá því að
Spánverjar námu
þar land. Eina
nýjungin er að
skipulagðir hafa
verið hópar vel
vopnaðra og
æfðra manna,
stundum kallaðir
„paramilitares"
eða „guardias
blancas", til að
berjast við
zapatista,
„kommúnista" og
aðra hópa er
berjast gegn
landeigendum.
T í m a r i t i ð
Proceso, sem er
eitt fárra tíma-
rita hér í Mexíkó
sem heldur uppi
harðri gagnrýni á
stjórnvöld, birti í
síðasta janúar-
ið af þeim, einhver í fjölskyldunni
verið myrtur en réttlætinu ekki
verið fullnægt? í huga margra
virðist fátt annað koma til greina í
þeirri stöðu en að taka upp vopn
eða styðja vopnuð samtök, eins og
zapatista-skæruliðana, sem berjast
gegn yfirvöldum.
Petta er ekkert nýtt í sögu Chi-
apas. Svipaðir atburðir hafa verið
að gerast undanfarin 500 ár eða
hefti sínu skýrslur frá hernum þar
sem kemur fram að herinn hafi í
samvinnu við landeigendur stofnað,
þjálfað, vopnað og stutt þessa hópa
allt frá árinu 1994, en þá hófst bar-
átta zapatista.
Þeir sem fylgjast grannt með
málum í Chiapas óttast mjög að
þessir einkaherir eigi eftir að leiða
til að ofbeldi aukist til muna líkt og
gerðist í Chenalhós í desember.
Eftirmáli fjöldamorð-
anna í Chenalhó
Grimmileg fjöldamorð á indíánum í lok síðasta
------ —— --------------------------->----
árs vöktu óhug um allan heim. Stefán A.
Guðmundsson, fréttaritari Morgunblaðsins í
Mexíkó, segir fátt benda til að morðin hafí verið
einstæður atburður.
RÚMIR tveir mánuðir eru liðnir
síðan framin voru fjöldamorð á
indíánum í héraðinu Chenalhó, í
fylkinu Chiapas í Mexíkó. Indíán-
arnir voru við bæn í lítilli timbur-
kirkju í þorpinu Acteal þegar hópur
manna, vopnaður öflugum skot-
vopnum og sveðjum, kom og myrti
45 manns, meirihluti þeirra konur
og böm. Ástæðan fyrir morðunum
er talin vera sú að indíánamir voru
hallir undir zapatista-skæruliða.
Forseti landsins, Emesto Zedillo,
sagði í ávarpi daginn eftir
fjöldamorðin, að ríkisstjómin myndi
ekki standa aðgerðalaus gagnvart
þessum hrottafengna glæp, og
bætti við að þeir sem áttu hlut að
máli, yrðu sóttir til saka. Forsetinn
virðist hafa verið mjög ákveðinn í
þessu máli. Nokkram dögum síðar
vora rúmlega 30 menn, sem taldir
voru hafa verið meðal þeirra sem
frömdu grimmdarverkið, handtekn-
ir. Þá sögðu jafnt bæði innanríkis-
ráðherrann Emilio Chuayffet, og
íylkistjórinn í Chiapas Julio Cesar
Ruiz Ferro af sér embætti.
Mótmæli algeng
Þátttaka í kröfugöngum og mót-
mælafundum þar sem morðin í
Chenalhó hafa verið fordæmd hefur
verið mikil og almenn. Hinn 12. jan-
úar síðastliðin safnaðist fólk saman í
öllum helstu borgum og bæjum
landsins til þess að sýna innfæddum
í Chiapas stuðning. Samskonar
stuðningur var einnig sýndur sama
dag út um allann heim. Mótmæl-
endur komu saman fyrir utan sendi-
ráð Mexíkó í borgum Rómönsku-
Ameríku, Bandaríkjanna, Evrópu
og Asíu. Þrýstingur á ríkisstjórn
landsins um að leysa vandamál Chi-
apas hefur því aukist til muna eftir
morðin.
Síðastliðinn sunnudag hétu
mexíkósk stjómvöld því að umbæt-
ur á réttindum indjána yrðu gerðar
að veraleika á næsta þingi til þess
að auka friðarlíkur í Chiapas.
Francisco Labastida, innanríkisráð-
herra, sagði nóg komið af ofbeldis-
aðgerðum, en fréttaskýrendur
sögðu að ekkert nýtt hefði komið
fram í orðum hans. A laugardag
hafði fylkisstjórinn í Chiapas, Ro-
berto Albores Guillen, tilkynnt um
sína eigin friðaráætlun, sem m.a. fól
í sér allt að þriggja milljarða dala
fjárfestingu og uppgjöf saka fyrir
meinta, pólitíska fanga.
En þó svo að nýir menn séu
komnir í embætti innanríkisráð-
herra og fylkistjóra, þá þýðh- það
ekki að vandamálin séu úr sögunni
og að breytingar komi sjálfkrafa.
Báðir menn koma nefnilega úr röð-
um einræðisflokksins PRI, eins og
fyrirrennarar þeirra, sem gefur til
kynna að stefna stjórnvalda muni
ekki taka miklum stakkaskiptum.
Þetta hefur líka sýnt sig síðustu
vikurnar, því að friðarviðræður era
ekki ennþá komnar i gang og morð-
in halda áfram í Chiapas. Sama dag
og mótmælin voru haldin skaut lög-
regla á hóþ innfæddra sem var í
mótmælagöngu fyrir utan borgina
Ocosingo, með þeim afleiðingum að
ein kona lést, og dóttir hennar og
ungur piltur særðust. Fylkisyfir-
völd héldu því fyrst fram að lögregl-
an hefði skotið upp í loftið í þeim til-
gangi að dreifa lýðnum, en urðu síð-
ar að draga þá fullyrðingu til baka
þar sem sjónvarpsstöð hafði náð at-
vikinu á myndband, sem var sýnt í
sjónvarpi sama dag. Þar sást greini-
lega að lögreglumennirnir beindu
vopnum sínum ekki upp í loft heldur
að fólkinu.
Spurningarnar sem menn spyrja
sig í tengslum við morðin era fjöl-
margar og ber þar hæst vangavelt-
ur um hverjir hafi verið að verki.
Það er ekkert leyndarmál að þeir
sem hafa aðallega beitt innfædda
ofbeldi í Chiapas eru stóru landeig-
endurnir.
Þeir taka ekki sjálfir þátt í aðgerð-
um eins og þessari í Chenalhó, held-
ur leigja atvinnumenn til að hræða
indíánana eða hrekja þá burt af
landi sem þeir vilja komast yfir. Það
þýðir síðan lítið fyrir indíánana að
kvarta hjá fylkisyfirvöldum þar sem
stjómmálamennirnir eru oft úr röð-
um ættingja landeigenda eða jafn-
vel úr hópi þeirra. Gott dæmi um
þetta er fyrrverandi fylkisstjórinn
Ruiz Ferro, sem er talinn einn
stærsti og áhrifamesti landeigand-
inn í fylkinu. Byssumönnunum sjálf-
um er ekki heldur refsað, því þeir
njóta vemdar landeigenda.
Vopnuð átök eini möguleikinn
Um hvaða kosti hafa innfæddir að
velja, þegar landið hefur verið tek-