Morgunblaðið - 30.12.1998, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1998 MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Þögnin rofin
/
Leikhópurinn A senunni frumsýnir
leikritið Hinn fullkomni jafningi eftir Felix
--------r ... . --- ----— . ...
Bergsson í Islensku óperunni sunnudaginn
3. janúar. Höfundur er eini leikarinn í sýn-
ingunni. Orri Páll Ormarsson fór á æfingu
á verkinu sem segir sögu fimm íslenskra
karlmanna sem eiga það sameiginlegt
að vera samkynhneigðir.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
FELIX Bergsson bregður sér í gervi fimm manna í leikriti sínu Hinn
fullkomni jafningi, bæði á sviðinu og á tjaldinu í bakgrunni. Hér gefur
„Asta frænka“ vini sínum holl ráð í gegnum símann.
KVEIKJAN að þessari sýn-
ingu er sú að mig langaði að
skrifa verk um líf samkyn-
hneigðra karlmanna, verk sem
sprottið er úr okkar eigin veruleika
og veitir fólki sýn inn í heim homma í
Reykjavík nútímans. Segja má að
markmiðið sé tvíþætt, að gera góða
leiksýningu og vekja umræður um
málefnið, samkynhneigð," segir Fel-
ix Bergsson um leikrit sitt, Hinn full-
komni jafningi.
Fimmmenningarnir sem Felix
leikur í sýningunni eru hver öði-um
ólíkari - eiga það eitt sameiginlegt
að vera samkynhneigðir. Aðalsögu-
hetjan er Ari Finnsson, fertugur
kennari í Hafnarfirði, sem í upphafi
verks er að undirbúa matarboð sem
hann bindur verulegar vonir við.
Hann veltir vöngum, rabbar við fjar-
statt fólk, þessa heims og annai’s,
móður sína, son sinn á unglingsaldri
og poppstirnið Madonnu, á milli þess
sem vinir hans hringja. Þeir eru
Steinþór, framagjarn lögfræðingur
um þrítugt, sem er með „allt á
hreinu“ og Asgeir, HlV-smitaður
hommi um sextugt, sem alla jafna er
kallaður Ásta frænka. Inn í líf þess-
ara manna er skyggnst en auk þess
koma við sögu Máni, ungur hommi
sem yfirgefur „þetta ógeðslega ís-
land“ og heldur á vit ævintýra í
Lundúnum og Kpben, og matargest-
urinn, Albert, sem Ari væntir svo
mikils af. Hann heldur upp á Walt
Whitman, eins og Ari, en að öðru
leyti er h'tið um hann vitað. Og, eins
og Asta frænka segir, allir hafa eitt-
hvað að fela!
Á sínum forsendum
Þessir menn eru að berjast við að
lifa lífinu á sínum forsendum, óháð
duttlungum, fáfræði og fordómum
annarra. Þeir þurfa að kljást við
þögnina, í öllum sínum myndum, en
bera höfuðið um leið hátt, sætta sig
við hverjir þeir eru. I sýningunni er
komið inn á málefni sem brenna á
þjóðinni, svo sem sjálfsvíg ungra
manna, sem rekja má til samkyn-
hneigðar, ný fjölskylduform, þar sem
fjölskyldan samanstendur af bömum
og tveimur pöbbum eða börnum og
tveimur mömmum. Þá ber sitthvað
fleira á góma, svo sem „skápadrottn-
ingar“ og „hómófóbíu".
Kolbrún Halldórsdóttir, leikstjóri
og dramatúrg, vonar að sýningin eigi
eftir að ýta undir umi-æðu um sam-
kynhneigð á íslandi. Hún hafi legið of
lengi í láginni. „Þessi leiksýning gæti
orðið einskonai1 ljósmóðir - komið vit-
rænni umræðu á rekspöl. Auðvitað
hefur töluvert verið rætt um samkyn-
hneigð og samkynhneigða á íslandi
hin síðari misseri en því miður hefur
ekki alltaf tekist nógu vel til, nefni ég
kirkjuna í því samhengi. Þarna kem-
ur leikhúsið til skjalanna en það er að
minni hyggju ákjósanlegt tæki til að
taka á svona heitu málefni."
Og ekki nóg með það. „Ég er h'ka
sannfærð um að Felix sé rétti maður-
inn til að gera þetta, hann er svo ein-
læg og heiðarieg manneskja - mann-
eskja sem þorir að tala tæpitungu-
laust, án þess þó að gera það með lát-
um og offorsi. Felix er maður sem fer
hægt en örugglega í sakirnar, treður
skoðunum sínum ekki upp á fólk.“
Feiix og Kolbrún hafa unnið að
Hinum fullkomna jafningja í tvö ár. I
upphafi var verkið hugsað íyrá' fimm
leikara en breyttist í einleik. Felix
skrifaði leikritið að mestu úti í Lund-
únum síðastliðinn vetur en var í
reglulegu tölvusambandi við Kol-
brúnu. „Verkið varð eiginlega til á
Netinu," segir Kolbrún og hlær en
fyiir tilstilii þess komst textinn
einmitt í hendumar á henni. Kolbrún
brást jafn óðum við skrifunum, sem í
fyrstu voru í söguformi, og smám
saman röðuðust brotin saman - saga
breyttist í sjónarspil.
Kolbrán segir það athyglisverða
lífsreynslu að hafa fengið að skyggn-
ast með þessum hætti inn í líf sam-
kynhneigðra. „Ég hef auðvitað reynt
að setja mig eftir bestu getu í spor
samkynhneigðra. Litrófið er auðvitað
jafn fjölbreytt í þessum heimi og í
heimi okkar sem erum gagnkyn-
hneigð en ég er ekki í vafa um að það
er mun erfiðara að vera samkyn-
hneigður í Reykjavík, að ég tali ekki
um í smærri samfélögum á íslandi,
en í stórborgum úti í heimi. Þar eiga
hommar og lesbíur griðastaði sem
þau eiga ekki hérna.“
Leikhópurinn Á senunni lagði
áherslu á að fá til samstarfs við sig
aðila sem fjalla gjarnan um málefni
samkynhneigðra. Má þar nefna
fræðsluyfirvöld í Reykjavík, Félags-
málastofnun Reykjavíkurborgar,
íþrótta- og tómstundaráð og Land-
læknisembættið. Segja Felix og Kol-
brán að hvarvetna hafí þeim verið vel
tekið og munu þessir aðilar senda
fagfólk á sínum vegum á sýninguna.
Verða þær sýningar auglýstar sér-
staklega og að þeim loknum verður
boðið upp á umræður um sýninguna
og málefni samkynhneigðra í sam-
vinnu við Samtökin 78. Þess má geta
að Samtökin 78 hafa veg og vanda af
gerð leikskrár fyrir sýninguna, þar
sem saga samtakanna er rakin.
Aðeins eru fyrirhugaðar tólf sýn-
ingar að svo stöddu í íslensku óper-
unni en þá hefjast aðstandendur
handa við að æfa ensku útgáfuna,
The Peifect Equal, sem fyrirhugað
er að frumsýna í Lundúnum á sumri
komanda.
Með nýstárlegu sniði
Óhætt er að segja að sýningin sé
með nýstárlegu sniði. Tækni leik-
hússins er teygð til hins ýtrasta.
Þannig er hljóðmyndin óvenju flókin
og kvikmynd gegnir veigamiklu hlut-
verki. Höfundur hennar er Kristófer
D. Pétursson sem þreytir nú
frumraun sína í leikhúsi. „Það er
alltaf gaman að læra nýja siði og
venjur," segir Kiástófer sem tekið
hefur þátt í gerð tíu kvikmynda.
„Leikhúsið er ekki eins njörvað nið-
ur og kvikmyndin og fyrir vikið er
hægt að prófa sig meira áfram. Það
hefur verið vnkilega skemmtileg
reynsla að taka þátt í að raða þessari
sýningu saman.“
Kristófer fór um víðan völl til að
taka myndina, meðal annars til
Kaupmannahafnar og Lundúna.
Lætur hann vel af samstarfinu við
Felix. „Myndavélin dýrkar hann,
eins og við segjum. Hann er frábær
kvikmyndaleikari og hlýtur að eiga
eftir að fá fleiri hiutverk á þeim vett-
vangi í framtíðinni.“
Kvikmynd Kristófers er varpað á
stóran skjá af öflugri sýningarvél
sem notuð var á heimssýningunni í
Portúgal.
Af öðrum listamönnum sem að
sýningunni koma má nefna Magnús
Sigurðarson leikmyndahönnuð, Jó-
hann Páimason ljósahönnuð, Maríu
Ólafsdóttur, sem gerir búninga, Ástu
Hafþórsdóttur, sem hannai- gerfi og
Karl Olgeirsson sem hefur veg og
vanda af tónlist og leikhljóðum.
„Við höfum unnið þessa sýningu í
smiðju, einum stórum potti, sem við
vitum ekki enn nákvæmlega hvað
kemur upp úr,“ segir Kolbrún. „í
þessu felst sérstaða leikhússins, það
nær til allra listgreina og hér eru
menn að fram á síðustu stundu.
Segja má að við séum að vissu marki
upp á Guð og lukkuna komin en ég
trúi aftur á móti á kraftaverkin - ég
hef svo oft séð þau gerast!“
Heilagur
sjónvarpssali
KVIIvHIYMUIt
Bfiíiio rgin
„HOLY MAN“ ★★
Leikstjóri: Stephen Herek. Handrit:
Tom Schulinan. Kvikmyndataka:
Adrian Biddle. Tónlist: Alan Silvestri.
Aðalhlutverk: Eddie Murphy, Jeff
Goldblum, Kelly Preston, Robert
Loggia. Touchstone Pictures 1998.
FYRIR þá sem ætla að sjá
ærslafulla og alvöralausa Eddie
Murphy gamanmynd gæti háðs-
ádeilan „Holy Man“ komið nokkuð
á óvart. Um er að ræða óvenjulega
alvarlega gamanmynd með miklum
boðskap til bandaríska neytenda-
samfélagsins þar sem Murphy
gegnir lykilhlutverki andlegs leið-
toga sem hirtur er upp af götunni
og komið fyrir í sjónvarpssöluþátt-
um. Þar selur hann fánýti um leið
og hann predikar nýaldarspeki
sína íklæddur hvítum serk, nauða-
sköllóttur og skælbrosandi af innri
friði. Það er ekki að sökum að
spyrja, salan margfaldast.
Reyndar er „Holy Man“ miklu
meira Jeff Goldblum mynd en
Eddie Murphy mynd. Goldblum er
í hlutverki framkvæmdastjóra
einskonar Sjónvarpsmarkaðar sem
gerir Murphy að nýjum guði
neyslusamfélagsins og það eru
fyrst og fremst hans raunir og
áhyggjur sem myndin fjallar um.
Goldblum er að missa starfið vegna
lélegrar afkomu af sjónvarpssöl-
unni þegar hin andlega vera bjarg-
ar honum og áhorfandanum er
kannski meira í mun að vita hvað
verður um Goldblum en það sem
Murphy hefur að segja heims-
byggðinni, enda er mest af því
gamlar tuggur.
Tilgangurinn með myndinni,
boðskapur hennar um verðmætara
og einfaldara líf en gæðakapp-
hlaupið snýst um, er virðingarverð-
ur og á kannski sérstaklega vel við
hér á landi þar sem biðraðir mynd-
ast um leið og opnuð er raftækja-
verslun. En myndin hefur í raun-
inni ekkert nýtt fram að færa í
háðslegri ádeilu sinni og getur alls
ekki notfært sér þá miklu hæfíleika
sem Eddie Muiphy hefur til þess
að koma áhorfendum til þess að
hlæja. Hann er bæði væminn og
óvenjulega sviplaus í hlutverki ný-
aldarspekingsins og hefði eflaust
gert stólpagrín að slíku hlutverki
fyrir ekki svo iöngu.
Goldblum stendur sig vel sem
áhyggjufullur framkvæmdastjóri
og Robert Loggia er skemmtilega
hvass sem eigandi sjónvarpsstöðv-
arinnar. Einstaka brandarar í
handriti Tom Schulmans hitta í
mark en það skortir frumleika.
Arnaldur Indriðason
OR.NSXqNXCeiRsXUN
Fornsagnagetraun Morgunblaðsins birtist í blaðinu 31. desember. Getraunin byggist á spurningum úr köflum
og kvæðum íslenskra fornbókmennta.
ivmi vérjx mm vrðl\un:I
Minningabækur Halldórs Laxness:
I túninu heima, tíngur eg var, Grikklandsárið og Sjömeistarasagan.
Útgefandi er Vaka-Helgafell.
Eddukvæði.
Útgefandi er Mál og menning.
Úrlausnir þurfa að berast
Morgunblaðinu fyrir kl. 16.00
mánudaginn 18. janúar.
Biskupasögur III.
Útgefandi er Hið íslenska fomritafélag.
Dreifing: Hið íslenska bókmenntafélag.