Morgunblaðið - 04.09.1999, Blaðsíða 52

' 52 LAUGARDAGUR 4. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Enn um
fískveiðar
HLUTI af grein
minni um fiskveiðar í
Morgunblaðinu frá 6.
mars sl. hljóðar svo:
„Það hefur ekki verið
talið að veiðar með línu
eða handfærum geri
neinn usla í hafinu með
þeim hætti að það trufli
~t viðkomu og vaxtargetu
fiskistofna.
Eftirfarandi aðal-
regla um fiskveiðar
væri því bæði í sam-
ræmi við jafnræðisá-
kvæði og það lögmæta
markmið að __ vemda
fiskistofna við Island:
Öllum íslenskum rík-
isborgurum skal vera heimilt að
veiða fisk á línu eða handfæri innan
íslenskrar efnahagslögsögu enda
taki þeir veiðarfæri sín úr sjó einu
sinni á sólarhring og geri hlé á veið-
um og færi afia sinn allan og veiðar-
færi að landi áður en ný veiðiferð
getur hafist.
^ Frágangur á meðferð afla skal
vera í samræmi við reglugerð nr.
162/1998 (með viðbótum) um holl-
ustuhætti við meðferð, vinnslu og
dreifingu sjávarafurða, en þó skal
allur fiskur blóðgaður og slægður í
hverjum róðri.
Til vamar fiskistofnum og öðm
lífríki hafsins innan efnahagslög-
sögu Islendinga virðist óhjákvæmi-
legt að beita neyðarrétti við stjóm-
un veiða með öðrum veiðarfærum og
annarri veiðitilhögun en greinir í
^ fyrrgreindri aðalreglu um fiskveiðar
' hvort sem það snertir aflaheimildir
(kvóta), tegundii' afla, veiðarfæri,
stærð og gerð veiðiskipa, veiðitækni,
aflamark, sóknarmark, skiptingu
eða lokun veiðisvæða eða aðra stýr-
ingu á veiðum, sem kann að mis-
muna mönnum eða byggðarlögum."
Eg hef ekki séð eða heyrt í fjöl-
miðlum athugasemdir við þessi um-
mæli, hvorki lof né last, en vitanlega
orðið var við mismunandi skoðanir
annarra manna á þessu máli.
Ég hef reynt að viðra þessar
skoðanir mínar við ýmsa og fengið
misjafnar undirtektir og athuga-
semdir, svo sem að ég
haldi fram óhagkvæmri
og úreltri veiðistefnu
fortíðarinnar, eða þá
hinu að þetta leiði til of-
veiði vegna þess að svo
margir vildu fara að afla
fisks og auk þess væri
eftirlit með slíkri veiði-
tilhögun illframkvæm-
anlegt.
Ennfremur mundi ég
ekki þekkja eða skilja
afleiðingar tæknifram-
fara á línu- og hand-
færaveiðum þ.á m. nýjar
gerðir báta og skipa,
ganghraða, breytingu á
línu og krókum, sjálf-
virkar handfærarúllur, beitningavél-
ai’, fiskleitartæki, staðsetningar-
tæki, sjálfstýringu, samskiptatæki,
Sókn
Engin tækni getur enn
breytt veðri til veiða,
segir Vilhjálmur Arna-
son, né heldur því að
ásköpuð lögmál lifandi
náttúru hafsins hafí
sinn gang.
tölvuvæðingu og hvað það nú allt
heitir, sem stórstígar tækniframfar-
ir hafa af sér leitt.
Þessi atriði er ég nú nefndi og
fleiri eru að sjálfsögðu þess eðlis að
ekki verður framhjá því gengið að
reyna að meta þýðingu þeirra og
samhengi við aðra veiðitilhögun sem
hluta af fiskveiðistefnu þjóðarinnar
en þá tilhögun leyfi ég mér að færa
undir neyðarrétt sem fyrr segir.
Ekki reyni ég að geta mér til um
hversu margir kunni að snúa sér að
fiskveiðum ef frjáls dagróðraveiði á
línu og handfæri yrði leyfð.
Ef það kæmi í ljós (sem mér
finnst raunar fráleit spámennska) að
svo margir gerðust fiskimenn að til
Vilhjálmur
Árnason
Háttvirta
heilbrigðisnefnd!
EG undirritaður, sem er þegar
orðinn hundgamall fer þess vinsam-
lega á leit við nefndina að ég verði
eftirleiðis undanþeginn greiðslu á
hundaskatti. Hann hef ég sam-
viskusamlega greitt alla mína
hundstíð, auk þess tel ég mig geta
fært svo veigamikil rök fyrir máli
mínu að þið getið varla verið þekkt
fyrir að hundsa þessa hógværu
beiðni mína. Ég er reyndar fullviss
^um að þið, góðir hálsar, munið ekki
fara yfir þetta bréfkorn mitt á
hundavaði, slíkt væri ykkur naum-
ast sæmandi. Ef sú raunin yrði hins
vegar á, er ég ekki frá því að svo
gæti farið að ég setti upp hunds-
haus, að minnsta kosti svona smá-
stupd.
Ég er búinn að eiga svo marga
hunda, að ég hef ekki lengur tölu á
þeim og af þeim hef ég greitt tugi
þúsunda í skatt, sem hefur þá und-
arlegu náttúru að fara hækkandi
með hverju ári sem líður. Tíkin
• Jmín, Táta er þegar orðin nokkuð
aldurhnigin, 15 ára gömul nánar til-
tekið og væri því fyrir lifandi löngu
orðin ellilífeyrisþegi væri hún
manneskja vegna þess að 15 ára
aldur í hundsævi umreiknaður í
mannsár er hvorki meira né minna
en 105 ár. Sumum vinum mínum
þykir svona samanburður alveg
■^fráleitur, fullyrða að ég vaði í villu
og reyk og kalla þetta hreina
1
hundalógík. Þá fýkur svo í mig að
ég segi þá ekki hafa hundsvit á
þessu.
En nú skulum við venda okkar
kvæði í kross og fara nokkrum orð-
um um starfsferil minn, þ.e.a.s. ein-
Hundalíf
Þar sem Táta mín verð-
ur 16 ára eftir 2 mánuði
og hundadagar hennar
senn taldir, segir Hall-
dór Þorsteinsson,
fínnst mér ekki til of
mikils mælst að þessi
hundleiðinlegi skattur
verði felldur niður.
göngu þann þátt er varðar mála-
skóla minn og kennslu. Þótt ég þyk-
ist hafa komið allmörgum nemend-
um mínum til nokkurs þroska, þá
jafnast ekkert í rauninni á við það
einstaka afrek mitt að kenna yndis-
legu tíkinni minni, henni Tátu að
tala. Þið trúið þessu náttúrulega
ekki, en það er engu að síður
dagsatt. Hér væri ef til vill ekki úr
vegi að geta þess að Táta er óvenju-
lega námsfús.
UMRÆÐAN
ofveiði leiddi, þá yrði það óhjá-
kvæmilega að bitna á þeim veiðiað-
ferðum sem nú þegar verður að hafa
í gjörgæslu vegna vemdunar fiski-
stofna og valda mismunun hvort
sem er.
Að sjálfsögðu verður að leitast við
að meta með sanngimi aðstöðu út-
gerða og byggðarlaga á grundvelli
reynslu og vísinda við úrlausn
vandamála, sem fylgja fiskveiði-
stjómun, sér í lagi ef veiði þarf að
dragast saman.
Með áðumefnda tæknibyltingu í
huga annars vegar og hins vegar
þær tillögur, sem ég hef reynt að
setja fram, tel ég að einungis sé
hægt með vandlega skipulögðum til-
raunum að staðreyna hvaða veiðiaf-
köst verði að teljast eðlileg á tiltekn-
um útgerðum og á ég hér við dag-
róðra og meðhöndlun aflans sem áð-
ur greinir, en slík vinnubrögð setja
aflafeng fiskimanna skorður og
hamla gegn ofveiði.
Skipulagðar tilraunir er ég hér
nefndi ættu einnig að sýna hversu
eftiriiti með þessum leikreglum best
er háttað, svo og athuganir á hag-
kvæmni og arðsemi þessara útgerð-
arhátta.
Væntanlega era menn samþykkir
því að afli dagróðrabáta skv. fram-
ansögðu er gæðavara í háu verði og
að því leyti hagstæður kostur.
Það er mikið í húfi í þessu máli ef
það næði fram að ganga að íslend-
ingar verði jafnir fyrir lögum lands-
ins að því takmarkaða leyti sem um-
rædd frjáls veiðistefna með línu og
færam gefur tækifæri til.
Mikið er til af skýrslum og_ heim-
ildum um afla og veiðar við Island.
En ég leyfi mér að fullyrða að vand-
leg athugun eða vísindaleg rannsókn
eða úttekt liggur ekki fyrir þar sem
byggt er á forsendum fyrrgreindra
þátta í veiðistefnu Islendinga.
Það væri gott mál ef stjómendur
sjávarútvegsmála létu gera ræki-
lega athugun á þessu máh. Þetta er
vonandi viðráðanlegt frá faglegu,
tæknilegu og kostnaðarlegu sjónar-
miði.
Ofurtækni nútímans getur rótað í
umhverfi lífsins í hafinu, jafnvel
raskað eða rofið lífkeðjuna, breytt
eðlisþáttum jurta í garði, eldisfísks í
tjöm eða búfénaðar í haga, en engin
tækni getur enn breytt veðri til
veiða né heldur því að ásköpuð lög-
mál lifandi náttúra hafsins hafí sinn
gang.
Höfundur er lögmaður.
„Skólinn... vel
girt vígi hags-
muna, réttinda
og kjara“
OFANGREIND til-
vísun er í ávarp for-
seta Islands á degi sí-
menntunar hinn 28.
ágúst sl. Þar fór for-
setinn, á kjarnyrtan en
yfírvegaðan hátt, yfir
sýn sína á stöðu
menntunar og þekk-
ingar í íslensku samfé-
lagi við dagsbrún nýrr-
ar aldar. Þá benti for-
setinn á að „forystu-
sveitir í atvinnulífi og
stjórnkerfi, samtökum
launafólks og starfs-
stétta þurfa að skynja
til hlítar eðlisbreyt-
ingu sem orðið hefur á
menntun og fræðslustarfi, að í
raun verður að opna allar leiðir til
Nám
Á starfsnám og ekki
síst fullorðinsfræðslu,
segir Garðar Vil-
hjálmsson, ber okkur
að leggja megináherslu
í þróun fræðslu- og
þekkingarmiðlunar.
náms og þjálfunar svo að hverjum
og einum sé veittur réttur til að
sækja sér sífellt meiri menntun". I
þessum orðum forsetans má lesa
áminningu til allra þeirra sem
hafa með skipulag, stjórnun og
framkvæmd í skóla- og fræðslu-
málum almennt að gera.
Vísast munu margir lesa orð
Garðar
Vilhjálmsson
Þegar við eram úti að
ganga spjöllum við iðu-
lega saman og spyr hún
mig gjaman spjöranum
úr. Um daginn lék henni
t.d. forvitni á að vita
hvers vegna alltaf væri
verið að leggja hærri og
hærri skatt á sig og
sagði þá m.a. „Eina sem
ég fæ á hverju ári er
ómerkilegt plastmerki.
Er það svona ógurlega
dýrt, pabbi?“ (Sam-
bandið okkar á milli er
ótrúlega innilegt). Mér
verður svarafátt, en þið
gætuð ef til vill svarað
því.
Oðra sinni var henni nokkuð tíð-
rætt um Heilbrigðiseftirlit Reykja-
víkur og furðaði sig stórlega á því
að hafa aldrei nokkra sinni á sinni
löngu hundstíð orðið vör við eftirlit
af nokkru tagi. Hún var alveg að
fara í hundana, fannst sér stórlega
misboðið og spurði mig grátklökk:
„Er ég virkilega svo ómerkileg að
vera ekki neins eftirlits verð af
hálfu borgaryfirvaldanna? Eigið þið
nokkurt svar við þessari spurningu?
Þar sem Táta mín verður 16 ára
eftir 2 mánuði og hundadagar henn-
ar verða því senn taldir, finnst mér
ekki til of mikils mælst að þessi
hundleiðinlegi skattur verði felldur
niður. Ef þið virðið mig hins vegar
ekki svars og bregðist ekki rétt við
beiðni minni, getið þið átt það á
hættu að í mér heyrist svo kröftugt
gjamm að það berist til eyma allra
landsmanna.
Að lokum langar mig aðeins til að
bæta einu við. Táta mín er svo
Halldór
Þorsteinsson
ánægð með að hafa
fengið tækifæri til að
læra mannamál að hún
hefur kennt mér
hundasund í staðinn,
svona í þakklætisskyni.
P.s. (A) Mér er
spum hvað borgar-
stjómin hyggst gera á
ári aldraðra manna og
hunda? Vonandi eitt-
hvað meira og merki-
legi’a en að áma þeim
aðeins heilla.
P.s. (B) Hér á eftir
fylgja tvær málsgrein-
ar úr svarbréfi Odds R.
Hjartarsonar, fram-
kvæmdastjóra:
A fundi heilbrigðis- og umhverfis-
nefndar 8. júlí sl. var lagt fram bréf
yðar, dags. 22. júní sl. þar sem þér
farið fram á eftirlitsgjald fyrir
hund, sem skráður er á nafn konu
þinnar (nr. 328) verði fellt niður
sökum aldurs hundsins.
Nefndin synjaði erindinu og vís-
aði til gjaldskrár nr. 22/1999 fyrir
hundahald í Reykjavík en sam-
kvæmt henni er óheimilt að veita
undanþágu frá greiðslu árlegs eftir-
litsgjalds nema að uppfylltum
ákvæðum 6. gr. gjaldskrárinnar en
þau era:
P.s. (C) Þar sem bréfritarinn
virðist vera orðinn nokkuð ryðgaður
í þéringum, er Guð vel komið að ég
taki hann í tíma til að hressa upp á
kunnáttu hans í þeim gömlu siða-
fræðum og það vitaskuld alveg end-
urgjaldslaust.
Höfundur er skóhistjóri Málaskóla
Halldórs.
forsetans um vígi rétt-
inda og kjara sem hug-
vekju til hópa á borð
við grunnskólakennara
þar sem mörgu for-
eldri og áhugamönn-
um um skólamál finnst
kjaramálum og skipu-
lagi skólastarfs bland-
að saman, oft með
óheppilegum hætti.
Flestir, og þá eru
kennarar ekki undan-
skildir, geta verið
sammála um að skóla-
starf þarf að vera
sveigjanlegt og aðlög-
unarhæfni þess er oft
á tíðum ábótavant. Það
er eðli regluveldisuppbyggingar á
borð við skólakerfi að vera oft
þungt í vöfum en kostir þess eru
jafnræði, skýrar boðleiðir ásamt
klárum forsögnum um réttindi og
skyldur. Þannig má e.t.v. lesa boð-
skap forsetans sem ákall eftir um-
ræðu meðal skólafólks, sveitar-
stjórna og foreldra um framtíð
skólastarfs þar sem faglegur
metnaður, sveigjanleiki og aðlög-
unarhæfni eru ríkjandi án þess að
fórna jafnræði í menntun meðal
yngstu kynslóðarinnar. En ávarp
forsetans er ekki aðeins vísun í
kjarabaráttu einstakra hópa innan
skólakerfisins heldur má hér lesa
áminningu um skipulag alls náms,
ekki síst starfsnáms sem á sér
sögu hérlendis sem spannar stór-
an hluta þessarar aldar og hefur
stærstan hluta þess tíma verið
bundið í umgjörð sem sett var í
upphafi tímabilsins og á sér rætur
í gildakerfi Mið-Evrópu fyrri alda.
Það þekkja allir sem -vilja þekkja
að starfsnám hefur verið bundið á
klafa hagsmuna, þar er það ekki
alltaf áhugi eða geta nemandans
sem ræður hvort leiðin til þekk-
ingar er opin eða ekki. Og það sem
meira er; það hvort einstaklingum
hefur tekist að komast í nám í
þeirri grein sem hugur stendur til
hefur ráðið því hvort atvinnufrelsi
hans verði takmörk sett eða ekki.
Hér er átt við löggildingu starfa
sem ríkisvaldið hefur staðið fyrir
án þess að gefa um leið öllum kost
á að komast vandræðalaust leiðar
sinnar í gegnum menntakerfi
hinna löggiltu greina.
Það er einmitt hér, á sviði
starfsnáms og ekki síst fullorðins-
fræðslu, sem okkur ber að leggja
megináherslu í þróun fræðslu- og
þekkingarmiðlunar.
Forsetinn sagði að „valdatíð
kennara, prófessora og meistara
er senn á enda runnin og menntun
býðst nú á svo víðum völlum að
ekkert kerfi stofnana eða stéttar-
hagsmuna getur tryggt það for-
ræði sem áður var sjálfur kjarni
skólastarfsins".
Það er hlutverk verkalýðshreyf-
ingar, atvinnurekenda og skóla-
kerfis á nýrri öld að sjá svo um að
öllu launafólki verði tryggður að-
gangur að allri þeirri menntun og
þekkingu sem hugur þess stendur
til - og það eru ekki síst þessir að-
ilar sem þurfa að skynja til hlítar
eðlisbreytingu menntunar og
fræðslustarfs. Að öðrum kosti
verður reynt að „... verja hags-
muni frá gömlum tíma úr einu vígi
í annað“.
Höfundur er skrifstofustjóri Iðju,
félags verksmiðjufólks og situr i
stjórn Menntar - samstarfsvett-
vangs atvinnulífs og skóla.