Morgunblaðið - 16.06.1998, Blaðsíða 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Fjörkálfurinn Brahms
TOJVLIST
II veragerð i ski rkja
KAMMERTÓNLEIKAR
Poulenc: Flautusónata. Italskar
fornaríur. Brahms: Píanókvartett nr.
1. Áshildur Haraldsdóttir (fl.), Peter
Máté (pnó.); Sigrún Hjálmtýsdóttir
sópran; Gerður Gunnarsdóttir (f.)
Helga Þórarinsdóttir (vla.), Gunnar
Kvaran (selló) og Gerrit Schuil (pnó.).
Hveragerðiskirkju, föstudaginn 12.
júní kl. 20:30.
BJARTAR sumarnætur, tónlist-
arhátíð Hvergerðinga er stofnuð
var í maí í fyrra, runnu upp í annað
sinn á fóstudagskvöldið var með
fyrstu tónleikunum af alls þrenn-
um þá sömu helgi. Fór hátíðin vel
af stað, enda vel til hennar vandað,
dagskráin metnaðarfull og flytj-
endur meðal fremstu hljómlistar-
manna þjóðarinnar. Þar við bættist
nýr Steinway flygill, sem hátíðin
naut hér góðs af í fyrsta sinn.
Ashildur Haraldsdóttir og Peter
Máté léku Sónötu Poulencs frá
1947, „einn af homsteinum flautu-
bókmennta“, eins og kynnt var.
Verkið er samið til minningar um
látinn vin tónskáldsins og er ásamt
sónötu Prokofievs meðal þess eftir-
minnilegasta sem skrifað hefur
verið fjTÍr flautu og píanó á þessari
öld. Tregablendinn fyrsti þátturinn
er merktur „AJlegro malinconia“,
en í Fínalnum freyðir kampavínið
aftur á móti af öllu því strákslega
gallíska andríki sem Poulenc átti til
í svo ríkum mæli. Verkið var skín-
andi vel flutt af þeim Ashildi og
kom víst fáum á óvart, þó að Peter
hefði mátt hafa sig ögn meira í
frammi, líkt og stundum í sönglög-
unum næst á eftir. Hugsanlega
spratt aðgæzla píanistans af var-
færni gagnvart kirkjuhljómburðin-
um, sem reyndist ekki með öllu
ástæðulaust, eins og betur kom
fram í Brahmsverkinu síðast á
dagskrá. Hin fíngerða Cantilena,
NÝVERIÐ kom út geisladiskur
með leik Jóns Aðalsteins Þorgeirs-
sonar klarinettleikara og Kristins
Arnar Kristinssonar píanóleikara.
Flutt eru verk eftir Schumann, Lu-
toslawski, Honegger, Stravinsky og
Hindemith, ólík verk sem eiga það
sameiginlegt að vera í miklu uppá-
haldi hjá einleikaranum.
„Ég hef starfað hér á landi frá
1985 og fannst einfaldlega tími til
kominn að gefa út geisladisk," segir
Jón Aðalsteinn, en hann stendur
sjálfur að útgáfunni. Um verkin seg-
ir hann að þama séu samankomin
ólík verk sem hann haldi mikið upp
á og hafi lengi notið þess að leika, þó
að þau séu ekki algengt viðfangsefni
klarinettuleikara. „Ég reyndi í raun
að hafa efnisskrána sem fjöl-
breyttasta," bætir hann við. „Þama
er að fínna lýrísk og rómantísk verk
eftir Schumann, fjörugri spretti hjá
Lutoslawski, Stravinsky og Ho-
negger en hjá hinum tveimur síðar-
nefndu gætir einnig áhrifa frá djass-
inum. Geisladiskinum lýkur síðan á
dramatískri nýklassík Hindemiths."
Jón Aðalsteinn segir sónötu
Hindemiths ekki oft hafa verið
gefna út, „en þetta er frábært verk
að öllu leyti og tími til kominn að
vekja á því athygli". Geisladiskurinn
hefur fengið góðar viðtökur gagn-
rýnenda og fyrir það segist Jón Að-
alsteinn afskaplega þakklátur.
Jón Aðalsteinn stundaði fram-
haldsnám í klarinettuleik við
miðþáttur flautusónötunnar, sem
blásin var af mikilli fágun, spilltist
því miður verulega af öflugum og
ítrekuðum hósta eins áheyranda.
„Fomsöngvar" ítala frá 17.-18.
öld, þ.e. óperuaríur og stök sönglög
í einfaldari kantinum, gerast nú
vinsælli hér um slóðir en áður var,
því aðeins þremur dögum fyrr tók
Kristinn Sigmundsson syrpu af
þeim í Þjóðleikhúsinu. En vinsæld-
irnar em að verðleikum, því lög
þessi em hrífandi falleg. Sigrún
Hjálmtýsdóttir og Peter Máté
fiuttu 5 lög eftir Caccini, A.
Scarlatti, Caldara, Marcello og
Pergolesi, og þar á eftir tvær
Hándel-aríur, Laschia ch’ío pianga
úr Rinaldo og Da tempeste úr
Ancina. Upphafssinnar hefðu sjálf-
sagt búizt við fomeskjulegum geit-
artrillum í Amarilli, mia bella eftir
Caccini, en lítið fór fyrir þeim hjá
Sigrúnu, þó að sléttir tónar væm
henni ekki framandi, enda beitt af
smekkvísi. Le violette Scarlattis
var svolítið ofkeyrt í dramatískum
ópemanda og vantaði fínleikann
sem lag og texti buðu upp á, og
depurðin í mottó-aríu Caldaras,
Selve Amiche, var full óróleg og
hrynjandin ýtin í punktuðu
sekvenzenum. Hinsvegar fékk
dramatíkin að leiftra í Quella fi-
amma Marcellos, þar sem hún átti
fyllilega heima. Se tu m’ami Pergo-
lesis var sömuleiðis ljómandi vel
flutt af tilheyrandi kankvísi. Harm-
ræn angurværð og sigri hrósandi
kólóratúrar einkenndu Hándel-arí-
umar; báðar túlkaðar af því glamp-
andi öryggi sem við eigum að venj-
ast af Sigrúnu.
Hið meistaralega þríþætta
æskuverk Brahms fyrir píanó og
strengjatríó í g-moll Op. 25, hið
fyrsta af þremur fyrir þá áhöfn
sem Mozart mddi braut tæpri öld
áður, skartar þvílíkri breidd, að
jafnað hefur verið við sinfóníu,
„Nr. 0“, eins og gárangar hafa kall-
að. Arnold Schönberg var mjög
hrifinn af verkinu og orkestraði
Jén Aðalstcinn Kristinn Öm
Þorgeirsson Kristinsson
Hochschule fúr Musik und dar-
stellende Kunst í Vínarborg. Hann
hefur leikið einleik með hljómsveit-
um í Vínarborg og hér á landi, m.a.
Sinfóníuhljómsveit íslands og
Hljómsveit íslensku óperunnar. Jón
Aðalsteinn hefur einbeitt sér að
flutningi tónlistar fyrir klarinett og
píanó og komið fram á tónleikum
hér á landi sem erlendis.
Meðleikari Jóns á plötunni, Krist-
inn Öm Kristinsson, stundaði fram-
haldsnám í píanóleik í Bandaríkjun-
um. Hann starfaði áður við Tónlist-
arskólann á Akureyri en frá 1990
hefur Kristinn gegnt stöðu kennara
og skólastjóra Tónlistarskóla ís-
lenska Suzukisambandsins auk þess
að starfa sem meðleikari við Tón-
listarskólann í Reykjavík. Hann
hefur starfað með fjölmörgum
söngvurum og hljóðfæraleikurum
og komið víða fram á tónleikum auk
þess að leika inn á geisladiska, bæði
einn og með öðrum.
það fyrir sinfóníuhljómsveit, og
mun sú útsetning til í þónokkram
hljómplötuinnspilunum, þó að und-
irritaður hafi enn ekki barið hana
eymm. E.t.v. væri hér skemmti-
legt verkefni fyrir Sinfóníuhljóm-
sveit Islands. Schönberg kvaðst að
eigin sögn hafa gert þetta af
gremju yfir píanóvirtúósum sem
keyrðu strengjahópinn því meira
niður sem þeir væra flinkari. Til
sanns vegar má færa, að þegar fyr-
irgangur er mestur í píanópartin-
um, er jafnvægið vissulega í vanda
statt.
Það var því eigi h'tið lán í óláni,
að píanistinn skyldi jafnframt vera
menntaður hljómsveitarstjóri. Því
þó að píanóið væri oft anzi þétt
skrifað og kirkjan að auki of hljóm-
mikil þegar mest lét, þá sá Gerrit
Schuil mynduglega til þess að ótrú-
lega gott jafnvægi næðist miðað við
allar aðstæður. Og ekki nóg með
það „ vafalaust hefur hann einnig
haft góða hönd í bagga með að
tryggja þann glæsilega heildarsvip
í túlkun og samspili sem einkenndi
þennan eftirminnilega flutning,
sérstaklega 2. og 3. þáttar. Því
jafnvel þótt valinn maður hafi verið
í hverju rúmi, var það verulegt af-
rek að skila jafn ágætu dagsverki
og raun bar vitni eftir aðeins 5 æf-
ingardaga, og það innan um tvær
aðrar tónleikadagskrár.
Svo vel mótaður samleikur sem
hér gat að heyra fæst að jafnaði
ekki nema eftir áralangt samstarf.
Varð hans vart þegar í fyrsta
þætti, þó að syngjandi dýnamískur
miðþátturinn og ekki sízt hinn sóp-
andi „sígauna“-lokaþáttur, Rondo
alla zingarese, hlytu að draga til
sín mesta athygli. Það er langt síð-
an maður heftir heyrt jafn ólgandi
fjör af jafnagaðri og smellandi
samstillingu í kammerflutningi, en
hér tókst Brahms á þvílíkt flug, að
áheyrandinn beinlínis hoppaði inn-
vortis af kæti.
Svona á kammermúsík að vera.
Ríkarður Ö. Pálsson
Laxness, tölv-
unarfræði og
sænskar
eiginkonur
ÍSLANDSPÓSTUR, Islandskt
Fonim, tvítyngt blað, er gefinn
út af Islenska landssambandinu
í Svíþjóð. Ritstjórar eru Ingvar
Gunnarsson og Jóhann árelíuz.
í fyrsta tölublaði 1998 er
Halldórs Laxness minnst með
grein eftir Jóhann árelíuz, en
hún byggist á ræðu Jóhanns á
heiðurssamkomu á afmælisdegi
Halldórs Laxness 23. apríl sl.
Við það tækifæri talaði einnig
Maj-Britt Imnander um skáldið
sem hún sagði einn mesta rit-
höfund Norðurlanda og Hulda
Lind Jóhannsdóttir las upp við
klarínettuleik Lars Idgrens.
I grein sinni fer Jóhann árel-
íuz yfir feril Laxness og segir
af honum gamansögur.
Giftust til íslands
Meðal annars efnis í Islands-
pósti er grein um íslenska inn-
rás í Skövde, en þar er lýst
starfi Inga Jónassonar, kenn-
ara og stjómanda við Háskól-
ann í Skövde, en hann hefur
laðað til skólans marga ís-
lenska nemendur í tölvunar-
fræðum.
Islandspóstur birtir töluvert
af fréttum frá íslandi og grein-
ar um samskipti Svía og Islend-
inga. Má nefna grein í 2.-4.
tölublaði í fyiTa eftir Brittu
Björnsson um „Islands-
svenskoma“ sænskar konur
sem giftust íslendingum og
fluttust með þeim til Islands.
Einnig er skrifað um menning-
armál og nýjar bækur kynntar.
Klarinett- og
píanóverk úr
ýmsum áttum
Morgunblaðið/Ingimundur
KONURNAR sýna tóvinnu.
Hnokkafélagar með
sýningu í Borgarnesi
Borgarnesi. Morgunblaðið.
FÉLAGAR úr Handverksfélaginu
Hnokka voru með sýningu í
Hyrnunni í Borgarnesi á sjó-
mannadaginn. Þar gat að líta
marga skemmtilega og vel unna
muni en einnig sýndu nokkrar
konur tógvinnu.
Félagið Hnokki var stofnað ár-
ið 1994 og eru félagsmenn nú 94
talsins. Félagið hefur gengist
fyrir hópstarfi á afmörkuðum
handverksgreinum fyrir félags-
menn sína, svo sem í myndlist og
tréskurði. Einnig hafa verið
haldin námskeið fyrir félags-
menn. Félagið lét hanna svokall-
aðar „Borgarfjarðarpeysur", sem
eru lopapeysur með gæsa-,
rjúpna- og laxamynstri. Peysurn-
ar eru bæði í barna- og fullorð-
insstærðum.
Sýningin í Hyrnunni var af-
rakstur vetrarins og sóttu hana
hátt í 200 gestir. Einnig var hald-
in sýning á vatnslita- og olíu-
myndum í Safnahúsi Borgarness.
Hnokkafélagar selja framleiðslu
sína í Gallerfi hönd í Borgarnesi.
„Sjórinn og fjaran
kringum Akranes“
BJARNI Þór bæjarlistamaður
Akraness opnar sýningu í Kirkju-
hvoli 17. júní næstkomandi. Þar
sýnir hann 10 olíuverk og 30 vatns-
litamyndir sem allar em unnar á
þessu ári og þema sýningarinnar
er sjórinn og fjaran í kringum
Akranes.
Bjarni Þór er fæddur 1. júlí 1948
og uppalinn á Skaganum og er
þessi sýning meðal annars í tengsl-
um við stórafmæli listamannsins.
Hann var við nám á áranum 1974-
1980 í Myndlista- og handíðaskóla
Islands og Myndlistaskóla Reykja-
víkur.
Bjarni Þór var valinn bæjar-
listamaður
Akraness 1997-
98. Þetta er 10.
einkasýning
hans, en auk
þess hefur hann
tekið þátt í 5
samsýningum.
Þess má geta
að Bjami Þór
opnar vinnu-
stofu og gallerí
á Skólabraut 22 Akranesi þann 11.
júlí.
Sýningunni í Kirkjuhvoli lýkur 5.
júlí og er listasetrið opið daglega
frá kl. 15-18.
Bjarni Þór
Tilbúningur
mannfræðingsins
KVIKMYIVDIR
Kringlubíó
Með allt á hælunum „The Kripp-
endorfs Tripe“ ★ 'k
Leikstjóri: Todd Holland. Aðalhlut-
verk: Richard Dreyfuss, Jenna
Elfman, Lily Tomlin. Touchstone
Pictures 1998.
BANDARÍSKA gamanmyndin
Með allt á hælunum eða „The
Krippendorfs Tripe“ er dellumynd
um mannfræðing sem misst hefur
konuna sína og hætt rannsóknum
en verður að skila af sér fyrirlestri
um týndan ættbálk í Nýju-Gíneu
áður en hann getur endanlega sagt
skilið við mannfræðina. Gallinn er
sá að ættbálkurinn er jafntýndur ef
ekki týndari og þegar hann fór af
stað að leita hans fyrir milljóna
króna styrkveitingu. Hann hefur
því ekki hugmynd um hvað hann á
að segja fullum fyrirlestrarsal af
áhugasömum áheyrendum. Til þess
að gera eitthvað og forða sér undan
því að vera sakaður um að hafa
stolið styrknum til eigin þarfa, býr
hann til sögu um fundinn ættbálk
og setur af stað dæmalaust skrýtna
atburðarás, sem þrátt fyrir allt er
líklega best geymd í yfirkeyrðu
þrjúbíói eins og þessu.
Dreyfuss leikur mannfræðinginn
með talsverðum látum, öskrum og
handapati og taugaæsingi, án þess
að það skili sér í mikilli gamansemi;
hann er kannski of ör en það era
svosem engin takmörk sett á neitt í
myndinni undir leikstjórn Todd
Hollands. Mannfræðingurinn á þrjú
börn og notar mjög stöðu einstæðs
föður í nútímasamfélagi til þess að
hjálpa sér að skálda upp ættbálka-
lygina og setur upp lítið þorpsígildi
í bakgarðinum hjá sér og tekur lif-
andi myndir af bömunum sínum
leika týndan ættbálk.
Húmorinn er að mestu leyti
byggður á þessum tilbúningi og við-
brögðunum sem hann veldur og
hvernig lygin setur mannfræðing-
inn í sífellt verri stöðu. Úr þessu
húllumhæi öllu gerir Holland gam-
anmynd sem nær ekkert vit er í og
felur það með heilmiklum bægsla-
gangi og látum. Sú eina sem hafa
má eitthvert alvöra gaman af er sú
sjóaða gamanleikkona Lili Tomlin í
hlutverki eiturpirraðs mannfræð-
ings í samkeppni við Krippendorf.
Arnaldur Indriðason