Morgunblaðið - 26.03.1999, Qupperneq 60

MORGUNBLAÐIÐ
^ 60 FÖSTUDAGUR 26. MARZ 1999
UMRÆÐAN
ÞAÐ er alveg sama
hversu oft er reiknað:
tvisvar sinnum tveir
verða alltaf fjórir! Og
það er staðreynd sem
ekki verður haggað: sú
leið, sem meirihluti
bæjarstjórnar Reykja-
nesbæjar hefur valið að
fara við byggingu fjöl-
nota íþróttahúss í bæn-
um, er ein sú óhag-
kvæmasta og mun kosta
hundruðum milljóna
^Ju-óna meira fyrir bæj-
árbúa en ástæða er tíl.
Það er mannlegt að
skjátlast og það er enn-
fremur skiljanlegt að
fólk reyni í örvinglan að grípa í ein-
hver hálmstrá sér til björgunar, þeg-
ar illa horfír. En hálmstráin halda
ekki - þau veita aðeins falskt öryggi
í skamman tíma. Og þannig er stað-
an hjá fulltrúum meirihluta bæjai--
stjórnar í Reykjanesbæ í þeim deil-
um sem uppi eru í bæjarfélaginu um
hvernig staðið er að byggingu fjöl-
nota íþróttahúss í bænum. Tölfræðin
í málinu er afskaplega skýr. Hana
má sjá í meðfylgjandi útreikningum,
sem allir skilja.
•» ^ Hin öfugu formerki
Minnihluti bæjarstjórnar - J-listi
jafnaðarmanna - hefur harðlega
gagnrýnt fálmkennd vinnubrögð
meirihlutans í málinu. Hér verða að-
eins örfá atriði nefnd til sögunnar:
skipulag á því svæði þar sem húsið á
að rísa er ekki til; bæj-
arfélagið hefur ekki
fjánnuni til að ráðast í
verkið eftir níu ára
meirihlutastjórn fram-
sóknar og sjálfstæðis-
manna; útboð fór ekki
fram; gerður er óhag-
stæður „leigusamning-
ur“ til 35 ára við verk-
taka, þann er byggir
húsið, sem leiðir til þess
að bæjarbúar greiða
alltof háar fjárhæðir;
hér er ekki um kaup-
leigu að ræða, þannig
að bærinn eignast ekki
húsið eftir 35 árin, þótt
bæjarbúar séu þá búnir
að marggreiða stofnkostnað við hús-
ið; leigjandinn, bæjarbúar, sér um
viðhald og endurbætur, sem verða
sannarlega umtalsverðar á jafnlöng-
um tíma. Og ekki er allt talið. Rúsín-
an í pylsuendanum er þessi, sem
finna má í „leigusamningi" bæjarins
og verktakans: „Leigutaki endur-
greiðir leigusala alla skatta og gjöld
sem kunna að verða lögð beint á leig-
una og/eða leigusala vegna samnings
þessa og framkvæmda við byggingu
hins leigða." - Með öðrum orðum:
bæjarbúar eru famir að greiða
skatta og gjöld fyrir verktakafyrir-
tæki úti í bæ! Hafa menn séð hlið-
stæðu þessa í einhverjum samning-
um? Það er auglýst eftir því.
Vitleysan varín
I vanmáttugum tilraunum til að
Iþróttamannvirki
✓
Eg hef átt mér þann
draum, að fjölnota
íþróttahús rísi hér í
bænum fyrr en síðar,
segir Ólafur Thorder-
sen. En allt á sína
stund og sinn stað.
verja þessa vitleysu er ýmislegt tínt
til. Einn bæjarfulltrúa Sjálfstæðis-
flokksins viðurkennir í Morgun-
blaðsgrein um daginn, að ástæðan
fyrir því að farin er leið langtíma-
leigu í stað þess að bærinn byggi og
slái lán, sé einfaldlega sú að þá komi
skuldbindingin hvergi fram í bæjar-
reikningum! Og þá njóti bærinn
betri kjara hjá lánveitendum. Hvílíkt
og annað eins! Halda menn að lána-
stofnanir taki ekki jafnmikið mið af
skuldbindingu, sem kallast greiðsla
vegna leigusamnings í 35 ár, og um
afborgun af láni væri að ræða? Trúa
menn því að hægt sé að blekkja fólk
út í það óendanlega? Nei, auðvitað
sjá lánastofnanir í gegnum svona
hókus pókus, alveg eins og bæjarbú-
ar, sem eiga að borga brúsann. Ég
er mikill áhugamaður um íþróttir og
vil veg þeirra sem allra mestan hér í
Reykjanesbæ.
Ég hef átt mér þann draum, að
fjölnota íþróttahús rísi hér í bænum
fyrr en síðar. En allt á sína stund og
sinn stað. Ráðdeild og hagsýni verða
þá að vera með í fór. Því er ekki að
heilsa hjá meirihluta bæjarstjómar
Reykjanesbæjar þessa dagana. Þar
er það gæðingapólitíkin sem er
framar öðru; það er sama hvað þetta
kostar, því komandi kynslóðir eiga
að borga ævintýrið. Vonandi mun
fjölnota íþróttahús í Reykjanesbæ
verða til gagns og gleði fyrir íþrótta-
æsku bæjarins í næstu og lengri
framtíð. Það er mín ósk. En um leið
verður þetta hús minnisvarði um það
hvemig ekki á að standa að málum,
þegar ráðist er í stórframkvæmdir.
Þau axarsköft Sjálfstæðisflokksins
og Framsóknarflokksins mun sagan
geyma.
Tölulegur
samanburður
Til að fá útborgað lán sem nemur
kr. 371.000.000 þarf að taka lán sem
er 384.457.202, en þá er miðað við
2% lántökugjald, 1,5% stimpilgjald
og 1.200 kr. í fastan kostnað.
í samningnum er miðað við að
greidd sé leiga sem nemur kr.
2.250.000 á mánuði og 420 mánuðir
gera því 945.000.000 á tímabilinu en
þó eignast bærinn ekkert í húsinu.
Ef verði hússins, kr. 371.000.000,
er bætt við væru heildargreiðslur
kr. 1.316.000.000.
Ef þetta lán er tekið til 420 mán-
aða (35 ár) og miðað við 4,5% vexti
er heildargreiðsla kr. 764.177.230 og
við ættum húsið eða 551.822.770
lægri greiðsla.
Ef þetta lán er tekið til 420 mán-
aða (35 ár) og miðað við 5% vexti
(sem eru frekar háir vextir á verð-
tryggðu láni til sveitarfélags eins og
Reykjanesbæjar) er heildargreiðsla
kr. 814.992.407 og við ættum húsið
eða 501.070.593 lægri greiðsla.
Ofangreind dæmi miðast við jafn-
ar mánaðargreiðslur sem væru þá
lægri en sú mánaðarleiga sem meiri-
hlutinn samþykkti.
Ef við færum hins vegar þá leið að
greiða sömu mánaðargreiðslu, þ.e.
kr. 2.250.000 á mánuði, og miðuðum
að öðru leyti við sömu forsendur fyr-
ir lánunum kæmi dæmið svona út:
Ef lánið er með 4,5% vexti greið-
ist það upp á 230 mánuðum eða rúm-
um 19 árum og heildargreiðsla næmi
kr. 574.474.794, leið meirihlutans
kostar bæjarsjóð því kr. 741.525.206
meira en nauðsynlegt væri miðað
við 4,5% vexti.
Ef vextirnir væru hins vegar 5%
næmi heildargreiðslan kr.
674.244.555 og lánið greiddist upp á
300 mánuðum eða 25 árum, leið
meirihlutans yrði því 641.750.445
krónum dýrari.
Það getur ekki verið einkamál
meirihlutans að fara svona illa með
fé skattborgara en að ætla svo að
réttlæta þessa sóun með þeim rök-
um að bæjarsjóður standi svo illa og
því sé ekki hægt að taka lán en hins-
vegar sé hægt að borga allt að helm-
ingi hærra verð ef það heitir leiga
fyrir húsið.
Jafnvel sjálfur Munchausen hefði
ekki látið sér detta þetta í hug.
Höfundur er bæjarfulltrúi J-listans í
Reykjanesbæ.
Ef heppilega hefur tekist til á þess-
um stutta tíma hefur barnið fengið
sjúkdómsgreiningu og meðul og nú
skal það í skólann aftur því skóla-
skyldan kallar. Afleiðingarnar eru
þær að skólakerfið situr uppi með
vandamálin af því að það er eina
„kerfið“ sem ber lagaleg skylda til að
sinna þessum börnum. Vandamálin
eru hins vegar hvorki á sviði né valdi
hins almenna grunnskóla að leysa.
Barna- og unglingageðdeild
Landsspítalans vinnur undir miklum
þrýstingi við að afgreiða sem flestar
beiðnir og hefur engan veginn und-
an. Niðurstaðan verður sú að biðlist-
ar lengjast og innlagnir styttast (að
meðaltali 30 dagar) svo deildin virk-
ar nánast sem greiningarstöð en
ekki meðferðarstofnun.
Meðferðarstofnanir í félagsmála-
geiranum, sem flestar eru á vegum
Bai-naverndarstofu, eru alltof fáar og
úrræðaleysi því mjög mikið á þeim
bænum. Börn og unglingar sem út-
skrifast af geðdeild, oftast alltof
snemma, fá engin framhaldsúrræði
og lenda því oftar en ekki í sömu
stöðu og fyrir innlögn. Það litla sem
hægt var að gera er þá unnið fyrir
gýg. Það skal tekið skýrt fram að hér
er ekki við stjórnendur eða starfsfólk
þessara stofnana að sakast. Ábyrgðin
er stjórnmálamannanna sem hafa
bókstaflega lokað augunum fyiir
vanda þessa æskufólks og fjöl-
skyldna þeirra.
Það má spyrja sig að því hvort ís-
land sé ekki eins illa statt á þessu
sviði heilbrigðismála eins og hvert
annað þróunarland innan Sameinuðu
þjóðanna sem við erum að hneykslast
á og aumka okkur yfir. Við höfum
hins vegar ekki sömu afsökun fyrii-
að uppfylia ekki ákvæði Barnasátt-
málans og fátæku ríki þriðja heims-
ins: fjárskort og fákunnáttu. Það er
því hneyksli og Ijótur blettur á ís-
lenska velferðarþjóðfélaginu að staða
þessara ungmenna sé með þessum
hætti.
Stjórnmálamenn allra flokka, rekið
af ykkur slyðruorðið! Eða þarf að
lögleiða meðferðarskyldu fyrir þessi
böm og unglinga til þess að þið teljið
ykkur skylt að sinna þeim!
Þegar þetta er skrifað berast frétt-
ir um að unnið sé að stofnun for-
eldrafélags geðsjúkra barna. Óskar
undirritaður aðstandendum félagsins
alls velfarnaðar og býður því til sam-
starfs við starfsfólk Dalbrautarskóla
um bætta þjónustu við þessi börn.
Höfundur er skólastjóri
Dalbraularskóla.

Stórböföa ll, víð GnUtabrá,
staii 567 4844
Upplýsingakerfi
KERFISÞROUN HF.
Fákafeni 11 • Sími 568 8055
www.islandia.is/kerfisfhroun
Skólaskylda -
meðferðarskylda?
FORSJÁ barna er samkvæmt lög-
um í höndum foreldra þeirra eða for-
ráðamanna fram til 18 ára aldurs.
Löggjafinn hefur í sumum tilfellum
tekið fram fyrir hendur foreldra.
Dæmi um það eru lög um tíu ára
skólaskyldu í grunnskóla. Foreldrum
ber skylda til að senda böm sín í
skóla meðan þau era á aldrinum 6-16
ára og ef misbrestur er á því eru yfir-
völd barnaverndar- og fræðslumála
kölluð til og taka fram fyrir hendur
foreldranna til þess að tryggt sé að
bamið fái skólagöngu. Sveitarfélög-
um er einnig skylt, samkvæmt sömu
lögum, að bjóða fram aðstæður til
kennslu allra barna og á það bæði við
húsnæði sem þarf að uppfylla ákveð-
in skilyrði og kennara og kennsluað-
stæður sem skýrar reglur era um
Kynning í dag, föstudag
H Y G E A
, og á morgun, laugardag,
í Kringlunni
Svört snyrtitaska frá
Elizalicth Arden með:
Ceramide rakakremi,
Ceramide Firm Lift,
Exceptional varalit og
5th Avenue ilmvatni.
ðeins 3.880 kr.
Eli zaLöÆ Kí
bæði í lögum og reglu-
gerðum.
Skólaskylda er mjög
afgerandi þáttur í upp-
eldi og menntun ís-
lenskra barna og ber
að líta á hann nánast
sem ófrávíkjanlega
reglu í okkar þjóðfé-
lagi. Skólaskyldan er
sett til þess að tryggja
öllum bömum jafnan
rétt til náms óháð að-
stæðum þeirra og á
þessi hugsun sér stoð
m.a. í Barnasáttmála
Sameinuðu þjóðanna
þótt ákvæði um skóla-
skyldu séu eldri hér á
landi. Allt er þetta gert
til þess að tryggja velferð bamanna.
En það þarf meira til. Svöng eða
veik böm læra ekki. Það er nokkuð
sem allir vita. Framþörfum manns-
ins þarf að fullnægja til þess að hann
geti einbeitt sér að andlegri vinnu.
Hvað geram við þegar börnin okkar
þjást af svengd? Seðjum þau auðvit-
að! Sem betur fer er hungur ekki
stórt vandamál hér á landi.
En hvað skyldi vera gert við veik
börn sem era ekki búin að ljúka
skólaskyldu sinni? Jú, þau eru send
til læknismeðferðar þar til þau fá
bata á ný, segir þú sjálfsagt, lesandi
góður. Á meðan læknismeðferð fer
fram er þeim jafnvel boðið upp á
nám ef þau hafa heilsu til að læra,
þau era jú skólaskyld!
En hvað gerist ef ekki næst að
ljúka meðferðinni af því að það er
ekki til nægilegt fé á fjárlögum ríkis-
ins til að greiða læknismeðferð sem
talin er nauðsynleg og þá aðstöðu
sem þarf til að bamið nái sér af
meinum sínum?
I Bamasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna er eins og áður var nefnt
ákvæði um skólaskyldu. En þar era
einnig ákvæði um rétt barna til með-
ferðar vegna fótlunar og heilsufars.
Þær greinar sem um þetta fjalla eru
framar í samningnum en ákvæði um,
að skólaskylda og ókeypis skóla-
ganga „nái fram að ganga stig af
stígi" (28. gr.) og tel ég að það beri
að túlka svo, að þau ákvæði séu jafn-
Guðmundur Ingi
Leifsson
vel talin mikilvægari en
skólaskylda. í 23. grein
segir: „Aðildarríki við-
urkenna að andlega eða
líkamlega fatlað bam
skuli njóta fulls sóma-
samlegs lífs, við aðstæð-
ur sem tryggja virðingu
þess og stuðla að sjálfs-
björg þess og virkni í
samfélaginu. I 24. grein
segir: „Aðildarríki við-
urkenna rétt barns að
njóta heilsufars sem
hægt er að tryggja, og
aðstöðu til læknismeð-
ferðar og endurhæfing-
ar. Aðildarríki skulu
kappkosta að tryggja að
ekkert barn fari á mis
við rétt sinn til að njóta slíkrar heil-
brigðisþjónustu."
Hvernig hefur svo til tekist hér á
landi að uppfylla þessi ákvæði
Heilbrigði
Það er hneyksli og
ljótur blettur á íslenska
velferðarþjóðfélaginu,
segir Guðmundur Ingi
Leifsson, að staða
þessara ungmenna sé
með þessum hætti.
Barnasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna? Hvað varðar böm með líkam-
lega sjúkdóma sennilega vel, jafnvel
frábærlega á sumum sviðum.
Einn er sá hópur bama og ung-
linga hér á Islandi sem fær
skammarlega lélega heObrigðisþjón-
ustu. Meðferðarúrræði fyrir börn og
unglinga sem eiga við geðræn og
hegðunarleg vandamál að stríða eru
alltof fá og mjög takmörkuð bæði á
heilbrigðissviði og á félagslega svið-
inu. Staðreyndin er sú að börn eru
útskrifuð af meðferðarstofnun eða
sjúkrahúsi og send aftur heim og í
sinn skóla, ekki gróin meina sinna.
Hálmstráin halda ekki!
Ólafur Thordersen