Morgunblaðið - 29.04.1998, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 1998 31
AÐSENDAR GREINAR
EF LITIÐ er yfir
sögu skólamála á ís-
landi frá því fyrir stríð
er athyglisvert að
Reykjavíkurborg hefur
lengstaf verið í farar-
broddi. Flestar nýjung-
ar í kennslu barna má
rekja til hugmynda sem
fyrst sáu dagsins ljós í
grunnskólum borgar-
innar. Fjölmörg dæmi
eru um það, að Reykja-
víkurborg var á undan
ríkisvaldinu við að
koma á fót hinum ýmsu
umbótum í kennslumál-
um hér á landi.
Það hefur lengstaf
verið styrkur borgar-
stjómar Reykjavíkur hve sterkur
meirihlutinn hefur verið. Yfirgnæf-
andi meirihluti Reykvíkinga hefur
kosið Sjálfstæðisflokkinn til að
stjóma borginni. Og það er í krafti
þessa pólitíska styrks sem flokkur-
inn hefur borið gæfu til að velja til
forystu afburðamenn, sem hafa
tryggt borgarbúum það besta sem
völ var á.
Það er ekki fyrr en minnihluta-
flokkamir, fjórir taisins, buðu fram
undir einum hatti, að sá stjómmáia-
flokkur sem naut trausts langflestra
borgarbúa (um og yfir 50%) var
settur til hliðar.
Það er mikill og alvarlegur mis-
skilningur, að kosningabandalag
fjögurra stjórnmálaflokka, eins og
það sem R-listinn
stendur fyrir, sé ein-
hvers konar samnefn-
ari fyrir þessa fjóra
flokka - því fer víðs
fjarri. Á yfirstandandi
kjörtímabili hefur Al-
þýðubandalagið ráðið
ferðinni í skólamálum.
Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur verið sér-
staklega farsæll í því
að byggja upp gott
skólastarf í borginni.
En því má heldur ekki
gleyma, að fulltrúar
Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins
stóðu mjög oft með
meirihluta Sjálfstæðis-
flokks, þegar kom að framkvæmd-
um á sviði skólamála. Þessu var öf-
ugt farið með Alþýðubandalagið.
Afstaða þess hefur áram saman ein-
kennst af ótrúlegri þvermóðsku og
pólitískum hroka. I þeim efnum er
óhætt að fullyrða, að bæði Fram-
sóknarflokkur og Alþýðuflokkur
hafa átt mun meiri samstöðu með
Sjálfstæðisflokknum heldur en AJ-
þýðubandalagið.
Árið 1984 var samstaða um það
milli fulltrúa Sjálfstæðisflokks, Ai-
þýðuflokks og Framsóknarflokks í
borgarstjóm Reykjavíkur, að sett
yrði á laggirnar starfsemi íyrir
nemendur með óvenju mikla náms-
hæfileika. Námsefnisráðgjöfín var
fyrsta starfsemi sinnar tegundar
Sj álfstæðisflokkurinn
hefur verið sérstaklega
farsæll í því, segir
Bragi Jósepsson, að
byggja upp gott skóla-
starf í borginni.
hér á landi og starfaði í rúman ára-
tug. Þetta framtak vakti strax at-
hygli og foreldrar og kennarar úr
öðrum sveitarfélögum leituðu eftir
aðstoð og upplýsingum.
Allt frá því fyrst var farið að
ræða sérkennsluúrræði fyrir af-
burðagreind börn snerast fulltrúar
Alþýðubandalagsins gegn málinu og
börðust gegn því með oddi og egg.
Og eftir að starfsemin hófst héldu
þeir uppteknum hætti.
Eftir síðustu borgarstjórnarkosn-
ingar náði Alþýðubandalagið undir-
tökunum í skólamálum Reykjavík-
ur. Frá þeim tíma má segja að yfir-
stjóm skólamála í höfuðborginni
hafi heyrt beint undir pólitíska ráð-
gjafa Alþýðubandalagsins. Þetta
vita allir, sem eitthvað þekkja til
þessara mála, en til þess að halda
frið við óbreytta framsóknarmenn
og krata er farið með slíkar upplýs-
ingar sem mannsmorð.
Eitt af íyrstu verkum Alþýðu-
bandalagsins var að loka skrifstofu
Námsefnisráðgjafarinnar og stöðva
alla starfsemi og þjónustu við þá
nemendur sem þar höfðu fengið að-
stoð.
Á sama tíma sem R-listinn var að
loka skrifstofum Námsefnisráðgjaf-
arinnar, boðoði einn af fulltrúum
fjórflokkanna þá „nýbreytni" í
skólastarfi, að nú ætti að fara að
sinna afburðagreindum börnum og
veita þeim sérstaka athygli. Borg-
arfulltrúinn flutti mál sitt, eins og
slík starfsemi hefði aldrei áður
þekkst á Islandi.
Síðan kom í ljós, að þessar hug-
myndir voru ekki í samræmi við
hugmyndafræði Alþýðubandalags-
ins. Flokkurinn taldi þetta nefnilega
villukenningar; þar með var málið
tekið út af dagskrá.
Barátta Alþýðubandalagsins
gegn einkaskólum er alger kapítuli í
íslenskri skólasögu. í þeim málum
hefur Alþýðubandalagið ekki farið
með veggjum.
Það var Alþýðubandalaginu því
mikið kappsmál að koma Miðskól-
anum fyrir kattarnef. Skólinn var
búinn að starfa með góðum árangri
í fjögur ár. Þar var verið að vinna að
tilraunastarfi með heilsdagsskóla og
margvíslegar nýjungar í skólastarfi,
s.s. enskukennslu strax í 4. bekk,
kennslu í framsögn og formteiknun,
svo nokkuð sé nefnt. En auðvitað
var þetta ekki eftir pólitískum upp-
skriftum Alþýðubandalagsins, og
þess vegna var nauðsynlegt að
hrinda honum úr vegi.
Fyrrverandi menntamálaráð-
herra Alþýðubandalagsins, Svavar
Gestsson, skrifaði á sínum tíma
langa greinargerð, þar sem svo var
komist að orði um Miðskólann, að
hann væri, „ógnun við þá þjóðarsátt
sem ríkti um íslenska grunnskól-
ann“. Hverjir skyldu þá hafa verið
hinir pólitísku ráðgjafar í mennta-
málaráðuneytinu, þegar slík yfirlýs-
ing var sett á blað? Jú, einmitt! Þeir
hinir sömu og ráða ferðinni í skóla-
Hættuástand í skóla-
málum Reykjavíkur
Bragi
Jósepsson
Á að rústa félagslega
húsnæðiskerfið?
Guðmundur Vignir Kristján
Óskarsson Gunnarsson
ASÍ og BSRB telja
að með húsnæðisfrum-
varpi félagsmálaráð-
herra sé stefnt mar-
visst að því að færri
fjölskyldum láglauna-
fólks sé gert kleift að
eignast eigið íbúðar-
húsnæði á sanngjörn-
um og viðráðanlegum
kjörum. Þetta er gert
án þess að settar séu
tryggingar íyrir nægi-
legu framboði leigu-
húsnæðis og án þess
að réttarstaða og ör-
yggi leigjenda sé bætt.
Með frumvarpi félags-
málaráðherra er fyrst
og fremst verið að taka
á vanda húsnæðiskerfisins sjálfs og
nokkurra sveitarfélaga en ekki á
vanda þess fólks sem kerfið á að
þjóna.
Húsnæðismál eru órjúfanlegur
hluti af lífskjöram launafólks. ASÍ
og BSRB benda á að verkalýðs-
hreyfingin hefur ítrekað sett fram
hugmyndir um hvemig bæta megi
félagslega húsnæðiskerfið til þess
að það þjóni sem best hagsmunum
fólksins og óskað eftir því að vera
höfð með í ráðum.
Stefna ASÍ
og BSRB
Til grundvallar stefnu ASÍ og
BSRB liggja m.a. ályktun sam-
bandsstjómar ASÍ frá 20.11. 1996
og ályktun 38. þings BSRB 24.-27.4.
1997. Aðalatriði þeirra og þau úr-
ræði sem á er bent eru:
Vandinn í húsnæðismálum er
vandi þess fólks, sem ekki býr við
öryggi í húsnæðismálum; þeirra
sem ekki geta staðið undir greiðslu-
byrði vegna félagslegra eignaríbúða
og ekki eiga kost á leiguíbúðum á
viðráðanlegum kjöram. Vandi þessa
hóps verður að leysa með fjölgun fé-
lagslegra leiguíbúða.
Veitt verði „félagsleg lán“ til
kaupa á íbúðum á almennum mark-
aði. Lánað verði til allt að 43 ára og
allt að 90% af kaupverði. Lánin
Fyrst og fremst er
verið að taka á vanda
húsnæðiskerfisins
sjálfs og nokkurra
sveitarfélaga, segja
Guðmundur Vignir
Oskarsson og Kristján
Gunnarsson en ekki á
vanda þess fólks sem
kerfið á að þjóna.
verði með breytilegum lágum vöxt-
um, sem taki mið af tekjum. Þau
verði flytjanleg milli viðurkenndra
íbúða við íbúðaskipti og greiðslu-
skilmálar að öðru leyti hagkvæmir.
Viðfangsefni Byggingarsjóðs
verkamanna verði ekki fjármögnun
nýbygginga heldur að leysa sértæk-
an vanda efnalítilla einstaklinga.
Vandi þeirra sveitarfélaga, sem
sitja uppi með innleystar félagsleg-
ar eignaríbúðir verði leystur með
því að breyta auðum íbúðum og
íbúðum sem koma til innlausnar og
ekki er hægt að endurúthluta í fé-
lagslegar leiguíbúðir.
Komið verði á samtímagreiðslu
vaxtabóta en fyrir því era loforð
tveggja rikisstjórna.
Húsaleigubætur verði hækkaðar
veralega og ekld skattlagðar.
Kjaminn í stefnu ASI og BSRB
er því sá, að þeim, sem era innan fé-
lagslega eignaríbúðakerfisins verði
veitt aðstoð til að eignast eigið hús-
næði á viðráðanlegum kjöram og að
þörf þeirra, sem utan kerfisins
standa verði mætt með fjölgun fé;
lagslegra leiguíbúða. Stefna ASÍ
var ítrekuð með yfirlýsingu þann
27. febrúar 1998 og samtakanna
beggja með sameiginlegri yfirlýs-
ingu 11. mars 1998.
Meiri og betri undirbúning
Þau markmið sem sett eru fram í
frumvarpinu, fara í mörgum atrið-
um saman við markmið ASÍ og
BSRB í húsnæðismálum. Hins veg-
ar skortir mikið á að þessum mark-
miðum verði náð án verulegra
breytinga á frumvarpinu. Til þeirra
breytinga þarf meiri og betri undir-
búning. Samtökin telja að sá tími,
sem ætlaður er til afgreiðslu fram-
varpsins sé allt of skammur.
Sé raunveralegur vilji til þess að
hefja sameiginlega vinnu við upp-
byggingu félagslegs húsnæðiskerfis
til framtíðar er verkalýðshreyfingin
reiðubúin til þátttöku, enda gefist
eðlilegur tími til vandaðs undirbún-
ings.
Frumkvæði
verkalýðshreyfingarinnar
Verkalýðshreyfingin hafði frum-
kvæði að því að koma á fót félags-
legu húsnæðiskerfi og stóram hópi
fólks í samfélaginu hefur verið
tryggt öraggt og gott íbúðarhús-
næði með félagslegu átaki. Á und-
anfornum árum hafa stjórnvöld
dregið úr möguleikum hreyfingar-
innar til að hafa áhrif á félagslega
húsnæðiskerfið. Á sama tíma hafa
margvísleg vandamál hrannast þar
upp m.a. vegna breyttra þjóðfélags-
aðstæðna og rangra ákvarðana. Á
þetta hefur verkalýðshreyfmgin
bent og ítrekað krafist þess að gerð-
ar verði nauðsynlegar breytingar
svo kerfið standi undir upphafleg-
um markmiðum sínum um öruggt,
ódýrt og gott húsnæði fyrir alla án
tillits til efnahags.
ASÍ og BSRB telja að núverandi
félagslegt íbúðakerfí
Hafi tryggt fjölda fólks gott, öraggt
og viðunandi íbúðarhúsnæði.
Hafi skapað lágtekjufjölskyldum
möguleika til eignamyndunar í eigin
íbúðarhúsnæði, sem ekki hefði verið
möguleg hefðu þær verið upp á
leiguhúsnæði komnar.
Þarfnist endurnýjunar og breyt-
inga þannig, að félagsleg aðstoð við
húsnæðisöflun nái til þeirra, sem á
henni þurfa að halda, hvort heldur
þeir era innan eða utan við núver-
andi kerfi.
Þjóni árlega allt að 800 lágtekju-
fjölskyldum með endursölu innan
kerfisins og með endursölu til
þeirra sem eru á biðlistum.
Frumvarp félagsmálaráðherra
tekur fyrst og fremst á vanda hús-
næðiskerfisins sjálfs og nokkurra
sveitarfélaga en leysir ekki vanda
þeirra sem húsnæðiskerfinu er ætl-
að að þjóna. Það er ekki í anda
stefnu ASÍ og BSRB og ekkert
samráð haft við þau um samningu
þess. Að óbreyttu leggur framvarp-
ið í rúst félagslega íbúðakerfið án
þess að komið sé á fót félagslegu
lána- eða leiguíbúðakerfi eða
annarri félagslegri húsnæðisfyrir-
greiðslu til þeirra sem þörf hafa á.
Guðmundur Vignir er formaður
hiísnæðisnefndar BSRB. Kristján er
fornmður húsnæðisnefndar ASÍ.
málum Reykjavíkurborgar í dag;
þeir sömu, sem ákváðu, þrátt fyrir
mótmæli 2000 reykvískra foreldra,
að reka Miðskólann á dyr, út úr
Miðbæjarskólanum, sem síðan
skyldi breytt í áróðursmiðstöð Al-
þýðubandalagsins.
Þegar R-listinn tók við stjórn
borgarinnar eftir síðustu kosningar
vora sjálfstæðismenn búnir að
leggja drög að heilsdagsskóla sem
markaði ákveðin tímamót. Nú er R-
listinn búinn að vera með „heils-
dagsskólann" í undirbúningi í heilt
kjörtímabil. Og hver er staðan?
Svarið er einfalt: R-listinn hefur
gefíst upp á heilsdagsskólanum og
treystir sér ekki til að hrinda mál-
inu í framkvæmd. Það er því ljóst að
hér verður enginn heilsdagsskóli
meðan R-listinn ræður ferðinni.
Hvað með tölvuvæðingu í grann-
skólum Reykjavíkur? I þessum
málaflokki vora sjálfstæðismenn
búnir að leggja grunn að góðu
tölvuprógrammi. Hver er svo stað-
an í dag? Svarið er einfalt: Tölvumál
grunnskólanna og tölvukennslan
eru ein rjúkandi rúst.
Hvað með þjónustu við böm sem
eiga við félagsleg og sálræn vanda-
mál að stríða? Hvað með raunhæfar
úrlausnir fyrir böm með námsörð-
ugleika? Þar er sama sagan - mikið
talað - lítið gert.
Nú er búið að flytja gi-unnskól-
ann yfir til sveitarfélaganna. Það
merkir, að rúmlega 30% af rekstr-
arútgjöldum borgarinnar fara til
grunnskólans. Reykvíkingar eiga
kröfu á því, að stjórn skólamála séu
í höndum traustra stjórnenda.
Þess vegna hvet ég reykviska for-
eldra til þess að hafna núverandi
meirihluta og endurheimta sterka
stjómarforystu Sjálfstæðisflokks-
ins.
Höfundur er prófessor i uppeldis-
fræði við Kennaraháskóla Islands.
MEG fráABET
UTANÁHÚS
FYRIRLIGGJANDI
Rcroprint.
Tímaskráningarstöðvar
með rafrænni skráningu
Stimpilklukkur
með vélrænni skráningu
Otto B. Arnar ehf.
Ármúla 29 > 108 Reykjavík,
sími 588 4699, fox 588 4696