Morgunblaðið - 26.03.1999, Síða 40

40 FÖSTUDAGUR 26. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Ráðstefna um framtíð íslensks vinnumarkaðs
UMRÆÐA um vinnumarkaðinn
snertir alla vinnandi menn en
vinnumarkaðurinn tekur sífelld-
um breytingum. Á ráðstefnunni
voru menn sammála um að mikl-
ar breytingar hefðu átt sér stað
á vinnumarkaðnum á þessari
öld, ekki síst undanfarin ár og að
líkur væru á enn frekari breyt-
ingum á nýrri öld. Þar kom
einnig fram að íslenskur vinnu-
markaður væri að mörgu leyti
frábrugðinn vinnumarkaði í öðr-
um löndum svo erfítt væri að
bera þróun hans saman við þró-
un í öðrum iöndum. Hins vegar
væri ljóst að íslenskur vinnu-
markaður væri á eftir öðrum
Evrópulöndum hvað varðar þró-
un að mörgu leyti.
I erindi Maríu J. Ammendr-
up, félagsfræðings og sérfræð-
ings við Félagsvísindastofnun
Háskóla Islands, kom fram að
íslendingar hefðu einstaklega
jákvætt viðhorf til vinnu og
mikla vinnuhollustu í saman-
burði við aðrar þjóðir. María
vitnaði í niðurstöðu könnunar
sem gerð var árið 1997 þar sem
fram kom að 80% Islendinga
myndu vinna áfram þótt þeir
þyrftu þess ekki, þ.e. hefðu fjár-
hagslega möguleika á að láta af
störfum. Ekki var marktækur
munur á svörum eftir kyni,
aldri, menntun, starfsstétt,
starfshlutfalli, hjúskaparstöðu
eða búsetu. Sagði María að nið-
urstöður sem þessar bentu til
þess að ríkjandi lífsskoðun á Is-
landi hvetti almennt til vinnu og
að lögð væri áhersla á að kenna
um mikilvægi vinnu í uppeldi
barna.
Aukin verkefnavinna
og minna um æviráðningar
María sagði líklegt að meðal
þess sem helst myndi breytast á
komandi árum, væri hollusta
starfsmanna við fyrirtæki. Sagði
hún það stafa af því að eldra
starfsólk sem hefði mikla holl-
ustu við fyrirtæki hyrfi senn af
vinnumarkaðnum og stöðug
tækniþróun, styttri vinnutími og
aukin alþjóðavæðing gerði fólki
kleift að hafa sveigjanlegri vinnu-
tíma. Af þessum sökum yrði fólk
sótt í auknum mæli í ákveðin
verkefni og að því loknu héldi
það sína leið.
„Þetta getur verið hagkvæmt
fyrír alla aðila og aukin starfs-
mannavelta þarf ekki að vera
slæm ef tiltekinn kjarni starfs-
manna kýs að bindast fyrirtæk-
inu. Þeir starfsmenn sem hafa
Bæta þarf
framleiðni
og minnka
yfírvinnu
Fjölgun sérhæfðra starfa og fækkun al-
mennra starfa, áhrif vinnutímatilskipun-
ar Evrópusambandsins á íslenskan
vinnumarkað og almenn spá um fram-
tíðarhorfur á íslenskum vinnumarkaði
voru til umræðu á ráðstefnu um vinnu-
markaðsmál í gær. Ragna Sara Jóns-
dóttir sat ráðstefnuna sem Félag stjórn-
málafræðinga, Félagsfræðingafélag
Islands og Félag viðskiptafræðinga
og hagfræðinga efndu til.
ti-yggð við fyrirtæki verða því
líklega verðmætari á nýrri öld,
en þeir hafa hingað til verið,“
sagði María.
Islendingar þurfa að
draga úr vinnutíma sínum
Man'a minntist á að vinnutími
væri að styttast, en Lárus Blön-
dal benti hins vegar á að laun-
þegar á íslandi yrðu að draga úr
vinnutíma sínum til þess að upp-
fylla skilyrði vinnutímatilskipun-
ar Evrópusambandsins. Áhrif
vinnutímatilskipunarinnar á ís-
lenskan vinnumarkað var um-
fjöllunarefni Lárusar sem er
vinnumarkaðsfræðingur og sér-
fræðingur hjá Hagstofu Islands
en tilskipuninni var hrint í fram-
kvæmd á Islandi um áramótin
1996/1997. Sagði hann ljóst að til-
skipunin myndi hafa umtalsverð
áhrif hér á landi þótt erfítt væri
að sjá nákvæmlega hvaða áhrif
hún myndi hafa.
Lárus benti á að vinnutími
hérlendis væri langur og hlutfall
þeirra sem vinna meira en 48
stundir á viku væri rám 40% hér-
lendis, og það væri umtalsvert
hærra en í öðrum löndum. Sagði
hann að íslenskir launþegar
treystu á yfii-vinnuna tO þess að
ná upp laununum en launþegi á
íslandi gæti unnið yfir 600 klst.
af yfirvinnu á ári á meðan laun-
þegar á hinum Norðurlöndunum
gætu unnið um 200 klst. af yfir-
vinnu, þar sem þak hefði verið
sett á yfirvinnu. Sagði Lárus að
breytingar yrðu að eiga sér stað
hérlendis til þess að uppfylla skO-
yrði tilskipunarinnar: „Aðilar
vinnumarkaðarins, verkalýðs-
hreyfingin og vinnuveitendur
verða því að finna leið til þess að
ná sömu eða aukinni framleiðni
út úr færri klukkustundum en
áður. En um leið þarf að tryggja
launþegum sömu eða hærri
heildarlaun en áður,“ sagði Lár-
us.
Kjarasamningar
framtíðarinnar
Hvað varðar framleiðni, er hún
mun lægri á íslenskum vinnu-
markaði en í öðrum löndum að
því er kom fram í erindi Gunnars
Páls Pálssonar, hagfræðings
Verslunarmannafélags Reykja-
víkur. Benti hann á að framleiðni
í þjónustu væri t.d. 20% lægri á
Islandi en í Danmörku. Það þarf
því ekki að koma á óvart að dag-
vinnulaun eru u.þ.b. 20% lægri
hérlendis en í Danmörku og er
sterk fylgni á milli launa og
framleiðni, að sögn Gunnars
Páls, en hann benti jafnframt á
að framleiðni væri að aukast á ís-
landi.
Gunnai- Páll sagði að þörf fyrir
verkalýðsfélög hefði verið að
minnka og myndi minnka í fram-
tíðinni, jafnframt sem hlutverk
þeirra myndi breytast. Benti
hann á kjarasamninga danskra
verslunarmanna sem fælu í sér
nýja hugsun sem þeir kaOa „að
færa sig frá lágmarkslaunasamn-
ingum til markaðslaunasamn-
inga“. Með breytingunum hefðu
þeir nánast fellt út launalið kjara-
samninga sinna og vísað launaá-
kvörðunum út til íyrirtækjanna,
fellt út launataxta og ákvæði um
launahækkanir. I staðinn væru
komin ákvæði um hvemig launaá-
kvarðanir skyldu teknar, laun-
þegar skyldu eiga viðræður um
laun við yfirmenn sína einu sinni
á ári og við ákvörðun á launa-
breytingum skyldi annarsvegar
taka tillit tO markaðslauna sam-
kvæmt launakönnunum og hins-
vegai- til vinnuframlags, hæfni,
menntunar, innihalds starfs og
ábyrgðar.
Gunnar PáH sagði að ef til vill
fælist kjarasamningur framtíð-
arinnar í því að fara svipaðar
leiðir og danskir verslunarmenn
með því að feOa niður árlegar
launahækkanir og launataxta, en
einungis kveða á um lágmarks-
laun í kjarasamningum. Ef
verkalýðshreyfingin vildi halda
áfram á þeirri braut væri hlut-
verk hennar að auka framleiðni,
að láta stjórnun fyrirtækja koma
sér við og að þróa launakerfi
með tengingu við framleiðni-
aukningu.
INNLENT
Vinnuskdli
Rey kj anesbæj ar
Laun 16 ára
unglinga
hærri en í
Reykjavík
LAUN 16 ára unglinga hjá Vinnu-
skóla Reykjanesbæjar verða- 345,46
krónur á tímann næsta sumar.
Ragnar Öm Pétursson, skólastjóri
vinnuskólans, segir að þau séu því
umtalsvert hærri en t.d. laun 16 ára
unglinga hjá Vinnuskóla Reykjavík-
ur sem eiga að fá 331 kr. á tímann.
I bókun Reykjavíkurlistans vegna
umræðna á borgarráðsfundi í fyrra-
dag, sem greint var frá í Morgun-
blaðinu í gær, segir m.a. að þau laun
16 ára unglinga séu hærri en gerist
hjá 16 ára í öðmm sveitarfélögum.
Segir Ragnai- það ekki rétt því ljóst
sé að Reykjavíkurborg greiði ekki
eins há laun og t.d. Reykjanesbær.
Hann segir að hjá Vinnuskóla
Reykjanesbæjar sé talsverður tími
tekinn í fræðslu eins og víða í vinnu-
skólum, t.d. varðandi fíkniefni, og
sjái stjórn vinnuskólans ekki eftir
því að greiða laun þótt tími sé tekinn
tO fræðslunnar.
Ragnar Örn segir laun unglinga
hjá Vinnuskóla Reykjanesbæjar
hærri næsta sumar en í fyrra og þau
hafi verið látin fylgja hækkunum á
vinnumarkaði. Þannig fái 14 ára ung-
lingar 253,06 kr. á tímann og 15 ára
283,37 krónur. Laun 16 ára unglinga
verða 345,46 kr. eins og áður sagði
og segir Ragnai- að laun þeirra hafi
verið 333,29 ki'. í fyrrasumar og því
einnig hærri en laun 16 ára í Reykja-
vík voru þá.
---------------
Heimasíða Sjálf-
stæðisflokksins
á Vesturlandi
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN á
Vesturlandi hefur opnað heimasíðu
þar sem upplýsingar eru um fram-
boð sjálfstæðismanna í kjördæminu.
Þar eru upplýsingar um fram-
bjóðendur, kynning á málefnum,
greinar ft-ambjóðenda, listi yfir for-
menn félaga, félagsheimili o.s.frv.
Jafnframt era þar upplýsingar um
hvar hægt er að ná í kosningastjóra
framboðsins á Vesturlandi.
Slóðin er www.xd.is/vesturland. Á
vefnum er möguleiki á að koma á
framfæri fyrirspurnum og ábend-
ingum til frambjóðenda.
Ástfanginn
Shakespeare
á mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ á Netinu
mbl.is, Háskólabíó og Samvinnu-
ferðir-Landsýn stóðu fyrir leik á
mbl.is fyrir skömmu. Fólk úr ís-
lensku leikhúslífi var fengið til að
koma með hugmyndir um annan titil
á leikrit Shakespeares, Rómeó og
Júlía. Þátttakendur í leiknum áttu
svo að velja þann titil sem þeim þótti
bestur.
Fyrir valinu varð titillinn Blind
ást og vora veglegir vinningar
dregnir út úr nöfnum þeirra sem
völdu þann titil. Vinningarnir í
leiknum vora glæsilegir en auk miða
á myndina, bóka, bókamerkja og
pappírsarka gátu þátttakendur unn-
ið leikhúsferð fyrir 10 í Þjóðleikhús-
ið og síðast en ekki síst ferð fyrir tvo
til London með Samvinnuferðum-
Landsýn.
Stóra vinninginn að þessu sinni
hlutu hjónin Örn Ingólfsson og Þór-
unn Björg Baldursdóttir sem á
myndinni hafa tekið við farseðlunum
úr hendi Elísabetar Weisshappel
starfsmanns Samvinnuferða-Land-
sýnar.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Iðunn sýnir í Vín
IÐUNN Ágústs-
dóttir opnar
myndlistarsýn-
ingu í Blómaskál-
anum Vín í Eyja-
fjarðarsveit á
morgun, laugar-
daginn 27. mars,
kl. 14.
Á sýningunni eru rámlega 30
verk unnin með pastel. Iðunn hefur
haldið nær 20 einkasýningar á
verkum sínum og tekið þátt í yfir
20 samsýningum bæði hér heima
og erlendis. Sýning hennar í Vín
verður opin tO 5. apríl næstkom-
andi á afgreiðslutíma blómaskál-
ans.
Háskólinn á Akureyri
Fyrirlestrar um ímynd
Islands, umhverfí og náttúru
HÁKON Þór Sindrason rekstrar-
hagfræðingur flytur fyrirlestur
sem hann nefnir „ímynd íslands
og íslenskrar vöru og þjónustu er-
lendis“, í dag, fóstudaginn 26.
mars, kl. 14, í stofu 25 í húsnæði
Háskólans á Akureyri við Þing-
vallastræti.
Hákon kynnir þar meistara-
prófsrannsókn sem hann vann við
Verslunarháskólann í Kaupmanna-
höfn á áranum 1997 til 1998 en
hann kannaði hugmyndir neytenda
og fyi’irtækja í Svíþjóð og Dan-
mörku til íslenskrar vöni og þjón-
ustu.
Dr. Nigel Dower, prófessor við
Háskólann í Aberdeen, flytur fyrir-
lestur sem hann nefnir „Human
development - friend or foe to the
environment?" á morgun, laugar-
daginn 27. mars, kl. 14, í stofu 14 í
húsnæði háskólans við Þingvalla-
stræti.
I fyrirlestrinum fjallar hann um
umhverfið og náttúruna sem vett-
vang mannlegrar þróunar og þörf-
ina á nýjum hugsunarhætti í um-
hverfismálum. Fyi-irlesturinn er
fluttur á ensku. Allir eru velkomnir
á fyrirlestrana.
------♦-♦-♦----
Málþing um
leiðir í efna-
hagsmálum
MÁLÞING á vegum húmanista um
nýjar leiðir í efnahagsmálum verður
haldið sunnudaginn 28. mars í stofu
201 í Odda, Háskóla íslands. Mál-
þingið hefst kl. 14 og er opið öllu
áhugafólki um þetta málefni.
Framsögu hefur Paola Parra,
hagfræðingur frá Chile, sem um
þessar mundir er við framhaldsnám
í Berlín á sviði umhverfishagfræði.
Parra mun ræða um hagfræði Ný-
húmanismans og tillögur um nýjar
leiðir í efnahagsmálum.