Morgunblaðið - 24.07.1999, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 24. JÚLÍ 1999 13
FRÉTTIR
Greinargerð
Heilbrigðis-
eftirlits
Suðurlands
HÉR fer á eftir í heild greinargerð Heil-
brigðiseftirlits Suðurlands vegna skoðunar
á umhverfisþáttum að Ásmundarstöðum í
Ásahreppi hinn 13. júlí s.l., undirrituð af
Matthíasi Garðarssyni framkvæmdastjóra
og Birgi Þórðarsyni heilbrigðisfulltrúa:
Að gefnu tilefni og vegna endurtekinna
ábendinga og kvartana um umgengnis-
þætti, fráveitu- og úrgangshirðumál við
kjúklingabúið að Ásmundarstöðum, fóru
undirritaðir heilbrigðisfulltrúar og fram-
kvæmdastjóri Heilbrigðiseftirlits Suður-
lands á vettvang þann 13. júlí 1999 kl.
14.00.
Rætt var við nokkra starfsmenn við
komu að búinu og fengnar upplýsingar t.d.
um sorphirðu, hræförgun og fráveitumál.
Búið er stórt, það stærsta hér á landi í
þessari grein búskapar, þ.e. kjúklingafram-
leiðslu. Framleidd eru um 20 tonn af kjöti
vikulega á búinu. Rekstraraðili er Reykja-
garður h.f. Á búinu eru mörg íbúðarhús og
aðrar hefðbundnar byggingar auk fjöl-
margra aðskildra framleiðsluhúsa. Skilið er
þar m.a. á milli eggjaframleiðslu til útung-
unar og kjötframleiðsluhúsa. Fyrirtækið
rekur einnig útungunarhús og sláturhús á
Hellu. Fyrirtækið mun ekki hafa tilskilin
starfsleyfi vegna búsins, í samræmi við
mengunarvarnaraðgerðir nr. 48/1994.
Eftirfarandi er byggt að mestu á skoðun-
arferð um staðinn.
Skoðaðir voru eldri skítahaugar sem eru
víða á búinu en þó mest við aðkomu að
staðnum. Rennur úr þessum haugum í ná-
læga skurði og var töluvert flugnager við
haugana. Nokkur eldri hús búsins eru búin
haughúsum og eru tæmd með haugsugu. I
nýrri húsum eru heilsteypt gólf lögð spæni
og mokuð eftir hverja framleiðslueiningu.
Hluti þess úrgangs er borinn á tún og út-
haga ásamt því að nokkuð framleiðsluhús-
anna var ekki þrifalegt, húsin þakin út-
blástursögnum við loftræstiop, ýmiskonar
drasl og illgresi eru við húsin og á völlum.
Aðkomuvegur að búinu er með slitlagi en
ekki þjónustuvegir innan búsins og á milli
framleiðsluhúsa og framan við voru drullu-
pollar og óhreinindi þar víða. Olíutankar
eru við flest húsin en þau munu upphituð
með olíudrifnum hitablásurum.
Við heimreið er steypt plan þar sem
ruslagámar eru staðsettir. Voru þar tveir
gámar, annar fyrir blandaðan úrgang og
hinn fyrir hræ. Sá gámur er losaður einu
sinni í viku. Einnig er hræ- og úr-
gangseggjagámur staðsettur við sæðinga-
hús eggjaframleiðsludeildar. Hann er los-
aður þegar hann fyllist, þ.e. vikulega til á
þriggja vikna fresti. Hrægámur var hálf-
fullur af dauðum hænum og kjúklingum.
Mikið flugnager og ýldupest barst úr
gámnum og niður steypt planið, skriðu þar
um lirfumaðkar í vökvanum. Vestan við
planið er brött brekka niður á láglendið.
Hefur þar gegnum tíðina verið losað úr
haughúsum mikið magn af fljótandi og öðr-
um úrgangi. Hefur þar myndast rofgil efst
en neðar vel gróið af áburðarefnum úr-
gangsins. Skurður neðar tekur síðan við því
sem rennur áfram. Áberandi var mikið af
bílflökum og járndrasli við viðgerðar-
skemmu á staðnum.
Miðað við hina miklu matvælaframleiðslu
þarna kemur á óvart hversu fjölbreytilegir
eru möguleikar á allskonar sjúkdómasmiti
af völdum skordýra, baktería og veira. Um-
hverfi búsins er með ólíkindum með tilliti
til matvælaframleiðslu og skapar kjörað-
stæður og gróðrarstíur fyrir m.a. sjúk-
dómsvaldandi bakteríur sem ekki eiga
heima í matvælum. Umræða og fræðsla um
salmonellu og camphylobacter virðist ekki
hafa verið tekin alvarlega né valdið umbót-
um á þessum stað. Hjálagt fylgja ljósmynd-
ir teknar á vettvangi.
Yfirlýsing
frá Reykja-
garði hf.
VEGNA frétta af greinargerð Heilbrigðis-
eftirlits Suðurlands um starfsemi Ásmund-
arstaðabúsins í Rangárvallasýslu hefur
Bjarni Ásgeir Jónsson, framkvæmdastjóri
Reykjagarðs, sent frá sér eftirfarandi yfir-
býsingu:
I fréttum fjölmiðla í gær og í dag er vitnað
í greinargerð Heilbrigðiseftirlits Suður-
lands „vegna skoðunar á umhverfisþáttum
að Ásmundarstöðum í Ásahreppi, Rangár-
vallasýslu" dags. 14. júlí 1999. Greinargerð
þessi er ófaglega unnin og í þeim tilgangi
að koma höggi á stærsta kjúklingaframleið-
anda landsins.
Framkvæmdastj óri Heilbrigðiseftirlits
Suðurlands, Matthías Garðarsson, bætir
svo gráu ofan á svart með því að láta hafa
eftir sér í DV í dag að neytendur stofni lífi
sínu í hættu með því að borða kjúklinga frá
Ásmundarstöðum! Til að kóróna allt saman
er fullyrt í fréttum fjölmiðla að heilsíðuaug-
lýsingar Hollustuverndar ríkisins og Land-
læknisembættisins í dagblöðum í gær og í
dag tengist beinlínis búrekstrinum að As-
mundarstöðum.
Mál þetta skaðar verulega ímynd og
hagsmuni Reykjagarðs hf.
Áf þessu tilefni skal tekið fram:
1) Hollustuvernd ríkisins og Landlæknis-
embættið hafa alls engar athugasemdir
gert við að kjúklingar frá Reykjagarði hf.
séu áfram til sölu á markaðinum. Nægir að
benda á þá staðreynd til að vekja athygli á
því hve trúverðugar og traustvekjandi yfir-
lýsingar ráðamanna Heilbrigðiseftirlits
Suðurlands eru!
2) Starfsmenn Reykjagarðs hf. hafa
margoft gert athugasemdir við óviðunandi
ástand sorphirðumála að Ásmundarstöðum,
síðast með bréfi til stjórnar Sorpstöðvar
Rangárvallasýslu 2. júlí sl., þar sem kvart-
að er yfir því að gámar séu losaðir seint og
illa. í bréfinu er farið fram á að gámarnir
séu þrifnir og sótthreinsaðir í hvert sinn
sem þeir eru tæmdir. Erindi þessu var ekki
sinnt. Við blasti því að kannað yrði hvernig
fyrirtækið sjálft gæti annast sín sorphirðu-
mál svo viðunandi væri.
3) Enginn fótur er fyrir þeirri fullyrð-
ingu fjölmiðla að tengsl séu á milli auglýs-
ingaherferðar Hollustuverndar, Landlækn-
isembættisins og greinargerðar Heilbrigð-
iseftirlits Suðurlands um Ásmundarstaða-
búið. Þetta hefur Jón Gíslason, forstöðu-
maður matvælasviðs Hollustuverndar,
staðfest.
4) Betur er fylgst með heilbrigði í
kjúklingarækt en í nokkurri annarri kjöt-
framleiðslu á íslandi og er það ekki síst að
þakka frumkvæði framleiðendanna sjálfra.
Neysla á kjúklingakjöti er í mikilli sókn á
innlendum matvörumarkaði og hefur hlut-
deild þess í heildarneyslunni nær tvöfald-
ast frá árinu 1994. Þetta segir sína sögu um
viðhorf neytenda til vörunnar.
5) Staðfest er að fleiri tilfelli af kampýló-
bakter hafa greinst hér á landi í ár en á öllu
árinu 1998. Jákvætt er að Hollustuvernd
ríkisins og Landlæknisembættið ráðleggi
almenningi með auglýsingum að gæta
hreinlætis í matargerð og að gegnhita beri
kjöt við matreiðslu, svo fyllstu varúðar sé
gætt. Hins vegar er ótækt og hlýtur að
brjóta gegn jafnræðisreglu stjórnarskrár-
innar að opinberar stofnanir og embætti
taki kjúklingakjöt sérstaklega fyrir í aug-
lýsingaherferð af þessu tagi. Rétt er að
vekja athygli á því, að hafin er umfangs-
mikil rannsókn hér á landi á kampýlóbakt-
er í umhverfi okkar, dýrum, matvælum,
mönnum og fl. Engir fagna því frekar en
kjúklingaframleiðendur ef hægt verður að
rekja hvaðan bakterían kemur og hvernig
hún berst í matvæli.
6) Framganga og málatilbúnaður Heil-
brigðiseftirlits Suðurlands í máli þessu er
með ólíkindum og ekki sæmandi embætti á
vegum hins opinbera og í því sambandi er
nærtækast að lesa yfirlýsingar fyrrnefnds
framkvæmdastjóra þess í DV í dag.
Mosfellsbæ, 23. júlí 1999.
Yfirlýsing
héraðsdýra-
læknis
HÉR fer á eftir í heild yfirlýsing Grétars
Hrafns Harðarsonar, héraðsdýralæknis á
Hellu, varðandi skýrslu Heilbrigðiseftirlits
Suðurlands dagsett 13.7.1999 um starfsemi
Reykjagarðs hf. á Ásmundarstöðum, dag-
sett í gær:
Að gefnu tilefni vill héraðsdýralæknirinn
í Helluumdæmi taka eftirfarandi fram.
Skýrsla Heilbrigðiseftirlits Suðurlands
gefur ekki rétta mynd af búrekstri að Ás-
mundarstöðum. Vettvangsferð heilbrigðis-
eftirlitsins fór fram án samráðs við yfir-
menn Reykjagarðs og án fylgdar starfs-
manna Reykjagarðs. Skýrast rangfærslur í
skýrslunni að mestu leyti af því.
Ymsar framkvæmdir hafa verið í gangi á
Ásmundarstöðum m.a. bygging nýs eldis-
húss. Slíkum framkvæmdum fylgir óneitan-
lega nokkurt rask á umhverfi.
Starfsmenn Reykjagarðs hafa ítrekað
gert athugasemdir við starfsemi Gáma-
stöðvarinnar ehf. sem hefur umsjón með
sorpurðum í Rangárvallasýslu. Síðast var
þetta gert í byrjun júlí þar sem óskað var
eftir því að dráttur yrði ekki á losun gáma
og að gámarnir yrðu þrifnir að lokinni los-
un. Það er því ekki við Reykjagarð að
sakast í þeim efnum.
Ég tel búrekstur á Ásmundarstöðum
standast fyllilega samanburð við sambæri-
lega starfsemi annars staðar og ég harma
ófagleg og fljótfærnisleg vinnubrögð Heil-
brigðiseftirlits Suðurlands.
Yfirlýsing
Birgis Þórð-
arsonar
BIRGIR Þórðarson, heilbrigðisfulltrúi
Heilbrigðiseftirlits Suðurlands, sendi í gær
frá sér eftirfarandi yfirlýsingu vegna yfir-
lýsingar Grétars Harðarsonar, héraðsdýra-
læknis á Hellu:
Rétt er að hafa í huga að einn aðalvið-
skiptavinur Grétars er einmitt Reykjagarð-
ur hf., þ.e. hann þjónar kjúklingabúinu á
Ásmundarstöðum, útungunarstöðinni á
Hellu og sláturhúsi Reykjagarðs á Hellu.
Hagsmunatengslin eru augljós, þ.e. opin-
bert eftirlit með dýrunum, gæðastimplum
kjötsins og síðan almenn dýralæknisþjón-
usta samkvæmt reikningi.
Grétar veit fullvel að bæði starfsmenn
búsins svo og sláturhússins hafa ítrekað
þurft að leita læknis á Hellu og Hvolsvelli
og verið á Sjúkrahúsi Suðurlands m.a.
vegna heiftarlegra kamphylobact-sýkinga.
Öryggi starfsmanna og neitenda og heilsu
þeirra þarf að setja ofar hugsanlegum fjár-
hagslegum ágóða.
Að sjálfsögðu eru vettvangsferðir vegna
heilbrigðiseftirlits farnar án þess að til-
kynna forráðamönnum fyrirtækja um þær
fyrirfram. Vissulega var að sjálfsögðu rætt
við starfsmenn búsins á staðnum. Ekki sá-
um við mikil ummerki vegna nýlegra fram-
kvæmda, aðallega gamalt rusl, vélaflök og
drasl.
Fuglabúsrekstur á Ásmundarstöðum
getur varla talist standast gæðasamanburð
við þá framleiðslustaði sem sinna innra og
ytra gæðaeftirliti í samræmi við reglur, en
þeir eru vissulega fjölmargir.
Brugðist er við með þeim sígilda hætti að
skjóta sendiboðana, þ.e. eftirlitsmennina og
þjónustuaðilann hjá Gámastöðinni, sem
margoft hefur boðið örari þjónustu sem
ekki hefur verið þegin vegna einhvers
kostnaðar.
Starfsmenn Heilbrigðiseftirlits Suður-
lands hafa áratuga reynslu við heilbrigðis-
og mengunarvarnareftirlit bæði hér á Suð-
urlandi, í Reykjavík, víða erlendis og hjá
Hollustuvernd ríkisins. Matthías Garðars-
son hefur m.a. starfað sem framkvæmda-
stjóri Heilbrigðiseftirlits Suðurlands í
meira en áratug og Birgir Þórðarson er
formaður Félags heilbrigðis- og umhverfis-
fulltrúa.
Athugasemd
frá Hollustu-
vernd ríkisins
MORGUNBLAÐIÐ hefur borist eftirfar-
andi athugasemd frá Hollustuvernd ríkis-
ins vegna auglýsingar um meðferð matvæla
vegna kampýlóbaktersýkinga:
„Hollustuvernnd ríkisins, Landlæknis-
embættið og sóttvarnalæknir hafa birt aug-
lýsingar í fjölmiðlum til að vekja athygli á
aukinni tíðni kampýlóbaktersýkinga í
mönnum. Markmið auglýsinganna er að
benda fólki á þessa þróun mála og hvetja til
aukins hreinlætis við meðferð matæla og að
kjöt sé gegnhitað til að tryggja öryggi vör-
unnar. I auglýsingunum er ekki varað við
neyslu kjúklinga eða annarra kjötvara,
heldur en neytendum bent á hvernig
standa skal að meðferð þeirra til að draga
úr hættu á matarsjúkdómum.
í umfjöllun fjölmiðla um þessar auglýs-
ingar hefur komið fram að þær séu m.a.
birtar vegna skýrslu Heilbrigðiseftirlits
Suðurlands um starfsemi Reykjagarðs hf. á
Ásmundarstöðum. Þetta er ekki rétt.
Ákvörðun um að birta framangreindar aug-
lýsingar var tekin áður en skoðun heil-
brigðiseftirlitsins fór fram og niðurstöður
hennar voru birtar. Það er óheppilegt og
ekki rétt að tengja boðskap þessara auglýs-
inga og þá neytendafræðslu sem þar kemur
fram við niðurstöður eftirlits á einu ali-
fuglabúi.
Fyrri hluta þessa áratugar voru staðfest-
ar kampýlóbaktersýkingar í mönnum hér á
landi færri en 50 tilfelli á ári og þá í um
helmingi tilfella með uppruna vegna dvalar
fólks erlendis. Árin 1996 og 1997 fjölgaði
tilfellum í tæplega 100 á ári en 1998 voru
greind tilfelli 220 og að stórum hluta af inn-
lendum uppruna. Það sem af er árinu 1999
eru staðfest tilfelli orðin 255 og aðeins í júlí
má gera ráð fyrir að þau fari yfir hundrað.
Það er þessi þróun mála sem aðstandendur
auglýsinga um kampýlóbaktersýkingar
vilja vinna gegn.
Það er von aðstandenda auglýsinga með
yfirskriftinni „Það iðar allt af lífi í eldhús-
um landsins", að boðskapur þessara aug-
lýsinga komist á framfæri við neytendur
þannig að vinna megi gegn aukinni tíðni
smits vegna kampýlóbakter.“
Fréttir á Netinu
g> mbl.is
\Ll.TAf= en~TH\fAO fJÝn
Stretchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
blússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
UTSALA - UTSALA - UTSALA
20-50% afsláttur
Skartgripir - gjafavara - stell - glös - hnífapör
SILFURBÚÐIN
Kringlan 8-12, sími 568 9066
Nýbýlavegi 12, simi 5544433