Morgunblaðið - 27.08.1998, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 1998
LISTIR
MORGUNB LAÐIÐ
Ferðabrot frá Israel III
Naglasúpa á
krossgötum
Eftir að hafa fiallað um ritlistina í
s
Israel með viðkomu í Haifa, heldur
Freysteinn Jóhannsson áfram ferðinni
og stefnir skónum inn í Galelíu og til
Nazaret. Þar, í fæðingarborg frelsarans,
koma trú og tónlist við sögu.
ANDALÚSÍUHLJÓMSVEIT ísraels þykir sérstök fyrir hljóðfæraskipan og efnisskrá.
FRÁ HAIFA liggur leiðin inn
í Galíleu og þar um Jezreel-
dal. í þessum dal, sem nú er
frjósöm sveit með bagga í túnum,
hefur mörg orrustan verið háð og
fara af þeim miklar sögur. En þó er
sú mesta eftir, úrslitaorrustan, þar
sem gott og illt tekst á við Arma-
geddon, en sá staður er um miðjan
dal. Sem við ökum þennan sumar-
dal og sveigjum til æskustöðva
Jesú liggur þó ekkert nema sældin
í loftinu.
Turn Boðunarkirkjunnar gnæfir
yfir Nazaret. Þessi kirkja var reist
fyrir um tveimur áratugum, en
þarna hafa fleiri staðið og er sagt,
að þarna hafi Gabríel erkiengill
birzt Maríu og boðað henni þungun
hennar og fæðingu Jesú. „Heil vert
þú, sem nýtur náðar Guðs! Drott-
inn er með þér.“ (Lúk. 1:28). Marg-
ar þjóðir hafa lagt þessari kirkju til
skraut og veggmyndir og er María
þar með ýmsu yfirbragði, sem
dregur þá dám af gefandanum.
Hún er á einum stað kímónóklædd
með skásett augu og annars staðar
sver hún sig til afrískrar ættar.
Hvergi get ég þó séð henni svipa til
fjallkonunnar.
Þannig er kirkjan æði sundur-
leit. En athygli vekur, að kirkju-
skipið er hið innra byggt sem gítar,
klerkar og kór eru niðri í kassan-
um og berast tal og tónar klárlega
upp um hljómopið til okkar, þar
sem við stöndum á hljómbotninum.
*
boðunarkirkjunni má m.a. líta
helli, sem sagður er eins og
hellir sá, er María hafí búið í.
Og skammt þar frá er kirkja kennd
við Jósef og í kjallara hennar hellir,
þar sem sagt er að Jósef hafi haldið
smíðaverkstæði sitt.
Þriðja kirkjan skal nefnd hér og
er sú kennd við Gabríel. Hún
stendur yfir brunni þeim, sem íbú-
ar Nazaret sóttu í vatn fyrir tvö
þúsund árum. Og María þar á með-
al, eins og greinir frá í helgri bók.
Það er notalegt að hafa
barnstrúna í farteskinu, þegar
gengið er um Nazaret; ekki að ég
eigi von á frelsaranum fyrir hornið,
en það fer ekki hjá því að hugurinn
hvarfli til þess sem lært er um
æsku og uppvaxtarár Jesú. Og það
fylgir því sérstök tilfinning að hug-
leiða þessa hluti akkúrat á þessum
stað.
En nútíminn er mjög svo
praktískur í Nazaret. Þar eru íbúar
um 45.000 talsins; arabar og gyð-
ingar, og er þetta stærsta bæjarfé-
lag, sem þessir hópar byggja sam-
an. Allt er þama í sátt og samlyndi
og þegar gyðingar loka verzlunum
og öðru hjá sér af trúarástæðum er
opið hjá aröbunum og öfugt. Menn
geta því sótt sér nauðsynjar hverj-
ir hjá öðrum, ef nauðsyn krefur.
Og þarna í Nazaret göngum
við í arabíska tónlist-
arsmiðju. Arabíska hljóm-
sveitin var stofnuð 1991 að tilstuðl-
an Rubintónlistarskólans í Haifa.
Til hennar teljast 15 hljóðfæraleik-
Vísbending
með spurningu 1
mbl.is
Hún leikur í Grease.
TURN Boðunarkirkjunnar gnæfir yfir Nazaret.
nýjum straumum farveg í fornum
gildum.
Þannig haldast gamalt og nýtt í
hendur.
UD, lúta sýr-
ienzkrar gerðar.
SHEVA - Þau sjö syngja okkur söngva um frið og ást í Amirim. For-
eldrar þeirra komu frá sjö löndum til ísrael.
arar og hún er stækkuð mynd af
þessum hefðbundna arabíska
hljómsveitarkjarna; fimm, sex
strengir og slagverk. Stjómandi
Arabísku hljómsveitarinnar heitir
Suhil Radwan. Hugur hans stóð
fyrst til stærðfræðináms, en svo
tók tónlistin hug hans fanginn og
leiddi hann loks í arabískan tón-
heim.
Og þegar hljómsveitin leikur
þessa tónlist þar sem öll hljóðfærin
fara með sama tóni, en skreyta
hann með sínu lagi, vekur lútuleik-
arinn Samh- Jubran athygli fyrir
fágaðan og fiman leik. Þessi tutt-
ugu og fimm ára gamli tónlistar-
maður sótti menntun sína til Eg-
yptalands. Hann hefur auk þess að
leika víða og kenna tekið upp sam-
starf við ljóðskáld og leikið með
lestri þeirra.
Faðir hans, Hathim, er lútu-
smiður og leiðir Samir okkur
til verkstæðis hans í kjallara
heimilisins. Lúturnar smíðar Hat-
him að sýrlenzkum hætti, en viðinn
flytur hann inn frá Þýzkalandi.
Hathim sveigir viðarræmur í bakið
á perulaga kassanum og hálsinn er
breiðari en á gítar. Smíði einnar
lútu tekur um 2 vikur og getur far-
ið í fjórar, ef mikið skraut skal
gera. Venjuleg lúta kostar á bilinu
5 - 600 dollara.
Þarna í kjall-
aranum galdrar
Hathim fram
fögur hljóðfæri,
sem hann þó
ekki spilar á,
heldur hefur
hann tugi fugla
í búrum sér til
dægrastytting-
ar og tónleikahalds. En strákurinn
Samir grípur í lúturnar endrum og
sinnum!
Þessi tónlistartími í Nazaret
leiðir hugann að því, að tónlistin í
Israel er eins og annað í því landi;
hafsjór af hinu og þessu. Fyrstu
tónlistarskólamir þarna um slóðir
voru stofnaðir á árunum 1910 - 15
og komu þeir straumar fyrst og
fremst frá Evrópu. Ópera verður
svo til á þriðja áratugnum og Ffl-
harmoníuhljómsveit ísrael, sem
Zubin Meta stýrir, var stofnuð
1936 og hét þá Palestínska hljóm-
sveitin.
Lengi vel voru þjóðlög gyðinga
trúarleg tónlist, sem hljómuðu svo
í bland við tónlist arabanna. Tzvi
Avni tónskáld segir, að í Israel hafi
tónskáld fundið nýtt land og nýja
tungu, sem þegar frá leið frelsaði
tónlistina úr trúarlegum viðjum og
leystu úr læðingi sköpun, sem fann
Okkur er sagt frá Andalúsíu-
hljómsveit ísraels, sem
þykir sérstök fyrir það að á
efnisskrá hennar er spænsk tónlist
frá 10. og 11. öld; tónlist sem Gyð-
ingar frá Marokkó, Alsír, Túnis og
Líbýu fluttu með sér til Israel.
Hljóðfæraskipanin og hljóðfæra-
leikaramir draga hins vegar dám
af vestrænum háttum nútímans.
Og í Jerúsalem leiða popphljóm-
sveit og sinfónía saman hesta sína í
efnisskrá, sem er
ný af nálinni.
„Það er bezt
að hafa þetta
allt í einni
stöppu,“ segja hins
vegar meðlimir hljóm-
sveitarinnar Estu og
| þeyta yfir okkur rokkuð-
l um djassi með austur-
/ lenzku yfirbragði. Þeir
/ hafa búið í Bandaríkjunum
/ í nokkur ár, en em nú flutt-
/ ir heim aftur og ætla að boða
fagnaðarerindi tónlistarinnar
þaðan. Geislaplata þeirra; Kross-
götur Miðjarðarhafsins, er blanda
af miðausturlanda- og miðjarðar-
hafstónlist; arabískri, gyðinga,
grískri og tyrkneskri í bland við
djass, skozka og keltneska tónlist
og rokk. Og á sinn ögrandi máta
hljómar þetta svo einfalt!
Þegar síðustu tónarnir í hug-
anum deyja, liggur leið okk-
ar frá Nazaret og þá fyrst í
átt að Galileuvatni. Kemur mér þá í
hug altaristaflan í Siglufjarðar-
kirkju, en hún er eftir Gunnlaug
Blöndal og sýnir Jesú stilla vind og
vatn. Svo oft hafa augu mín horft í
þessa mynd, að hún er mér ljóslif-
andi, þar sem rútan fer leiðina til
þessa vatns, sem Jesú gengur í
mynd Schevings.
En áðm- en til vatnsins kemur
sveigjum við til norðurs og fórum
grjótgrænar hæðir dalskomar. I
einum dalnum sést tfl kúreka að
smala búpeningi. Um tíma verður
dalþurrð, en svo förum við fleiri, allt
þai- til við nemum staðar í Amirim.