Morgunblaðið - 10.06.1998, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 10. JÚNÍ 1998 2 7
AÐSENDAR GREINAR
Skipulag miðhálendisins
Ferillinn við gerð þess var ekki réttur
í UMRÆÐUNNI á
Alþingi og í þjóðfélag-
inu á síðustu vikum
kom sú tillaga um
skipulag á miðhálend-
inu, sem bráðlega verð-
ur skilað inn á borð
umhverfisráðherra, lít-
ið til umfjöllunar.
Tildrög skipulags-
vinnunnar
Tildrög þessarar
skipulagsvinnu voru
þau að Alþingi sam-
þykkti illu heilli 1993,
með bráðabirgðaá-
kvæði við þáverandi
skipulagslög nr.
19/1964, að umhverfisráðherra gæti
ákveðið að skipa skipulagsnefnd að-
eins með fulltrúum þeirra héraðs-
nefnda sem liggja að miðhálendinu,
- en hann skipi sjálfur aðeins for-
manninn. í meðferð þingsins var
því bætt við lagagreinina að aug-
lýsa mætti tillöguna en: „Að öðru
leyti skal fresta frekari afgreiðslu
tillögunnar uns ný skipulags- og
byggingarlög hafa verið samþykkt
á Alþingi." I frumvarpið til þessara
laga 1996/1997,var heimildin fyrir
skipulagsnefndinni síðan tekin upp,
eins og skýringar með bráðabirgða-
greininni höfðu gert ráð fyrir.
Þessari heimild fyrir skipulags-
nefndinni var við meðferð Alþingis
hins vegar kippt út úr frumvarpinu
stuttu áður en það var gert að lög-
um. Það hlýtur að tákna að þingið
vildi ekki að svæðisskipulagsnefnd-
in starfaði áfram, og í ljósi þess að í
bráðabirgðagreininni segir að
fresta skuli frekar afgreiðslu tillög-
unar (þ.e. eftir auglýsingaferlið),
þar til gengið hafi verið frá heim-
ildum fyrir nefndinni í nýju lögun-
um, - heimildum sem ekki voru
gefnar, - þá verði að
telja það lögbrot ef yf-
irvöld taka tillöguna til
frekari umfjöllunar eft-
ir að auglýsingaferlinu
sem leyft var, er lokið.
Vinnsla skipulags-
tillögunnar
Vinnan við gerð
skipulagstillögunnar
var boðin út 1994. Sá
stóri galli var á því út-
boði af hálfu skipulags-
yfirvalda og skipulags-
nefndarinnar, að mjög
óljóst er í útboðinu
hvers konar starf ætti
hérna að vinna, og
fylgdi sú furðulega skýring að
bjóðendur ættu sjálfir að móta
verkefnið að allverulegu leyti.
Hversu óljóst þetta var, endur-
speglast í því að tilboðin sem komu
í verkið lágu á bilinu 20 til 150
milljónir. Tilboði eins af lægstu
bjóðendunum, Landmótunar ehf.
var tekið og vann sú skrifstofa að
verkinu í u.þ.b. íjögur ár með
skipulagsnefndinni. Haldnir voru
lokaðh' fundir um mótun skipulags-
ins heima í héraði en aðrir lands-
menn vissu lítið af þessu skipulags-
starfi og höfðu nánast engin tæki-
færi til að hafa áhrif á það.
Stefnumótunin fyrir
skipulagsstarfið
Þann stórkostlega galla á útboð-
inu, að stefnumótunarferli það sem
átti að hafa farið fram áður en að
mótun og útboði verksins kom,
vantaði að mestu, - hefði verið
hægt að leiðrétta eftir að skipu-
lagsferlið var hafið, ef nefndin og
skipulagsyfirvöld hefðu borið
nægilega virðingu fyrh' því að rétt-
kjörin stjórnvöld á landsvísu, ættu
Mjög óljóst var í útboð-
inu, segir Trausti
Valsson í fyrri grein
sinni, hvers konar starf
ætti að vinna.
að móta þjóðmálastefnu, t.d í orku-
ferða- og uppgræðslumálum, sem
óhjákvæmilega er grandvallarþátt-
ur í mótun forsendna fyrir skipulag
svo mikils svæðis.
Þetta var ekki gert nema að
mjög litlu leyti, heldur bjó þessi
litla nefnd þessa þjóðmálastefnu til
að mestu sjálf. Undran hinna ýmsu
stofnana og ráðuneyta kemur mjög
skýrt fram í geysiharðorðum at-
hugasemdum sem þau gerðu þegar
þeim loks, eftir fjögur ár, barst
fullbúin tillagan með 600 bls. grein-
argerð, inn á borð sumarið 1997.
I athugasemdum iðnaðarráðu-
neytis við skipulagstillöguna segir
t.d.: „Ráðuneytið telur að stefna
ríkisstjórnarinnar og raunar
flestra ríkisstjórna undanfarinna
áratuga varðandi nýtingu orkulind-
anna sem er að finna á miðhálend-
inu, endurspeglist ekki í tillög-
unni“.
I athugasemdum Ferðamálaráðs
Islands segir t.d.: „Ferðamálaráð
telur að tillaga(n)... taki ekki tillit
til stefnumótunar í ferðamálum
sem unnið hefur verið að.“ Því
leggur ráðið þunga áherslu á að af-
greiðslu tillögunnar verði frestað
uns hægt sé að taka á málinu með
tilliti til hagsmuna ferðaþjónust-
unnar“.
Hin réttu vinnubrögð
við gerð skipulags
A ráðstefnu sem haldin var um
Trausti
Valsson
miðhálendisskipulagið 20. sept.
1997 í kjölfar útkomu bókar undir-
ritaðs og Birgis Jónssonar „ísland
hið nýja“, fór gagmýnin á vinnu-
brögðunum við skipulagið harðn-
andi.
Stefán Thors skipulagsstjóri,
sem ber mesta ábyrgð á því hvern-
ig að verki var staðið, viðurkenndi í
erindi sínu á ráðstefnunni, að ekki
hefði verið farið eftir réttu ferli við
gerð skipulagsins. Hann nefnir
réttilega hin réttu skref; gagnaöfl-
un (í fimm ár), síðan stefnumótun
ríkisstjórnarinnar í hinum ýmsu
málaflokkum, í kjölfar þess gerð
landsskipulags og síðan ákvörðun
um skiptingu landsins (miðhálend-
isins) í sveitarfélög og loks laga-
setning um eignarhald á landi. Því
næst segir Stefán: „Að þessu loknu
hefði ríkisstjórnin getað skipað
nefnd að fengnum tilnefningum frá
forsætisráðuneytinu, iðnaðarráðu-
neytinu, samgönguráðuneytinu og
Sambandi íslenskra sveitarfélaga
til að gera tillögu að svæðisskipu-
lagi miðhálendisins." Athygli vekur
að þetta er allt annars konar nefnd
en sú nefnd sem skipuð var 1994 úr
þröngum hagsmunahópi sveitarfé-
laga, og var nýbúin að skila fyrir-
liggjandi skipulagstillögu sumarið
1997. Undin-itaður er hjartanlega
sammála skipulagsstjóra að svona
nefnd, skipuð fulltráum heildar-
hagsmuna, - hefði átt að vinna
verkið.
I lok þessarar lýsingar um
hvernig skipulagsyfirvöld og
stjórnvöld hefðu átt að skipuleggja
verkið, segir skipulagsstjóri nokk-
uð sem hann á eftir að útskýra bet-
ur: „Svona hefði ef til vill átt að
gera þetta, en svona var þetta ekki
gert vegna þess að svona gerast
hlutimir ekki. Eg er ekki þar með
að segja að þetta þurfi ekki að
gera...“
Höfundur er skipulagsfræðingur.
Hágæða sánaklefar
Finnolme sánaklefarnir koma í
27 stöðluðum stærðum eða
smíðaðir eftir þínum óskum.
Minna mál umboöið, s. 5574244
IÐNAÐARHURÐIR
ÍSVA\L-SOr<GA\ EHF.
HÖFÐABAKKA 9. 112 REYKJAVÍK
SIMI 587 8750 - FAX 587 8751
Gormabindivélar.
Vírgormar.
Plastgormar.
‘ Kápuglærur og karton
Otto B. Arnar ehf.
Ármúla 29, Reykjavík,
sími 588 4699, fax 588 4696
Gerðu yóð kaup á léttum oy þceqileyum
sumarfatnaði frá Þýskatandi
uxur Bolir Vesti Drooi
\ 3\a hlula * 1
ferðatöskuself
1*7490
l Fínf í sumarfríið
Beauty-box
Kvenföskur í úrvali
Bæjartaska
1*409
ktA\l
FATAM ARKAÐU R
Verslunarhús ®uelle Dalvegi 2 - Kópavogi - S: 564 2000