Morgunblaðið - 04.02.1999, Blaðsíða 39

38 FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1999 39
IHtfgnnHnfetfe
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ORGELKON SERT
JÓNS LEIFS
ORGELK0NSERT Jóns Leifs verður fluttur í fyrsta
sinn hér á landi í Hallgrímskirkju í kvöld. Óhætt er
að segja að um stórviðburð sé að ræða í íslensku tónlist-
arlífi en tæp sjötíu ár eru liðin frá því að Jón samdi
konsertinn en hann lauk honum árið 1930.
Eins og fram kom í grein eftir Arna Heimi Ingólfsson í
Lesbókinni síðastliðinn laugardag leit Jón ávallt á
konsertinn sem eina af sínum merkustu tónsmíðum en í
honum kristallast í fyrsta sinn í svo stóru verki sá tón-
smíðastíll sem einkenndi æviverk Jóns upp frá því. Ekki
voru allir sammála Jóni um ágæti konsertsins en viðtökur
við flutningi hans í Þýskalandi voru afar misjafnar. Það
var þýskur orgelleikari, Kurt Utz, sem frumflutti verkið
árið 1935 á norrænni tónlistarhátíð í Wiesbaden. Viðtök-
urnar þar voru yfirleitt mjög góðar og var meðal annars
talað um frumlegt og stórfenglegt listaverk. Viðtökurnar
voru hins vegar ekki eins góðar er konsertinn var fluttur í
annað sinn af Fílharmóníuhljómsveitinni í Berlín í sal
Söngakademíunnar í borginni árið 1941 undir stjórn höf-
undarins. Eins og fram kemur í grein Árna Heimis hafði
hallað nokkuð undan fæti fyrir Jóni í nasistaríkinu á þeim
árum sem liðið höfðu frá frumflutningnum og voru viðtök-
ur í samræmi við það; þar var talað um „kvalafulla þröng-
sýni þess hugmyndaheims, sem verkið birtir“ og notkun
slagverks var gagnrýnd þar sem „fjórar pákur drundu og
slagverksleikari hamaðist með illkvittnislegri þrjósku á
gólfinu með hamar í hendi.“ Flutningur verksins í Berlín
var örlagaríkur því að í raun má segja að með honum hafi
ferli Jóns í Þýskalandi lokið.
Orgelkonsert Jóns Leifs er fyrsti einleikskonsert ís-
lenskrar tónlistarsögu og skipar því sérstakan sess í sögu
íslenskrar tónlistar. Það er fagnaðarefni að hann skuli nú
loks vera fluttur hér á landi.
HAGNAÐUR BANKA
MIKILL hagnaður íslandsbanka og góður hagnaður
Fjárfestingarbanka atvinnulífsins er til marks um,
að bankakerfið er að ná sér á strik eftir mikil áföll framan
af þessum áratug. Hagnaður Islandsbanka, sem nemur
tæpum einum og hálfum milljarði króna, er ótvíræð vís-
bending um, að það mikla hagræðingarstarf, sem unnið
hefur verið í bankanum eftir sameiningu fjögurra banka,
er að skila árangri. Hagnaður Fjárfestingarbanka at-
vinnulífsins, sem nemur tæpum 750 milljónum króna, sýn-
ir að þessi nýi banki, sem á að baki aðeins eitt ár í rekstri,
hefur náð að festa sig vel í sessi.
Fyrir nokkrum árum hefðu hagnaðartölur af þessari
stærðargráðu vakið spurningar um, hvort bankarnir væru
að leggja of mikil gjöld á viðskiptavini sína. Þá var sam-
keppni lítil sem engin og samráð umtalsvert og þá var
hægt að færa rök fyrir því, að bankarnir gætu nýtt sér
einokunarstöðu á fjármálamarkaðnum.
Nú eru aðstæður gjörbreyttar. Samkeppni á fjármála-
markaðnum er mikil, ekki bara á milli banka og spari-
sjóða heldur eru ný fjármálafyrirtæki komin til sögunnar,
sem keppa við hinar hefðbundnu lánastofnanir, svo og líf-
eyrissjóðir. Þá má gera ráð fyrir, að samkeppni frá út-
löndum sé vaxandi. Þegar umhverfi fjármálafyrirtækja er
orðið með þessum hætti er verulegur hagnaður ekki
gagnrýnisefni heldur þvert á móti vísbending um góðan
og batnandi rekstur.
Það breytir hins vegar ekki því, að enn er mikið svig-
rúm til hagræðingar á fjármálamarkaðnum. Bankar
hljóta að sameinast á næstu árum, útibúum mun fækka og
einnig má gera ráð fyrir að starfsfólki banka og spari-
sjóða muni fækka mjög. Ein ástæða þess er sú, að banka-
viðskipti eru í stórvaxandi mæli að færast inn í tölvur, þar
sem fólk situr heima hjá sér eða á vinnustað og stundar
bankaviðskipti sín með þeim hætti. Þessi bylting þýðir, að
ekki er þörf fyrir dýr útibú og fjölmennt starfslið.
Jafnframt má búast við að enn frekari tenging banka,
verðbréfafyrirtækja og tryggingafélaga opni einnig ný
tækifæri til hagræðingar, sem leiði til sparnaðar og auk-
ins hagnaðar fjármálafyrirtækjanna.
Launþegahreyfíngin vinnur að undirbúningi fyrir
endurnýjun kjarasamninganna árið 2000
Kröfugerðin mót-
uð fyrir sumarið
FORYSTUMENN Dagsbrúnar/Framsóknar og samtaka vinnuveitenda takast í hendur
eftir undirritun kjarasamninga til þriggja ára í aprfl 1997.
Fasteignasalar óánægðir með það ástand sem
skapast hefur eftir tilkomu Ibúðalánasjóðs
Ottast að ekki takist að
ganga frá sölu eigna fyrir
umsaminn afhendingartíma
Undirbúningur vegna
næstu kjarasamninga
er hafínn innan laun-
þegahreyfingarinnar en
samningar á almenna
vinnumarkaðinum renna
út í febrúar á næsta ári,
Bankamenn ríða á vaðið
að þessu sinni því samn-
ingar þeirra losna 1.
september nk. Qmar
Friðriksson komst að
raun um mikla óánægju
á almenna vinnumark-
aðinum vegna launa-
hækkana meðal opin-
berra starfsmanna og
gj aldskrárhækkana
sveitarfélaga. Pær valda
óvissu um hvort samið
verði til langs tíma í
næstu samningum.
OLL landssamböndin eru
eitthvað komin af stað og
mörg aðildarfélög Alþýðu-
sambandsins en ég held að
það séu ekki enn farin að mótast af-
dráttarlaus viðhorf eða efnistök,“
segir Grétar Þorsteinsson, forseti
ASI, um undirbúningsvinnu laun-
þegasamtakanna fyrir næstu samn-
ingsgerð. Kjarasamningar flestra
landssambanda og stéttarfélaga á al-
menna vinnumarkaðinum renna út
15. febrúar á næsta ári. Opinberir
starfsmenn hjá ríki og sveitarfélögum
koma hins vegar í kjölfarið því flestir
samningar á þeim vettvangi renna
ekki út fyrr en á síðari hluta ársins
2000. Þetta veldur mörgum forystu-
mönnum á almenna vinnumarkaðin-
um áhyggjum sem segjast óttast í
ljósi reynslunnar að þessir hópar
muni koma á eftir og semja betur.
Viðræður við gagnaðila
í haust
Stéttarfélög og samtök atvinnurek-
enda á almenna vinnumarkaðinum
þurfa að fylgja ákveðinni viðræðuá-
ætlun samkvæmt lögunum sem sett
voru 1996 um stéttarfélög og vinnu-
deilur. í viðræðuáætlun Verka-
mannasambandsins og vinnuveitenda
er t.d. gert ráð fyrir að ekki síðar en
fjórum mánuðum áður en samningar
renna út (þ.e. fyrir 15. október nk.)
skuli samningsaðilar eiga með sér
viðræður, þar sem kynntar verði hug-
myndir aðila um endumýjun samn-
inganna. Setja á sameiginleg megin-
markmið og ákveða vinnulag. VMSÍ
hóf undirbúning fyrir kjaraviðræð-
umar á seinasta ári og hefur gengið
frá verkáætlun fyrir allt þetta ár.
Ekki liggja enn fyrir ákveðnar lín-
ur varðandi kröfugerð að sögn Björns
Grétars Sveinssonar, formanns sam-
bandsins, en framundan eru samráðs-
fundir sem standa fram í maí vegna
mótunar kröfugerðar VMSI og aðild-
arfélaga þess. Formannafundir verða
haldnir með reglulegu millibili og
gengið verður frá samningsumboði á
tímabilinu frá ágúst til október en þá
verður þing VMSÍ haldið.
Grétar Þorsteinssop
segir að á vettvangi ASÍ-
félaganna hafi allir sett
sér það markmið að vera
komnir vel á veg í undir-
búningnum iyrir næsta
sumar þannig að menn geti tímanlega
tekið upp þráðinn í viðræðum við
gagnaðila í haust.
Fundir í öllum aðildarfélögum
SÍB í febrúar
Það verða hins vegar bankamenn
sem munu ríða á vaðið að þessu sinni
því kjarasamningur Sambands ísl.
bankamanna og samninganefndar
bankanna rennur út 1. september
næstkomandi. Friðbert Traustason,
formaður SIB, segir að undirbúning-
ur fyrir samningaviðræðurnar sé að
litlu leyti kominn í gang. „Fundir
verða í öllum aðildarfélögunum í febr-
úar og eftir það verður vinnan sett í
gang,“ segir hann. Fi-iðbert kveðst
gera ráð fyrir að kröfugerð og annar
undirbúningur verði orðinn skýr íyrir
sumarið.
Innan Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur er hafinn margháttaður
undirbúningur íyrir kjarasamningana,
m.a. með gerð launakannana og í um-
ræðum um nýjar leiðir í samningum,
sem fram fóru á kjaraþingi félagsins í
seinasta mánuði. I síðustu viku voru
einnig lögð fyrstu drög að umræðum
vegna undirbúnings kjarasamninga á
miðstjómarfundi Samiðnar.
„Við emm að leggja upp málefna-
gmndvöllinn og ætlum svo að leggja
línuna fyrir haustið á sambands-
stjómarfundi í vor,“ segir Finnbjörn
A. Hermannsson, formaður Samiðn-
ar. Að sögn hans er ekki farið að
ræða kaupkröfur í næstu samningum
á vettvangi Samiðnar en ljóst sé af
umræðunni að áhersla verði m.a. lögð
á skattamál og á að jafna stöðu launa-
manna og undirverktaka. Akveðið
hefur verið að leggja til við aðildarfé-
lög Samiðnar að þau standi saman
undir merkjum landssambandsins við
næstu kjarasamningsgerð. „Menn
eru ósáttir við það hjá okkur eins og
annars staðar að það taka ekki allir
þátt í að halda stöðugleika þjóðfélags-
ins,“ segir Finnbjörn. Hann segir að
skoðað verði alveg sérstaklega hvort
brugðist verði við því með því að gera
styttri samninga eða reynt verði að
koma böndum á ríki og sveitarfélög.
Að sögn Halldórs Bjömssonar, for-
manns Eflingar stéttarfélags, hins
nýja sameinaða félags Dagsbrúnar,
Framsóknar, Sóknar og Félags
starfsfólks í veitingahús-
um (FSV), verður haldinn
trúnaðarráðsfundur í
næsta mánuði sem helgað-
ur verður undirbúningi
kjarasamninga. Aðspurður
um þær áherslur sem uppi
eru í kjaramálunum innan félagsins
segir Halldór ljóst að margir telji sig
ekki hafa orðið vara við góðærið sem
alltaf sé verið að tala um. „Hins vegar
geta menn ekki neitað því að kaup-
mátturinn hefur náttúrlega aukist,"
sagði hann. „Það er mikill munur á
því sem var fyrir tveimur árum þegar
lægsta kaup var 49.500 en er nú kom-
ið í um 70 þúsund krónur," segir
hann.
Guðmundur Gunnarsson, formaður
Rafiðnaðarsambandsins, segist þeirr-
ar skoðunar að næstu samningar
Launavísitalan
vísitala Árin 1997 og 1998
muni að miklu leyti snúast um lífeyi'-
isréttindi, flýtt starfslok og séreign-
ardeildir og sjúkrasjóðir og skipulag
þeirra muni tvinnast inn í þá um-
ræðu. „Við höfum beitt okkur mjög
ki’öftuglega fyrir því í undanfarandi
samningum að hækka dagvinnulaun
og láta eitt og annað af hendi til þess
að hækka þau. Á Norðurlöndunum
eru menn með mun styttri uppsagn-
arfrest en hér eða allt niður í viku og
menn eru með styttri veikindarétt. I
sumum löndum eru menn jafnvel
launalausir fyi'sta veikindadaginn.
Þetta hafa menn látið af hendi til þess
að ná upp föstum daglaunum," segir
Guðmundur.
Að sögn hans er um helmingur fé-
lagsmanna í Rafiðnaðarsambandinu á
fastlaunasamningum. „Stórir hópar
starfa hjá ríkisfyrirtækjum eða
tengdum fyrirtækjum á borð við
RARIK og Landssímann. Þeir hafa
verið að horfa upp á umtalsvert
launaski'ið hjá BSRB-hópunum,“ seg-
ir hann. „Það sýður mjög undir í
þessum hópum hjá okkur. Eg á ekki
von á að það verði mikil átök á al-
menna vinnumarkaðinum hjá okkur
en ég verð sífellt staðfastari í þeirri
trú að það geti orðið mjög harkaleg
átök hjá þessum félögum okkar hjá
hinu opinbera, fastiaunamönnunum
sem sitja blýfastir í ákveðnum launa-
flokki og hreyfast ekkert," segir Guð-
mundur.
Gagnrýna launahækkanir
umfram ASÍ-samningana
„Það er auðvitað staðreynd að það
er víða mjög mikil óánægja vegna at-
burðarásarinnar sem varð hjá ýmsum
hópum í framhaldi af okkar samning-
um. Það snýr þæði að sveitarfélögum
sem viðsemjendum og ríkinu. Ég sé
ekki annað en að öll varnaðarorð okk-
ar séu að koma í ljós. Það er augljós-
ast gagnvart sveitarfélögunum, sem
hafa allmörg, bæði fyrir ári og aftur
núna, hækkað útsvar og ýmis þjón-
ustugjöld," segir Grétar Þorsteins-
son.
Gætu orðið harkaleg
átök við ríkið
Forystumenn innan launþega-
hreyfingarinnar halda því fram að frá
því að ASÍ-félögin gerðu kjarasamn-
inga á fyrstu mánuðum ársins 1997
hafi ríki og sveitarfélög samið við
marga hópa opinberra starfsmanna
um töluvert meiri hækkanir en samið
var um á almenna vinnumarkaðinum.
í aðlögunarsamningum hafi opinberir
starfsmenn knúið fram verulegar
hækkanir launa eða nálægt 20% að
meðaltali fyrir suma hópa. Allt hafi
þetta valdið miklu misgengi launa á
milli almenna og opinbera markaðar-
ins.
Samkvæmt launavísitölu Hagstof-
unnar hafa laun opinbeiTa starfs-
manna og bankamanna frá 1. árs-
fjórðungi 1997 til 4. ársfjórðungs 1998
hækkað um 7,4 prósentustig umfram
laun á almennum vinnumarkaði.
Launavísitalan mælir breytingar
heildariauna fyrir fastan vinnutíma,
þ.e. breytingar greiddra launa fyrir
dagvinnu, eftii*vinnu og næturvinnu
að meðtöldum starfs- eða launatengd-
um álögum og kaupaukum. Launa-
vísitala sem sýnir launabreytingar
opinberra starfsmanna og banka-
manna hækkaði um 12,9% á árinu
1998 miðað við ársmeðaltal ársins
1997. Á sama tímabili hækkuðu laun á
almennum markaði um 7% skv.
launavísitölu Hagstofunn-
ar. Forystumenn í laun-
þegahreyfingunni eru ekki
í vafa um að þessi þróun
muni setja skýrt mark sitt
á viðræðurnar sem
framundan eru.
Friðbert Traustason, formaður
FIB, segir að mæling Hagstofunnar
hijóti fyi'st og fremst að sýna hækk-
anir sem hafi átt sér stað meðal opin-
berra starfsmanna umfram það sem
almennt hefur orðið en ekki meðal
bankamanna. „Það er af og frá að
þessi 10-12% hækkun á síðasta ári
eigi við um bankamenn," segir hann.
Krafist, verður fastari
trygginga
„Það hefur verið farið allfrjálslega
með þá launastefnu sem var lögð,“
segir Bjöm Grétar Sveinsson. Hann
segir Jjóst af umræðunni innan raða
VMSÍ að ekki verði litið framhjá
þeirri þróun sem átt hefur sér stað á
vinnumarkaðinum. „Þar er ég bæði að
tala um kaupliðina sjálfa og ekki síður
um ýmis réttindamál," segir hann.
„Við erum að semja fyrir allt um-
hverfið en það em því miður margir
sem gefa skít í það og byrja á þeim
reit sem við stoppuðum á eftir mikla
fyrirhöfn og smyrja síðan ofan á það.
Þetta verður skoðað í miklu stærra
samhengi núna en í síðustu tveimur
kjarasamningum. Það er alveg klárt
að krafist verður fastari trygginga en
áður,“ segir Bjöm Grétar.
„Mín skoðun er sú að nauðsynlegt
sé að semja um verulega leiðréttingu
launa vegna þess að enn stöndum við
frammi fyrir því að okkar hópar sitja
eftir,“ segir Aðalsteinn Baldursson,
formaður Verkalýðsfélags Húsavíkur
og formaður fískvinnsludeildar
VMSÍ. Að mati Aðalsteins verða
starfsmenntamál einnig ofarlega í
kröfugerð verkalýðshreyfingarinnar í
næstu samningum. „Síðan verður
jöfnuður á kjörum almennra laun-
þega og opinberra starfsmanna eitt af
stærri málunum. Menn geta ekki
horft upp á það lengur að opinberir
starfsmenn fái mun hærri greiðslur í
lífeyrissjóði en almennir launþegar,"
segir hann.
Meiri kaupmáttaraukning
en reiknað var með
Mjög skiptar skoðanh' eru um það
hvort rétt sé að semja til langs tíma í
næstu samningum líkt og gert var í
síðustu samningum. Flestum ber þó
saman um að núgildandi samningar
hafi skilað verulegum árangri. Ljóst
er að mun meiri kaupmáttaraukning
hefur orðið það sem af er samnings-
tímabilinu en jafnvel samningsaðilar
sjálfir reiknuðu með við gerð samn-
inganna. Kaupmáttur ráðstöfunar-
tekna jókst um 6,9% á árinu 1997,
samanborið við 2,4% aukningu að
meðaltali í helstu viðskiptalöndum. Á
öðru ári samningstímabilsins, þ.e. á
árinu 1998, jókst kaupmáttur ráðstöf-
unartekna hérlendis um 10% að mati
Þjóðhagsstofnunar og er nú spáð
a.m.k. 5% aukningu kaupmáttarins á
árinu 1999. Á árunum 1997 og 1998
jókst kaupmáttur í helstu viðskipta-
löndum til samanburðar um 5,5%.
„Ég er ekkert frá því að menn horfi
til þess að skapaður verði stöðugleiki
í þjóðfélaginu með löngum samningi
en ég tel að það muni ekki gerast
nema með tryggingum sem taka á því
ef aðrir hópar fá mun meira heldur en
við fáum. Það verður að segja eins og
er að opnunarákvæðið sem sett var
inn í samningana síðast hefur ekkert
að segja og var bara orðagjálfur,"
segir Aðalsteinn Baldursson.
Gjá milli Reykjavíkurfélaga
og landsbyggðar?
I kjarasamningunum árið 1997 fóru
aðildarfélög ASI ýmist sjálf með
samningsumboð sitt eða fólu það
landssamböndunum. Forystumenn
innan VMSI hafa talað fyrir því að fé-
lög og samtök innan ASI vinni sem
mest sameiginlega í næstu kjara-
samningum með ákveðnum fyrirvör-
um þó. „Menn verða þá að vera með
svipaða sýn á bæði aðferðafræði og
markmið og vinna sameiginlega að
því,“ segir Björn Grétar.
Skv. upplýsingum Morgunblaðsins
eru ýmsir foi'ystumenn innan verka-
lýðshreyfingarinnar fullir efasemda
um að verkalýðshreyfingunni muni
takast að koma sameiginlega að
samningaborðinu næsta haust og vísa
m.a. til hugmynda sem talsmenn VR
hafa sett fram um áherslur
í næstu samningum, en
þær hafa valdið verulegum
titringi innan launþega-
hreyfingarinnar á seinustu
dögum, skv. heimildum
blaðsins. ' í hugmyndum
VR er m.a. gert ráð fyrir auknu vægi
vinnustaðasamninga og markaðslaun-
um í stað kauptaxta þar sem m.a. yrði
samið um hlutdeild starfsmanna í
hagnaði vegna framleiðniaukningar í
fyi’irtækjunum.
Sumii' segjast einnig óttast að það
sé að myndast gjá á milli stéttarfélag-
anna stóru á höfuðborgarsvæðinu og
félaga á landsbyggðinni. Telja þeir
það mikið áhyggjuefni ef VR og Efl-
ing fara eigin leiðir í krafti yfirbm-ða
sinna án tillits til hagsmuna launþega
út um landið.
ASTEIGNASALAR sem
Moi'gunblaðið ræddi við í
gær, lýstu m.a. áhyggjum af
því að innan skamms kunni
margir kaupendur og seljendur fast-
eigna að standa frammi fyrir því að
ekki takist að ganga frá kaupsamn-
ingi fyrir umsaminn afhendingartíma
hlutaðeigandi eigna vegna þeirra erf-
iðleika, sem upp hafa komið hjá
Ibúðalánasjóði. Áuk tafanna kvarta
þeir undan erfiðleikum við að fá upp-
lýsingar frá stofnuninni.
Þegar Ibúðalánasjóður tók til
starfa um áramót var starfsemi Hús-
næðisstofnunar hætt. Jafnframt
hætti veðdeild Landsbankans að ann-
ast innheimtu og gerð greiðslumats
fluttist frá Húsnæðisstofnun til banka
og sparisjóða.
Forrit ekki enn tilbúið
Fasteignasalarnir sögðu að það
virðist bæði valda töfum að nýtt forrit
fyrir banka og sparisjóði til að byggja
á greiðslumat sé ekki tilbúið þótt því
hafi margsinnis verið lofað. Þá hafi
þjálfun starfsmanna bankanna og
sparisjóðanna í gerð greiðslumats
verið ábótavant og kerfið hafi ekki
verið nema hálfsmíðað þegar það tók
til starfa um áramótin og var látið
leysa af hólmi kerfi, sem sinnt hafi
hlutverki sínu vel í alla staði.
„Það er ofboðslegur seinagangur
hjá íbúðaiánasjóði," sagði Franz
Jezorski, fasteignasali á Hóli. „Þar er
illa svarað í síma, varla hægt að fá
samband við neinn, og við höfum ekki
fengið fasteignaveðbréf afhent svo
dögum skiptir. Þetta er allt annað en
var áður þegar hlutirnir gengu greið-
lega fyrir sig. Við finnum að okkar
viðskiptavinir eru orðnir mjög ósáttir
við óvissuna og ástandið.“
„Það er eitthvað mikið að þarna. Ef
það er ekki hægt að svara í síma og
gefa upplýsingar, þá eru hlutirnir
ekki í lagi,“ sagði Franz. „Markaður-
inn heimtar svör.“
Runólíúr Gunnlaugsson, fasteigna-
sali í Höfða, segir að íyrir áramót hafi
biðtími hjá Húsnæðisstofnun eftir út-
gáfu veðbréfa verið 5-20 dagar, oftast
um hálfur mánuður, ef ekkert kom
óvenjulegt upp á. Að því loknu tók einn
dag að fá útgefin húsbréf. Nú virðist
taka 6-7 daga að fá húsbréf en bæði
Mikillar óánægju gætir
hjá fasteignasölum með
það hvernig tekist hefur
*
til með starfsemi Ibúða-
lánasjóðs, sem hóf starf-
semi um áramót. Pétur
Gunnarsson ræddi við
nokkra fasteignasala.
hann og Franz segja að sér virðist sem
nú stefni í nokkurra vikna eða mánaða
biðtíma varðandi útgáfu veðbréfa. Þar
með lengist sá tími sem líður frá því að
seljandi samþykkir tilboð kaupanda og
þar til hægt er að innsigla sölu með því
að ganga frá kaupsamningi.
43 mínútur í símanum
„Þegar maður hefur þurft að
hringja í íbúðalánasjóð hefur hringt
út trekk í trekk; eitt skipti var ég svo
í 43 mínútur í símanum til að biðja
um nafnabreytingu á einu láni og fór
fimm hringi milli aðila sem aldrei
önsuðu,“ sagði Runólfur.
Hann segir að atriði, sem áður voru
fastar reglur um, t.d. að hægt væri að
fá húsbréf útgefin á það nafn sem
beðið var um hverju sinni, virðist nú á
undanhaldi og verið sé að setja innan-
hússreglur um hluti án þess að taka
mið af fyrri háttum og óskum og
þörfum viðskiptavina.
Fasteignasalarnir segja mikinn
mun frá því sem var áður í samskipt-
um þeirra við Húsnæðisstofnun og
Veðdeiid Landsbanka.
Áður önnuðust fasteignasalar sam-
skipti við Húsnæðisstofnun fyrir
hönd viðskiptavina, gættu hagsmuna
kaupenda og seljenda og því hafi ver-
ið auðvelt fyrir þá sjálfa og viðskipta-
vini að fylgjast með hvar afgreiðsla
mála var á vegi stödd og hvenær
mætti vænta þess að hægt yrði að
ganga frá kaupsamningi, fá afhent
veðbréf og húsbréf.
Nú er til þess ætlast að kaupendur
fari til viðskiptabanka síns með sam-
þykkt kauptilboð, þá vinni bankinn
greiðslumat og sendi síðan upplýsing-
ar til Ibúðalánasjóðs.
Franz segir að þarna hafi verið sett
upp mikið og ógagnsætt kerfi í stað
kerfis sem virkaði án vandamála. Auk
þess virðist sem bankarnir hafi alls
ekki verið nógu vel í stakk búnir til að
takast á við þau verkefni, sem fylgdu
greiðslumatinu.
Runólfur segir einnig að gleymst
hafi að útfæra á nauðsynlegan hátt,
áður en nýtt kerfi tók til starfa, sam-
skipti aðilanna þriggja sem að málum
koma, þ.e. banka, Ibúðalánasjóðs og
fasteignasala.
„Markaðurinn er búinn að selja
það vel í janúar að það hlýtur að
vera algjör óreiða þarna niður frá,“
segir Elías Haraldsson, sölustjóri á
Hóli. „Við seldum 57 eignir í janúar
en höfum ekki fengið afgreiðslu
nema vegna nokkurra eigna. Fólk er
að hringja og spyrja hvað sé að
frétta en fær ekki svör. Við horfum
fram á það að það er að koma að af-
hendingartíma án þess að hægt hafi
verið að ganga frá kaupsamningi.
Hvað á þá að gera?“
Dregst afhendingartími?
1 sama streng tók Runólfur Gunn-
laugsson, sem bendir á að nauðsyn-
legt sé að hægt verði að standa við
umsaminn afhendingartíma vegna
þess að yfirleitt er um keðjur að ræða
í fasteignaviðskiptum, þar sem um er
að ræða að margir aðilar eru að selja
og kaupa eignir og afhendingartími
margra þarf að fara saman til að allt
gangi upp. „Það hrúgast upp ófrá-
gengnar sölur. Ef greiðist ekki úr
þessu sambandsleysi á næstu dögum
eða í næstu viku er fyrirsjáanlegt að
stór vandamál, koma upp,“ sagði
Runólfur. „Ég vona að það rætist úr
þessu en mér sýnist að það þurfi
verulega hugarfarsbreytingu á þess-
ari stofnun ef hún á að geta sinnt
þessum markaði.“
Viðmælendur sögðu að mikil um-
frameftirspurn einkenni nú fasteigna-
markaðinn og góðar eignir á höfuð-
borgarsvæðinu standi lítið við á sölu-
ski'ám. Því sé þetta sérstaklega
slæmur tími til að hægja á gangvei'ki
kerfisins meðan verið er að koma lagi
á nýtt kerfi. Rétt hefði verið að gefa
sér betri tíma til að ganga úr skugga
um að nýtt kerfi virkaði áður en það
væri tekið í notkun.
Samningar
bankamanna
lausir 1.
september
Tillögur VR
valda titringi
I verkalýðs-
hreyfingunni