Morgunblaðið - 24.07.1999, Blaðsíða 25

MORGUNB LAÐIÐ
LAUGARDAGUR 24. JÚLÍ 1999 25
NEYTENDUR
Verðkönnun samstarfsverkefnis NS og ASI-félaga á höfuðborgarsvæðinu
Verðmunur milli matvöruverslana
á höfuðborgarsvæðinu 8. júlí 1999
Hlutfallslegur munur á verði innkaupakörfu með
92 mism. vörum. Meðalverð í öllum versl. er 100
100
Bónus
KEA-Nettó
Hagkaup
Fjarðarkaup
10-11
Jtamkaup, Hf.
11-11
t Nóatún
Nýkaup
Þín verslun
Verðbreytingar í þessum
verslunum frá 3. mars 1999
Samanburður á 77 vörum sem
til voru í báðum könnunum.
Bónus -1 »®%H
KEA-Nettó -o,4%[
Hagkaup -2,7%[X
Fjarðarkaup -0,3% []
10- 11 -1,7%|
Samkaup, Hf.-i,4%|]
11- 11
Nóatún
Nýkaup
Þín verslun WKB
+2,0%
+2,7%
Bónus
með
lægsta
vöruverðið
BÓNUS er með lægsta vöru-
verðið og sjö verslanir af tíu
hafa lækkað vöruverð frá því í
mars sl. Þijár verslanir hafa
hækkað verðið, 11-11 um 2%,
Nóatún um 6,3% og Nýkaup um
2,7%.
Þessar upplýsingar koma
fram í niðurstöðum verðkönn-
unar sem samstarfsverkefni
Neytendasamtakanna og ASI á
höfuðborgarsvæðinu lét gera í
tíu verslunum þann 8. júlí sl.
Ágústa Ýr Þorbergsdóttir,
verkefnisstjóri samstarfsverk-
efnisins, segir athyglisvert að
vöruverð hafi lækkað í öllum
verslunum sem farið var í fyrir
utan 11-11, Nóatún og Nýkaup.
„Verðið hækkaði mest í Nóa-
túni eða um 6,3%. Þessar versl-
anir skipa 7., 8. og 9. sætið á
listanum.
Hæsta verðið í
Þinni verslun
Ágústa segir að lægsta verðið
sé í Bónusi en næst koma KEA-
Nettó, Hagkaup, Fjarðarkaup
og 10-11. Hagkaup og Fjarðar-
kaup hafa skipst á sætum frá
síðustu verðkönnun en munur-
inn er lítill.
„Hæsta verðið í úrtakinu er í
Þinni verslun við Seljabraut en
verðið þar hefur samt lækkað
mest frá síðustu könnun sem
gerð var þar 3. mars eða um
5,1%.“
Nýjar aðferðir við
verðkönnun
Gerð var verðkönnun í Bónus
Holtagörðum, Fjarðarkaupum,
Hagkaupi Smáratorgi, 10-11
Glæsibæ, Nóatúni Nóatúni,
Samkaupum, 11-11 Skúlagötu,
Nýkaupi Kringlunni og Þinni
verslun Seljabraut. „Könnunin
var gerð á sama tíma í öllum
verslununum og tekin upp sú
nýbreytni að ekki var tilkynnt
um verðkönnunina heldur hög-
uðu verðtakendur sér eins og
þeir væru í verslunarferð. Þeg-
ar búið var að renna vörunum í
gegnum kassann var tilkynnt
um verðkönnunina. Með þessum
hætti endurspeglast best vöru-
úrval verslananna á þeim tíma
sem verðkönnunin er gerð og
einnig er komið í veg fyrir allt
misferli.“
Ágústa bendir á að Bónus sé
með lægsta vöruverðið en segir
að taka verði tillit til þess að
mun minna vöruúrval sé í Bón-
usi en hinum verslununum og
er munurinn á minnsta og
mesta vöruúrvali 34 vöruteg-
undir. KEA-Nettó er með tals-
vert meira vöruúrval en Bónus
en báðar teljast lágverðsversl-
anir.
„Hagkaup er í þriðja sæti og
mælist með 95,2 en þar hefur
verðið lækkað um 2,8% frá síð-
ustu könnun. Fjarðarkaup fær-
ist upp um eitt sæti í það fjórða
og mælist með 96,1 og er það
0,4% lækkun frá síðustu könn-
un.“
Ágústa ítrekar í lokin að um
beinan verðsamanburð sé að
ræða og ekki er lagt mat á
þjónustustig sem er mismun-
andi.
Spurt og svarað
um neytendamál
Auglýst tilboðs-
vara ekki til
BÓNUS gefur út auglýsingabækling
og lætur dreifa í hús. í þessari viku
eiga tilbúnar lang-
lokur að vera á til-
boði á 129 krónur
en algengt verð í
sölutumum er um
240 krónur. Við-
skiptavinur fór í
Bónus á Seltjarnar-
nesi og ætlaði að
kaupa langloku
laust eftir hádegi á þriðjudag. Þær
voru þá þegar, klukkutíma eftir opn-
un verslunarinnar, uppseldar. Dag-
inn eftir, um svipað leyti, fór við-
skiptavinurinn aftur til að kaupa
langloku en þá voru birgðir dagsins
á þrotum, seldust strax upp. Síðdeg-
is sama dag voru enn engar langlok-
ur til. Hvernig stendur á því að Bón-
us auglýsir langlokur á tilboði en á
svo engar til þegar í verslunina er
komið?
Svar: Guðmundur Marteinsson
framkvæmdastjóri hjá Bónusi segir
að um misskilning hafi verið að ræða
milli Bónuss og framleiðanda vör-
unnar. „Eftir þessa ábendingu var
farið strax í málið og þessu kippt í
liðinn." Þegar hann er spurður hvort
atvik sem þessi komi oft upp segir
Guðmundur að þvi miður hafi borið á
því. „Auglýsingabæklingarnir eru
unnir með nokkurra vikna fyrirvara
og það hefur komið fyrir að gámar
með tilboðsvörum hafa ekki náðst úr
tollafgreiðslu á réttum tíma. Það hef-
ur t.d. leitt til ofangreindra atvika.
Verið er að leita leiða til að þessi
staða komi ekki upp.“
Kampýlóbaktersýkingar í hámarki
Helst í hendur með
aukinni neyslu á
ferskum kjúklingi
BREYTTAR framleiðsluaðferðir,
aukin sala á kjúklingi og röng með-
höndlun neytenda á matvælum eru
líklegar ástæður fyrir aukinni tíðni
kampýlóbaktersýkinga hér á landi.
Franklín Georgsson, forstöðumað-
ur rannsóknastofu Hollustuvemdar
ríkisins, segir að þegar fjölgun sýk-
inga sé skoðuð í samhengi við
breyttar áherslur í alifugla-
framleiðslu og aukna neyslu
komi í ljós fylgni þar á : . j
milli.
„Arið 1996 var leyfð sala |
á ferskum Igúklingum. Fyr- i:
ir þann tíma var árlegur í
fjöldi skráðra sjúkdómstil-
fella af völdum kampýlóbakt-
er að meðaltali í kringum 50.
Árið 1996 verður um 100%
aukning á fjölda sýkinga og
sú tala helst svipuð árið 1997.
Árið 1998 em tilfellin orðin
220 og það sem af er þessu ári
hafa um 250 sýkingatilfelli komið
upp.“
Frosnir kjúklingar
ekki öruggir
Þegar Franklín er spurður hvort
þá sé ekki tryggast að kaupa frosna
kjúklinga til að forðast bakteríuna
segir hann að þótt hún drepist oft í
frystingu sé það ekki örugg aðferð
til að útrýma bakteríunni úr mat-
vælum. „Frysting kemur í veg fyrir
fjölgun baktería en er ekki ömgg
leið til að drepa þær.“
Franklín segir að bakterían finn-
ist oft í þörmum fugla og annarra
dýra. Það era hinsvegar aðferðir
við alifuglaslátran sem gera hætt-
una meiri á að þarmamengun berist
yfir í kjöt þeirra en annarra dýra.
Toppnum náð
Franklín bendir á að um árstíða-

mr,. !
JfiT J*
sveiflur sé að í æða í sýkingum sem
þessum og hann segir að flest sýk-
ingatilfelli komi yfirleitt fram á
þessum árstíma. „Með breyttum
neysluvenjum borðar fólk mikið af
kjúklingi á sumrin. Ennfremur
grilla landsmenn gjarnan á þessum
árstíma og þá er oft erfiðara en ella
að tryggja gegnumsteikingu eða að
koma í veg fyrir krossmengun í
önnur matvæli eins og grænmeti
sem verið er að útbúa á sama tíma.
Ennfremur er oft erfitt að uppfylla
hreinlætisskilyrði þegar fólk er í
útilegum eða úti í náttúranni að
grilla.
En kampýlóbakter finnst í
fleira en alifuglum og öðra
' kjöti og getur líka verið í
hrámjólk, ómeðhöndluðu yfir-
borðsvatni eins og t.d. vatni úr
læk. Síðan hefur erlendis verið
hægt að rekja sýkingar til beins
smits frá dýrum, t.d. úr kett-
lingum og hvolpum."
Þegar hann er spurður um
tíðni kampýlóbaktermengunar
, ‘ í matvælum hérlendis miðað við
nágrannalöndin segir hann að
t.d. í Danmörku hafi rannsóknir
sýnt að um 20-30% kjúklinga séu
mengaðir en undir 1% svínakjöts
og nautakjöts þó að bakterían sé al-
geng í t.d. þarmainnihaldi svína.
Hann segir að í nýlegri úttekt sem
gerð var á höfuðborgarsvæðinu
hérlendis hafi komið í ljós að um
60% af rannsökuðum alifuglasýnum
bára bakteríuna í sér.
„Engri Norðurlandaþjóðanna
hefur tekist að losna alfarið við
bakteríuna þótt Svíar og Norð-
menn hafi náð góðum árangri. Þar
er mengunin nú í alifuglum á mark-
aði 10% eða minni. Þessum árangri
hafa þeir náð með hertum aðgerð-
Við kaup á kjúklingi
Gætið þess að umbúðir séu heilar og ólekar.
Séu göt á umbúðum eykst hætta á
krossmengun.
Þegar heim er komið
Frosnir kjúklingar þurfa að fara beint í frysti
og ferskir í kæli ef þeir eru ekki matreiddir
strax. Gætið þess að þíðingarvökvi komist
ekki í snertingu við önnur matvæli.
Þegar kemur að matargerð
Haldið ávallt kjúklingi og öðru hrámeti aðskildu
frá öðrum matvælum. Notið sérstök áhöld fyrir
hrámeti. Þvoið ílát og áhöld strax að lokinni
notkun úr heitu vatni og sápu. Þvoið hendur
vel á eftir. Sjóðið borðtuskur reglulega.
Tryggið að kjötið sé steikt í gegn og nái 70°C
hita í kjarna. Mikilvægt er að nota kjöthitamæli.
Þegar búið er að matreiða kjötið þarf að setja
það á hreint bretti eða ílát sem ekki hefur komist
(snertingu við hrámetið.
Notið eingöngu hrein áhöld við framreiðslu.
um bæði í rannsóknum og aðhaldi."
Gegnumsteikja í 70°C
Þegar Franklín er inntur eftir
því hvernig neytendur geti tryggt
að þeir fái ekki sýkingu segir hann
að bakterían sé viðkvæm fyrir kæl-
ingu, þurrkun og frystingu og sér-
staklega viðkvæm fyrir hitun. Hann
segir því að öraggasta ráðið til að
sporna við sýkingu af völdum henn-
ar sé að gegnumsteikja matvælin í
70°C eða hærra. Hann segir að lítið
þurfi að berast af bakteríunni í okk-
ur til að hún valdi sýkingu. „Það er
nóg að komast í snertingu við
mengað hráefni. Ef fólk kemur við
umbúðir sem eru með blóðvökva og
ber hendurnar beint upp í sig getur
það valdið sýkingu."
Hreinlæti mikilvægt
„Meðhöndlun heima skiptir
miklu máli. Neytendur þurfa að
fryggja að við þíðingu berist vökvi
ekki í önnur matvæli og æskilegast
er að þíða í kæli. Þá má helst ekki
vera frost við beinið. Það lengir
steikingartíma kjúklingsins.
Við matargerðina þurfa öll ílát og
áhöld við undirbúning að vera þrif-
in strax eftir notkun og tryggja
verður að mengun berist ekki með
óhreinum búnaði í önnur matvæli.“
Hefðbundin iðrasýking
En hvemig era einkenni kampýló-
baktersýkingar?
„Fólk fær hefðbundin iðrasýk-
ingaeinkenni sem eru ekki ólík
salmonellusýkingu. Einkenni gera
vart við sig 2-5 dögum eftir smitun
og þau eru helst magaverkur,
ógleði, höfuðverkur, uppköst, nið-
urgangur og hiti. Stundum, þegar
líður á sýkinguna, koma fram blóð-
ugar hægðir. Sjúkdómseinkennin
standa yfirleitt yfir í allt að eina
viku til tíu daga en eins og með
flestar iðrasýkingar þá nær fólk
fullum bata. Sjaldgæft er að bakt-
erían berist út í blóðið og valdi al-
varlegi-i sýkingum."
Franklín segir að fólk sé frá
vinnu meira og minna meðan sjúk-
dómseinkenni standa yfir og í ein-
staka tilfellum þarf fólk að leggjast
inn á sjúkrahús.