Morgunblaðið - 15.03.1998, Blaðsíða 36

36 SUNNUDAGUR 15. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUN
HLUTVERK KIRKJ-
• •
UNNAR A NYRRI OLD
Á LIÐNU hausti tók ég þátt í
ráðstefnu á vegum háskólans í
Árósum í Danmörku, er bar yfír-
skriftina „Kirkjan á nýrri öld“. Þar
komu saman guðfræðingar, félags-
fræðingar, stjómmálafræðingar,
prestar og fulltrúar fjölmargra
kirkjudeilda hvaðanæva að úr
heiminum til þess að gera upp öld-
ina sem er að líða og spá í framtíð
kirkjunnar. Af fjölmörgum fundum
sem voru haldnir í tengslum við
þessa ráðstefnu, fjallaði einn um
frelsunarguðfræðina svokölluðu í
Suður-Ameríku í dag. Frelsunar-
guðfræðin er stefna innan kirkj-
unnar sem hefur verið leiðandi í
umræðunni í Suður- og Mið-Amer-
íku allt frá því í kringum 1970 og
hefur haft mikil áhrif í þriðja heim-
inum. Frummælandi var Gustavo
Gutiérez, sem er einn af frum-
kvöðlum frelsunarguðfræðinnar og
ötull baráttumaður fyrir frelsi og
réttlæti í Suður-Ameríku.
Fyrst þegar ég sá Gutiérez
ganga í salinn þar sem fundurinn
fór fram, vissi ég varla hvaðan á
mig stóð veðrið. Eg hef lesið bæk-
ur þessa manns og kannast í gegn-
um þær við eldmóðinn sem býr að
baki og skákað hefur harðstjórum
Kirkjan er kirkja allra,
segir Þórhallur Heim-
isson, og hlutverk
hennar er að boða öll-
um fátækum, í anda og
líkama, líf.
álfunnar síðastliðin 30 ár. Því hafði
ég gert mér í hugarlund stæðileg-
an og veraldarvanan baráttujaxl.
En það var nú öðru nær. Inn í sal-
inn gekk lítill og þreyttur maður,
nýbúinn að sitja fundi og ráðstefn-
ur í háskólum um alla Skandinav-
íu. Einna helst virtist hann vera
feiminn við þétt setinn salinn sem
beið spenntur og eftirvæntingar-
fullur. En svo byrjaði Gutiérez að
tala og smátt og smátt umbreyttist
hann fyrir augum okkar er í saln-
um vorum. Af mikilli sannfæringu
og með eld í augum dró hann upp
mynd af nútíð og sögu álfu sinnar,
lífi hinna fátæku og byltingarvilja
kirkjunnar ; svo lifandi mynd að
veggir og málverk hins virðulega
háskólasalar hurfu, en Suður-Am-
og draumar
Gutiérez tóku
eríka
kirkju
yfir.
Boðskapur kirkj-
unnar
Frumvandi kirkj-
unnar að sögn Gutiérez
er að standa andspæn-
is hinum fátæka og
snauða og segja við
hann: „Guð elskar
þig“. Hvemig getur
kirkjan sagt það og
meint það sem hún
segir? Að vera fátækur
í fátækrarhverfum
stórborga heimsins er
ekki aðeins félagsleg staða eða
fjárhagslegt vandamál. Að vera ör-
eigi á götum New York, París,
London og allra hinna er ekki bara
það að eiga ekki peninga. Það er að
vera persóna sem skiptir ekki máli,
„dispensable" var orðið sem Gut-
iérez notaði og þýðir einna helst
„ónauðsynlegur“, einhver sem má
missa sín, óþarfur! Sá sem er
óþarfur er í raun ekki til í samfé-
laginu. Að segja „Guð elskar þig“
við fólk sem lifir hvern dag sem
„óþarft“ í samfélaginu, er að boða
Þórhallur
Heimisson
mhverfisvæ
Fyrir skemmstu hóf Olíufélagið hf. sölu á nýrri tegund
gasolfu/dísilolíu fyrir bifreiðar og vinnuvélar. Þetta er mun
umhverfisvænni gasolía en áður hefur þekkst. Bruninn verður
miklu hreinni og brennisteinsinnihald er að jafnaði aðeins
0,04% af þyngd olíunnar.
Nýja gasolían er samkvæmt EN590 staðli Evrópubandalagsins
og er nú á bensínstöðvum ESSO um allt land.
Virðum náttúruna - veljum þau efni
sem valda minnstum skaða í umhverfinu.
&
Olíufélagið hf
þeim sem eru án til-
veru, tilverurétt. Fá-
tæktin, kúgunin, kyn-
þáttahatrið, jafnréttis-
málin, öll réttlætismál
hverju nafni sem þau
nefnast ættu því að
vera málefni kirkju og
trúar. Þau eru þá ekki
aðeins félagsleg eða
pólitísk. Því þau snú-
ast um grundvallar-
spurningu trúarinnar:
„Elskar Guð?“. Ef
Guð elskar eins og
kirkjan boðar á öllum
tímum, þá er enginn
óþarfur. Nútíminn
segir „þú ert til, skiptir máli, ef þú
átt eitthvað, ert einhvers metinn af
samfélaginu“. Kirkjan á aftur á
móti að segja“ þú ert til, skiptir
máli, af því að Guð elskar þig“! Ef
Guð elskar alla, verður kirkja hans
auðvitað að vera kirkja allra, en þó
sérstaklega hinna fátæku og kúg-
uðu, þeirra sem eiga sér engan
málsvara, þeirra sem Gutiérez kall-
ar „lifandi dauða í samfélaginu".
Hinir fátæku deyja í raun samfé-
laginu, þó þeir dragi andann. Þeir
eru útskúfaðir frá landi hinna lif-
andi. Þetta verður átakanlega
skýrt meðal heimilisleysingja stór-
borganna sem búa í pappakössum
og holræsum undir glæsilegum
stórhýsum fjármálahöfuðstöðva
heimsins, afskiptir af öllum. Hvers
vegna á kirkjan sérstaklega að
vera kirkja þeirra? Kirkjan boðar
að lífíð hafi sigrað dauðann fyrir
upprisu Jesú Krists frá krossinum.
Því verður kirkjan að boða líf, boða
hinum lifandi dauðu í samfélaginu
líf. Kirkjan á að vera nærri þar
sem lífinu er ógnað og boða lífið, en
ekki láta sér nægja að standa hlut-
laus andspænis hinum andlega og
félagslega dauða í samfélaginu.
í stórborgum heimsins er að
verða til ný menningarleg aðgrein-
ing, þar sem hinir fátæku, flótta-
menn og innflytjendur, greinast
hver frá öðrum eftir litarhætti,
þjóðemi, aldri, kyni og siðum.
Hver hópur skapar sitt samfélag
og lifir eins og hinir væru ekki til.
Þetta þekkja allir sem um lengri
eða skemmri tíma hafa dvalist á er-
lendri grundu. Þessi þróun virðist
fara vaxandi frekar en hitt og gæti
orðið eitt af höfuðvandamálum
nýrrar aldar. Aðgreining kynþátt-
anna er ávísun á vaxandi þjóðem-
isólgu og baráttu um völd í samfé-
laginu. Þvert á þetta á hinn kristni
boðskapur um líf í dauða að ganga.
Sá boðskapur er ekki boðskapur
einnar menningar. Að sjálfsögðu
eiga allir að fá að njóta sín, sinnar
menningar og rækta sinn uppruna
. En að rækta eigin menningu á
ekki að þýða að menning annarra
sé fótum troðin. Boðskapur kirkj-
unnar er hinn sami í öllum menn-
ingarkimum heimsins, boðskapur-
inn um líf og réttlæti Guðs til
handa öllum, ríkum, snauðum,
körlum, konum, svörtum, hvítum,
ungum, öldnum. Því verður kirkjan
að boða samvinnu hinna fátæku
meðal hinna fátæku og kúguðu. Að
flokka réttlætuð eftir því hvort það
beinist að körlum, konum, svörtum,
börnum eða öðrum þjóðfélags og
minnihlutahópum, sundrar hinum
eina sameiginlega boðskap kirkj-
unnar, sem er boðskapurinn um líf í
dauða nútímans. Réttlæti Guðs er
eitt.
Frelsunin
Frelsunin sem kfrkjan á að boða
á nýrri öld er frelsun allra einstak-
linga, frelsun þess samfélags sem
einstaklingurinn býr í, frá synd
sundrungarinnar.
Jesús Kristur er tákn frelsunar-
innar. Hann, hinn krossfesi, varð á
krossinum ónauðsynlegur samfé-
laginu sem hann bjó í, ekki-per-
sóna. Hann er því mitt á meðal
þeirra sem samfélagið dæmir í dag
ónauðsynlega, ekki-persónur.
Ásjóna hans endurspeglast í
ásjónu þeirra. Með upprisu sinni
reisir hann þá upp til lífs, hér og
nú, og segir „vertu til“. Áð segja
„Guð elskar þig“ við hinn fátæka er
því að segja „þú ert til“! Með
krossdauða sínum frelsar Kristur
fyrst þá lifandi dauðu í fátækt
heimsins. Síðan hina. Kirkjan get-
ur því aldrei lokað augunum fyrir
fátækt heimsins, vilji hún vera
kirkja Krists, hvemig sem sú fá-
tækt birtist. Kirkjan á að standa
með hinum fátæku, hinum kross-
festu, sem Kristur, allt til dauða.
Stjórnmálin
Að skilgreina hvemig hið félags-
lega réttlæti er framkvæmt í smáat-
riðum er ekki hlutverk kirkjunnar.
Það er hlutverk stjómmálanna.
Pólitíkin verður að vaxa út frá sam-
félaginu á hverjum stað. Kirkjan er
ekki sérfræðingur í félags- og efna-
hagsmálum og hefur aldrei verið.
Kirkjan boðar ekki vinstri eða
hægri sinnaðan kristindóm. Kirkjan
á að boða líf. Lífið sem kirkjan boð-
ar verður síðan farvegur pólitískra
umbyltinga og pólitíkin sprettur
upp úr öllum kimum samfélagsins,
frá öllum flokkum og stefnum. Eins
og kirkjan er þver-menningarleg, á
hún að vera þver-pólitísk.
Hvert er þá hlutverk og boð-
skapur kirkjunnar á nýrri öld að
mati Gutiérez? Hlutverk kirkjunn-
ar er fyrst og síðast að vera boð-
beri Jesú Krists. Sem hann og í
hans nafni á hún að ganga inn í all-
ar aðstæður þar sem fólk er svipt
mennsku sinni, sett til hliðar og
hafnað af samfélaginu. Þar sem
andlegur dauði ríkir á hún að boða
líf. ÖU sundmng kirkjunnar, allir
flokkadrættir, öU guðfræði sem
einkennist af klofningi er í and-
stöðu við þetta hlutverk. Kirkjan
er aldrei kirkja ákveðinna hópa,
ekki kvennakirkja, karlakirkja,
ungUngakirkja, fátækrakirkja eða
ríkra. Hún er kirkja allra og hlut-
verk hennar er að boða öllum fá-
tækum, í anda og líkama, líf.
Því hlutverki gegnir kirkjan
m.a.s. í alþjóðasamtökum, með
hjálparstarfi, friðarstarfi og þróun-
arstarfi. Á heimavelli, eins og hér á
íslandi, verður það hlutverk kirkj-
unnar að styrkja sérstaklega alla
hópa sem eru settir til hhðar af
samfélaginu, eða lenda utangátta
vegna sjúkdóma, atvinnuleysis og
félagslegra erfíðleika. Sérþjónusta
kirkjunnar við þessa hópa ætti að
vera vaxtarbroddur starfsins á
komandi öld. Kirkja nýrrar aldar á
að flytja boðskap Jesú um líf í
myrkri heimsins. Þann boðskap á
að flytja í verki, en ekki aðeins í
orði, eins og Kristur sjálfur gerði,
því með verkum sínum segir kirkj-
an í heiminum: „Verði líf‘!
Höfundur er prestur í Ha/narfíarð-
arkirkju.
BURSTAMOTTUR
Úrvalið er hjá okkur
Jýbýlavegur 18 • 200 Kópavogur
Sími: 510-0000 • Fax: 510-0001