Morgunblaðið - 15.03.1998, Blaðsíða 4

am .ci íiuyAuuvínua
4 SUNNUDAGUR 15. MARZ 1998
FRETTIR
«IUAJaV!U;UK)M
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 8/3 -14/3
►ENN ER ekki Jjóst hvað
veldur hitasóttinni sem herj-
ar á hross á suðvesturhorni
landsins. Dýralæknar telja
öruggt að um veirusýkingu
sé að ræða en enn er á
huldu hver veiran er.
►dómsmálarAðu-
NEYTIÐ hefur sent danska
dómsmálaráðuneytinu
beiðni um að það beiti sér
fyrir því að tvö íslensk börn,
3 og 7 ára, verði afhent
móður sinni, en faðir barn-
anna fór með þau til Dan-
merkur nýverið án sam-
þykkis móðurinnar.
►AF SEX bifreiðategundum
voru þijár dýrastar hér á
landi, samkvæmt verðsam-
anburði Neytendasamtak-
anna á sex algengum fólks-
bifreiðum á Islandi og f
nokkrum öðrum Evrópu-
löndum. í fjörum af sex til-
vikum er verð á bifreiðum
hér 45-52% hærra en það
lægsta í samanburðinum en
f tveimur tilvikum er mun-
urinn um 35%. Þau lönd sem
verst koma út í samanburð-
inum eru ísland, Bretland,
frland og Portúgal.
►sjAlfstæðismenn í
skipulags- og umferðar-
nefnd Reykjavfkur hafa lagt
fram tillögu um að kannaðir
verði möguleikar á að
byggja tónlistarhús á lóð
Eimskipafélags íslands hf.
við Skúlagötu. Mælt er með
þvf að byggð verði sameig-
inleg tónlistar- og ráð-
stefnumiðstöð ásamt hóteli á
lóðinni.
Landvinningar í flutn-
ingum og fískvinnslu
SAMSKIP hafa samið um kaup á þýska
flutningafyrirtækinu Bischoff Group.
Eftir kaupin verður árleg velta sam-
stæðu Samskipa 12 milijarðar króna,
tvöfalt meiri en nú, og meirihluti við-
skiptanna erlendis. Þá hafa Samherji,
SR-mjöl og Sfldarvinnslan í sameiningu
keypt fiskvinnslufyrirtækið Atlantic Co-
ast Fisheries Corp. í New Bedford á
Nýja-Englandi í Bandaríkjunum. Fyrir-
tækið sérhæfir sig aðallega í frystingu á
sfld og er árleg velta þess 1,5 til 2 millj-
arðar íslenskra króna.
Umfangsmikil leit að
vélsleðamönnum
FIMM vélsleðamönnum var bjargað á
þriðjudag eftir að þeir höfðu haldið
kyrru fyrir í 34 klukkustundir í spjóhúsi
í um 1.200 metra hæð norðan við Nýja-
bæjarfjall í Eyjafirði. Þrír félagar þeirra
höfðu komist til byggða laust eftír há-
degi á mánudag. Mennimir, sem eru frá
Dalvík, voru allir heilir á húfi en orðnir
mjög þrekaðir eftir veruna í snjóhúsinu.
Á annað hundrað manns stóð að leitinni.
Verðmæti útflutnings
sjávarafurða aldrei meira
VERÐMÆTI útflutnings sjávarafurða
allt síðasta ár nam um 93,7 milljörðum
króna og hefur aldrei verið meira, en
þetta er um 1,1 milljarði meira en metár-
ið 1996, þrátt fyrir að gengi krónunnar
hafi hækkað. Frysting botnfisks í landi
skilaði mestum verðmætum, um 17,3
milijörðum, þrátt fyrir 5,4% samdrátt.
Fundir í sjómannadeilu
SAMNINGAVIÐRÆÐUR hafa staðið
yfir í sjómannadeilunni alla vikuna en lít-
ið þokast í samkomulagsátt. Stóð fundur
enn þjá ríkissáttasemjara þegar Morg-
unblaðið fór í prentun. Líkur eru á að
verkfall sjómanna hefjist á ný á mið-
nætti í kvöld, sunnudag. Til greina kem-
ur að Vélstjórafélag íslands aflýsi verk-
falli, náist ekki samkomulag.
Þrýst á Serba vegna
ástandsins í Kosovo
FIMM öflugustu ríki Vesturlanda
ákváðu á mánudag að beita stjórnvöld
Júgóslavíu, sambandsríkis Serbíu og
Svartfjallalands, viðskipaþvingunum
vegna þess hvemig þau hafa haldið á
málum í Kosovo-héraði undanfarið og
kröfðust þess að Slobodan Milosevic for-
seti byndi enda á blóðuga aðfór lögreglu
og öryggissveita gegn albönskum íbúum
héraðsins og að viðræður yrðu teknar
upp um endurreisn sjálfsstjómar þess.
Alls er talið að um 80 manns hafi fall-
ið er lögregla lét til skarar skríða gegn
mótmælagöngum Kosovo-Aibana í byij-
un þessa mánaðar, en serbnesk yfirvöld
halda því fram að aðgerðimar hafi verið
ætiaðar til að uppræta starfsemi „Frels-
ishers Kosovo“, herskárra samtaka að-
skilnaðarsinnaðra Kosovo-AIbana.
Ibrahim Rugova, einn helzti leiðtogi
albanska meirihlutans í Kosovo, krafðist
á miðvikudag fulls sjálfstæðis héraðsins
en talsmaður Serbíustjómar vísaði því á
bug. Erindrekar vestrænna ríkja hafa
einnig lagt að leiðtogum Kosovo-AIbana
að draga í land með kröfuna um algert
sjálfstæði.
Danska ríkisstjórnin
heldur óvænt velli
RÍKISSTJÓRN Pouls Nyrups Rasmus-
sens, forsætisráðherra Danmerkur, hélt
óvænt velli í þingkosningum sem fram
fóru á miðvikudag, þvert ofan í spár um
sigur borgaraflokkanna. Er meirihluti
hennar aðeins eitt sæti, 90 á móti 89, að
meðtöldum þingsætum Færeyinga og
Grænlendinga. Rasmussen getur þó un-
að vel sínum hlut því að jafnaðarmenn
bættu við sig einu þingsæti í stað þess
að tapa nokkmm eins og spáð hafði ver-
ið. En meirihlutinn er ótryggur. Jo-
hannes Eidesgaard, færeyski jafnaðar-
maðurinn sem tryggði meirihluta
Rasmussen-stjómarinnar, hefur sett
forsætisráðherranum þijú skilyrði fyrir
stuðningi við stjómina, en hann er í
mjög erfiðri aðstöðu þar sem Færeying-
ar em Rasmussen reiðir vegna
Færeyjabankamálsins.
►NORSKIR ráðherrar lýstu
á fóstudag vobrigðum sfnum
með pjésnastarfsemi Rússa í
Noregi en á fimmtudag var
fimm rússneskum sendiráðs-
mönnum vfsað úr landi og
þrír til viðbótar lýstir óvel-
komnir f landinu. Kjell
Magne Bondevik, forsætis-
ráðherra Noregs, frestaði
fyrirhugaðri heimsókn til
Moskvu vegna málsins.
►TONY Blair, forsætisráð-
herra Bretlans, sagði á
fimmtudag að þátttakendur f
friðarviðræðunum á N-ír-
landi væm komnir mjög ná-
lægt þvf að ganga frá samn-
ingsdrögum. Blair átti á
fímmtudagsmorgun fund
með Gerry Adams, leiðtoga
fiokks lýðveldissinna, Sinn
Fein.
►FYLGI Helmuts Kohls,
kanzlara Þýzkalands, og
flokks hans Kristilegra
demókrata (CDU), hefur
minnkað með hverri skoð-
anakönnun að undanförnu
og vinsældir Jafnaðarmanna-
flokksins og kanzlaraefnis
hans Gerhards Schröders
virðast fara vaxandi. Hörð
kosningabarátta er framund-
an f Þýzkalandi fyrir kosn-
ingar í september.
►LEIÐTOGAR 26 Evrópu-
rfkja, Evrópusambandsríkj-
anna 15 og II væntanlegra
nýrra aðildarríkja, komu á
fímmtudag saman f Lundún-
um á sérstakri ráðstefnu um
stækkun ESB, en með henni
hófst formlega stækkunar-
ferlið sem á að enda með
verulegri fjölgun aðildar-
rfkja sambandsins á fyrstu
árum næstu aldar.
►ROSKIN hjón fórust í snjó-
fióði á Lofoten í N-Noregi
snemma á föstudagsmorgun.
Flóðið hreif fbúðarhús þeirra
með sér niður í fjöru.
Fimmta hrossið krufið
vegna hitasóttarinnar
FIMM hross hafa nú verið krufin að
Keldum. Hross úr Reykjavík, sem
fengið hafði hitasóttina en verið ein-
kennalaust í um þrjár vikur, var
krufið í gær. Að sögn Sigurðar Sig-
urðarsonar dýralæknis var enn að
finna merki um bólgur í mjógöm og
ertingu í viðgimi og því væri Ijóst að
hestamir væm lengi að ná sér eftir
sóttina.
Hitasóttin komin í
Hrunamannahrepp
Hitasóttin er nú komin á nokkra
bæi í Hrunamannahreppi en hennar
varð fyrst vart á fimmtudag hjá Jóni
Hermannssyni á Högnastöðum II og
hefur hann nú tekið sjö veik hross á
hús. Hann kvaðst þess fullviss að
sóttin bærist með snjótittlingum en
mikill fjöldi fugla hefði leitað sér að
æti við stóð hans á dögunum þegar
norðanáttin ríkti og snjór var yfír
öllu.
Jón taldi að draga myndi úr þess-
ari smitleið nú þegar jörð væri auð
og fuglarnir leituðu sér að æti fjarri
stóðhrossunum. Þá breiðist veikin
enn út í Biskupstungum en Jón
reiknaði með að þaðan kæmi veikin í
Hreppana.
Algengustu veirusýk-
ingar útilokaðar
Aðspurður um upprana veirasýk-
ingarinnar sagði Sigurður að búið
væri að útiloka algengustu veirasýk-
ingar sem leggjast á hross. Mögu-
leiki væri ennþá á að veiran væri
„hestaveira" þótt hennar yrði lítt eða
ekkert vart erlendis.
„íslenski hesturinn er mjög við-
kvæmur þar sem hann hefur verið
einangraður í langan tíma og því get-
ur veira sem ekki veldur slíkum far-
sóttum erlendis auðveldlega gert það
hérlendis,“ sagði Sigurður. Hann
vildi ekki vera með getgátur um það
hvort verið gæti að veiran kæmi frá
öðram dýrategundum.
„Verið er að rækta veirana og við
vonum að ákveðin svör fáist á mið-
vikudag. Við skoram á hestamenn og
heyflutningamenn að slaka hvergi á
varúðinni svo smitið berist ekki til
fleiri svæða úti á landi,“ sagði Sig-
urður.
GAFLARNER úr Bessastaðakirkju sjást hér á mynd, sem birtist f bók-
inni „Bessastaðir" eftir Vilhjálm Þ. Gíslason frá árinu 1947 og var tekin
áður en þeir voru fjarlægðir.
Fornminjafundur á
Qóslofti Bessastaða
NÝLEGA fannst á fjósloftinu á
Bessastöðum hluti af uppranalegri
innréttingu Bessastaðakirkju frá
18. öld. Hér er um bekkgafla og
bekkjarbök að ræða sem, ásamt
öðram innréttingum kirkjunnar,
vora fjarlægð úr kirkjunni 1945, að
sögn Þórs Magnússonar þjóðminja-
varðar. Urðu á sínum tíma nokkrar
deilur um breytingar á kirkjunni.
Meðal muna sem hreinsaðir vora
út vora altarið, altaristaflan, predik-
unarstóllinn, milligerð milli kórs og
kirkju, allir gömlu bekkimir og
gólfið. í staðinn var kirkjan gerð
nýtískulegri en munirnir úr kirkj-
unni sem björguðust vora fluttir á
Þjóðminjasafn, nema hvað altar-
istaflan er nú í láni frá safninu,
hangir yfir skrúðhúsdyrum Dóm-
kirkjunnar. Sumir munanna hafa
verið til sýnis á Þjóðminjasafni, m.a.
milligerðin milli kórs og kirkju eftir
að hún var lagfærð. „Og menn hafa
sagt sem svo að gaman væri nú að
sjá þetta komið allt í kirkjuna aft-
ur.“
Þessar spýtur sem nú fundust
vora endagaflar bekkjanna, auk
tveggja bekkjarbaka, og hafa senni-
lega ekki verið taldar nægilega
merkilegar við flutninginn, að sögn
Þórs, og því endað uppi á háaloftinu
sem þeir nú fundust á. Menn hafa
þó augsýnilega ekki viljað henda
þeim. „Þetta getur í sjálfu sér ekki
kallast stórfundur,“ sagði Þór enda
era gaflamir hvorki útskornir né
skrautlegir „en þó er mikilvægt að
finna hluta af upprunalegri innrétt-
ingu kirkjunnar frá 18. öld.“
Gaflamir munu verða fluttir til
hreinsunar og geymslu á Þjóð-
minjasafni.
Dansflokknum
fagnað í Lettlandi
ÚTLÖGUM, sýningu íslenska
dansflokksins, var vel tekið í óp-
erahúsinu í Riga í Lettlandi á
fimmtudagskvöld en flokkurinn
er í sýningaferð við Eystrasalt.
„Viðtökurnar vora vonum
framar," sagði Magnús Ámi
Skúlastm, framkvæmdastjóri
dansflokksins, í símaviðtali frá
Riga. „Óperahúsið var svo til fullt
af gestum og var okkur vel fagn-
að í lok sýningar."
Á morgun, mánudag, verður
íslenski dansflokkurinn með sýn-
ingu í Vilníus, höfuðborg Lithá-
ens, en hópurinn kemur heim á
miðvikudag.
Valfríður
Guðmundsdóttir
Elsti Is-
lendingur-
inn látinn
VALFRÍÐUR Guðmundsdóttir lést
fimmtudaginn 5. mars, 104 ára að
aldri. Hún var elsti íslendingurinn.
Valfríður bjó á Droplaugarstöðum í
Reykjavík síðastliðin fimm ár.
Valfríður fæddist 8. janúar 1894
og var dóttir hjónanna Guðmundar
Árnasonar útvegsbónda á Hóli á
Akranesi, og Sigurrósar Gunnlaugs-
dóttur húsmóður. Hún ólst upp á
Heimaskaga hjá fóðurbróður sínum,
Jóni Árnasyni skipstjóra, og eigin-
konu hans Helgu Jóhannesdóttur
húsmóður.
Valfríður gekk að eiga Jón Guð-
mundsson, útgerðarmann frá Eyri í
Ingólfsfirði á Ströndum árið 1920, en
hann lést árið 1983. Valfríður og Jón
eignuðust eina dóttur, Guðrúnu
Möller, er giftist Sigurði Möller vél-
fræðingi sem lést árið 1970. Guðrún
og Sigurður eignuðust tvö börn, Val-
fríði Möller hjúkranarfræðing og
Jón S. Möller byggingarverkfræð-
ing. Valfríður á þrjár dætur og Jón á
tvo syni.
Valfríður bjó öll sín fullorðinsár í
Reykjavík og starfaði lengi með
Sjálfstæðiskvennafélaginu Hvöt og
kvennadeild Slysavamafélags ís-
lands.
Útför hennar fór fram í kyrrþey.