Morgunblaðið - 15.03.1998, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 15. MARZ 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Sviptingar í þýzkum stjórnmálum
Hallar
undan fæti
fyrir Kohl
Ósigur ríkisstjómar Helmuts Kohls, kanzlara
Þýzkalands, í mikilvægri atkvæðagreiðslu á
þingi, sigur jafnaðarmanna í kosningum í
Neðra-Saxlandi og útnefning Gerhards
Schröders til keppinautar Kohls um kanzlara-
stólinn hefur allt lagzt á eitt til að veikja stöðu
Kohls. Auðunn Arnórsson rekur hér þessi
nýjustu vandræði hins þaulsætna kanzlara.
SKJÓTT skipast oft veður í
lofti í stjórnmálum. Dæmi
um þetta blasti í liðinni viku
við þeim sem fylgjast með
þýzku stjórnmálalífí. Helmut Kohl,
kanzlari Þýzkalands í 16 ár, sem
fjórum sinnum í röð hefur unnið
kosningar til Sambandsþingsins í
Bonn og slegið út keppinauta sína
sem helzta stjórnarandstöðuaflið,
Jafnaðarmannaflokkurinn SPD,
hefur teflt fram, á skyndilega í vök
að verjast.
Kanzlarinn þurfti að sætta sig við
að flokkur hans, Kristilegir
demókratar (CDU), biðu mikinn
ósigur fyrir SPD í kosningum til
þings Neðra-Saxlands. Síð-
an bættist við ósigur ríkis-
stjómar Kohls í mikilvægri
atkvæðagreiðslu í þinginu
um breytingar á stjómar-
frumvarpi. Nokkrir stjórn-
arþingmenn úr röðum Frjálsa
demókrataflokksins, FDP, greiddu
atkvæði með stjórnarandstöðunni
og ollu þar með því að stjómin, sem
CDU, systurflokkurinn CSU og
FDP hafa starfað saman í óslitið frá
haustinu 1982, tapaði í fyrsta sinn
atkvæðagreiðslu um lagafmmvarp.
Þessir atburðir hafa valdið því að
innan flokks Kohls hafa gagnrýnis-
raddir styrkzt, sem hafa efasemdir
um að hann sé heppilegasti maður-
inn til að fara fyrir kosningabaráttu
flokksins fyrir þingkosningarnar 27.
september. Kohl sækist eftir endur-
kjöri til að gegna kanzlaraembætt-
inu fimmta kjörtímabilið í röð, sem
yrði nokkuð sem engum öðrum
stjórnmálaleiðtoga vestræns lýð-
ræðisríkis hefur tekizt og ólíklegt
að nokkur leiki eftir.
Enginn mótleikur við Schröder
„Kanzlarinn fer. Gerhard
Schröder kemur.“ Með kosninga-
auglýsingum á borð við þessa reynir
nú Jafnaðarmannaflokkurinn að
ganga á lagið og renna stoðum und-
ir þá stemmningu, að valdatíð Kohls
sé senn á enda. Kohl sé fortíðin og
Schröder sé framtíðin.
Talsmenn kanzlaraflokksins CDU
segjast ekki kippa sér
upp við svona fullyrðing-
ar - of oft áður hafí póli-
tískir mótheijar og fjöl-
miðlar lýst því yfír að
dagar Kohls í embætti
væru taldir. En skipuleggjendur
kosningabaráttu CDU hafa ekki get-
að teflt fram neinum mótleik öðrum
en þeim að segja að Schröder standi
ekki fyrir nein áþreifanleg málefni
og sem stjórnmálamaður sé hann
„tilbúningur fjölmiðla“.
Niðurstöður nýjustu skoðana-
kannana undirstrika vandann sem
CDU á nú í. Schröder nýtur sam-
kvæmt þeim nærri tvöfalt meiri vin-
sælda en kanzlarinn. Um fjörutíu af
hundraði atkvæða liggja á milli
þeirra. Og fylgi flokksins dalar
einnig á meðan staða SPD styrkist.
Schröder tvö-
falt vinsælli
en Kohl
Bókabúð á netínu

//www.mm.is
Aiiar bækur
sem fáaniegar
eru í versiunum
Máis og menningar,
yfir 40.000 titiar.
ÉÉ6H.
___
iviai og rnenmng
Laugavegi 18 • Sfml 515 2500 • Síðumúla 7 • Sfml 510 2500
Reuters
HELMUT Kohl, kanzlari Þýzkalands, ásamt hægri hönd sinni Wolfgang Schauble (t.v.). Friedrich Bohl, yf-
irmaður kanzlaraskrifstofunnar, skýtur inn orði á milli þeirra. Hann og fleiri frammámenn kristilegra
demókrata hafa undanfarna daga reynt að kveða niður orðróm um að Kohl ætti að víkja fyrir Scháuble sem
kanzlaraefni núverandi stjórnarflokka.
GERHARD Schröder, kanzlaraefni jafnaðarmanna, ásamt
eiginkonu sinni Doris Köpf.
Spumingu skoðanakannanastofn-
ana um það hvaða stjómmálaafli sé
bezt treystandi til að stýra lykil-
málaflokkunum, efnahags- og ríkis-
fjármálum, og til að vinna á at-
vinnuleysisdraugnum svara nú fleiri
kjósendur SPD í vil en stjómar-
flokkunum. Meirihluti aðspurðra
trúir nú á stjórnarskipti í haust.
Nýjasta útspil CDU í kosninga-
baráttunni kom fram á föstudag,
þegar talsmenn flokksins greindu
frá því að til stæði að dreifa áróðurs-
bæklingum og límmiðum á 11.000
benzínstöðvar landsins. Þetta væri
gert sem andsvar við samþykkt
flokksþings græningja frá því um
síðustu helgi, þar sem hvatt var til
þreföldunar skattheimtu af benzín-
sölu.
Reyndar var niður-
staða þessa flokksþings
græningja, flokks um-
hverfissinna sem líkleg-
astur þykir til stjómar-
samstarfs við jafnaðarmenn, hljóti
þeir til þess meirihluta, mikil von-
brigði íýrir raunsæissinna í forystu
flokksins, þar sem ljóst þykir að
með stefnumiðum sem þessum
vinnist engin atkvæði. Leiðtogar
jafnaðarmanna gagnrýndu ályktan-
ir flokksþingsins harðlega og Kohl
notaði tækifærið til að lýsa því yfír
að trúverðugleiki Þýzkalands á al-
þjóðavettvangi væri í mikilli hættu
ef næsta stjóm yrði „rauð-græn“,
eins og stjómarsamstarf SPD og
græningja er kallað þar í landi.
Engum gremst þessar vandræða-
legu ályktanir flokksþingsins meira
en Joschka Fischer, sem er einn
helzti leiðtogi „raunsæisarms"
eræningja og væri líklegastur til að
geta gert tilkall til embættis utan-
ríkisráðhema ef „rauð-græn“ stjórn
yrði mynduð. Möguleikar hans á að
komast í það embætti minnkuðu að
minnsta kosti verulega eftir að
flokkssystkin hans samþykktu
ályktanir á borð við þá að vinna
bæri að því að leggja Atlantshafs-
bandalagið niður.
Vonir bundnar við Scháuble
En óheppilegar samþykktir græn-
ingja virðast ekki hafa spillt að ráði
fyrir Schröder og flokki hans. Aftur
á móti virðast efasemdir um að Kohl
sé heppilegasta kanzlaraefni núver-
andi stjómarflokka frekar styrkjast
en hjaðna þessa dagana.
Stjómmálaskýrendur í Þýzka-
landi telja þó að ekki komi
til opinnar hallarbylting-
ar. Efasemdarmenn innan
flokks virðast á einu máli
um að eina vonin til að
vinna kosningamar í
haust fælist í því að Kohl léti sjálf-
viljugur leiðtogahlutverkið í hendur
þingflokksformannsins Wolfgangs
Scháuble, en hann er ókrýndur
„krónprins" flokksins sem skoðana-
kannanir sýna að kjósendur hafí
meiri trú á að sé fær um að vinna
slaginn gegn Schröder.
Að tjaldabaki útmála menn í höf-
uðstöðvum CDU nú hvemig þessu
forystuskipti gætu farið fram. í
maíbyrjun munu leiðtogar Evrópu-
sambandsríkjanna fímmtán taka
ákvörðun um hvaða ríki taki þátt í
stofnun Efnahags- og myntbanda-
lags Evrópu (EMU) um næstu ára-
mót. Þar með væri annað stærsta
verkefnið eftir sameiningu Þýzka-
lands á pólitískum ferli Kohls í höfn.
Síðasta tækifærið til leiðtoga-
skipta í mai
Á fyrirhuguðu flokksþingi um
miðjan maímánuð gætu kristilegir
demókratar teflt fram forystu-
dúettinum í uppstokkaðri mynd:
Með Scháuble sem kanzlaraefni en
Kohl sem risann sem dregið hefði
sig í hlé eftir að hafa sameinað bæði
Þýzkaland og Evrópu.
„Það væri mikill léttir,“ sagði
ónafngreindur frammámaður í
flokknum í Der Spiegel. Með Theo
Waigel, fjármálaráðherra og for-
mann hins íhaldssama systurflokks
CDU í Bæjaralandi, CSU, og Wolf-
gang Gerhardt, sem nýlega tók við
formennsku í FDP, þurfa allir
stjómarflokkarnir þrír að reka sína
kosningabaráttu með óvinsælum
leiðtogum. Að útnefna Scháuble í
stað Kohls væri þannig eina vonin
til að hafa Schröder undir, að mati
margra.
En Scháuble, sem er bundinn í
hjólastól eftir skotárás geðbilaðs
manns á hann fýrir rúmum sjö ár-
um, hefur ítrekað vísað því á bug að
til greina komi að hann taki við af
Kohl íýrir kosningar. „Við veðjum á
Helmut Kohl,“ sagði hann í viðtali
við Die Zeit í vikunni, og áður hafði
hann lagt áherzlu á að allar ákvarð-
anir um framboðsmál flokksins fyr-
ir Sambandsþingkosningarnar hafi
verið teknar íýrir löngu og engin
ástæða væri fýrir því að endurskoða
þær. í Zeifr-viðtalinu segir hann að
ekki megi draga kosningabaráttuna
niður á það plan að hún snúist ein-
göngu um persónur kanzlaraefn-
anna. Að einblína þannig á það hvor
frambjóðandinn sé viðkunnanlegri
og kæmi betur út í sjónvarpi væri
bæði óviðeigandi og óæskileg „am-
eríkanisering" baráttunnar.
En Scháuble gengst við þvi að á
sig sé þrýst af flokksfélögum. Það
sem gæti gert útslagið um það
hvort hann lætur undan þeim þrýst-
ingi eru úrslit kosninga til þings
sambandslandsins Sachsen-Anhalt,
sem er næst austan við Neðra-
Saxland og tilheyrði Austur-Þýzka-
landi á sínum tíma. Ef CDU fer
mjög illa út úr þeim kosningum,
sem fara fram 26. apríl, þykir ekki
útilokað að Kohl hugsi með sér að
affarasælast væri að nýta tækifærið
eftir EMU-fundinn í maíbyrjun að
víkja fyrir Scháuble.
Varla verður þó hjá því komizt að
flokksleiðtogasldpti svo skömmu
fyrir kosningar yrðu túlkuð sem ör-
væntingarvottur, og alls óvíst hvort
þau styrktu nokkuð möguleika
stjórnarflokkanna núverandi á að
afstýra stjómarskiptum.
• Heimildir: Reuters, Der Spiegel, Die
Zeit, Die Welt og Siiddeutsche Zeitung.
Hallarbylting
ekki á döfinni
á næstunni