Morgunblaðið - 29.04.1999, Page 12

12 FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Fulltrúar sex flokka á fundi um málefni fatlaðra
Fatlaðir eigi sama
rétt og aðrir þegnar
FRAMLÖG til málefna fatlaðra, for-
gangsröðun, viðhorf, skólamál, loforð
og efndir komu til umræðu á fundi
Þroskahjálpar, Styrktarfélags van-
gefmna og Foreldrasamtaka fatlaðra
með fulltrúum stjórnmálaflokka í
fyrrakvöld. Frambjóðendur sex
flokka voni spurðir um stefnuna í
málefnum fatlaðra og þroskaheftra
en fundinn sátu um hundrað manns.
Frambjóðendur svöruðu fyrst
nokkum spumingum sem fundar-
boðendur höfðu lagt fyrir flokkana
um stefnu í húsnæðismálum, skóla-
málum og fleh-u og eru svörin birt í
tímaritinu Þroskahjálp. Kom þar
fram það sameiginlega álit að fatlað-
ir skuli hafa sama rétt og aðrir þjóð-
félagsþegnar varðandi atvinnu,
menntun og framfæri sitt yfirleitt
eftir því sem geta og aðstæður leyfa.
Gunnar Ingi Gunnarsson frá
Frjálslynda flokknum sagði málefni
fatlaðra og öryrkja vera smánarblett
í samfélaginu, mikið væri talað um
að gera eitt og annað í þeim en ekk-
ert væri gert. Um góðæri væri ekki
hægt að tala hjá öryrkjum, fólki sem
hefði ekki aðrar tekjur en bætur,
meðan það þyrfti að standa reglu-
lega í biðröðum hjá hjálparstofnun-
um eftir aðstoð. Sagði hann Island
standa illa varðandi framlög til fatl-
aðra í samanburði við nágrannalönd.
Gunnar sagði Frjálsynda flokkinn
myndu taka upp hanskann fyrir
minni máttar í þjóðfélaginu, sjúka,
aldraða og öryrkja.
Katrín Fjeldsted, frambjóðandi
Sjálfstæðisflokksins, sagði nauðsyn-
legt að leita sífellt þeirra lausna sem
best hentuðu þörfum fatlaðra og
sagði Sjálfstæðisflokkinn áfram
myndu vinna að því að finna ný úr-
ræði fyrir þá sem vildu og gætu flust
af endurhæfingadeild Landspítalans.
Hún sagði varðandi nám fatlaðra að
undirbúið hefði verið tveggja ára
nám fyrir þá í framhaldsskólum og
að Björn Bjarnason menntamálaráð-
herra hefði jafnframt'lýst því yfii' að
undirbúið skyldi fjögurra ára nám
fyrh’ þessa nemendur.
Málefni fatlaðra
mannréttindamál
Kjartan Jónsson, frambjóðandi
Húmanistaflokksins, sagði málefni
fatlaðra og öryrkja mannréttindamál
sem full ástæða væri til að fjalla um
og það myndi Húmanistaflokkurinn
gera. Hann sagði manm-éttindabrot
framin á íslandi meðan fólk sem
dvelja vildi og þyrfti á sambýlum eða
heimilum yrði að vera á biðlista.
Hann sagði bætur aðeins hafa hækk-
að um 20% á sama tíma og lág-
markslaun hefðu hækkað um 52% og
flokkur sinn hefði á stefnuskrá að
engar bætur yrðu lægri en 90 þús-
und krónur.
Guðrún Ögmundsdóttir, fulltrúi
Samfylkingarinnar, sagði mikið hafa
verið unnið í málefnum fatlaðra og
sagði mikinn feng að vinnu nefndar
sem sett hefði verið á laggirnar til að
fara yfir biðlista eftir búsetu og
þjónustu svæðisskrifstofa fatlaðra.
Til væri nú áætlun um að leysa vand-
ann á næstu sjö árum sem hún sagði
raunhæfa og sjá yrði til þess að
henni yrði framfylgt með nauðsyn-
legum fjárframlögum. Hún sagði
Samfylkinguna telja að hækka yrði
örorkubætur þannig að þær dygðu
til framfærslu og draga yi'ði úr
tekjutengingu bóta og tengingu við
tekjur maka yi'ði að afnema.
Baráttan hefur borið árangur
Ögmundur Jónasson, frambjóð-
andi Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs, kvaðst bjartsýnni um
framgang málefna fatlaðra en hann
var fyrh' nokkrum ái'um. Barátta
fólks í þessum málum hefði borið
þann árangur að þau væru nú mál
málanna. Hann minntist á biðlista-
vanda fatlaðra og gat þess í leiðinni
að Alþingi biði ekki í sjö ár eftir
lausn á húsnæðisvanda sínum, séð
væri fyrir nægum framlögum svo
hægt yi'ði að leysa hann á einu ári.
Hægt væri að leysa mál fatlaðra með
þeim úiTæðum sem þeir ættu sam-
kvæmt lögum, þ.e. framlögum frá
erfðafjárskatti sem næmu á þessu
ári 480 milljónum króna. Þau rynnu
hins vegar ekki óskert til fatlaðra,
eins og lög gerðu ráð fyrir, heldur
væru skert um nærri 250 milljónir.
Hann sagði að málefni fatlaðra ættu
að hafa forgang, afla yrði þeim enn
meiri framlaga með skattkerfis-
breytingu og gera yrði almanna-
tryggingakerfið einfaldara.
Drífa Sigfúsdóttir, frambjóðandi
Framsóknai'flokksins, sagði að
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
FRAMBJÓÐENDUR sex flokka svöruðu spurningum um málefni fatl-
aðra á fundi í fyrrakvöld. Frá hægri: Drífa Sigfúsdóttir, Framsóknar-
flokki, Katrín Fjeldsted, Sjálfstæðisflokki, Kjartan Jónsson frá Húnian-
istaflokknum, Logi Bergmann Eiðsson fundarstjóri og í ræðustóll er
Ogmundur Jónasson, frá Vinstrihreyfingunui - grænu framboði.
KRINGUM 100 manns sátu fundinn sem Þroskahjálp, Styrktarfélag
vangefinna og Foreldrasamtök fatlaðra efndu til með frambjóðendum.
framlög til málefna fatlaðra hefðu
aukist úr tveimur milljörðum í þrjá.
Hún sagði brýnt að vinna eftir áætl-
un sem sett hefði verið um ýmis úr-
ræði í málefnum fatlaðra og tryggja
henni fjárframlög. Drífa sagði
stjórnmálamenn ekki geta komið sér
undan því að sinna þessum mála-
flokki og að stefna Framsóknar-
flokksins væri að vinna að því að ná
fram víðtækri sátt um beina velferð-
arastoð og þjónustu enn meira en
áður til þeirra sem mest þyrftu á
henni að halda.
Fjörutíu ár eru síðan Óskar V. Friðriksson hóf að starfa við utankjörfundarkosningar
Þá þekktu
þingmenn
hvern einasta
kjósanda
*
Qskar V. Friðriksson fulltrúi hefur starfað
hjá utankjörstaðaskrifstofu Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík fyrir hverjar alþing-
iskosningar í fjörutíu ár. í samtali við
#5 ~ ----------------
Ornu Schram rifjar hann m.a. upp kosn-
ingabaráttuna fyrir meira en fjórum ára-
tugum þegar þingmenn þekktu hvern ein-
asta kjósanda og kysstu hverja kerlingu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÓSKAR V. Friðriksson ólst upp við kjörskrárlestur föður síns og
hefur alla tíð verið heltekinn af kosningum.
UTANKJORSTAÐASKRIFSTOFA
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík er
yfirleitt opnuð þremur mánuðum fyr-
ir kjördag og sambærilegar skrifstof-
ur eru opnaðar um svipað leyti víða
um land. Hlutverk þessara skrifstofa
er eins og nafnið gefur til kynna að
afla upplýsinga um þá sem ekki geta,
af einhverjum ástæðum, kosið á kjör-
dag, hvetja þessa aðila til að kjósa ut-
an kjörfundar, taka á móti utankjör-
fundaratkvæðum og koma þeim til
kjördeildar í viðkomandi kjördæmi.
Utankjörfundarkosning getur hafist
allt að 56 dögum fyrir kjördag og
þeir sem nýta sér þennan möguleika
eru til dæmis í námi, vinnu eða fríi
erlendis á kjördag, á fiskiskipi úti á
rúmsjó eða rúmliggjandi heima fyrir
vegna veikinda svo dæmi séu tekin.
Að sögn Óskars hefur þeim fjölg-
að mikið síðustu tvo áratugina sem
greiða atkvæði utan kjörfundar og
telur hann að nærri 15% manna á
kjörskrá hafi nýtt sér þennan
möguleika í undanförnum kosning-
um. Ástæðan sé ekki síst sú að fólk
er meira á ferðinni nú en áður, fer
til dæmis í auknum mæli utan í
sumarfrí og vinnur fjarri sinni
heimabyggð. Starfsemi utankjör-
fundarskrifstofa er því orðin mun
umfangsmeiri nú en fyrir fjörutíu
árum og rifjar Óskar upp þann tíma
þegar siglingar skipsins Gullfoss frá
Islandi á hálfsmánaðarfresti voru
einu ferðimar sem áhyggjur þurfti
að hafa af. „Þá var miklu auðveld-
ara að fylgjast með fólki og menn
voru duglegir að hringja í okkur og
veita okkur upplýsingar um þá sem
ekki yrðu heima á kjördag.“ Reynt
var að ná sambandi við það fólk áð-
ur en það fór utan og það minnt á að
kjósa. Sérstaklega var fylgst með
sjálfstæðismönnum en hinum flokk-
unum látið eftir að minna sína kjós-
endur á utankjörfundaratkvæða-
greiðsluna. „Nú er hins vegar miklu
flóknara að fylgjast með ferðum
fólks, enda kjörskrá mun stærri,“
segir hann og bætir því við að hund-
ruð manna fari á hverjum degi af
landi brott. Enn sé því mikilvægt að
vinir eða vandamenn hringi á utan-
kjörfundarskrifstofuna og láti vita
um fólk sem ekki verði heima á
kjördag, en einnig sé gott að starfs-
menn skrifstofanna hafi tengsl við
fólk víða um land.
Óskar bendir á að starfsemi utan-
kjörfundarskrifstofanna hafi einnig
breyst með nýtri samskiptatækni á
borð við símann og Netið. „Áður var
maður í eins konar smalamennsku
og þurfti að ganga á milli húsa til að
minna fólk á utankjörfundarat-
kvæðagreiðsluna og úti á landi
þurfti maður að keyra á milli bæja
og finna fólk. Nú er hins vegar kom-
inn sími í hvers manns hús og hér-
umbil í hvers manns vasa,“ segir
Óskar og minnir einnig á kosti
Netsins. Til dæmis sé námsmönn-
um erlendis sendur rafpóstur með
upplýsingum um kjörstaði erlendis
en fyrir ekki margt löngu hafi verið
hringt í viðkomandi námsmenn til
að koma sömu upplýsingum á fram-
færi.
Óskar segir í þessu sambandi að
almenningur sé ótrúlega fáfróður
um kosningarnar og framkvæmd
þeirra og því sé miðlun upplýsinga
um utankjörfundarkosningu og
kjörstaði erlendis mikilvægur liður í
starfsemi utankjörstaðaskrifstof-
anna. Hann bendir til dæmis á að ís-
lenskur ríkisborgari sem náð hefur
átján ára aldrei eigi kosningarétt í
átta ár fi'á því hann flytur lögheimili
af landinu. Margir geri sér hins
vegar ekki grein fyrir því að eftir
átta ár geti viðkomandi verið áfram
á kjörskrá og kosið í alþingiskosn-
ingum sæki hann um það sam-
kvæmt sérstökum reglum.
Kyssti hverja kerlingu
Þegar Óskar hóf að starfa við utan-
kjörfundaratkvæðagreiðslu hjá
Sjálfstæðisflokknum vorið 1959
hafði fráfarandi þing samþykkt til-
lögu til stjórnai'skrárbreytingar um
að leggja niður einmennings- og tví-
menningskjördæmi. í þeirra stað
áttu að koma átta kjördæmi með
hlutfallskosningu og 5-12 menn í
hverju. Fi'umvarpið um stjómar-
ski'árbreytinguna var endanlega
samþykkt á nýju þingið sumarið
1959 og um haustið fóra aftur fram
alþingiskosningar en með hinu nýja
sniði.
Óskai'i er minnisstæður sá mun-
ur sem var á kosningunum þegar
einmenningskjördæmi voru enn við
lýði og um haustið þegar kosið var
samkvæmt nýrri kjördæmaskipan.
Hann segir að sambandið milli
þingmanna og kjósenda hafi verið
mun persónulegra á tímum ein-
menningskjördæmanna. „Þá
þekkti þingmaðui'inn hvern einasta
kjósanda í sínu kjördæmi og kyssti
hverja kerlingu," segir hann kím-
inn.
Aðspui'ður segir Óskar að hann
hafi alla tíð haft mikinn áhuga á
kosningum, enda sé hann alinn upp
við kjörskrái’lestur með fóðm- sínum,
Friðriki Þórðarsyni, sem var for-
stjóri verslunaxfélags Borgarfjax'ðar
og foiystumaður sjálfstæðismanna í
Mýrasýslu um árabil. Kosningum
sjálfstæðismanna í sýslunni var því
framan af stjómað á bemskuheimili
Óskars. Hann segist snemma hafa
fengið „kosningabakteríuna," eins og
hann orðar það, enda hefði hann að
öðrum kosti ekki unnið að undirbún-
ingi þeirra í fjöratíu ár.