Morgunblaðið - 04.04.1998, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 04.04.1998, Blaðsíða 24
24 LAUGARDAGUR 4. APRÍL 1998 MORGUNBLAÐIÐ ERLENT Moody’s tekur undir svartsýnisspár um efnahagslífíð í Japan Dregur úr lánshæfí japanska ríkisins Tókýó. Reuters. ^ Öeirðir vegna efnahagsástands HLUTABREF, verðbréf og jenið lækkuðu í verði á mörkuðum í Jap- an í gær í kjölfar þess að banda- ríska lánshæfísmatsskrifstofan Moody’s Investors Service tók und- ir með þeim sem sagt hafa illa kom- ið í efnahagslífí Japans. Moody’s breytti mati á lánshæfi japanska ríkisins úr stöðugu í neikvætt og voru ástæðurnar sagðar versnandi efnahagsástand og að japönskum ráðamönnum hefði ekki tekist að koma sér saman um aðgerðir til þess að sporna við samdrætti und- anfarinna sjö ára. Þrátt fyrir breytta stöðu matsins á lánshæfi Japans heldur ríkið hæstu einkunn, AAA, en hún verður nú væntanlega endurskoðuð. Til- kynningin frá Moody’s kom róti á markaðina sem höfðu verið órólegir fyrir vegna könnunar á vegum jap- anska seðlabankans er leiddi í ljós skyndilegan samdrátt í viðskiptum á öllum sviðum efnahagslífsins. Gengi jensins lækkaði í gær vegna fréttanna af ákvörðun Mood/s og hefur það ekki staðið lægra gagnvart dollaranum í tæp sjö ár. „Menn seldu hlutabréf í óða- goti en jafnvægi komst fljótlega á aftir,“ sagði starfsmaður Okasan- verðbréfafyrirtækisins. Miðlarar sögðu að tilkynningin frá Moody’s myndi ekki hafa bein, neikvæð áhrif á hlutabréfamarkaðinn, en áhrif- anna á gengi jensins kynni að sjá stað í gengi hlutabréfanna. Vincent Truglia, framkvæmda- stjóri hjá Moody’s í New York, tjáði Reuters að hættumerki væru orðin meira áberandi í japönsku efna- hagslífi. „Eins og allir vita er nú kreppuástand, sama hvemig á mál- in er litið, og menn hafa töluverðar áhyggjur af því að enn eigi eftir að harðna á dalnum,“ sagði Truglia. „Astandið núna er miklu, miklu verra en japönsk stjómvöld hafa staðið frammi fyrir í mörg ár.“ Þrátt fyrir auknar hrakspár og breytt mat hjá Moody’s virtust japönsk stjórnvöld ekki hafa gert sérstakar ráðstafanir til þess að bregðast við auknum vanda, að því er fréttaskýrendur sögðu í gær. Ráðamenn viðurkenndu þó að ástandið væri alvarlegt og að tekið væri til greina að kreppuástand ríkti. Hikaru Matsunaga, fjármálaráð- herra, sagði að gripið yrði til ráð- stafana er blása myndu lífi í efna- haginn, en gaf um leið í skyn að stjómin myndi ekki útskýra ná- kvæmlega fyrr en eftir viku eða svo hvernig hún hygðist ráðstafa 8.600 milljörðum ísl. kr. er verja á til þess að örva efnahagslífið. Jakarta. Reuters. ÁTÖK milli lögreglu og námsmanna bratust út annan daginn í röð í gær í háskólabæ nærri Jakarta, höfuð- borg Indónesíu. Námsmenn við Yogyakarta-háskóla kröfðust af- sagnar Suhartos forseta og lægra verðlags á nauðsynjavörum. Lög- regla beitti táragasi til að hemja mannfjöldann. Fulltrúar Alþjóða- gjaldeyrissjóðsins (IMF)hittu Suh- arto, forseta Indónesíu, í gær til að ræða efnahagsaðgerðir. Indónesía stríðir nú við verstu efnahagserfðileika sína um áratuga skeið og hefur virði gjaldmiðilsins, rúpíunnar, hrapað um 70% síðan í júlí á síðasta ári. Jafnframt jókst verðbólga upp úr öllu valdi og hefur ekki verið svo mikil síðan á sjöunda áratugnum. Atvinnuleysistölur margfölduðust einnig og alls era nú næstum 9 milljónir manna án at- vinnu sem er um 10% vinnuaflans. Stjórnvöld hafa samþykkt víðtækar efnahagsaðgerðir í staðinn fyrir fjárhagsaðstoð frá IMF að allt að 40 billjón dolluram. Hjálparstarf samþykkt Stanley Fischer, fulltrúi IMF, sagðist í gær hafa átt góðan fund með Suharto forseta, sem og full- trúum helstu fjármálastofnana. Michel Camdessus, framkvæmda- stjóri IMF, sagði hins vegar í Washington að ekki mætti láta Indónesíu komast upp með tafir í aðgerðum sínum því mikilvægt væri að styrkja rúpíuna áður en óðaverð- bólga skylli á. Á fundi í Washington á miðviku- dag samþykktu stærstu hjálpar- stofnanir og fulltrúar ríkisstjórna sem Indónesía er skuldug að standa að hjálparstarfi, enda óttast þessir aðilar mjög algert efnahagshrun í þessu fjórða fjölmennasta landi ver- aldar sem haft gæti víðtæk áhrif. Alþjóðabankinn áætlar að Indónesía komi til með að þurfa á milli 1.5 til 3 billjón dollara aðstoð við innflutning á nauðsynjavörum eins og hrísgrjónum og helstu lyfj- um. Sáum þetta ekki fyrir Þrjátíu ár eru í dag liðin frá því að einn helsti baráttumaður fyrir réttindum svartra í Bandaríkjunum, Martin Luther King, var myrtur í Memphis í Tennessee. Einn þeirra sem stóðu við hlið hans í baráttunni var Ed King sem Urður Gunnarsdóttir hitti að máli. í Jackson í Mississippi. Reuters CORETTA Scott King, ekkja Martins Luthers Kings, komst við er hún ávarpaði fréttamenn við gröf hans á fimmtudag. Við hlið hennar stendur sonurinn Dexter. ÞAÐ er ekki laust við að von- brigða gæti í rödd Eds Kings. Hann er um sjötugt en tók virkan þátt í réttindabaráttu svartra á fimmta og sjötta áratugnum. Þrátt fyrir að baráttuaðferðimar væru friðsamlegar var guðsmanninum Ed King ítrekað varpað í fangelsi og hann beittur ofbeldi. Nú kennir King félagsfræði við læknaskólann í Jackson i Mississippi, hann er að mestu hættur afskiptum af mann- réttindamálum en fylgist vel með. Og fellur ekki allt sem hann sér. Ed King er hvítur, starfaði í kirkju mormóna og var prestur um nokkurra ára skeið. Hann seg- ir að eftir heimsstyrjöldina síðari hafi menn vaknað til vitundar um það að ekki einungis nasistar hafi farið illa með meðbræður sína, sú kynni að vera raunin að hvítir væra einnig sekir um skelfilega meðferð á svörtum. King hellti sér út í mannrétt- indabaráttuna í Mississippi, þar sem ástandið var einna verst. Hann var í fararbroddi þeima sem stóðu fyrir friðsamlegum mótmæl- um í ríkinu á 6. og 7. áratugnum, starfaði m.a. náið með Medgar Evers, einum af stjómendum NAACP (Framfarasamtökum blökkumanna), og Martin Luther King, þekktasta baráttumanni fyr- ir réttindum svertingja, en báðir féllu þeir fyrir morðingjahendi. Á níunda áratugnum dró Ed King sig út úr baráttunni en fylgist enn vel með. Hann dæsir þegar hann er spurður hvað honum þyki um ástandið í réttindamálum svartra. „Það hafa orðið miklu meiri og hraðari fram- farir en okkur óraði fyrir þegar við stóðum í baráttunni á 6. og 7. áratugnum. Þegar við hófum baráttuna höfðu um 5% svartra kosningarétt, svo að menn geta rétt ímynd- að sér hvort við hefð- um getað séð þetta fyrir, síst af öllu að- stoð við minnihluta- hópa (affírmative act- ion), sem kveður á um forgang þeirra að störfum og skólum. Hér í Suðurríkjunum hafa orðið meiri breytingar til hins betra en í norðurhlutanum, enda áttum við, og eigum, lengra í land. Arfleifð okkar er hugmyndaheim- ur uppreisnarmanna, sem töpuðu Þrælastríðinu, en börðust fyrir sjálfstæði og halda enn upp á Suð- urríkjafánann. Hann er svörtum hins vegar þymir í augum því hann er þeim tákn um þá sem vora fylgjandi þrælahaldi. Þetta hefur valdið mikilli spennu." Gæti verið svo miklu betra King segist telja ástandið í mál- efnum svartra að sumu leyti hafa versnað að nýju, meiri munur sé á ríkum og fátækum, glæpimir og vonleysið hafi aukist. „Það er sí- fellt verið að tala um uppgang og bjartsýni í þessu þjóðfélagi en hún er ekki mikil hjá þeim sem verst standa að vígi. Svo getur vel verið að ég sé svartsýnn og að ástæða sé til bjart- sýni. En ástandið gæti bara verið svo miklu betra. Það ættu fleiri að vita að þeim væru allir vegir færir og að þeir stæðu jafn- fætis öðram, þyrftu ekki sérstaka aðstoð hins opinbera til að fá vinpu.“ Ástandið í heima- borg Kings, Jackson í Mississippi, er honum lítið gleðiefni. Glæpir era daglegt brauð, að jafnaði eru framin fjögur morð i viku hverri í borginni, sem telur um 200.000 sálir. „Þetta era aðallega ungir svartir menn að drepa hver annan. Það sama hefur gerst hér og annars staðar; millistéttarfólk- ið, hvítir og svartir, flýr og setur börnin í einkaskóla. Þetta er stéttamunur, ekki kynþátta. Sjálf- ur bý ég í borginni, þar sem hvítir era í miklum minnihluta. Ég lét börnin mín ganga í gegnum þetta skelfilega ríkisskólakerfi, og þau liðu fyrir það. En þau skilja af- stöðu mína, og eru sér meðvituð um að fólk af ólíkum kynþáttum byggir þennan heim.“ King segir spillinguna í borgar- kerfinu óskaplega mikla og honum sárnar það, ekki síst vegna þess að hún sé dæmi um það hvernig sum- ir svertingjar noti aðstoð stjórn- valda til að hygla gæðingum sín- um. „Ég trúi því að allir séu jafnir og geti gert og lært það sama, en ef svartir og hvítir þurfa ekki að standast sömu kröfur mun það enda með skelfingu. Ég hef jafn- vel heyrt þær röksemdir svartra að með því að hygla sínum séu þeir að bæta fyiir óréttlæti liðinna árhundraða. Það þarf að bæta óréttlætið, en ekki á þennan hátt því það verður bara til þess að auka andstöðuna við svarta í stað þess að minnka hana. Svartir nemendur verr undirbúnir en hvítir Skólakerfið er háskólakennaran- um King ofarlega í huga enda segir hann misréttið einna skýrast þar. Fram eftir öldinni hafi verið reynt að halda svörtum ólæsum og ómenntuðum svo þeir ógnuðu ekki valdakerfi hvítra. Þegar svertingj- um hafi verið tryggður réttur til náms hafi stuðningurinn við ríkis- skólana horfið. Nú séu skólamir nær algerlega skiptir, frá bama- skólum og upp úi’, og það sé ekki síst ósk svartra, sem hafi t.d. risið öndverðir gegn hugmyndum um að sameina háskóla hvítra og svartra, þar sem þeir telji að með því sé verið að ráðast gegn arfleifð þeirra. King segir nemendur í skólum sem eingöngu svartir sækja mun verr búna undir framhaldsskóla- nám en þá sem ganga í blandaða eða hvíta skóla. „Það var meðvituð ákvörðun að hafa skólana lélega svo að svartir gætu ekki keppt við hina hvítu um störf. Kerfið hefur verið gallað svo lengi að allt of margir svertingjar hvorki vilja né geta mætt þeim kröfum sem gerð- ar eru þegar lengra er komið í námi. Og það sem verra er; þeir gera sér alls ekki alltaf grein fyrir því. Kennaramir eru afsprengi sama lélega kerfis og allir telja þeir sig standa sig vel, það eru þau skilaboð sem þeir hafa fengið úr kerfinu." Nýlegt dæmi úr skólakerfinu í Kaliforníu styður þessar fullyrð- ingar Kings en í tveimur stærstu háskólum ríkisins, Berkeley og UCLA, var ákveðið að hlíta banni Kaliforníuríkis við forgangi kyn- þátta að háskólum. Þegar ein- kunnir voru einar látnar ráða hrundi fjöldi svartra og spænsku- mælandi nemenda. Af 8.000 ný- nemum í Berkeley verður 191 svartur, en vora 562 í fyrra, og spænskumælandi verða 434 en voru 1.045 í fyrra. Rektor Berkel- ey segir niðurstöðuna hafa verið verri en menn áttu von á og tals- menn þess að svartir og spænsku- mælandi haldi forgangi sínum segja niðurstöðuna áfellisdóm yfir ríkisskólum og sönnun þess að minnihlutahópar fái verri kennslu en hvítir. King segist hafa verið sakaður um kynþáttahatur þegar hann hefur bent sumum svörtum nem- endum sínum á að þeir verði að taka sig á, þar sem undirbúningur þeirra sé ekki upp á marga fiska. „Þeir skilja ekki að þeir eru fórn- arlömb kerfis sem metur gæði ekki mikils. Þeir vita hins vegar að 10% þeirra munu fá góðar ein- kunnir og störf vegna aðstoðarinn- ar við minnihlutahópa. Þetta er sigur hvítra, því svona hópur er ekki ógn við þá.“ Morgunblaðið/U G Ed King
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.