Morgunblaðið - 04.04.1998, Qupperneq 8

8 LAUGARDAGUR 4. APRÍL 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
NEI, nei, hann sér ekkert illa, læknir, hann er bara svo svakalega bláeygur...
::
K
Rafrænn
afsláttur!
Hringiðan Dunhaga 8 * Reykjavík COnX4CT ÓKUR€VRI — Skipagötu 2 • Akureyri

A ÓÐINSVÉ
Laugavegi 5* * Reykjavík Óðinstorgi • Reykjavík

g-|||r- JohnCasálancas 1 C E L A N D
Höfðabakka i • Reykjavík Skeifunni 7 • Reykjavík

^y^AllyAkureyri
Nethyl SÓLBAÐSSTOFA REYKJAVlKUR
Geislagötu 7 • Akureyri • Nethyl 2 • Reykjavík Eddufelli 2-a ■ Reykjavík

ÚR OQ SKARTGRIPIR Gullsmiðir
KjLJJKl£ANv V.UJ Sigtryggur & Pétur sf.
Hamraborg 10 * Kópavogi Brekkugötu 5 • Akureyti
Þessi fyrirtæki veita öllum sem
greiða með VISA kreditkorti
rafrænan afslátt
Fjöldi annarra fyrirtækja veitir einnig afslátt
FRÍÐINDAKLÚBBURINN
www.fridindi.is • www.visa.is
Gísli Júlíusson verk-
fræðingur um rafbíla
Mikil þró-
un í blý-
geymum
BILAR framtíðarinnar, vélar,
orkunotkun og fleira var til um-
ræðu á fundi sem kynningarnefnd
Verk- og tæknifræðingafélags fs-
lands efndi til á fimmtudag og fjall-
aði Gísli Júlíusson verkfræðingur
um málið. Hann sagði að mikil þró-
un væri nú í rafbílum og mest væri
sennilega að gerast í þróun blý-
geyma.
Gísli sagði að geymslurými í blý-
geymum hefði meira en tvöfaldast
og hægt væri að ná 50% hleðslu á
fimm mínútum. Aðrir rafgeymar
eins og málmhýdratgeymar og lití-
um jónageymar væru efnilegir,
m.a. vegna þess að þeir væru létt-
ari. Gísli fjallaði einnig um álloft-
geyma og sinkloftgeyma og sagði
að þýska póstþjónustan væri nú
með tilraunir vegna þeirra síðar-
nefndu. Gísli sagði að Daimler-
Benz fyrirtækið stefndi að því að
árið 2005 yrðu komnir um 50 þús-
und rafbílar frá þeim í umferð. Þeir
myndu ganga fyrir metanol-
efnarafölum en þar væri orkan
mun betur nýtt en í venjulegum
sprengihreyfii.
Landsvirkjun íhugar
kaup á rafbíl
í samtali við Morgunblaðið sagði
Gísli að mögulegt væri að nota inn-
lenda orku, þ.e. raforkuna til að
knýja bfla og fagnaði hann kaupum
Rafmagnsveitu Reykjavíkur og
Rafmagnsveitu Akureyrar sem
keyptu hvor sinn rafbflinn. Einnig
sagði hann Landsvirkjun vera að
íhuga kaup á rafbíl til notkunar í
snúningum á höfuðborgarsvæðinu.
Gísli á sæti í nefnd á vegum Lands-
virkjunar og sagði hann að tillagna
væri að vænta á næstunni til
stjómar fyrirtækisins um málið og
taldi líklegt að kaup á slíkum bíl
yrðu boðin út.
Fæðingarþunglyndi
Þetta er ekki
dekursjúkdómur
TALIÐ er að um
14% kvenna fái
fæðingarþung-
lyndi eftir barnsburð.
Ragna Olafsdóttir sál-
fræðingur gaf nýlega út
bækling um fæðingar-
þunglyndi, þar sem fjall-
að er m.a. um tíðni
þunglyndisins, einkenni,
orsakir og úrræði. Bæk-
lingnum hefur verið
dreift á allar heilsu-
gæslustöðvar og til fag-
fólks.
„Það hefur tilfinnan-
lega vantað aðgengilegt
efni á íslensku um fæð-
ingarþunglyndi.
Fræðsla er mikilvæg
leið til að koma í veg
fyrir að þunglyndið nái
að þróast. Landlæknis-
embættið dreifði bæklingnum á
allar heilsugæslustöðvar á land-
inu og síðan var hann sendur til
fagfólks, m.a. til allra starfandi
ljósmæðra á landinu.“
- Hvenær fá konur fæðingar-
þunglyndi?
„Það er algengast að það
komi fram á fyrstu vikum eða
mánuðum eftir fæðingu barns,
en það getur komið fram allt að
hálfu ári síðar. Þetta er ekki
dekursjúkdómur og hann fer
ekki í manngreinarálit. Fæðing-
arþunglyndi getur komið fram
hjá hvaða konu sem er. Þetta er
ekki heldur afsprengi hraða nú-
tímans, því lýsingar á geðlægð
kvenna eftir fæðingu barns má
finna í ritum frá því fyrir
Kristsburð."
Ragna segir misjafnt hversu
lengi fæðingarþunglyndi vari,
það sé einstaklingsbundið og
síðan skiptir máli hvenær og
hvort konan fær faglega aðstoð.
Því fyrr sem konan fær aðstoð
fagfólks því fyrr losnar hún úr
þessu ástandi.
- Hversvegnu fá konur fæð-
ingarþunglyndi?
„Það er engin einhlít skýring
á því. Rannsóknir sýna að líf-
fræðilegir þættir eins og horm-
ónabreytingar geta átt hlut að
máli. A móti kemur að konur
sem ættleiða böm fá fæðingar-
þunglyndi. Það þýðir að ekki er
hægt að útskýra fæðingarþung-
lyndi eingöngu útfrá hormóna-
breytingum. Þá er talað um að
sálfræðilegir þættir kunni að
hafa áhrif eins og t.d. væntingar
konu til móðurhlutverksins,
samskiptaþættir sem varða
gæði sambúðar eða hjónabands
og sá stuðningur sem konan býr
við.“
- Hver eru einkenni fæðing-
arþunglyndis?
„Konu með fæðingarþung-
lyndi finnst kannski að hún hafi
litla stjóm á lífi sínu. Hlutirnir
séu ekki eins og þeir ættu að
vera en hún geti lítið við því
gert. Oft er konan hrædd og
fær það á tilfinninguna að hún
sé að missa vitið. Þunglyndi er
algengasta einkennið og birtist í
depurð, kvíða og
óhamingju. Önug-
lyndi fylgir gjarnan,
sífelld þreyta og
jafnvel svefntmflan-
ir. Oft hefur móðirin
ekki matarlyst en á hinn bóginn
borða sumar mæður óhóflega til
að öðlast vellíðan. Þá fyllast
sumar konur vanmáttarkennd,
finnst þær hafi of lítinn tíma til
allra hluta, geri ekkert nógu vel
og hafi engin ráð til að breyta
þar um.
Ragna Ólafsdóttir
►Ragna Ólafsdóttir er fædd í
Reykjavík árið 1954. Hún lauk
BA-prófi í sálarfræði frá Há-
skóla Isiands árið 1981. Hún
lauk MA-prófi frá London
School of Economics árið 1983.
Ragna hefur kennt sálfræði
við framhaldsskóla, Ljós-
mæðraskóla fslands og er
stundakennari við Háskóla ís-
lands.
Ragna starfar hjá námsráð-
gjöf Háskóla íslands og rekur
eigin stofu - Sálfræðiráðgjöf-
ina.
Hún á þijú börn.
Um 14% kvenna
fá fæðingar-
þunglyndi
Margar konur með fæðingar-
þunglyndi era einmana og
halda að þær séu einar á báti.
Almennt áhugaleysi gerir
gjarnan vart við sig, konan er
oftast þreytt, spennt og óánægð
með útlit og líkama. Ahugi á
kynlífi minnkar og kvíði og
sektarkennd setur oft mark sitt
á samband konunnar og maka
hennar. Kvíðinn sem fylgir oft
fæðingarþunglyndi kann að
birtast á marga vegu og oft fyr-
ir einhverju óraunhæfu. Konan
er áhyggjufull vegna eigin
heilsu. Minnstu líkamsbreyting-
ar eru þá túlkaðar sem upphaf á
alvarlegum sjúkdómi og því
ekki óalgengt að konan leiti
fyrst til læknis vegna líkam-
legra einkenna. Konur sem era
haldnar fæðingarþunglyndi
finna ekki fyrir öllum þessum
einkennum, það er einstaklings-
bundið hvaða einkennum þær
finna fyrir.“
- Hvernig ná konurnar bata?
„Þetta ástand getur leyst af
sjálfu sér og án inngrips eftir
nokkrar vikur, mánuði eða eitt
ár. Margar konur gera sér ekki
grein fyrir því að þær séu
haldnar fæðingarþunglyndi.
Það hjálpar þeim ef þær geta
greint ástand sitt og áttað sig á
því. Fæðingarþunglyndi er
álagsástand sem hefur víðtæk
áhrif á samskipti konunnar við
sína nánustu og hefur ekki síst
neikvæð áhrif á sjálfsmynd
hennar. Því er mikilvægt að
__________ bregðast við sem
fyrst.
Starfsfólk á
heilsugæslustöðvum
__________ sem annast ung-
barnavernd þarf að
geta greint fæðingarþunglyndi
og finna úrræði með þeim
mæðrum sem það hafa. Sam-
talsmeðferð hjá sálfræðingi
gagnast vel og í öðrum tilfellum
getur þunglyndið verið þess eðl-
is að inngrip geðlæknis sé
þörf.“