Morgunblaðið - 15.10.1998, Qupperneq 38

38 FIMMTUDAGUR 15. OKTÓBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MENNIN GARBORGIN
REYKJAVÍK
REYKJAVÍK verður ein af tíu „menningarborgum Evr-
ópu“ árið 2000 og verða til þeirra hátíðahalda, sem
fyrirhuguð eru á því ári, veittar samtals 610 milljónir
króna. Sérstakt þema borgarinnar á árinu verður „náttúra
og menning“. Vonazt er til að þetta framlag muni í náinni
framtíð verða til þess að auka athygli og áhuga á Reykja-
vík.
Undirritaðir hafa verið samningar milli ríkisins og
Reykjavíkurborgar um kostnaðarskiptingu verkefnisins og
mun Reykjavíkurborg sjálf kosta til 275 milljónum króna,
en ríkissjóður styrkir menningarborgina með 235 milljón-
um. 100 milljónir koma úr öðrum stöðum. Allir þeir aðilar,
sem undirrituðu samninginn nú fyrir nokkrum dögum,
lýstu ánægju sinni með mikla og góða samvinnu um þetta
verkefni. Það er ánægjulegt að svo gott samstarf hefur
tekizt milli þeirra, sem að þessu koma.
Allar borgirnar tíu, sem á árinu 2000 hafa hlotið titilinn
„menningarborg Evrópu“, hafa fengið ákveðin þemu til að
vinna eftir. Þema Avignon í Frakklandi er list og listsköp-
un, Bergen í Noregi list, starf og dægradvöl, Bologna á
Ítalíu upplýsingar og samskiptatækni. Brussel er Borgin
með stórum staf, en þema Krakár í Póllandi er hugsun og
andleg hugðarefni, Helsinki í Finnlandi hlaut þemað þekk-
ingu, tækni og framtíð, Prag í Tékklandi sögu og menning-
arlega arfleifð og Santiago de Compostela á Spáni hlaut
þemað Evrópa og umheimurinn. Það eru Evrópumálaráð-
herrar aðildarríkja Evrópusambandsins sem ákveða hvaða
borgir fá titilinn „Menningarborg Evrópu“.
Árið 2000 verður viðburðaríkt á íslandi, því að á meðan
Reykjavíkurborg gegnir menningarborgarhlutverkinu,
verður minnzt 1000 ára kristnitökuafmælis og landafunda
Leifs heppna Eiríkssonar.
Miklum fjármunum verður varið til þessara verkefna og
þykir kannski einhverjum nóg um. Á hinn bóginn má ætla,
að þeir skili sér til baka með fjölgun ferðamanna, sem
hingað koma og með margvíslegum öðrum hætti.
VIMUEFNA-
FARALDUR
FORSTJÓRI Barnaverndarstofu, Bragi Guðbrandsson,
segir í viðtali við Morgunblaðið í fyrradag, að meðferð-
arkerfi fyrir unga vímuefnaneytendur sé sprungið. Bið eft-
ir meðferð hafi lengst úr 53 dögum árið 1997 í 240 daga,
eða 8 mánuði, 1998. Ástæðan er tvíþætt:
Páll Pétursson félagsmálaráðherra sagði í þingræðu að
fíkniefnaneyzla ungmenna hefði stóraukizt á líðandi ári.
Forstöðumaður Barnaverndarstofu talar um faraldur í
yngstu hópunum í neyzlu amfetamíns og hass: „Við erum
að sjá á biðlista hjá okkur unglinga niður í 14 ára aldur,
sem eru í reglubundinni neyzlu amfetamíns“!
Nýleg hækkun sjálfræðisaldurs í 18 ár kallar á tvöföld-
un þessa meðferðarkerfis að mati forstöðumanns Barna-
verndarstofu, en 14 og 15 ára unglingar fylla þegar öll 40
meðferðarrýmin sem til eru.
Ljóst er að við þarf að bregðast með skjótum og afger-
andi hætti. Félagsmálaráðherra og önnur stjórnvöld, sem
að þessum málum koma, huga nú að aðgerðum og úrræð-
um, sem kosta töluverða fjármuni. Það er óþolandi að
fjórtán ára unglingar í vímuefnavanda þurfi að bíða átta
mánuði eftir nauðsynlegri hjálp og meðferð.
Allir áhrifaaðilar í samfélaginu þurfa að axla ábyrgð,
leita að orsökum og standa að úrbótum. í fyrsta lagi heim-
ilin, foreldrarnir, skólarnir, félagasamtökin og sveitar-
stjórnirnar, sem móta daglegt umhverfi og uppvaxtarskil-
yrði unglinganna. í annan stað félagsmála- og heilbrigðis-
yfirvöld, sem stýra björgunarstarfinu. í þriðja lagi löggjaf-
inn, sem ræður refsirammanum og fjármagnar löggæzh
una, sem teflt er fram gegn „sölumönnum dauðans“. í
þessum efnum duga engin vettlingatök.
Jarðhitaskóli Sameinuðu þjóðg
FRÁ Nesjavöllum.
Nýta þekkir
í heimalan
JARÐHITASKÓLI Sameinuðu
þjóðanna á íslandi er 20 ára á
þessu ári og útskrifaði í fyrra-
dag 16 nemendur í 20. árgangi
skólans. I tilefni þessa var efnt til af-
mælisráðstefnu á Grand Hótel í
Reykjavík með þátttöku fimmtán af
fyrrverandi nemendum skólans, 16
núverandi, auk ýmissa annarra.
Nemendurnir gegna nú ábyrgðar-
stöðum á sviði jarðhitarannsókna og -
nýtingar í sínum heimalöndum. For-
stöðumaður Jarðhitaskólans er Ingv-
ar B. Friðleifsson.
Dr. Abraham Besrat frá Eþíópíu er
vararektor skólans. Besrat minnti á
að háskóli Sameinuðu þjóðanna var
stofnaður af allsherjarþinginu 1973.
Megintilgangurínn með stofnun há-
skólans var að skapa grundvöll til
þekkingarleitar til lausnar hnattræn-
um vandamálum. Útgangspunkturinn
var sá að stofnunin yrði sjálfstæð og
laus undan þrýstingi og áhrifum frá
ríkisstjórnum aðildarríkjanna. í
stofnuninni á að ríkja akademískt
frelsi. í því skyni hefur háskólinn
ávaxtað stofnframlag sitt sem hefur
dugað til reksturs hans. Ekkert aðild-
arríki Sameinuðu þjóðanna hefur
þurft að leggja fram fé til reksturs-
ins. Besrat segir að velgengni háskól-
ans felist í sjálfstæði hans.
213 útskrifast
frá 34 löndum
Besrat segir að Jarðhitaskóli Sam-
einuðu þjóðanna, sem hefur starfað á
Islandi frá 1979, leggi mikla áherslu á
að þekkingin sem nemendur afla sér
sé nýtt í heimalandi þeirra. Námið sé
byggt upp á níu greinum og standi yf-
ir í sex mánuði. Það sé ætlað þeim
sem hafi starfað við jarðhitanýtingu
eða -rannsóknir í a.m.k. eitt ár í sínu
heimalandi. Skiiyrði sé að nemendur
komi frá löndum þar sem jarðhita sé
að finna. 213 nemendur frá um 34
löndum hafi útskrifast frá Jarðhita-
skólanum á Islandi.
Besrat segir að mikil ánægja ríki
með starf skólans. Islendingar hafi
sérfræðiþekkingu á sviði jarðhita-
rannsókna og nýtingar sem gagnist
öðrum þjóðum heims. Islendingar
hafi einnig sérfræðiþekkingu á sjáv-
arútvegi og það hafí verið á grund-
velli velheppnaðrar starfsemi Jarð-
hitaskólans sem ákveðið hafí verið að
stofna Sjávarútvegsskóla Sameinuðu
Forráðamenn Háskóla
Sameinuðu þjóðanna
telja Jarðhitaskóla sam-
takanna, sem rekinn hef-
ur verið hér á landi í 20
ár, mikilvægan í starf-
/ /
semi sinni. A Islandi eru
nú staddir ýmsir fyrr-
verandi nemendur
skólans, sem gegna
ábyrgðarstöðum á sviði
jarðhitarannsókna og
-nýtingar í heimalöndum
sínum.
þjóðanna á íslandi. Hann sé að
mörgu leyti sniðinn eftir starfsemi
Jarðhitaskólans.
Besrat segir að þakka megi fram-
farir í nýtingu jarðhita víða um heim
íslenskum sérfræðingum sem hafa
starfað við Jarðhitaskólann.
„Við erum mjög þakklátir íslensku
þjóðinni og sljórnvöldum fyrir auð-
sýnt örlæti. Eg ýki ekki þegar ég
held því fram að framlag íslands með
starfrækslu Jarðhitaskólans til sam-
félags þjóðanna sé eitt hið mesta í
heiminum miðað við höfðatölu," sagði
Besrat.
Önnur mesta beina
jarðhitanotkun í heiminum
Pang Zhonghe frá Kína útskrifað-
ist úr Jarðhitaskóla Sameinuðu þjóð-
anna árið 1988. Hann er yfirmaður
F.V.: Manuel Monterrosa, Pang Zonj
ham Besrat, Zosimo Sartr
jarðhitadeiidar kínversku vísindaaka-
demíunnar. Hann segir að 37 Kín-
verjar hafi útskrifast frá skólanum og
hann hafi skipt sköpum í rannsóknum
og nýtingu jarðhita i Kína. Hann hef-
ur fengist við rannsóknir á mörgum
mismunandi jarðhitakerfum í Kína en
þau skiptist þó einkum í lághitasvæði
í vissum austurhéruðum landsins og
háhitasvæði í vesturhlutanum, eink-
um í grennd við Tíbet.
„Við þurfum því að beita mismun-
andi tækni til að leggja mat á auðlind-
ina á viðeigandi hátt. Síðastliðin tvö
ár hefur nýting jarðhita einnig aukist.
Raforkuframleiðsla er hafin í vestur-
hlutanum. I höfuðborg Tíbet, Lhasa,
eru 15% þeirrar raforku sem notuð er
framleidd úr jarðhita. Bein notkun
jarðhita [þ.e. sem ekki er nýtt til raf-
orkuframleiðslu], sem einkum fer