Morgunblaðið - 15.03.1998, Blaðsíða 52

52 SUNNUDAGUR 15. MARZ 1998_
HUGVEKJA
MORGUNBLAÐIÐ
í DAG
Níutíu og níu
skref Guðs
Sjálfur verð ég að
ganga út á eigin fót-
um, segir séra Heim-
ir Steinsson, í því
skyni að veita himna-
birtunni viðtöku.
FYRIR fáum dögum barst
mér S hendur 1. hefti 64. árgangs
Kirkjuritsins, en það er gefið út
af Prestafélagi Islands og er
m.a. vettvangur margs konar
guðfræðilegrar umræðu. I hönd-
um séra Kristjáns Bjömssonar
ritstjóra og annarra ritnefndar-
manna er Kirkjuritið að vanda
prýðilegur vitnisburður um lif-
andi kristindóm á íslandi. Það er
alltaf velkominn gestur á minn
bæ. Svo var og þessu sinni.
Séra Siguijón Þ. Árnason
Meðal efnis í Kirkjuritinu er
ritsmíð, sem nefnist „Kennimað-
urinn sr. Sigurjón Þ. Ámason.
Aldarminning 1897-1997“. Höf-
undur þessarar greinar er dr.
Sigurjón Ámi Eyjólfsson og
fjallar hann þar um nafna sinn
og afa. Greininni fylgir síðasta
predikun Sigurjóns eldra í Hall-
grímskirkju, flutt 28. október
1967. Allt þetta efni þykir mér
áhugavert. Tel ég það eiga er-
indi við fleiri en áskrifendur
Kirkjuritsins og leyfi mér því að
benda á það í eftirfarandi hug-
vekju.
Sigurjóp Þ. Ámason var son-
ur séra Áma Bjömssonar pró-
fasts í Görðum á Álftanesi. Sig-
urjón lauk kandídatsprófi í guð-
fræði 1921. Veturinn eftir var
hann í framhaldsnámi í trúar-
heimspeki við Kaupmannahafn-
arháskóla og kynnti sér jafn-
framt safnaðarstarf. Frá 1924 til
1944 var séra Sigurjón prestur í
Vestmannaeyjum, en eftir það
við Hallgrímskirkju í Reykjavík
til starfsloka 1967. Séra Sigur-
jón hafði alla tíð mikinn áhuga á
leikmannastarfi innan kirkjunn-
ar og starfaði mjög að kristileg-
um félagsmálum. Áratugum
saman var hann í stjóm Kristni-
boðssambands íslands og lengi í
stjóm Prestafélags íslands. Árið
1948 beitti séra Sigurjón sér fyr-
ir stofnun Félags játningatrú-
aðra presta, og var hann formað-
ur þess í fimmtán ár.
Trúarbarátta
Séra Sigurjón Þ. Ámason var
einstaklega iðinn við guðfræði-
rannsóknir alla daga sína. Bóka-
safn hans geymir u.þ.b. tvö þús-
und guðfræðirit. Er þar mikið af
fyrstu útgáfum þýzkra undir-
stöðurita í guðfræði. Flest stór-
menni í guðfræðisögu 19. og 20.
aldar eiga sess í þeim sal.
Við verkalok sagði Sigurjón
um feril sin: „Eg lagði allan
minn prestsskapartíma mikla
vinnu í ræðu mínar og vandaði
þær eins og tími gafst frekast til
... Ég var víst allt frá bemsku
gruflari og í lífinu heilabrota-
maður, mín trú óx frá bama-
trúnni til trúar hins fullorðna
gegnum baráttu. Og ég hef alltaf
orðið ekki aðeins að leita fyllri
þekkingar á kristnum trúar-
brögðum, heldur einnig eftir
getu að afla mér þekkángar á
andstæðum skoðunum og gert
upp við þær. Þetta hefur verið
mér nauðsyn og er enn.“
Sigurjón ólst upp á gamallúth-
ersku heimili, en þegar hann hóf
nám við guðfræðideild Háskóla
íslands var svokölluð „nýguð-
fræði“ þar allsráðandi. Mótaði
hún íslenzkt kirkjulíf um þær
mundir og næstu áratugi. Sigur-
jón sætti sig aldrei við nýguð-
fræðina, hvorki í námi né prests-
skap. Þess í stað aðhylltist hann
„gamalguðfræði", en rætur
hennar lágu í iútherskum rét-
trúnaði. Þessar stefnur tókust á
um hugi kristinna manna á Is-
landi fram yfir miðja öldina.
Séra Sigurjón Þ. Ámason var
virkur í þeirri baráttu.
Traust, hlýðni
og viyaákvörðun
Marteinn Lúther skilgreindi
kjama kristinnar trúarafstöðu
sem traust til Guðs. Sú skil-
greining er hluti af lútherskum
arfi íslendinga. Hins vegar er
áherzlan á trúna sem hlýðni við
Guð. Báðir þessir þættir birtast
mjög í ræðum séra Sigurjóns Þ.
Ámasonar og ritsmíðum: Trúin
er vísvitandi og viljandi viður-
kenning á guðdómi Drottins og
hlýðni og skilyrðislaus lotning
fyrir hans náðuga og góða vilja.
Trúin í brjóstum vorum er
Guðs verk. Með sínum heilaga
anda kveikir Guð trúna í hjört-
um mannanna. En maðurinn
hefur frjálsan vilja. Gjáin, sem
staðfest er milli Guðs og manns,
er að mestu brúuð af Guði ein-
um. Hann stígur níutíu og níu
skref áleiðis til mannsins. En
eitt skref verðum vér að stíga í
átt til Guðs. Sjálfur hlýtur mað-
urinn að snúa sér tH frelsara
síns og þiggja náðina. Trú þín er
þannig öðmm þræði viljaákvörð-
un. Guð talar til þín í orði sínu og
anda. En þitt er að móta eigin
viðbrögð við ávarpi hans.
Ljós og skuggi
Einhverjum kann að virðast
hið síðast greinda mótsagna-
kennt: Guð einn glæðir trúna í
brjósti mannsins. En sjálfur
verður maðurinn að stíga loka-
skrefið. Þetta er þó ekki þver-
sagnafyllra en umgengni manna
við sólarbjarma himinsins. Sólin
skín og hellir geislum sínum yfir
allt og alla. En ég nýt ekki geisla
hennar, ef ég sit innan dyra í
skugganum. Sjálfur verð ég að
ganga út á eigin fótum i því
skyni að veita himinbirtunni við-
töku. Sama máli gegnir um þig
og Guð. Þú nýtur ekki náðar
hans og návistar nema þú snúir
þér til hans og takir á móti anda
hans.
Kristinn einstaklingur er sam-
verkamaður Guðs. Meginhluta
verksins vinnur ffelsarinn fyrir
þig. En síðasta áfanga leiðarinn-
ar leggist þið báðir á eitt.
Helgun og trú
Traustið á orði Guðs breytir
lífi mannsins. Helgun og trú
falla því saman. Séra Sigurjón Þ.
Ámason sagði eitt sinn: „Helgun
fylgir alltaf sannri Kriststrú", og
vitnaði síðan í Lúther: „Við er-
um ekki kölluð til leti, heldur til
starfs gegn öllum lágum hvötum
okkar ... En hann reiknar þær
aðeins þeim ei til sektar, sem
með karlmannlegri einbeitni
taka upp baráttuna við galla sína
og berjast við þá til sigurs fyrir
trú og náð Guðs.“
Hin óverðskuldaða réttlæting
í Kristi af náð fyrir trú er eini
grundvöllur kristins siðgæðis.
Það er Kristur einn, náðin ein,
trúin ein og ritningin ein, sem er
bjargvættur mannsins og leiðir
hann til lífs, já eilífs lífs með
Guði, um leið og trúin á Krist
verður farvegur blessunar Guðs
hér í heimi og í lífi kristins
manns.
VELVAKANDI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Eigendur fái
endurgreitt
VEGNA frumvarps _um slit
á Brunabótafélagi íslands
vil ég koma því á framfæri
að það liggur beint fyrir að
eigendur fái endurgreitt
það sem þeir hafa borgað
of mikið fyrir tryggingar
sínar undanfarin ár. Þetta
var einkafyrirtæki lands-
byggðarinnar án sam-
keppni. Tilfærsla á pening-
um frá eigendum til ann-
arra er alþingi ekki sam-
boðið né virðingu þess.
Tryggingataki.
tilfhéðni svarað
„VINDAR og vatn hafa
víða farið illa með landið
og hreinlega flutt það á
brott með sér. Eldgos,
með öllu tilheyrandi, hafa
einnig átt sinn þátt í að
skapa mela og ógróið land.
Víða getum við séð breiður
af svörtum sandi sem
myndast hefur í hamfórum
eldanna. Skógaheiðin und-
ir Eyjafjöllum hefur ekki
farið varhluta af eyðilegg-
ingarmætti náttúrunnar.
Eyjafjöllin hafa löngum
verið þekkt fyrir snarpa
vinda. Það er ósjaldan sem
fjölmiðlar bera okkur
fregnir af þvi að vindamir
sem koma af heiðum og
fjölium Eyjafjallanna hafi
rifið þök af húsum og feykt
bílum eins og plastpokum.
í Skógum er norðanvind-
urinn sterkastur og hefur
hann í gegnum tíðina borið
með sér eitthvað af landi
heiðarinnar í Skógum.
Mikið uppgræðslustarf
hefur átt sér stað í Skóga-
heiðinni og hafa Lions-
menn unnið þar gott starf.
Þeir báru áburð og fræ ár-
lega í nokkur ár í Fosstorf-
una svokölluðu, en hún er
ofan og austan við Skóga-
foss, og Steinbúatorfuna
en hún er þar rétt innar.
Eftir að Lions-menn hættu
að bera í torfumar tóku
bændurnir á Skógum við í
samvinnu við Landgræðslu
ríkisins. Það em ekki mörg
ár síðan torfumar voru
flakandi sár en nú em þar
samfelldir grasbalar og
sárin gróin. En þetta er
ekki allt og sumt. Á hverju
sumri ösla bændumir með
sitt búalið upp á heiðina.
Áburði og fræjum er ekið
upp á Flugbjörgunarsveit-
arbílnum og síðan er borið í
rofabörðin með handafli og
em aflar hjálpsamar hend-
ur vel þegnar.
Ég hef gengið um heið-
ina oft á ári um ein fimmt-
án ár. Ég sé hvemig hún
hefur tekið stakkaskiptum.
Þar sem áður vora svartir
melar em nú grænir teigar.
Þar sem áður vom flakandi
sár í rofabörðunum má
heita algróið núna og vonir
standa til að innan fárra
ára verði fleiri grænir teig-
ar og sárin gróin um heilt.
Við íslendingar búum á
landi þar sem allra veðra
er von og hinar ýmsu nátt-
úmhamfarir verða án þess
að gera boð á undan sér.
Við mannfólkið höfum oft-
ar en ekki þurft að lúta í
lægra haldi fyrir móður
jörð og svo er einnig með
gróðurinn. En þær em
hvorki fáar né litlar
skemmdirnar sem við
mannfófldð höfum valdið
jörðinni og getum við eng-
an veginn, hvernig sem við
reynum, komið sökinni á
einhvem annan, hvað þá
ferfættan málleysingja
sem hefur haldið lífinu í
landanum í gegnum tíðina.
Ég er ekki sammála Úlf-
héðni þar sem hann skrifar
í Velvakanda 17. febrúar
síðastliðinn um það að
Skógaheiðin sé ein auðn og
þar eigi því að koma upp
skógrækt. Því vil ég bjóð-
ast til að ganga með hon-
um um heiðina einn fagran
sumardag og ég skal með
ánægju sýna honum þær
breytinar sem orðið hafa.“
Þrasi.
Tapað/fundið
Lesgleraugu týndust
LESGLERAUGU, tví-
skipt, í brúnu, hörðu
hulstri merkt Armani,
týndust föstudaginn 6.
mars, líklega á leiðinni frá
Kjörgarði að Hlemmi,
Hverfisgötumegin. Skilvís
finnandi hafi samband í
síma 553 7717.
Karlmannsúr týndist
KARLMANNSÚR fannst
í Smáranum í Kópavogi
fimmtudaginn 12. mars.
Upplýsingar í sima 564
1919.
Víkverji skrifar...
TVÖ MEGINMÁL, er snerta
rétt borgaranna, eru enn
óleyst, annars vegar atkvæðisrétt-
urinn og hins vegar jafnræði í sam-
skiptum við ríkið. Um áratuga
skeið, líklega allt frá stofnun lýð-
veldisins, hafa þessi réttindmál ver-
ið öðru hverju á dagskrá. Engin
lausn hefur enn fengizt, þótt kyn-
slóðir alþingismanna, hver fram af
annarri, hafi haft um það góð orð.
Hver skyldi ástæðan annars vera,
þegar svo mikilvægir hagsmunir
alls almennings eru í húfi? Svarið
liggur að sjálfsögðu í augum uppi.
Það eru ekki hagsmunir þing-
manna, að borgarar landsins hafi
jafnan kosningarétt, því það ógnar
valdastöðu þeirra og möguleikum
til að ná kosningu til Alþingis.
Þingmenn hafa heldur ekki, a.m.k.
ráðandi fjöldi þeirra, talið borgar-
ana þurfa jafnræði á við ríkið og
stofnanir þess, því þeir séu þar
hvort sem er í þeirra eigin, hæfu
höndum. Heilu stjómmálakerfi
þessarar aldar hafa byggt á því, að
völdin og dýrðin sé ríkisins og hlut-
verk mannfólksins sé það eitt að
þjóna ríkinu. Eitt hræðilegasta
stjómmálakerfi allra tíma, komm-
únisminn, hefur átt, og á enn, víð-
tæk ítök í hugum íslenskra stjóm-
málamanna. Óheillavænleg áhrif
kommúnismans og hvers kyns af-
brigða hans munu ekki hverfa úr ís-
lenzku þjóðfélagi fyrr en kynslóðir
tuttugustu aldarinnar eru liðnar.
ESSI MISSERIN fjallar sér-
stök nefiid þingflokkanna um
breytingar á kjördæmaskipaninni og
er yfirlýst markmið að draga úr
misvægi atkvæða. Víkverji undir-
strikar þetta orð - misvægi. í hugum
þingmanna snýst málið ekki um það,
að sérhver borgari þessa lands hafi
fullan og jafnan atkvæðisrétt. í
þeirra huga snýst málið um jafnvægi
milli stjórnmálaflokka, með hvaða
hætti megi tryggja hinum og þessum
þingsæti, hvaða valdahlutfoll verði
milli höfuðborgarsvæðis og lands-
byggðar. Þó með þeim hætti, að svo
verði dregið úr megnri óánægju
þeirra kjósenda, sem búa við skertan
atkvæðisrétt, að þeir kjósi flokka
sína og þingmenn áfram. Þingmenn
líta ekki á það sem skerðingu á borg-
aralegum réttindum, þótt umbjóð-
endur þeirra margir hafi ekki nema
fjórðungs atkvæðisrétt eða helm-
ings. Er ekki kominn tími til fyrir
kjósendur að standa á rétti sínum og
kreQast fullra borgararéttinda í lýð-
veldinu íslandi?
xxx
KLAR réttarbætur hafa orðið á
kipulagi dómsmála síðustu árin
og það er ekki lengur sjálfsagt, að rík-
isvaldið hafi forgang í réttarkerfinu.
Þessar réttarbætur verður því miður
að rekja til útlanda. Það er í krafti að-
ildar landsins að Mannréttindadóm-
stólnum, Evrópuráðinu og Evrópska
efnahagssvæðinu, sem staða borgar-
anna hefur breyzt til hins betra. Þó er
langt í land á sumum sviðum, þótt sett
hafi verið sérstök stjómsýslulög. Þar
ber einna hæst meðferð á skattborg-
urnrn í skattkerfinu, en hún er með
þeim hætti, að ríkið hefur allan for-
gang og afla þræði í hendi sér.
Víkverji hefur að undanfómu fjall-
að nokkuð um réttleysið, sem skatt-
borgaramir búa við, en það er í al-
gerri ahdstöðu við anda sijómar-
skrárinnar, stjómsýslulaga og mann-
réttindasáttmálann. Skattstofumar
fella úrskurði um eigin ákvarðanir og
leggja þar með mikil útgjöld á skatt-
greiðandann, sem era aðfararhæf með
fjámámi, hvort sem úrskurðurinn er
réttur eða rangur. Úrskurður skatt-
stofunnar er svo sendur ríkisskatt-
stjóra á leið sinni tfl yfirskattanefndar
leggi skattborgarinn í það að leita
réttar síns, sem margir treysta sér
ekki til. Yfirskattanefhd er svo enn
ein framlengingin á skattkerfinu og
hún er ekki óháðari en svo, að nefnd-
armenn eiga starf sitt undir fjármála-
ráðherra, vörzlumanni ríkissjóðs.
Lætur nokkur maður sér detta í hug í
fuflri alvöru, að þetta fyrirkomulag
tryggi óháða umtjöllun á máli skatt-
borgarans. Þetta er hliðstætt við það,
að lögregluþjónn, yfirlögregluþjónn
og lögreglustjóri rannsaid mál, ákæri
í því og dæmi að lokum. í dómsmálum
hefur slíku kerfi þegar verið hrundið,
þar sem það stenst ekki mannrétt-
indasáttmála Evrópu. Hvenær kemur
að skattkerfinu?