Morgunblaðið - 24.07.1999, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 24. JÚLÍ 1999 31
við uppsprettur sínar og leiðir sjáV
arstrauma, en veigamesta upp-
sprettan hvað Island varðar er
írska hafið.
Pláguefni
Sægur klórlífrænna og þrávirkra
efnasambanda hafa verið framleidd
og notuð sem varnarefni í matvæla-
framleiðslu, sérstaklega landbúnaði.
Þau eru notuð sem varnarefni gegn
ýmsum plágum, s.s. gegn skordýr-
um, ógresi, sveppum, ormum, snigl-
um, nagdýrum og fuglum. Einna
þekktast þessara efna er DDT-efn-
in. Með lofti, ám og lækjum hafa
þessi efni hafnað í hafinu, þar sem
þau hafa safnast upp en notkun
þessara efna hefur víðast hvar verið
bönnuð eða verulega takmörkuð.
Vegna þess hve mörg hinna klórlíf-
rænu efna brotna hægt niður í nátt-
úrunni, munu þau verða vandamál
lengi enn. Það sem er e.t.v. uggvæn-
legast við sum þessara efna er sú
staðreynd að með tímanum munu
þau safnast upp á kaldari svæðum
jarðar, sérstaklega norðurhluta,
fjarri notkunarstað. Sem dæmi um
slíkt efni er toxafen sem tók við af
DDT þegar það var bannað. Þetta
efni vai’ mikið notað við bómullar-
rækt í suðurhluta Bandaríkjanna og
er enn notað í þriðja heiminum
vegna þess hve ódýrt það er í fram-
leiðslu. Toxafen hefur dreifst um
heimshöfin og virðist styrkur þess
vaxa er norðai’ dregur. Nýrri kyn-
slóð pláguefna brotnar hraðar niður
í náttúrunni en þau klórlífrænu og
því óverulegt vandamál í íslensku
sjávarfangi, þar sem bróðurpartur
þessara efna er kominn langt að
með bæði haf- og loftstraumum.
Fólki sem neytir venjulegs sjávar-
fangs af íslenskum hafsvæðum er
engin hætta búin þó vissulega væri
íslenskt sjávarfang enn heilnæmara
ef þessum efnum væri ekki til að
dreifa.
PCB-efnin
I iðnaði eru framleidd og notuð
ýmis efni, sem hafnað hafa í um-
hverfinu, og má þar nefna klórlíf-
rænu PCB-efnin, hjálparefni í
þvotta- og hreinsiefnum, eldhemj-
andi efni í rafeindabúnaði og olíur.
Eins og þessi upptalning gefur til
kynna eiga þessi efni ekki samleið
með matvælum. Af þessum efnum
hafa PCB-efnin verið einna mest
rannsökuð en þau brotna mjög
hægt niður. Magn PCB-efna lækk-
i í lífverum fyrst eftir að Vestur-
lönd bönnuðu framleiðslu og notk-
un, en frá miðjum níunda áratugn-
um hefur magn þess staðið í stað.
Rannsóknir á íslensku sjávarfangi
sýna að styrkur þessara efna hér sé
töluvert langt undh- því lægsta sem
það gerist lægst í samsvarandi sjáv-
arfangi í Norðursjó og langt undir
gildandi hámarksgildum fyrir mat-
væli.
Díoxín
Díoxín eru aldrei framleidd af
ásettu ráði en þau myndast sem
aukaafiu-ð við framleiðslu ýmissa
efna, t.d. PCB-efna og ýmissa
pláguefna, eða við ýmsa málmfram-
leiðslu. Stór uppspretta þeirra er
einnig bruni heimilis- og iðnaðar-
sorps, bleiking pappírs með klór og
brennsla blýbensíns, sem unnið var
með klórlífrænum leysum. Díoxín
olli nýlega miklu uppnámi í Belgíu
en þar hafði fíta til dýrafóðurgerðar
mengast, sem svo aftur mengaði af-
urðir ýmissa alidýra. Af þessum
sökum hefur matvælaiðnaður í
Belgíu orðið fyrir miklum álits-
hnekki og valdið Belgíu miklu efna-
hagslegu tjóni um nokkra framtíð.
Þær takmörkuðu rannsóknir, sem
fram hafa farið á íslensku sjávar-
fangi, sýna að þessi efni eru til stað-
ar en styrkur þeirra ákaflega lítill.
Heilnæmi íslensks sjávarfangs
Oft er umfjöllun nokkuð einhliða
um matvæli, þar sem annaðhvort
eru ræddir kostir þeirra eða ókostir
en almenningi látið eftir að vega og
meta ágæti hverrar fæðutegundai-
fyrir sig. Flest mengunarefni hafna
fyrr eða síðar í hafínu og er lífríki
sjávar því sérstök hætta búin og
vissulega er mengunarefni að fínna
víða í hafinu. Vegna sérstakra hags-
muna Islendinga af fiskveiðum
þurfa þeir að beita sér af alefli á al-
þjóðavettvangi við að spoma við los-
un mengandi efna í umhverfið, bæði
nær og fjær. Flestir, bæði lærðir og
leikir, eru þó sammála um að sjáv-
arfang er almennt holl og góð fæða
og vegna kosta sjávarfangs hvað
varðar ágæti sjávardýrafitu, gæði
eggjahvítunnar og vegna innihalds
sjávarfangs á mörgum nauðsynleg-
um steinefnum og vítamínum,
hvetja heilbrigðisyfii-völd í dag til
aukinnar neyslu á sjávarfangi, sér-
staklega þegar þau koma úr hrein-
um úthöfum eins og er að finna við
ísland.
B A K N A ^ F J Ö I. S K V I. I) U
LJOSMYNDIR
Núpalind 1 - sími 564 6440
rétt við Smóran!
TILKYNNING UM ÚTBOÐ OG SKRÁNINGU HLUTABRÉFAÁ VERÐBRÉFAÞING ÍSLANDS
ÍSLENSKI
HUGBÚNAÐARSJÓÐURINN HF.
HLUTAFJÁRÚTBOÐ
Útgefandl: íslenski hugbúnaðarsjóðurinn hf.,
kt. 560497-2299, Laugavegur 77,101 Reykjavík.
Helldarnafnverð nýs
hlutafjár: Allt að 265 m.kr. að nafnverði.
Sölugengl:
Sölutímabil:
Umsjón með útboði:
Skránlng:
Tll forgangsréttarhafa 2,27 og í almennri sölu 2,49.
Sölutímabil til forkaupsréttarhafa er frá 29. júlí 1999 til 19. ágúst 1999.
Sölutímabil til aimennings er frá 23. ágúst 1999 til 26. ágúst 1999.
Sölutímabilið í almennri sölu gæti þó orðið styttra ef öll hlutabréf útboðsins
kiárast fyrir lok þess.
Landsbanki íslands hf. - Viðskiptastofa.
Skráning hlutabréfa verður að útboði loknu, eða í september.
Skráningarlýsing og önnur gögn vegna ofangreindra hlutabréfa liggur frammi
hjá Landsbanka íslands hf., Laugavegi 77,155 Reykjavík.
Einnig er hægt að nálgast útboðslýsinguna á netinu en slóðin er:
www.landsbanki.is/wpp.nsf/pages/fyrirt-utbodslysingar.html
I
lenski Hugbúnaðarsjóðurinn

Landsbanki Íslands
Landsbankl íslands hf.
Viöskiptastofa
Laugavegl 77, 155 Reykjavík, sfml 560 3100,
bréfsími 560 3199, www.landsbanki.ls
Kvöidvökur
Að Skógarmanna sið
Koddaslagur
íyrir hrausta
íyrir aíía
Kassabílarall
íormúla 1
Kaffihús
Besta kaffihúsið
Kristniboðsstund
Heimsókn frá Konsó
Vatnafjör
Allir I vatnið
Varðeldur
Hinn eini sanni
Helaistundir
Við lofum Guð
Guðsþjónusta
Sr. Jón Daíbu Hróbjartsson
Sr. Sigurður Grétar Sigurðsson
Meira fjor fyrirþau
Bænastundir
í kapellunni
flugeldar
Við lýsum upp himininn
Bamadaqskrá
Ævintýraterð
Hæfileikasýning
Tónleikar
Laufey Geirlaugsdóttir
Kangakvartettinn
Trompet
Páll Rósinkranz og félagar
Góð tjaldstæði

Verð 2.500 kr.
Hámarksverð fyrír fjöldskyldu
5.000 kr.