Morgunblaðið - 07.01.1999, Side 32

32 FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTBR
BACH í
SALNUM
TÖNLIST
S a 1 u r i n n
KAMMERTÓNLEIKAR
15 manna hópur tónlistarmanna flutti
þrjú verk eftir J.S. Bach þriðjudag-
inn 5. janúar.
MEÐ þessum tónleikum hefst í
raun tónleikahaldið í „Salnum“ og
fer vel á því að gera það með flutn-
ingi verka eftir meistara meistar-
anna, Johann Sebastian Bach.
Hljómsveit í þeim skilningi sem
síðai- varð, er Mannheim-snilling-
amir stöðluðu hljómsveitina um
1750 og mörkuðu þar með upphaf
sinfónískrar tónlistar, var ekki tO í
hugum barokkmanna og því er oft
ekki ljóst, hversu háttaði um sam-
röðun hljóðfæra í hverju verki fyrir
sig.
I tengslum við þessi vandamál
hafa margir tónlistarmenn reynt
að líkja eftir því sem að nokkra er
vitað um tónlistarflutning og gerðir
hljóðfæra á þessum tíma og einnig
leitast við að fara eins nærri flutn-
ingsmáta og leiktækni þeimi sem
hefur ráðið miklu um framsetningu
tónlistar. Margt gott hefur komið
fram um þessi atriði en það sem
hefur þó lagst gegn þessu er sú
staðreynd, að á 18. og 19. öld komu
fram margvíslegar breytingar á
eldri hljóðfæram, ásamt nýjum
gerðum, er horfðu mjög til bóta
varðandi leiktækni og tóngæði.
Pessi munur er mjög mikill og er
það margra manna álit, að í raun sé
um að ræða tvenns konar hljóð-
færi, þ.e. barokkhljóðfæri og nú-
tímahljóðfæri, sem eigi sáralítið
sameiginlegt og því sé allt eins rétt
að leika verkin á sem fullkomnast-
an máta, enda séu það innviðir tón-
li: tarinnar sem mestu skipta, en
ekki löngu gleymdur hljóðheimur
• Þjóðleikhúsið hefur sýningar að
nýju á leikriti Ragnars Arnaids,
Solveig, sem framsýnt var á Stóra
sviði Þjóðleikhússins á liðnu hausti.
Sýningar hefjast á ný á föstudags-
kvöld.
Það er Vigdís Gunnarsdóttir sem
leikur Solveigu og hefur hún fengið
mikið lof fyrir leik sinn. Aðrir leik-
endur hafa einnig vakið mikla hrifn-
ingu; Þröstur Leó Gunnarsson í
hlutverki sr. Odds, Pálmi Gestsson,
Hjalti Rögnvaldsson, Olafía Hrönn
Jónsdóttir, Baldur Trausti Hreins-
Sýningu
lýkur
SÝNINGU Ólafs Elíassonar
lýkur um helgina í galleríi Ing-
ólfsstræti 8. Sýningin er opin á
fímmtudag og til sunnudagsins
10. janúar kl. 14-18.
ERLENDAR
REKIIR
Spennusaga
BLÓÐRÁS
„BLOODSTREAM"
eftir Tess Gerritsen. Pocket Books
1998. 324 síður.
LÆKNATRYLLIRINN er sér-
stakt fyrirbæri innan spennubók-
menntanna og nýtur talsverðra vin-
sælda. Af helstu höfundum sem skrifa
slíkar spennusögur má nefna t.d.
Michael Palmer og Robin Cook en nú
síðustu árin hefur þeim borist liðs-
auki sem er Tess Gerritsen. Hún var
læknir og nýtir menntun sína í lækn-
isfræði þegar hún sest niður við
spennubókaskiáfin á svipaðan hátt og
John Grisham nýtir sér lögfræði-
þekkinguna í sínum bókum. Gerritsen
sem menn era ekki fyllilega sam-
mála um, og einnig að endurgerð
barokkhljóðfæri séu auk þess
margfalt betur smíðuð en fram-
gerðirnar, svo að þar muni nokkra,
er getur skipt máli varðandi áreið-
anleik útkomunnar.
A þessum tónleikum vora nú-
tímahljóðfærin ráðandi, fyrir utan
sembalinn og ef til vill pákumar,
og var fyrsta verkefnið Forleikur
(svíta) nr. tvö. Svítu-nafnið er
dregið af því, að form verkanna er
það sama og í danssvítunni, en
„Overture“ er nafnið á fyrsta þætt-
inum, sem var viðamesta tónsmíð-
in. Svíta nr. 2 er samin fyrir flautu
og strengi og oft litið svo á, að
flautan sé einleikshljóðfæri, þ.e. að
um sé að ræða eins konar flautu-
konsert. Þótt flautuleikaranum sé
ætlað viðamikið hlutverk og nokkr-
ar sjálfstæðar tónhendingar er
samspilið við strengina oftlega það
sem kallað er „tutti", þ.e. að allir
leika saman og fyrsta rödd er sú
sama og í fiðlunni. Hvað sem þessu
líður var flutningurinn mjög vel
mótaður og leikur Martial Nai--
deau hreint glitrandi fallegur, en
með honum léku Sigurbjöm Bern-
harðsson, Sif Tulinius (bæði á
fíðlu), Móeiður Anna Sigurðardótt-
ir (lágfíðlu), Jón Ragnar Ömólfs-
son (selló), Jóhannes Georgsson
son, Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir og
Sigui'ður Skúlason.
Lýsingu hannaði Bjöm B. Guð-
mundsson. Höfundur leikmyndai-
og búninga er Gretar Reynisson.
Leikstjóri er Þórhallur Sigurðsson.
• Hafnarfjarðarleikhúsið er að
hefja sýningar á ný á tölvugaman-
leiknum Vírus eftir þá félaga Ár-
mann Guðmundsson, Sævar Sigur-
geirsson og Þorgeir Tryggvason.
Fyrsta sýning verður laugardaginn
9. janúar.
Stoppleikhópurinn í samvinnu
við Hafnarfjarðarleikhúsið Her-
móð og Háðvör framsýndi leikritið
11. nóvember sl. Var leiksýningin
einnig frumsýnd á Netinu hjá Is-
landia Internet.
Leikarar eru: Dofri Hermanns-
son, Eggert Kaaber, Hinrik Ólafs-
son, Katrín Þorkelsdóttir, Jón St.
Kristjánsson, Erla Ruth Harðar-
dóttir og Björk Jakobsdóttir. Leik-
stjóri er Gunnar Helgason. Lýs-
ingu annaðist Kjartan Þórisson,
um útlitsgervi sá Ásta Hafþórs-
dóttir og um tónlist sá Jón Ingvi
Reimarsson.
í landi
skiifaði rómantískar spennusögur áð-
ur en hún tók að skrifa um það sem
hún þekkti best og varð metsöluhöf-
undur með sínum fyrsta læknatrylli,
„Harvest“. Ekki minnkuðu vinsældir
hennar með „Life Support" og nú er
kominn út þriðji læknatryllir hennar í
vasabroti, Blóðrás eða „Bloodstr-
eam“, hjá Pocket Books útgáfunni,
einu af fyrirtækjum Simon & Schust-
er forlagsins. Það er mjög viðunandi
spennusaga sem gerist í Mainefylki á
austurströnd Bandaríkjanna, kjör-
svæði Stephen Kings, og er raunar
ekki óskyld mörgum hans sögum.
Tilviljun ein réði því að Gemtsen
tók að skrifa læknatrylla fremur en
(kontrabassa) og Elín Guðmunds-
dóttir (sembal). Jón Ragnar og
Nardeau áttu fallegan samleik í
Double-þætti Pólónesunnar og
hinn frægi lokakafli svítunnar, Ba-
dinerie, var glæsilega fluttur en
fyrir smekk undirritaðs allt of
hratt.
Annað viðfangsefnið var tvífiðlu-
konsertinn í d-moll, sem Bach sjálf-
ur umritaði fyrir tvo sembala og þá
í c-moll. Fiðlukonsertamir þrír (a-
moll, E-dúr og d-moll), sem era í
raun elstu fiðlukonsertamir sem
enn era fluttir reglulega á tónleik-
um, era allir meistaraverk og þar í
hægu þáttunum glitrar tónmálið af
einstakri fegurð, er allt að því róm-
antískt. Allur konsertinn var of
hratt leikinn, er gerir verldð í heild
„of stutt“, og var þetta helst um of í
hæga þættinum, þessum und-
urfagi-a tvíleik fiðlanna, sem er að
formi til tvírödduð fúga, frjálslega
unnin, þ.e. með löngum millikafla,
sem í gerð er að mestu einraddaður
víxlleikur fiðlanna. Á móti þessum
tvíleik er „hljómsveitin“ í hlutverki
„continuo“-hljóðfæranna. Einleik-
arar voru Sigrún Eðvaldsdóttir og
Sigurbjöm Bemharðsson og var
leikur þeirra mjög fallega mótaður,
þótt nokkuð vantaði á að staldrað
væri við einstaka atriði í mótun tón-
hendinganna, sérstaklega í hinum
KVIKMYNPIR
Sambíð ojí Rcgnboginn
STAR KID ★%
Leikstjórn og handrit: Manny Coto.
Aðalhlutverk: Joseph Mazzello, Joey
Simmrin og Alex Daniels. Trimark
Pictures 1997.
SAGAN segir af stráknum
Spencer sem á enga mömmu, pabbi
hans er alltof upptekinn, stóra
systir hans er unglingaveik og hat-
ar hann, hann er nýr í skólanum,
honum er strítt og hann er skotinn
í sætu stelpunni, henni Michelle, en
á ei-fítt með að nálgast hana. Já, til-
vistarkreppan byrjar snemma.
Spencer er hins vegar svo heppinn
að hann fínnur geimverabúning
sem hann fer inn í og öðlast þá
krafta og hæfileika ýmsa og getur
Kings
rómantískar spennusögur. Hún
heyrði í matarboði skelfilegar sögur
frá fyrrverandi lögreglumanni, sem
starfað hafði í Moskvu, að munaðar-
laus böm væru að hverfa af götum
borgarinnar og hélt Moskvulögreglan
að þeim væri rænt af rússnesku mafí-
unni og seld sem líffæragjafar. Ger-
ritsen á mág sem starfar við frétta-
tímaritið Newsweek og tímaritið
gerði athuganir á sögusögnum þess-
um en fann engar sannanir er studdu
þær. En bamshvörfín sóttu á Gerrit-
sen sem byggði á þeim sinn fyrsta
læknatrylli, „Harvest". Þetta var árið
1996 og sagan fór á metsölulista The
New York Times. Gemtsen hætti
„einraddaða" samtalskafla í mið-
hluta hæga þáttarins.
Tónleikunum lauk með þriðju
svítunni og þá komu til leiks óbó-
leikararnir Peter Tompkins og
Daði Kolbeinsson, trompetleikar-
arnir Ásgeir H. Steingrímsson,
Láras Sveinsson og Eiríkur Örn
Pálsson og pákuleikarinn Pétur
Grétarsson. I heild var flutningur-
inn nokkuð hrár og auðheyrt að
ekki hafði verið nægilega vel hug-
að að styrkleikajafnvægi á milli
hljóðfæra. Þessi hráleiki í út-
færslu, líklega vegna fárra æfínga,
var einum of áberandi á öllum tón-
leikunum, sem er skaði, því þarna
voru samankomnir okkar bestu
hljóðfæraleikarar. Góður og lang-
reyndur leiðbeinandi hefði á
nokkrum æfíngum getað lagað
margt í styrkleikajafnvægi, t.d.
þar sem bassinn var of sterkur, og
einnig pákan, sem fékk of sterka
enduróman úr sviðsgólfinu. Þá var
staðsetning sembalsins ekki
heppileg og einnig hefði strengja-
sveitin mátt vera fjölmennari
(tvær til þrjár fíðlur), til að skapa
sterkari skil á einleik og samleik.
Þrátt fyrir að allir flytjendur séu
frábærir hljóðfæraleikarar þarf
langan tíma til að samvinna tón og
túlkun, svo að meira verði en blátt
áfram spilamennska, því það næg-
ir ekki til að skapa heildstæða
mynd þótt hver sig fyrir sig hafí
ýmislegt fram að leggja og geri
það vel, eins og heyra mátti hjá
einleikurunum. sérstaklega Nar-
deau, er lék sitt utanbókar.
I heild voru þetta nokkuð mis-
litir tónleikar og hráir að því leyti
til, að vart var þar meira að heyra
en ágætan leik einstaklinga, yfir-
leitt gott samspil, en án allrar
íhugunar tónefnisins, sem verður
aðeins til í langri samvinnu.
Jón Ásgeirsson
hefnt sín á öllum sem honum leið-
ast.
Þetta er fínasta hugmynd að
barna- og unglingamynd, því ef-
laust margir geta lifað sig inn í
raunir þessa unga manns. Hug-
myndin býður einnig upp á að
handritið sé mjög fyndið, en því
miður er mjög illa unnið úr þessum
ágæta efniviði. Stór hluti myndar-
innar gerist inni í búningnum og er
sú sviðsmynd vægast sagt
óraunveraleg, illa gerð og ósmekk-
leg. Húmorinn er einnig einstak-
lega lélegur, sem og öll leikstjórn
yfir höfuð. Joseph Mazzello hefur
leikið í fjölmörgum myndum á sín-
um stutta ferli og yfirhöfuð staðið
sig vel. Hann er ágætur hér, en það
hefði þurft að toga eitthvað meira
upp úr honum til að standa undir
heilli mynd.
Hildur Loftsdóttir
læknisstörfum í framhaldi af því og
helgaði sig spennusagnaskrifum en
þess má geta að fjórði læknatryllir
hennai', Þyngdarleysi, eða „Gravity“,
kemur út á næsta ári.
Blóðrás segir af tæplega fertugum
lækni sem misst hefur manninn sinn
og flutt ásamt syni sínum frá stór-
borginni Baltimore til smábæjarins
Tranquility í Mainefylki. Drengurinn
var lentur í slæmum félagsskap eftir
föðurmissinn og í tilraun til þess að
ná sambandi við son sinn aftur flytur
hún með hann í annað og að hún telur
rólegra umhverfí.
Dularfullur sjúkdómur
Nema umhverfið er síst friðsam-
ara í Tranquility. Dularfullui' sjúk-
dómur hefur hlaupið í unga fólkið
sem gerir það árásargjamt mjög og
ofbeldisfullt svo bærinn logar fljóL
lega í slagsmálum og morð eru fram-
in. í ljós kemur að þetta hefur gerst
áður fyrir um hálfri öld og jafnvel
Ljós í
Stöðlakoti
MARGRÉT Guðnadóttir opnar sýn-
ingu í Stöðlakoti, Bókhlöðustíg 6,
laugardaginn 9. janúai' kl. 16. Sýnd
verða verk unnin úr tágum og vír.
Margrét stundaði listnám í Banda-
ríkjunum 1980-1986. Síðastliðin ár
hefur hún starfað við kennslu auk
þess að vera ein af listakonum Kirsu-
berjatrésins að Vesturgötu 4. Mar-
gi'ét hefur tekið þátt í samsýningum
hér heima og í Bandaríkjunum. Sýn-
ing þessi er hennar fyrsta einkasýn-
ing.
Sýningin verður opin daglega frá
kl. 14-18 og stendur til 24. janúar.
---------------
Islensk
sönglög
í nýjum
búningi
FYRSTU söngtónleikarnir í
SALNUM, Tónlistarhúsi Kópavogs,
verða helgina 8. og 9. janúar. Stór-
tónleikar Rotary-hreyfmgarinnar
verða föstudaginn 8. og laugardag-
inn 9. janúar kl. 20.30 og tónleikam-
ir fluttir í þriðja sinn laugardaginn
9. janúar kl. 14.30.
Á tónleikunum koma fram Auður
Gunnarsdóttir, sópran, og Gunnar
Guðbjörnsson, tenór, flautuleikar-
arnir Guðrún Birgisdóttir og Marti-
al Nardeau og bandarískur píanó-
leikari, Carl Davis, sem hefur aðset-
ur í Stuttgart þar sem hann kennir
m.a. við Tónlistarháskólann, auk
starfa sem píanóleikari, einkum
með söngvurum.
Flutt verða íslensk sönglög, m.a.
tvö í nýjum búningi eftir Atla Heimi
Sveinsson fyrir tvær flautur og pí-
anó, svo og sönglög frá ýmsum
löndum og tímum, auk flautuleiks-
ins áðurnefnda. Einnig verða flutt
atriði úr óperum eftir Mozart, Doni-
setti og Rossini og tónleikarnir
enda á nokkrum atriðum úr „La
Traviata" eftir Verdi.
einnig fyrir þann tíma og fylgir flóð-
um í ánni sem rennur hjá bænum og í
Engisprettuvatn þar sem unglingarn-
ir synda og leika sér á sumrin.
Svo sem sjá má er hér á ferðinni
efniviður fyrir Stephen King nema í
stað þess að fara út í fáránlega yfir-
náttúrulegar skýringar á óskapnað-
inum, eins og King hefði verið
treystandi til, heldur Tess Gerrit-
sen sig á jörðinni. Hún gefur sér
góðan tíma til þess að lýsa umhverf-
inu og persónunum sem koma við
sögu og fléttar þær skemmtilega
inn í ráðgátuna um vatnið. Kunn-
átta hennar í læknisfræði kemur
mjög berlega fram í sögunni, sem
gerist að talsverðum hluta á bráða-
móttökum sjúkrahúsa og rannsókn-
arstofum.
Blóðrás er ágæt afþreyingarsaga,
sérstaklega fyrir þá sem hafa áhuga á
læknatryllum.
Arnaldur Indriðason
Aftur á fjalirnar
Hjálp,
leiðindi!
Ofbeldisfaraldur