Morgunblaðið - 04.03.1998, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 4. MARZ 1998 29
að mati Fjárfestingarbanka atvinnulífsins
lÐ vænta
>ETTA ÁR
Morgunblaðið/Arni Sæberg
úndinum í gær. Leið I, seglbrú, er nær á myndinni og er gert ráð fyrir að hún
i fyrir að jarðgöng gegnum Gufuneshöfða (t.v. á myndinni) taki við af brúnni.
aðallega vegna þess að sú lausn myndi
ekki sóma svo áberandi mannvirki.
Kostnaður við fyrsta áfangann yrði 4,5
milljarðar kr., þ.e. tenging frá Sæ-
braut að Hallsvegi.
Heildarkostnaður við leið III, þ.e.
brú yfii- voginn með fjórum akreinum,
öll gatnamót o.fl., er 6,3 milljarðar kr.,
heildarkostnaður við leið I með ein-
faldri brú tæpir 9 milljarðar, og 10,3
milljarðar miðað við seglbrú.
Ríkharður segir að nú sé verið að
gera arðsemisgreiningu til að bera
saman arðsemina af fjárfestingunni og
var hann ekki tilbúinn til að tjá sig
frekar um það á þessu stigi.
Áhættunni sé dreift
Erlendur Magnússon, fram-
kvæmdastjóri fyrirtækjaþjónustu hjá
FBA, segh' að verði niðurstaðan sú að
Sundabraut sé þjóðhagslega hag-
kvæmt verkefni geti einkafjármögnun
verið hagkvæmur kostur, sé þess
gætt að áhættunni sé dreift. Einka-
fjármögnun þurfi ekki að kosta skatt-
borgarana meira en hefðbundin fjár-
mögnun. Hann segir einnig áríðandi
að gætt sé að því að einkafjármögnun
stórframkvæmda sé ekki notuð í þeim
tilgangi að hafa uppi bókhaldsblekk-
ingai'.
„Menn mega ekki líta svo á að með
því að dreifa greiðslum af stórfram-
kvæmdum í mörg ár séu út-
gjöld ríkissjóðs vegna þeirra
óveruleg á hverju ári. Þetta
er einungis spurning um
bókhald. Nú er uppgjör rík-
issjóðs með þeim hætti að
taki hann lán kemur það út
sem skuldir ríkissjóðs en ef gerður er
samningur um að kaupa þjónustu í
tuttugu ár kemur það ekki fram sem
skuldir. I raun er þetta sama skuld-
bindingin í efnahagslegu tilliti. Menn
eiga því ekki að leiðast út í að taka
ákvörðun um einkafjármögnun í þeim
tilgangi að plata sjálfa sig. Það er ekki
hagkvæmt fyrir skattborgarana,“
sagði Erlendur.
Hann sagði að annai' þáttur þessa
máls væri sá að dreifa áhættunni á
þann hátt að þeir beri hana sem best
geti stýrt henni eða haft áhrif á hana.
Þannig sé áhættan lágmörkuð og
kostnaður verði minni en ella.
„í þessu tilfelli er ekkert sem bend-
ir til þess að einkaaðilar geti stýrt bet-
ur umferðaráhættu en ríkið, þ.e.a.s.
hve mikil umferðin er um mannvirkið
og þar með tekjurnar. Ríkið og borgin
geta stýrt umferðinni miklu meira en
einkaaðilar. Ég tel því ekki æskilegt í
þessu tilfelli að einkaaðili beri umferð-
aráhættuna, ólíkt því sem gildir um
Hvalfjarðargöngin. Þai- tekur einkaað-
ili áhættuna en þar hefur hann líka
áhrif á hana því valkostirnir eru svo
greinilegir, þ.e. hvort ekið er um göng-
in á fimm mínútum eða fyrir fjörðinn á
40 mínútum. Stýritæki einkaaðilans er
verðlagningin. Menn eru tilbúnir að
greiða eitthvað fyrir betri valkostinn
en ekki hvaða upphæð sem er. Einka-
aðilinn hefur því verðlagninguna til að
stýra hagkvæmni sinni,“ sagði Erlend-
ur.
Bein skuggagjöld
ekki heppileg
Hann sagði að í beinum skugga-
gjöldum væri engri slíkri stýringu til
að dreifa. „Beint skuggagjald er að
mínu mati ekki heppilegt í þessu til-
felli," sagði Erlendur.
Með óbeinum skuggagjöldum
greiddi ríkissjóður hins vegar fasta
greiðslu á ári til verkfélags og auk
þess greiðslu vegna viðhaldskostnaðar
í stað ákveðins gjalds á hvern bíl. Er-
lendur segir að sé vilji til að nota óbein
skuggagjöld við framkvæmdir af
þessu tagi verði þau a.m.k. að koma
jafnvel út eða betur en hefðbundin
fjármögnun.
„Það verður að stilla þessum kost-
um upp og undirbúa málið á þann veg
að menn keppi fyrst og fremst að því
að ná sem mestri hagræðingu í fjár-
festingu og rekstri. Hvati fjárfesta
yrði þá í raun og veru að halda kostn-
aði niðri því tekjurnar væru væntan-
lega nokkurn veginn fyrirfram
ákveðnar með samningi,“ sagði Er-
lendm-.
Hann telur að ekki ætti að vera erf-
iðleikum bundið að útvega 2,5 millj-
arða kr., sem áætlað er að fyrsti
áfangi þverunar Kleppsvíkur myndi
kosta, ú innlendum markaði. „Þetta er
ekki mjög stór hluti af heildarstærð
íslenska fjármálamarkaðar-
ins. Hann er ríflega 500
milljarðar króna. Tíu millj-
arðar eru því innan við 2%
af heildarstærð markaðar-
ins. Ef áhættunni er stillt í
hóf ætti þetta að vera
spennandi kostur fyrir fjárfesta sem
langtímafjárfesting. Menn tækju
óverulega meiri áhættu af því en þeg-
ar þeir lána ríkissjóði,“ sagði Erlend-
ur.
Einkafjár-
mögnun ekki
til bókhalds-
blekkinga
v-,..;■. j, •

Morgunblaðið/Þorkell
manns mættu á undirbúningsfundinn á Grand Hótel í gær.
talið væri að kostnaður gæti legið
á bilinu 5-10 milljarðar kr. eftir
því hvaða leið yrði fyrir valinu.
Komið í veg fyrir gífurlegt
samgönguvandamál
Þórir sagði að félagið muni
þrýsta á um meiri umræðu um
málið og að ákvörðun yrði tekin
sem fyrst um að hefja undirbúning
verkefnisins með það að markmiði
að framkvæmdum yrði lokið árið
2004. Ljóst væri að ef ekkert yrði
að gert á næstu árum myndi skap-
ast gífurlegt samgönguvandamál
fyrir liöfuðborgarbúa. Þórir benti
m.a. á að í dag færu 25.000 bifreið-
ar yfir Gullinbrú á hveijum sólar-
hring og reiknað væri með að um-
ferðin muni aukast í 35 þúsund á
næstu þrem til fjórum árum.
Næsta skref áhugahópsins verð-
ur að stofna félag um málið og
stefna fullum fetum að því að flýta
umræðunni, að sögn Þóris. Hann
bendir á að nú þegar liggi fyrir
áhugi fjárfesta og verktaka á
verkinu en taka þyrfti pólitíska
ákvörðun um í hvaða farveg málið
yrði sett þannig að hægt verði að
ráðast í framkvæmdir á allra
næstu árum.
25. to Ida Godebska
September z,1905
Thingveilir
Iceland
For heaven’s sake, yes! I took a short trip to Iceland. But I wili soon be
retuming to Brittany, from where 111 write again.
Kind regards,
Maurice Ravel
BRÉFIÐ sem Ravel sendi vinkonu sinni frá Þingvöllum í september 1905
er birt í bókinni A Ravel Reader eftir Arbie Orenstein.
Tónskáldið Ravel
í hvildarferð til
íslands 1905
Til er bréf sem franska tónskáldið
Maurice Ravel sendi frá Þinffvöllum 2.
september árið 1905. Þröstur Helgason
skoðaði bréfíð og kannaði hvað Ravel
kynni að hafa verið að gera hér.
TÓNSKÁLDIÐ Maurice Ravel.
FRANSKA tónskáldið
Maurice Ravel (1875-1937)
lagði leið sína til íslands í
september árið 1905. Til er
bréf sem hann sendir frá Þingvöll-
um 2. september þetta ár til vin-
konu sinnar Idu Godebsku en það
er birt í bók Arbies Orenstein, A
Ravel Reader sem kom út hjá Col-
umbia University Press árið 1990.
Bréfið er stutt en þar segist Ravel
hafa farið í stutta ferð til Islands,
hann muni svo fljótlega snúa aftur
til Bretaníu og skrifa annað bréf.
Gunnar Þórðarson tónskáld
rakst á þessa bók í Vínarborg ný-
verið. Hann kom með bókina á rit-
stjórn Morgunblaðsins, sem hóf að
afla frekari upplýsinga um ferð
hins heimsþekkta tónskálds til Is-
lands í byrjun aldarinnar.
I samtali við Morgunblaðið sagð-
ist Arbies Orenstein, sem er tón-
listarprófessor við Aaron Copland
School of Music í Queens College 1
New York og hefur sérhæft sig í Ra-
vel, ekki vita mikið um ferð tónskálds-
ins til Islands en hann teldi að um
stutta skemmtiferð hefði verið að
ræða. „Ravel var ekki vel þekktur á
þessum árum og því ekki líklegt að
hann hafi vakið neina sérstaka athygli
við komu sína til Islands.“
Stutt ferð til hvfldar
Orenstein, sem auk ofangreindrar
bókar hefur skrifað bók um ævi og
verk Ravels (Ravel: Man and Musici-
an, Columbia University Press), seg-
ist telja að Ravel hafi aðeins dvalið
hér í fáa daga. í bréfinu segist Ravel
hafa farið í stutta ferð til íslands.
Ekki eru öll bréf hans birt í bók Oren-
stein en næsta bréf á undan þessu
sendir hann frá Roscoff á Bretaníu-
skaga 27. ágúst eða aðeins fimm dög-
um áður en hann sendir bréfið frá Is-
landi. „Ég held hann hafi bara verið á
íslandi í fáa daga,“ segii- Orenstein,
„vegna þess að hann var svo kominn
til Frakklands aftur fáum vikum
seinna.“
Miðað við þann stutta tíma sem líð-
ur á milli bréfanna tveggja sem Ravel
sendfr frá Bretaníu og Islandi hefur
hann sennilega siglt hingað norður frá
Bretaníuskaga. Að sögn Elínar
Pálmadóttur, rithöfundar, sem skrifað
hefur sögu franskra sjómanna sem
sóttu íslensk fiskimið í þrjár aldir hef-
ur Ravel hugsanlega getað komið
hingað út með einu af frönsku her-
skipunum sem skiptust á um að vera
hér við eftfrlit á meðan frönsku dugg-
urnai' veiddu fisk við landið en þessi
herskip lögðu upp frá Brest á Bretan-
íuskaga.
„Hann hefur ekki getað komið með
einni af skútunum því þær komu hing-
að í febrúar- eða marsmánuði og héldu
svo aftur til heimahafnar í september.
Hann hefur heldur ekki getað komið
með spítalaskipi eða einu af flutninga-
skipunum, sem fluttu fiskinn sem
duggumar veiddu til Frakklands, því
þau voru líka fyrr á ferðinni."
Þrátt fyrir að tíminn virðist hafa
verið naumur er hins vegar ekki loku
fyrir það skotið að Ravel hafi siglt
hingað ft'á Bretlandi eins og algengt
var á þessum tíma.
Orenstein segist nokkuð viss um að
þessi ferð Ravels til Islands hafi ein-
ungis verið skemmtiferð eða til hvíld-
ar. „Hann hefur viljað komast burt úr
eriinum heima við og hvíla sig á erfið-
um málum. Það var mikið að gerast
hjá honum á þessum tíma, bæði í tón-
smíðunum og svo var hánn reiður
vegna þess að hann hafði ekki fengið
Rómarverðlaunin þetta ár - sem hann
og fleiri töldu reyndar hneyksli.“
Á tímamótum
Ravel var ásamt landa sínum
Claude Debussy helsti fulltrúi im-
pressjónismans í tónlist. Hin fínlegu
píanóverk hans, eins og Jeux d’eau,
eru ekki síður vel þekkt en stór hljóm-
sveitarverk á borð við ballettinn Dap-
hnis et Chloé og Boléro. Hann umrit-
aði einnig fjölmörg verk eftir önnur
tónskáld og var eitt þeirra nýlega flutt
á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Is-
lands, Myndir á sýningu eftir Múss-
orgskíj.
Ravel stóð á þrítugu þegar hann
kom í þessa stuttu heimsókn til Is-
lands. Hann hafði um nokkurt skeið
barist fyrfr viðurkenningu á tónsmíð-
um sínum og þeirra mikilvægust voru
Rómarverðlaunin (fr. Prix de Rome)
sem veitt voru árlega af listaakademí-
unni í París.
Ravel reyndi fyrst við þessi verð-
laun árið 1900 en komst ekki einu
sinni í úrslit. Hann reyndi svo aftur
næstu þrjú ár og sendi inn kantöturn-
ar Myrrha (1901), Alcyone (1902) og
Alyssa (1903). Þessi verk taldi dóm-
nefndin ekki jafngóð og verk sigur-
vegara þessara ára sem voru tón-
skáldin André Caplet, Aymé Kunc og
Raoul Lapan'a. Hann reyndi ekki við
verðlaunin árið 1904 en árið 1905
komst hann ekki í úrslitin frekar en
fyi'sta árið. Um þetta leyti var hann
hins vegar að síga inn í það tímabil
ævinnar sem var hvað frjóast og hann
skapaði flest meistaraverka sinna. Það
má því segja að hann hafi staðið hér á
ákveðnum tímamótum í ævi sinni.