Morgunblaðið - 04.02.1999, Blaðsíða 14

14 FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1999
MORGUNB LAÐIÐ
FRÉTTIR
Lagl til að gerð vöruhafnar í Þorlákshöfn verði rannsökuð
Kostnaður við stækkun
allt að 1,9 milljarðar
Formenn hafnarstjórna
Þjóðhagsleg hag-
kvæmni könnuð
ÁRNI Johnsen, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins í Suðurlandskjör-
dæmi, lagði fyrir nokkru fram til-
lögu til þingsályktunar þess efnis að
Alþingi feli samgönguráðherra að
hlutast til um að Siglingastofnun
ríkisins hefji sem fyrst rannsóknir á
gerð vöruhafnar í Porlákshöfn.
I greinargerð með tillögunni er
kostnaður við stækkun hafnar í Þor-
lákshöfn, þar á meðal dýpkun inn-
siglingar og bygging brimvarnar-
garða og bryggja, sagður geta
numið á milli 1,8 og 1,9 milljörðum
króna. Miðað við hógværari út-
færslu megi þó ná fram umtals-
verðri stækkun fyrir um 600 milljón-
ir króna.
Framkvæmdir
fyrirhugaðar
Heimamenn telja áform Isfélags
Þorlákshafnar hf. um að hefja bygg-
ingu 2.000 fermetra kæli- og frysti-
geymslu fyrir fiskafurðir á hafnar-
svæðinu vera lóð á vogarskálar
stækkunar. Þá hefur hafnarsjóður í
hyggju að reisa um 500 fermetra
stóra tollvörugeymslu fyrir lausa-
vöru á sumri komandi.
Þoi-valdur Garðarsson, formaður
hafnarstjórnar í Þorlákshöfn, segir
að portúgalska skipafélagið Port-
Line sem siglt hefur reglulega til
Þorlákshafnar frá október sl. noti
eitt 2.000 tonna skip við saltfísk-
flutninga og til greina komi að skip
frá félaginu af svipaðri stærð sigli
þaðan til Evrópu. Þá sé töluverð
umferð vikurskipa um höfnina að
sumarlagi, auk annarra flutninga.
„Við höfum aðeins einn góðan við-
legukant til að afgreiða skipin og um
leið og umferð eykst verður höfnin
of lítil. Þá þurfum við að lengja
brimvarnargarða til að kyrrð verði
meiri innan hafnarinnar. Af þessum
ástæðum fer að líða að því að þörf sé
á að dýpka höfnina og stækka. Ég
segi ekki að komið sé að stækkun en
hún verður brátt aðkallandi og
menn verða að hafa hugfast að slík
framkvæmd og undirbúningur
hennar tekur talsverðan tíma,“ segir
Þorvaldur.
Hann segir að við sanddælingu úr
höfninni í haust hafí hafsbotninn ut-
an hafnar verið kannaður. Áður hafi
menn talið að þar væri klöpp sem
þyrfti að sprengja til að dýpka höfn-
ina, en í ljós hefði komið að einungis
sé um sand að ræða sem tiltölulega
auðvelt sé að dæla upp til dýpkunar.
„Þetta gjörbreytir forsendum fyrir
dýpkun hafnarinnar því allar stærð-
ir verða viðráðanlegar," segir hann.
Hann segir seinustu kostnaðará-
ætlanir sem hann hafí heyrt hljóða
upp á 1,7 milljarða og þá sé miðað
við aðstöðu fyrir allt að 20 þúsund
tonna skip, sem menn telji veita allt
að tvöfalt stærri skipum ráðnlm til
athafna. Helsti kostnaðurinn sé
samfara stækkun brimvarnargarða.
Sólarhringur sparast
„Það sem við höfum umfram höf-
uðborgarsvæðið er að skipin frá
Evrópu myndu losna við að sigla
fyrir Reykjanes og inn í Faxaflóa,
sem þýðir að um sólarhringur spar-
ast í flutningum til og frá landinu.
Menn verða að muna að ekki allar
vörur fara til Reykjavíkur og sama
máli gegnir um útflutninginn. Slík
stækkun myndi því gagnast Sunn-
lendingum fyrst og fremst, en einnig
skipafélögum sem vilja stytta sigl-
ingar og raunar stórum hluta af
landinu ef við gefum okkur að ráðist
verði í náinni framtíð í gerð svo kall-
aðs suðurstrandarvegar til að tengja
byggðir á þessu svæði. Suðurland og
Suðurnes er stórt markaðssvæði og
menn mega ekki gleyma að Reykja-
vík er ekki nafli alheimsins," segir
hann.
Þorvaldur segir heimamenn
jafnframt ætla sér nokkurn hlut í
stóriðju og hugsanlegri orkunýt-
ingu annarri. „Á þessu svæði verð-
ur til mikil orka sem er hins vegar
flutt í burtu og nýtt annars staðar.
Okkur langar til að snúa þessu við
og nýta orkuna fremur í eigin ná-
grenni. Þar horfa menn meðal ann-
ars til þungaiðnaðar sem hefur
mikla flutninga í för með sér, og
myndi tvímælalaust þrýsta á um að
höfnin verði stækkuð."
Hjörleifur Brynjólfsson, oddviti
bæjarstjórnar í Þorlákshöfn, segir
að undanfarin misseri hafí Atvinnu-
þróunarsjóður Suðurlands átt í við-
ræðum við norskt stórfyrirtæki sem
rekur slípiefnaverksmiðju. Hins
vegar hafi þær viðræður ekki leitt til
skýrrar niðurstöðu og beðið sé eftir
svari norska fyrirtækisins varðandi
hugsanlegan flutning slíkrar starf-
semi til Islands. Þá hafi um nokkurt
skeið staðið yfír viðræður við opin-
bera aðila um orkuver. „Höfnin er
mjög takmörkuð eins og er, en ef við
getum fengið að stækka hana býður
hún upp á margs konar möguleika í
sambandi við þær hugmyndir sem
hér hafa komið fram,“ segir Hjör-
leifur.
I tillögu þingmannsins kemur
fram að lokið var við stækkun físki-
og ferjuhafnar í Þorlákshöfn árið
1976 og síðan hafi verið unnið að
gerð löndunar- og viðlegumann-
virkja innan hafnar. Núverandi
hafnarsvæði sé nú nær fullnýtt og
anni höfnin að öllu leyti fískiskipa-
flota Þorlákshafnar og flutninga-
skipum allt að 3.000 tonnum að
stærð. Dýpi sé þó takmarkað fyrir
djúprist fiskiskip, svo sem loðnu-
skip.
Ekki stærri en
20 þús. tonn
Þá hafí Siglingastofnun að ósk
hafnarstjórnar Þorlákshafnar unnið
að gerð frumdraga að stækkun
hafnarinnar, miðað við annars vegar
10 þúsund tonna flutningaskip og
hins vegar allt að 20 þúsund tonna
flutningaskip. Vegna þess hversu
hafnarsvæðið sé grunnt og takmörk-
uð stöðvunarvegalengd innan hafnar
sé ekki talið mögulegt að gera ráð
fyrir stærri skipum en 20 þúsund
tonna í reglulegum siglingum.
Miðað við fyrri hugmyndina um
stækkun, sem henta myndi t.d. tíu
þúsund tonna og 130 metra löngu
skipi, segir þingmaðurinn að áætlað-
ur heildarkostnaður næmi um 600
milljónum króna. Miðað við stækkun
sem henta myndi 20 þúsund tonna
og 160 metra löngu skipi næmi
kostnaðurinn á milli 1,8 til 1,9 millj-
örðum króna.
Þingmaðurinn gerir grein fyrir
hugmyndinni undir fyrirsögninni
„rök heimamanna". Þar segir m.a.:
„Helstu rök fyrir stækkun hafnar-
innar eru m.a. að við lengingu Suð-
urgarðs mun sog í höfninni minnka
og hún þar með verða mun öruggari
en áður. Þá mundi aðkoma flutn-
ingaskipa og stærri fiskiskipa batna
mjög. Nú er þar lítið athafnapláss,
of mikil þrengsli til að koma stórum
flutningaskipum með góðu móti upp
að bryggjum og mjög erfítt getur
verið að hemja stærri skip og báta
þegar brimar. Lenging Suðurgarðs
gefur einnig möguleika á fjölgun
bryggjukanta við hann.
Þar sem landrými innan hafnar er
mjög takmarkað og veruleg þrengsli
sem takmarka umferð stærri skipa,
telur hafnarstjóm að skoða eigi
vandlega þann möguleika að nýr
grjótgarður komi austan núverandi
Norðurgarðs og nái nýi garðurinn
alveg upp í land í Skötubót. Þannig
myndast mikið landrými innan hafn-
ar sem gerbyltir möguleikum hafn-
arinnar til framtíðar og gerir Þor-
lákshöfn að öruggri lífhöfn fyrir stór
og smá skip á einu erfiðasta haf-
svæði veraldar."
FORMENN hafnarstjóma á höfuð-
borgarsvæðinu segjast telja þær
hugmyndir sem fram koma í þings-
ályktunartillögu Árna Johnsen þess
eðlis að skoða þurfi þær betur og þá
í samhengi við heildarstefnu í hafn-
armálum. Hins vegar setja þeir
ýmsa fyrirvara.
Árni Þór Sigurðsson, formaður
hafnai-stjómar í Reykjavík, segir að
skoða verði hugmyndir um stækkun
hafnar í Þorlákshöfn í samhengi við
heildarstefnu í hafnarmálum hér-
Iendis. í hafnarlögum sé gert ráð
fyrir að áður en ákveðið er að leggja
fé í t.d. hafnarframkvæmdir, verði
að gera svo kallaða hafnarþarfa-
greiningu. Þetta þýðir að Siglinga-
stofnun meti þörf fyrir hafnarmann-
virki út frá hagsmunum stærri
svæða á landinu ásamt því að kanna
þjóðhagslega hagkvæmni slíkra
framkvæmda.
Landflutningar betri?
„Mér finnst allt í lagi að skoða
þessi mál í Þorlákshöfn, en tel að
gera verði það í stærra samhengi.
Það er ljóst að eins og er og í fyrir-
sjáanlegri framtíð er Reykjavík að-
alvöruhöfn landsins. Um hana fer
obbinn af öllum inn- og útflutningi
landsmanna og þar er til staðar allt
það sem þarf í öfluga vöruflutninga-
höfn. Við fyrstu sýn virðist mér því
ólíklegt að það sé þjóðhagsleglega
hagkvæmt að ráðast í svo umfangs-
mikla framkvæmd í Þorlákshöfn,“
segir Árni Þór.
Jón Þorvaldsson forstöðumaður
tæknisviðs Reykjavíkurhafnar segir
að dýpt sé mjög mismunandi á því
svæði sem telst til umráðasvæðis
Reykjavíkur, en þar sem dýpt sé
mest eigi að vera mögulegt að þjón-
usta allt að 20 þúsund tonna skip-
um.
Aðspurður um þau sjónarmið
heimamanna í Þorlákshöfn að fjár-
hagslega hagkvæmt sé að stytta
siglingartíma skipa, bendir Ami
Þór á að Reykjavíkurhöfn sé í um
fímmtán mínútna akstursfjarlægð
frá um 65% þjóðarinnar og talsverð-
ur kostnaður sé samfara því að
koma vörunum frá hafnarsvæðun-
um landleiðina til dreifíngaraðila og
neytenda. Einnig séu sjóflutningar
yfirleitt taldir betri en landflutning-
ar með tilliti til umhverfísverndar-
sjónarmiða. Þá fylgi landflutningum
meira slit á vegum, sem þyki kostn-
aðarsamt. „Það þarf að taka fjölda-
margt með í reikninginn áður en
ráðist er í framkvæmd af því tagi
sem rætt er um í Þorlákshöfn," seg-
ir hann.
Höfnin standi
undir sér
Hörður Jóhannsson, formaður
hafnarstjórnar í Kópavogi, kveðst
mótfallinn stækkun Þorlákshafnar
ef gert sé ráð fyrir að samfélagið
greiði fyrir þá framkvæmd. Telji
heimamenn í Þorlákshöfn hins veg-
ar að þeir geti byggt höfnina, rekið
hana og greitt niður framkvæmda-
lán án stjmkja úr Hafnarbótasjóði,
þar sem er að fínna gjöld af lestun
vöru og losun, sé vert að gefa hug-
myndinni gaum. „Ég er alfarið
mótfallinn því að peningarnir séu
teknir úr Hafnarbótasjóði. í sjóðn-
um er að finna gjöld sem enginn
annar en hinn almenni neytandi
greiðir. Hafnirnar þurfa að standa
undir sér, hvar svo sem þær eru,“
segir Hörður. „Ætli Þorlákshafn-
arbúar í stórfelldan útflutning eða
innflutning getur hins vegar verið
raunhæft að stækka höfnina þar.
Vissulega styttist siglingin mikið
við að þurfa ekki að sigla til
Reykjavíkur og heill sólarhringur
er dýr í flutningum."
Hörður segir að innsiglingin og
dýpi við Kópavogshöfn sé átta
metrar miðað við núllpunktinn, sem
gefi stærstu togurum flotans færi til
að athafna sig, en hins vegar sé við-
legukanturinn ekki nema 95 metra
langur, þó svo að gert sé ráð fyrir
að hann nái 137 metrum fullbyggð-
ur. „Stærsta skip sem hefur komið
inn á okkar svæði var 26.700 tonna
olíuskip og 186 metra langt, á þeim
tíma þegar oh'uafgreiðslan var í
Skerjafírði. Skip í dag eru byggð
með öðrum hætti og það má segja
að nýtískuskip í flotanum risti álíka
djúpt og umrætt olíuskip, þannig að
hægt væri að taka á móti þeim,“
segir hann.
Spurning um
grundvöll
Valgerður Sigurðardóttir formað-
ur hafnarstjórnar í Hafnarfirði,
kveðst telja tillögu þingmannsins
góðra gjalda verða og ekki sé annað
en eðlilegt að hann reyni að verja
atvinnuuppbyggingu í kjördæmi
sínu. „Við Hafnfirðingar höfum átt
góða höfn og bætum hana stöðugt í
samræmi við óskir viðskiptavina
hafnarinnar um aukna þjónustu. Ég
er ekki hrædd við tillögu eins og þá
sem Ámi leggur fram og tel eðlilegt
að ræða hana, en þá í samhengi við
aðrar hafnir á þessu svæði og að
teknu tilliti til þess sem þær hafa
upp á að bjóða. Menn verða að
spyrja hvort grundvöllur sé fyrir
öllum þessu stóru höfnum á sama
svæðinu, en auðvitað er óskandi að
við séum svo farsæl að grundvöllur-
inn fyrir þeim sé til staðar,“ segir
Valgerður.
Hafnarfjarðarhöfn er átta metra
djúp við viðlegukant og Valgerður
bendir ennfremur á að Hafnarfjörð-
ur hafí aðstöðu fyrir skip í Straums-
vík þar sem dýpstu höfn landsins sé
að finna, eða með 12 metra dýpi. Því
geti Hafnarfjörður auðveldlega
þjónustað allt að 20 þúsund tonna
skip.
Árið 1994 hófust framkvæmdir
við stækkun Hafnarfjarðarhafnar
og var gert ráð fyrir að þeim lyki á
um tíu árum. Heildarkostnaður við
stækkun hafnarinnar er áætlaður
rúmur milljarður króna.
Morgunblaðið/Þorkell
60 fyrirlestrar á ráðunautafundi
FJALLAÐ var um landnýtingu, skipulagsmál,
byggðamál, kornrækt, túnrækt og aðfangaeftirlit
á fyrstu dögum árlegs ráðunautafundar Bænda-
samtakanna og Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins. Fundurinn hófst í fyrradag og lýkur á
morgun. Hátt í 60 fyrirlestrar eru fluttir á íjói’um
dögum. Fjöldi ráðunauta af öllu landinu og starfs-
fólk Bændasamtakanna og RALA situr fundinn.