Morgunblaðið - 12.06.1998, Side 28

28 FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ 1998
LISTIR
MORGUNB LAÐIÐ
Umbreyting-
arform græn-
metisins
MYIVPLIST
Ingólfsstræti 8
INNSETNING
INGA SVALA ÞÓRSDÓTTIR
OG WU SHAN ZHUAN
Opið 14 til 18, fimmtudag til sunnu-
dags. Sýningin stendur til 21. júní.
GRÆNMETI hefur lengi verið
eitt af helstu viðfangsefnum mynd-
listarmanna, svo undarlega sem það
annars kann að hljóma. I gegnum
aldimar hafa málarar fengist við að
mála grænmeti, ýmist eitt sér eða í
einhverju sambandi við manninn,
störf hans og líf. Því má segja að
„Grænmetisleikur" Ingu Svölu
Þórsdóttur og Wu Shan Zhuan
byggist á langri hefð, þótt í raun
verði að viðurkennast að meðferð
þeirra á þessu gamla viðfangsefni
sé langt frá því að vera hefðbundin.
Þau Inga Svala og Wu hafa áður
unnið saman og til er þekkt mynd af
þeim þar sem þau standa nakin við
grænmetisborð í matvöruverslun,
eins og Adam og Eva við ávaxta-
borð Drottins í Eden. Að þessu
sinni taka þau grænmetið til „vís-
indalegri“ skoðunar og láta trúar-
legar tilvísanir lönd og leið. Sýning-
in í Ingólfsstræti samanstendur af
gríðarstórri ljósmynd af rotnandi
grænmeti, myndbandi, texta, teikn-
ingum og rotnandi grænmeti í
kassa. Hér er það umbreyting
grænmetisins sem er til umfjöllunar
og hin ýmsu form sem það tekur á
ferli sínu frá lifandi plöntu til
rotnaðra leifa. Útfærslan er
nákvæm og málið skoðað út frá öll-
um hliðum, hver planta skoðuð
vandlega meðan hún breytist, útlit
hennar skráð og umbreytingin
teiknuð upp. Niðurstaðan er eins
konar skýrsla en hefur þó ótvíræða
listræna höfðun, ekki síður en
hefðbundin kyrralífsmynd sem er
hinn listsögulegi bakgrunnur sýn-
ingarinnar.
Greining af þessu tagi verður æ
snarari þáttur í nútímamyndlist og
einhver gæti slysast til að halda að
það lýsi einhvers konar uppgjöf eða
úrræðaleysi myndlistarmanna. En
þó má miklu frekar benda á að með
þessu séu myndlistarmenn að upp-
götva aftur það sem áður var
einmitt mikilvægur þáttur í starfí
myndlistarmannsins, að lýsa veru-
leikanum og greina hann, leita eftir
kjarnanum í reynsluheimi okkar og
setja hann fram á sem skilmerkileg-
astan hátt svo að áhorfandinn geti
sjálfur öðlast betri skilning. Það
væri nefnilega misskilningur að
telja að listinni tilheyri aðeins fag-
urfræðileg sjónarmið og að hún lúti
aðeins sínum eigin innri lögmálum.
Þvert á móti sýnir sagan okkur að
listinni hefur ekkert verið óviðkom-
andi og hún hefur á öllum tímum
getað tekið á ýmsum ólíkum hliðum
tilverunnar, jafnt hinu sjónræna
sem hinu efnislega, tilfinningum,
sjálfsskilningi okkar og lífsvenjum.
Sýning Ingu Svölu og Wus er sér-
staklega vel útfærð og sýnir því vel
hvers listin er megnug þegar henni
er beitt sem greiningartæki á
viðfangsefni sitt. Flest mundum við
líklega dags daglega telja að græn-
meti sé frekar óverðugt viðfangs-
efni, hentugt til matargerðar og lík-
lega áhugavert fyrir líffræðinga, en
annars lítt inspírerandi. Hér má
hins vegar sjá grænmetið vakna til
lífsins og verða að öflugri táknmynd
þar sem við getum lesið ýmislegt
um veröld okkar, þróun hennar,
hnignun og hringrás hins lifandi
efnis. Þetta er galdur listarinnar.
Jón Proppé
A sögusloð
Hrafnkels
Freysgoða
Hannover. Morgunblaðið.
FERÐASAGA danska rithöfundar-
ins Pouls Vads, „Nord for Vatna-
jpkel", er nú komin út í þýskri
þýðingu Hans
Grössel. Á þýsku
ber bókin titilinn
„Islandreise" en
í bókinni lýsir
höfundurinn ferð
sinm um
sagnaslóðir
Hrafnkels sögu
Freysgoða í
fáförnum dal
norðan Vatnajökuls.
í fréttatilkynningu sem send var
út í tilefni útgáfunnar segir að
ferðasaga Pouls Vads sé „í senn
ferð um landið og bókmenntir Is-
lands. í bókinni tekst Vad að sam-
eina skáldsöguformið veruleikanum
og blandar saman ferðalýsingum og
greiningu á bókmenntum þannig að
úr verður heillandi frásögn. Hann
lífgar við texta frá miðöldum þannig
að lesendur fá ekki aðeins innsýn í
íslenskar heimsbókmenntir heldur
einnig mannlífíð á íslandi dagsins í
dag.“
Þýskur útgefandi bókarinnar er
Hanser Verlag í Munchen.
♦♦♦
Nýjar bækur
• BÓKIN Fósturskóli íslands
fjallar um sögu skólans frá 1946 til
1996, aðdraganda hans, þróun og
mótun í 50 ár.
Jafnframt er
greint frá
grundvallarhug-
myndum og
uppeldisviðhorf-
um sem mennt-
un fóstra/leik-
skólakennara og
störf þeirra hafa
byggst á.
Bókin er
prýdd fjölda ljósmynda frá þessum
árum auk þess sem birtar eru ljós-
myndir af hverjum útskriftarár-
gangi frá 1948-4)6.
Fósturskóli íslands er skrifuð af
Valborgu Sigurðardóttur, fyriyer-
andi skólastjóra Fósturskóla Is-
lands og einum af brautryðjendum
í menntun leikskólakennara.
Fósturskóli Islands er gefín út
af Góðu máli ehf. Bókin er fáanleg
í bókabúðum Máls og menningar í
Síðumúla 7-9 og á Laugavegi 18, á
skiifstofu Félags íslenskra
leikskólakennara, Grettisgötu 89,
og á skrifstofu Kennaraháskóla Is-
lands við Leirulæk. Hún kostar
4.500 kr.
Valborg
Sigurðardóttir
Pólskur meistari
skopmynda
MYNDLIST
Listasafn Kðpavogs,
Gerðarsafn
SKOPMYNDIR
Andrzej Mleczko. Til 21. júní.
Opið alla daga kl. 12-18 neina
mánudaga, þá er lokað.
Á NEÐRI hæð Listasafns Kópa-
vogs gefst kostur á að kynnast
dáðasta skopmyndateiknara Pól-
verja í dag, Andrzej Mleczko, sem
er allt að því þjóðsagnapersóna í lif-
anda lífí, eftir því sem fregnir
herma. Myndir hans eru blek-
teikningar, dregnar af skarpri og
fímri línu. I flestum tilvikum
eru þær myndlýsingar á tils-
vörum og skringilegum kring-
umstæðum. Mleczko er
meistari hinna hnyttnu til-
svara og tvíræðu augnablika.
Hann er ekki teiknari af
þeirri ætt sem tekur þekkt
andlit eða atburði líðandi
stundar og gerir skopmynd úr
þeim. Þótt hann noti ekki nafn-
greindar persónur úr samtíman-
um leitar hann víða fanga og dreg-
ur fram persónur úr þeim sagna-
forða sem allir þekkja, úr Biblíunni,
þjóðsögum og ævintýrum, auk
kúnstugra leikenda úr hversdagslíf-
inu.
Sýningin sem slík gefur litla inn-
sýn í myndlistarmanninn á bak við
teikningarnar. Okkur er ekki boðið
upp á riss, vinnublöð eða myndir
sem eru annars eðlis, sem sýna aðra
hlið á teiknaranum. Það er spaugar-
inn Mleczko sem er í aðalhlutverki
frekar en svartlistamaðurinn.
Myndimar eru prentaðar eða ljós-
ritaðar, og syrpa af litmyndum lítur
út fyrir að vera prentuð í blek-
sprautuprentara. Sýningin er að
þessu leyti ekki ósvipuð prentaðri
bók, sem hefur verið flött út á veggi
og borð. Áherslan hefur verið lögð á
að koma sem flestu til skila, þannig
að áhorfendur fái að njóta sem
mests af kímni Mleczkos. Fjöldi
mynda er meiri en tölu verður á
komið, því veggir salarins eru ekki
aðeins fullnýttir heldur eru einnig
ein fimm borð þar sem myndir hans
liggja þétt saman undir gleri.
Það er erfitt að meta hversu vel
MYND eftir skopmyndateiknar-
ann Andrzej Mleczko.
kímni flyst milli landa, og oft er það
þannig að skopmyndateiknarar og
grínistar mynda sérstakt samband
við almenning og tíðarandann á
hverjum stað. En kímnigáfa Mlecz-
kosar er ekki „lókal", eins og sagt
er. Hann beinir spjótum sínum ekki
að tilteknum mönnum, atburðum
eða hugmyndum. Myndirnar hafa
yfirleitt almenna skírskotun í
sammannlegan hugarheim. Það er
erfitt að lýsa kímni myndanna, en
það er hægt að gefa dæmi um
spaugileg tilsvör úr myndatextum,
sem sýna að hún getur átt jafnt við
hér sem í Póllandi. Mleczko hefur
t.d. mikið dálæti á að snúa út úr
Biblíusögunum. „Eg held að þetta
sé eina leiðin til að sleppa héðan út,“
segir Eva við Adam í aldingarðinum
Eden, um leið og hún réttir honum
eplið. Ein skopmyndin gæti vel hafa
verið gerð í tilefni af nýliðnum at-
burðum á sviði stjórnmála hér á
landi. Fjórir stjórnmálamenn stinga
saman nefjum og einn þeirra segir:
„Eg kannaði þetta herrar mínir, og
því miður, allar lygarnar um okkur
eru sannar.“
Maður gæti búist við að
Mleczko beitti háði sínu á
stjórnmálakúgun í Póllandi og
víðar í austrinu, en hann gerir
það sjaldnast beint. Öryggis-
verðir sjá til manns sem krot-
ar laumulega slagorð á múr-
vegg, „Hér ríkja fábjánar“.
Annar öryggisvörðurinn segir
við hinn: „Eigum við að hand-
taka hann fyrir móðgun við yfir-
völd, eða landráð, eða fyrir upp-
ljóstrun ríkisleyndarmála?"
Flestir ættu að geta skemmt sér
vel á sýningunni og það er gaman
að kynnast kímnigáfu sem er bæði
beitt og hugmyndarík. I einni skop-
myndinni má vel ímynda sér að
Mlezcko hafi leitt hugann að hlut-
skipti skopmyndateiknarans, og er
við hæfi að gera myndatextann úr
þeirri skopmynd að lokaorðum hér.
Kóngurinn segir við hirðfífl sitt, þar
sem þeir sitja þungbúnir hlið við
hlið í höllinni: „Við verðum að skera
úr einu. Ert þú ekki neitt fyndinn
eða hef ég ekkert skopskyn?"
Gunnar J. Árnason
Samkeppni
um listaverk
AKRANESKAUPSTAÐUR veitti
á dögunum verðlaun í samkeppni
um listaverk við nýjan leikskóla
sem verið er að byggja við Laug-
arbraut á Aki-anesi. Fyrstu verð-
laun hlaut Philippe Ricart fyrir
tillögu sína sem nefnist Hnöttur.
Er verkið að sögn listamannsins
tákn hins óendanlega. Önnur
verðlaun hlaut Helena Guttorms-
dóttir og þriðju verðlaun Bjarni
Þór Bjarnason.
Listaverkið verður aflijúpað
við vígslu leikskólans 1. septem- VERÐLAUNAAFHENDING: Gísli Gíslason, bæjarstjóri, Philippe Ric-
ber. art og Guðbjartur Hannesson, forseti bæjarstjórnar Akraness.
Vestur
í Slunka-
ríki
SÝNING á verkum Aðalheið-
ar Valgeirsdóttur, Guðbjargar
Ringsted, Hafdísar Ólafsdótt-
ur og Magdalenu Margrétar
Kjartansdóttur verður opnuð
í Slunkaríki, laugardaginn 13.
júní.
Listamennimir hafa allir
lokið námi frá Myndlista- og
handíðaskóla íslands og hafa
haldið fjölda sýninga hér á
landi og erlendis.
Vestur
Sýningin ber yfirskriftina
Vestur og er fleirtala af
orðinu vesta sem er rómversk
gyðja heimilis og fjölskyldu
og einnig ein af höfuðáttunum
fjórum.
Á sýningunni eru ný verk,
þrykk, málverk og teikningar.
Imyndir, ísmyndir, ísfletir,
haf, land, umbreytingar, ljós,
litir, fjöll og fiskar.
Sýningin stendur til 28.
júní. Slunkaríki er opið
fimmtudaga til sunnudaga frá
kl. 16-18.
Tríó Björns
Thoroddsen á
Jómfrúnni
SUMARJAZZ á vegum veit-
ingahússins Jómfrúarinnar
við Lækjargötu heldur áfram
göngu sinni, en leikið er alla
laugardaga í júní, júlí og
ágúst frá kl. 16-18.
Tónleikarnir fara fram á
Jómfrúartorginu á milli
Lækjargötu, Pósthússtrætis
og Áusturstrætis, ef veðm-
leyfir, en annars inni á Jóm-
frúnni.
Laugardaginn 13. júní leika
Björn Thoroddsen gítarleik-
ari, Gunnar Hrafnsson bassa-
leikari og Einar Scheving
trommuleikari.
Fimm
norrænir
listamenn
SJÁLFSMYNDIR nefnist
sýning sem haldin verður í
Listasafni Gautaborgar dag-
ana 13. júní til 27. september.
Þetta eru myndir í eigu safns-
ins, sjálfsmyndir frá sextándu
öld til dagsins í dag.
Að auki verður sýningin
„Fimm norrænir listamenn"
og „Mínir" sem samanstendur
af verkum eftir listamenn sem
numið hafa við Valand-lista-
skólann í Gautaborg. Meðal
hinna fimm norrænu lista-
manna er Helgi Þorgils
Friðjónsson.
„Islend-
ingaspjall“
í 20 fm
BIRGIR Andrésson opnar
sýningu er hann nefnir „ís-
lendingaspjall", laugardaginn
13. júní kl. 16 í sýningarsaln-
um 20 fm.
Birgir hefur sýnt verk sín
víða um heim og er þetta
fimmta sýningin á þessu ári
er hann tekur þátt í. Aðrar
sýningar á þessu ári hafa ver-
ið eða verða í Svíþjóð, Þýska-
landi, Póllandi og í London.
Sýningin er opin frá og með
miðvikudegi til sunnudags frá
kl. 15-18 út sýningartímann.