Morgunblaðið - 16.06.1998, Blaðsíða 6

6 ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Forstjóri Landsvirkjunar um mat á
umhverfisáhrifum Fljótsdalsvirkjunar
Lögformlegt mat
gæti tekið tvö ár
TALSVERÐUR munur er á lög-
formlegu umhverfísmati og mati því
á umhverfisáhrifum Fijótsdalsvirkj-
unar sem Landsvirkjun vinnur nú að
með gerð skýrslu. Þetta er mat
Hrafns Hallgrímssonar, deildar-
stjóra byggingar- og skipulagsdeild-
ar umhverfisráðuneytisins. Halldór
Jónatansson, forstjóri Landsvirkjun-
ar, segir að fyrirtækið hafi valið
þessa leið vegna þess að hin lögform-
lega leið geti haft í for með sér allt að
tveggja ára bið eftir ákvarðanatöku
sem dragi úr gildi þessarar ráðagerð-
ar og seinki því að virkjunin komist
tímanlega í framkvæmd.
Hrafn segir að við mat á umhverf-
isáhrifum samkvæmt lagaskyldunni
geri framkvæmdaaðili ekki einvörð-
ungu tilfallandi skýrslu heldur reyni
hann að halda utan um alla þá þætti
sem hann telji að framkvæmdin geti
haft á umhverfi og samfélag.
„Þama er m.a. um að ræða félags-
lega þætti, s.s. breytta búsetu og
fleira. Megininntakið í formlegu mati
á umhverfisáhrifum, sem færð er inn
í löggjöf okkar með tilskipun Evr-
ópusambandsins, er að bomir séu
saman kostir. Það er sjaldnast gert
hérlendis en þó era þess dæmi og
stundum hefur skipulagsstofnun far-
ið sérstaklega fram á það. Annar
mikilvægur þáttur í matsferlinu er
aðkoma almennings að málinu. Það
er sett í lögin að framkvæmdaaðilinn
gerir matsskýrslu og skipulagsstofn-
un setur hana í formlega auglýsingu.
Þá er leitað umsagna lagabundinna
aðila, gjarnan Náttúravemdarráðs,
Náttúrafræðistofnunar, Hollustu-
vemdar og fleiri aðila. Einnig er
hugsanlegt að leitað sé álits ein-
stakra sérfræðinga og loks aðkoma
almennings svo hægt sé að koma að
athugasemdum," segir Hrafn.
Skipulagsstjóri getur síðan úr-
skurðað um framkvæmdina með eða
án skilyrða eða sett hana í frekara
mat og verður þá að tilgreina hvaða
þætti þarf að skoða frekar. Úrskurð
skipulagsstofnunar er síðan hægt að
kæra til ráðherra.
Hrafn segir að þessi ferill sé form-
lega settur niður í lögunum og reglu-
gerðunum. Hins vegar sé engin
trygging fyrir því hvaða umfjöllun
eða meðferð málið fær í frammats-
skýrslu framkvæmdaaðila sem ekki
er framkvæmd samkvæmt lögunum.
Hrafn bendir á að Landsvirkjun
hafi rannsakað ákveðna hluti varð-
andi umhverfisáhrif Pljótsdalsvirkj-
unar. „Þeir hafa efnivið og þurfa ekltí
annað en að stilla þessum efnivið
saman og setja hann í þennan form-
lega farveg, þ.e. auglýsingu og at-
hugasemdir," segir Hrafn.
Halldór Jónatansson, forstjóri
Landsvirkjunar, segir að það geti
tekið allt að tveimur árum að fara í
gegnum hið lögformlega ferli. „Það
er ekki þar með sagt að það komi
fram nýjar upplýsingar að ráði fram
við slíka meðferð. Við höfum um ára-
bil haft með höndum rannsóknir af
þessu tagi og enginn hefur gert svo
ítarlegar rannsóknir á þessum slóð-
um og Landsvirkjun," segir Halldór.
Hann vísar þar til skýrslu um áhrif
virkjunarinnar á ferðamannaiðnað og
ýmsar jarðfræðirannsóknir sem þar
fara fram. Einnig verði gerðar viða-
miklar rannsóknir á fugla- og dýralífi
og umhverfinu í það heila tekið.
Halldór bendir á að Landsvirkjun
eigi lögvarðan rétt af virkjunarleyf-
inu og hafi stjómvöld lýst því yfir að
það verði ekki af fyrirtækinu tekið.
„Það hefur verið byggt á þessari
virkjunarhugmynd um áraraðir.
Orkustofnun, RARIK og Landsvirkj-
un hafa varið stórfé, allt að þremur
milljörðum kr., í að undirbúa virkjun-
ina. 1991 var búið að bjóða megin-
hluta virkjunarinnar út og afla til-
boða í hana þegar botninn datt úr
Atlantal-málinu. Þetta er því virkjun
sem er komin á framkvæmdastig,
fullhönnuð og með tilbúin útboðs-
gögn. Ef það á að setja framkvæmd-
ina sem slíka undir hið lögformlega
umhverfismat getur það orðið til þess
að draga úr gildi þessarar ráðagerð-
ar og seinka því að virkjunin komist
tímanlega í framkvæmd miðað við
ráðagerðir stjómvalda um orkufrek-
an iðnað á Austfjörðum," sagði Hall-
dór.
Virkjunarleyfið ekki tekið af
Landsvirkjun bótalaust
Halldór segir að það sem vaki fyrir
þeim aðilum sem vilja að gert verði
lögformlegt umhverfismat vegna
Fljótsdalsvirkjunar er að koma í veg
fyrir að þarna verði reist virkjun.
„Þetta eru aðilar sem berjast gegn
því nótt sem nýtan dag og nota hvert
tækifæri sem gefst til að bregða fæti
fyrir þessi áform. Ef við eigum að
fara í umhverfismat þá getum við
ekki gengið út frá því í samningum
við erlenda stóriðju að hægt sé að
koma virkjuninni í gagnið árið 2002.
Við vitum það ef til vill ekki fyrr en
eftir tvö ár hvort þessi áform halda,
hvort þessi virkjun verði reist með
því móti sem gert er ráð fyrir í dag,“
segir Halldór.
„Virkjunarleyfið verður ekki tekið
af Landsvirkjun bótalaust eins og allt
er í pottinn búið. Auk þess er þetta
stórpólitískt mál og snertir ríkis-
stjómina sem slíka hvort hún vill láta
vinda ofan af leyfinu og fara aftur á
byrjunameit með allar ráðagerðir um
virkjanir á Austurlandi. Eg held að
það hljóti að vera í bága við stefnu
ríkisstjórnarinnar í dag eða þá stefnu
sem hefur ríkt til skamms tíma,“
sagði Halldór.
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Steinunn
ÁSTANDIÐ er orðið slæmt á sumum bæjum í Hvolhreppi, eins og sjá má á þessari mynd
sem var tekin við Eystri-Rangá í gær.
Grasmaðkur skæður í Rangárvallasýslu
Hvít tún í Hvolhreppi
GRASMAÐKUR herjar á tún í
Rangárvallasýslu. Hann náði sér á
strik fyrir rúmri viku og hefur
skilið eftir sig hvíta eyðimörk á
tugum ef ekki mörgum hundruð-
um hektara lands, samkvæmt upp-
lýsingum frá Kristjáni Bj. Jóns-
syni, jarðræktarráðunauti hjá
Búnaðarsambandi Suðurlands.
Tún í Hvolhreppi hafa orðið fyrir
barðinu á maðkinum en Kristján
segist ekki hafa kannað ástandið
sérstaklega víðar.
Maðkurinn leggst íyrst og
fremst á grasið en skilur eftir t.d.
elftingu og fffla. í skýrslu, sem
hann vann um ástand túna í fyrra,
en þá var maðkurinn sérstaklega
skæður og lagðist á tún víðar en í
Rangárvallasýslu, lýsti Kristján
túnunum þannig að elftingin stæði
eins og jólatré upp úr sverðinum
og fíflarnir eins og krónutré.
Maðkurinn nær sér á strik í
þurrkatíð og hefur vorið því verið
honum hagstætt annað árið í röð.
Hann er þó ekki jafnútbreiddur og
hann var í fyrra. Kristján segir
ástandið orðið slæmt á sumum
bæjum í Hvolhreppi, á Móeiðar-
hvoli sé hann til að mynda búinn
að fara yfir tugi hektara af túnum.
„Þau tún sem maðkurinn leggur
helst undir sig eru óræktartún, út-
hagar og tún sem seint er borið á.
Þótt túnin séu hvít og illa útlítandi
eftir maðkinn jafna þau sig og
hægt er að beita á þau seinnipart
Morgunblaðið/Sig. Að.
BÓNDINN á Vaðbrekku á Jökuldal tók þessa mynd af grasmöðkum í
túninu hjá sér. Hann segist ekki vita til þess að maðkar séu í túnum í
nágrenninu og þetta sé í fyrsta sinn sem hann verði var við þá hjá sér.
sumars og heyja á ræktartúnum í
lok ágúst,“ segir Kristján.
Hann segir bændur töluvert
hafa samband til að spyrja ráða
vegna maðkanna. Þau ráð sem
helst sé hægt að gefa sé að plægja
far þar sem maðkur er kominn
upp en hann fer ekki upp úr plóg-
farinu. Einnig sé hægt að valta yf-
ir maðkaða bletti. Eitur sé svo til
en reynt sé að nota það sem
minnst í landbúnaði. Fyrirbyggj-
andi ráð sé að bera vel á og fyrr.
Mávamir kætast yfir túnum ið-
andi af maðki og safnast að þeim.
Þeir maðkar sem ekki verða máv-
um eða meðölum manna að bráð
taka svo hamskiptum og verða
fíðrildi sem flestum þykir vinaleg-
ur sumargestur.
Andlát
AÐALSTEINN
JÓHANNSSON
AÐALSTEINN Jó-
hannsson tæknifræðing-
ur lést á Landakoti í
Reykjavík fostudaginn
12. júní sl. Hann fæddist
í Bolungarvík 6. ágúst
1913 en ólst upp í Vest-
mannaeyjum. Foreldrar
hans voru Jóhann Ey-
firðingur Jónsson og
Salóme Gísladóttir.
Aðalsteinn nam vél-
fræði í Iðnskólanum í
Reykjavík og útskrifaðist
sem tæknifræðingur frá
Tækniskólanum í Óðins-
véum. Meðfram námi vann hann á
Wein í Kaupmanna-
höfn. Eftir heimkom-
una hóf hann störf hjá
véladeild G. Helgason
og Melsted en sneri sér
fljótlega að viðskiptum
og rak m.a. fyrirtækið
A Jóhannsson og
Smith í u.þ.b. 30 ár.
Ennfremur kenndi Að-
alsteinn við Iðnskólann
í Reykjavík um áratuga
skeið og samdi kennslu-
rit um logsuðu og
rafsuðu. Eftir að starfi
lauk skrifaði hann
fjölda blaðagreina, m.a. í Morgunblað-
Skipuð forstjóri
Námsgagna-
stofnunar
UMSÓKNARFRESTUR um starf
forstjóra Námsgagnastofnunar
rann út 1. júní sl. Sjö umsóknir
bárust um stafið
en ein þeirra var
dregin til baka.
Menntamála-
ráðherra hefur, að
fenginni umsögn
stjómar Náms-
gagnastofnunar,
skipað Ingibjörgu
ingibjörg Ásgeirsdóttur for-
Ásgeirsdóttir stjóra Náms-
gagnastofnunar
um fimm ára skeið frá 1. júlí 1998.
Aðrir umsækjendur vora: Bene-
dikt Jónsson, Eyjólfur Pétur Haf-
stein, Haukur Viggósson, Jörund-
ur Guðmundsson og Tryggvi Jak-
obsson.
teiknistofu hjá vélsmiðjunni Hamn en
að loknu námi í Danmörku starfaði
hann um tíma h,já Burmeister og
íð. Eftirlifandi eiginkona Aðalstems er
Hulda Óskarsdóttir. Þau eignuðust
þrjár dætur.