Morgunblaðið - 18.07.1998, Blaðsíða 20

LAUGARDAGUR 18. JULI1998
MORGUNBLAÐIÐ
Síðbúin kveðja frá
Bogomil Font (Sig
tryggi Baldurssyni)
til hins eina og
sanna Francis AI
bert Sinatra
UNDARLEGT að þú skyldir
vera kallaður Frank en
ekki Frans. Það er ekki síð-
ur undarlegt að hugsa til þess að
þegar þú yfírgafst þennan táradal
að kvöldi hins 14. maí voru margir
sem grétu sáran. Langflestir af
söknuði en líka einhverjir vegna
táeymsla. Þó að ég tilheyri fyrr-
nefnda hópnum kom mér eiginlega
á óvart hvað margir syrgðu þig.
Eftir risagöngu þína um ameríska
dægurmenningu drjúgan hluta ald-
arinnar eru óteljandi bólgnar tær
eftir þín hröðu en þungu fótatök.
Það má segja að leitun sé að jafn
þungum sporum eftir jafn léttan
mann. Sjálfsöryggið vó ófá tonn.
Fæddur og uppalinn í New
York, sonur ítalskra innflytjenda-
hjóna, varstu ungur ákveðinn í að
verða söngvari og ekld bara ein-
hver söngvari heldur „sá besti“.
Alltaf varstu mikill mömmudreng-
ur enda útvegaði mamma þín, fræg
frekja í Hoboken-úthverfinu, þér
íyrsta starfið sem söngvari í kvar-
tett sem bar nafnið Hoboken 4.
Fræg er sagan af því þegar Harry
James, fyrsti hljómsveitarstjórinn
sem réð þig, kynnti þig sem mann-
inn sem segðist vera besti söngvari
í heimi. Sjálfsöryggið, sem jaðraði
við hroka, varð aflvaki, ekki bara
FRANKIE boy.
Og þú varðst íyrsta poppstjarna
sögunnar. Já, fyrsti söngvarinn til
að valda hóptilfelli hjá unglings-
stúlkum. Ekki svo lítið afrek út af
fyrir sig þó að fyrsti umboðsmaður
þinn hafi haldið því fram að nokkr-
um stúlkum hafi verið borgað fyrir
að öskra til að byrja með og þannig
hafi æðinu verið komið af stað. Þú
varst holdgervingur unga kær-
astans eða bróðurins sem var í
Evrópu að berjast við óvininn og
hægt var að nálgast í huganum
sérstaklega ef hlustað var á „Rödd-
ina“ eins og fólk fór að kalla þig.
Ekki að ástæðulausu því þú varst
sú unga og þróttmikla rödd sem
Bandaríki stríðsáranna litu til með
nýrri von.
Raulari með stæl
Ég hef heyrt marga segja að þú
hafir bara verið raulari. Vissulega
gastu raulað en hversu afslappað og
auðvelt sem það hljómar alltaf að
fyrir þig heldur einnig bandaríska
menningu á seinni hluta 20. aldar.
Á uppleið
Með stríðinu komu til sögunnar
mikilvægar nýjungar til að út-
breiða tónlist. Útvarpið var í al-
gleymingi svo ekki sé minnst á
upptökutækni, plötuspilarann og
djúkboxið sem hafði mikil áhrif í
hinum vestræna heimi. Og þú tutt-
ugu og fjögurra ára og á uppleið.
Síðast en ekki síst var það hljóð-
neminn, þetta dásamlega verkfæri
sem átti eftir að verða þín dyggasta
stoð. Þú varst einn af fyrstu dægur-
lagasöngvurunum til að skiija að
hijóðneminn var þess megnugur að
draga úr bilinu milli eyma
áheyranda og raddbanda söngvar-
ans. Nú var hægt að færa sig frá tól-
inu í sterku köflunum en nær því í
þeim mjúku sem hafði svipuð áhrif
og ef þú værir að hvísla einhverju
leyndarmáli í eyra elskunnar þinnar.
BLÁU augun þín, Frank.
Hvað erlúpus?
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Spurning: Mér finnst líkams-
lyktin af mér aukast og versna
með aldrinum. Ég þykist þó vera
sæmilega þrifinn, fer iðulega í
bað og skipti oft um nærföt og
náttföt o.s.frv. En ekkert gagn-
ar. Hvað veldur? Er nokkuð til
ráða? Hvað er lúpus? Hver eru
einkenni sjúkdómsins og hvernig
er hann læknaður?
Svar: Ekki er óalgengt að lík-
amslykt aukist af fólkd á efri ár-
um og getur ýmislegt komið til.
Stundum er um að ræða þvag-
leka en jafnvel þó að hann sé
mjög lítill getur hann valdið lykt.
Ef um þvagleka er að ræða er
næstum alltaf hægt að bæta úr
því, a.m.k. að vissu marki. Til eru
sjúkdómar sem valda aukinni
lykt af líkamanum en þeir hafa
ýmis önnur einkenni. Ekki
mundi skaða að fara til læknis og
fá úr þessu skorið. Annars er
ekki mikið annað til ráða en að
fara í bað daglega og skipta þá
um nærföt. Einnig er mikilvægt
að þvo önnur fot reglulega og
halda íbúðinni hreinni og vel loft-
ræstri.
Lúpus er sjúkdómur sem
heitir á latínu lupus eryt-
hematosus, en orðin þýða rauð-
ur úlfur. Þessi sjúkdómur hefur
lengi gengið undir nafninu
helluroði en í seinni tíð er hann
oft nefndur rauðir úlfar (sbr.
rauðir hundar, þó að um óskylda
sjúkdóma sé að ræða). Til eru
tvö form af þessum sjúkdómi;
annað er tiltölulega meinlaust
og er oft kallað helluroði en hitt
er mun alvarlegra og er kallað
kerfahelluroði eða rauðir úlfar.
Helluroði er nánast alveg bund-
inn við húðina og lýsir sér með
rauðum flekkjum sem oft eru
mjög áberandi í andliti en einnig
eru þunn húð, áberandi æðar,
munnsár og hárlos algengt.
Ekki er vitað hvað veldur þess-
um sjúkdómi sem er langvinnur
og hefur tilhneigingu til að
blossa upp aftur og aftur. Með
lyfjameðferð má oft forða húð-
inni frá varanlegum skemmdum.
Einstaka sinnum þróast
helluroði yfír í rauða úlfa. Verra
formið af þessum sjúkdómi,
rauðir úlfar eða kerfahelluroði,
kemur oftast fyrir hjá ungum
konum. Um 90% sjúklinganna
eru konur. Þessi sjúkdómur er í
flokki s.k. sjálfsofnæmissjúk-
dóma og hann er langvarandi og
venjulega ólæknandi. Hann get-
ur þó legið niðri langtímum eða
jafnvel árum saman.
í sjálfsofnæmissjúkdómum fer
ónæmiskerfið, af óþekktum
ástæðum, að mynda mótefni
gegn eigin efnasamböndum og
frumum og þetta getur valdið
skemmdum á vefjum líkamans. í
þessum sjúkdómi eru oftast til
staðar bólgur eða verkir í liðum,
svipaðar húðbreytingar og í
helluroða, brjósthimnubólga,
gollurshúsbólga, einkenni frá
miðtaugakerfi og skert nýma-
starfsemi. Meðferð og horfur
fara eftir því hversu slæmur
sjúkdómurinn er.
Meira um ófrjósemisaðgerðir
Eftirfarandi bréf barst frá lög-
fræðingi: í Morgunblaðinu laug-
ardaginn 6. júní sl. svöruðuð þér
spumingum konu nokkurrar um
ófrjósemisaðgerðir. í svari yðar
segir: „Það er eingöngu ákvörð-
un konbunnar sjálfrar að fara í
slíka aðgerð og ekki þarf sam-
þykki neins nema maka.“ Rétt er
að þetta er eingöngu ákvörðun
konunnar sjálffar en hitt er hins
vegar rangt að samþykki maka
þurfi eins og sjá má af lögum nr.
25/1975 um ráðgjöf og fræðslu
varðandi kynlíf og barneignir og
um fóstureyðingar og óffjósem-
isaðgerðir. Það er von mín að þér
leiðréttið þetta við fyrstu heng-
tugleika í annars ágætum dálk-
um yðar.
Svar: Þetta er auðvitað allt rétt,
út frá lagalegu sjónarmiði, og
ekki miklu við það að bæta. Mín
umfjöllun var hins vegar ekki
eingöngu hugsuð út frá lagabók-
stafnum, enda fleira sem skiptir
máli í mannlegum samskiptum.
Kona sem fer í óffjósemisaðgerð
án samþykkis maka síns hlýtur
að stofna hjónabandinu í veru-
lega hættu.
Bestu kveðjur,
Magnús.
9Lesendur Morgunblaðsins geta
spurt lækninn um það sem þeim
liggur á hjarta. Tekið er á móti
spurningum á virkum dögum milli
klukkan 10 og 17 í síma 5691100 og
bréfum eða símbréfum merkt:
Vikulok, Fax: 5691222.