Morgunblaðið - 22.10.1999, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 1999 17
FRETTIR
lega fleiri. Hins vegar eru hér færri
sjónvörp og símar.
Staðan jafnari
Þróun almenns kaupmáttar hefur
verið sveiflukennd hér á landi síð-
astliðna tvo áratugi en kaupmáttur í
Danmörku hefur aukist nokkuð
stöðugt á tímabilinu. Frá árinu 1995
hefur kaupmáttur ráðstöfunartekna
hér á landi verið mun meiri en í
Danmörku. Kemur breytingin með-
al annars fram í því að kaupmáttur
ráðstöfunartekna þeirra félags-
manna VR sem eru á lágmarkslaun-
um hefur aukist um 7,4% frá árinu
1996 til 1998, á sama tíma og kaup-
máttur ráðstöfunartekna félags-
manna í Landssambandi danskra
verslunarmanna hefur aukist um
3,8%.
Kaupmáttaraukningin hér á landi
kemur skýrt fram þegar ráðstöfun-
artekjur starfsfólks í þjónustugrein-
um eru bomar saman miili Islands
og Danmerkur. I töflunni sem birt
er hér á síðunni eru tekin þrjú dæmi
úr skýrslu Hagfræðistofnunar. I
flestum þeim greinum sem bornar
eru saman eru ráðstöfunartekjur
heildarlauna nú hærri hér á landi en
í Danmörku. Dæmið snýst við ef að-
eins er litið á dagvinnulaun, Danir
eru í öllum tilvikum með hærri mán-
aðarlaun fyrir dagvinnu. Við mat á
ráðstöfunartekjum fyrir dagvinnu
sést að hópamir em ýmist betur
settur í Danmörku eða á íslandi.
Töluverð breyting hefur orðið í
þessu efni á fjórum árum, eða frá
því VR kynnti síðast launasaman-
burð við Danmörku. Þá, árið 1994,
voru dagvinnulaun 28% hærri í
Danmörku en hér á iandi og heild-
arlaun 4% hærri. Miðað við ráðstöf-
unartekjur afgreiðslufólks á kassa á
síðasta ári hefur dæmið jafnast. Is-
lenskt afgreiðslufólk er með 8,5%
hærri ráðstöfunartekjur heildar-
launa en starfssystkini þess í Dan-
mörku en Danir hafa enn 7,3%
meira út úr dagvinnunni.
Gunnar Páll Pálsson hjá VR nefn;
ir þrjár skýringar á breytingunni. I
fyrsta lagi hafí laun og kaupmáttur
vaxið mun meira hér en í Danmörku
á þessu tímabili. I öðm lagi nefnir
hann til sögunnar 7% hagstæðari
gengisþróun hér. Þess ber að geta
að við yfirfærslu gjaldmiðla í töflun-
um sem birtar eru hér með er mið-
að við jafnvirðisgengi sem leiðréttir
mismun á verðlagi milli landa og
tryggir um leið sama kaupmátt. I
þriðja lagi nefnir Gunnar Páll þá
skýringu að Danir hafi verið að
byggja upp nýtt lífeyriskerfi og
þess vegna hafi hluti launahækkana
þeirra verið lagður til hliðar í þeim
tilgangi.
tír heldur meiru að spila
Algengara er að bætur séu tekju-
tengdar og skattskyldar á Islandi en
í Danmörku. Þegar bótafjárhæðir
em bomar saman milli landanna em
þær ýmist hærri hér á landi eða í
Danmörku. Skýrsluhöfundar taka
saman dæmi af dæmigerðum hjón-
um í löndunum tveimur, miðað er við
að þau eigi tvö böm og greiði af hús-
næðislánum. Niðurstaðan bendir til,
eins og sést á meðfylgjandi töflu, að
ráðstöfunartekjur hjónanna séu
mjög svipaðar, þó heldur hærri hjá
þeim íslensku þó svo að mánaðar-
tekjur dönsku hjónanna séu mun
hærri. Vakin er athygli á því að
skattbyrði er mjög mismunandi milli
landanna og hærri tekjuskattur
dragi úr kaupmætti ráðstöfunai'-
tekna í Danmörku. Jafnframt er tek-
ið fram að í skýrslunni eru einungis
skoðuð áhrif millifærsluhluta vel-
ferðarkerfisins og ekki kannað sér-
staklega hvort hærri skattgreiðslur
skili sér til baka í ódýrari eða betri
velferðarþjónustu en talið er að það
myndi aftur bæta stöðu danskra fjöl-
skyldna.
Til viðbótar lífskjaramælikvörð-
um er í skýrslunni vakin athygli á
því að tölfræðilegir útreikningar á
ákvörðunarvöldum búferlaflutn-’
inga á milli Islands og Danmerkur
bendi til þess að lífskjör á meðal fé-
lagsmanna VR hafi dregist aftur úr
lífskjörum í Danmörku á árunum
1991 til 1995. Lífskjörin hér hafi
síðan batnað og séu nú ekki síðri
hér en þess sem vænta má í Dan-
mörku. Kemur þetta fram í því að
brottflutningur frá Islandi til Dan-
merkur, umfram þá sem komu frá
Danmörku, fór vaxandi á árunum
1991 til 1995 en hefur minnkað
síðan.
Þarf að stytta vinnutímann
Gunnar Páll hjá VR segir að
könnunin sé liður í upplýsingaöflun
félagsins og mati á stöðu mála.
Hann segir að ekki hafí verið ákveð-
ið á vettvangi félagsins hvernig
upplýsingamar verði notaðar í kom-
andi kjarabaráttu. Sjálfur túlkar
hann niðurstöðurnar þannig að
megin viðfangsefni félagsins á
næstunni ætti að snúast um að
skapa aðstæður til þess að stytta
vinnutíma félagsfólks án þess að
skerða heildartekjur.
Isfírskar konur taka þátt
í evröpskri friðarviku
Utisamkoma
á Silfurtorgi
KONUR fyrir heimsfriði, nefnist
verkefni sem efnt er til um alla Evr-
ópu í þessari viku. Af þessu tilefni
verður útisamkoma á Silfurtorgi á
Isafirði kl. 17 í dag, föstudag.
Það voru um sextíu konur víðsveg-
ar að úr Evrópu sem hittust í Acuto
á Italíu í fyrravetur til að leggja
drög að þessari friðai'viku, og var ein
ísfírsk kona, Guðrún Dagný Einars-
dóttir, þar á meðal. Starfshópur ís-
firskra kvenna var síðan myndaður
síðastliðið vor.
Markmið friðarvikunnar er tví-
þætt, annars vegar að auka skilning
almennings á eðli friðar og því að
friður er framkvæmanlegm', og hins
vegar að hvetja til þess að þjóðar-
leiðtogar heimsins^ leggi grunn að
varanlegum friði. I því skyni gefst
fólki kostur á að skrifa undir bréf til
Kofi Annan, aðalritara Sameinuðu
þjóðanna, þar sem hann er beðinn að
kalla saman slíkan fund þjóðarleið-
toga. Þess má geta í þessu sambandi
að Sameinuðu þjóðirnar hafa helgað
árið 2000 hugtakinu friðarmenningu.
Upphaflega var ætlunin að halda
friðarvikuna sem víðast í Evrópu en
nú hafa fleiri slegist í hópinn og vitað
er að lönd í Suður-Ameríku og Af-
ríku verða með.
A útisamkomunni á Silfurtorgi
verða bæði lúðrasveit og kór, auk þess
sem konur á öllum aldri lesa upp
fleygar setningar, tilvitnanir og ljóð.
Rauði krossinn býðm' fólki að þrykkja
handarfari sínu á dúk og taka þannig
afstöðu gegn ofbeldi, þar geta allir
verið með hversu háir sem þeir eru í
loftinu. Bréfið til Kofi Annan mun
liggja frammi til undirritunar og sam-
komunni lýkur með fjöldasöng.
Rétt er að taka fram að þótt uppá-
koman sé skipulögð af konum og
haldin í nafni kvenna er að sjálf-
sögðu öllum velkomið að taka þátt í
henni og leggja málefninu lið.
Forstjóri Steinsteypunnar ehf.
Snýst um ólíka eigin-
leika steypunnar
NIÐURSTÖÐUR Rannsóknarstofn-
unar byggingariðnaðarins benda til
að steypuefnið Vatnsskarðsmöl hafi
mun lægri fjaðurstuðul en íslenski
ÍST-14 stuðullinn leyfi að sé notaður
við niðurbeygjui'.
Frá þessu er skýrt í frétt í Morg-
unblaðinu sl. miðvikudag^ Þar er
einnig haft eftir Hákoni Ólafssyni,
forstjóra Rannsóknarstofnunarinn-
ar, að þrátt fyrir að þessi vitneskja
hafi legið fyrir virðist sem hönnuðir
hafi ekki tekið tillit til hennar.
Aðalsteinn Steinþórsson, fram-
kvæmdastjóri Steinsteypunnar ehf.,
segir fyrirtækið nota umrætt efni í
framleiðslu sína og tekur hann fram
að leyfilegt sé að nota steypu með
þeim fjaðui'stuðli sem sé í þeirra
framleiðslu. Hann bendir á að fjað-
urstuðull hafi ekki með steypugæði
að gera heldur steypueiginleika og
að steypa með lægri fjaðurstuðul
hafi marga eiginleika sem taki fram
steypu sem hafi háan fjaðurstuðul.
Hann segir að plötur úr steypu
með þetta lægri fjaðurstuðli sígi ekki
nema örlítið meira en plötur úr
steypu með hærri fjaðurstuðli. Sem
dæmi megi nefna að plata úr um-
ræddri steypu, 20 sentímetra þykk
og með haflengd 6,3 metra (bil milli
veggja undir plötunni) sígur um
þremur millímetrum meira en plata
úr steypu með leiðbeinandi fjaður-
stuðli. Þetta sé atriði sem sé einfalt
fyrir hönnuði að leysa og telur Aðal-
steinn að íslenskh' hönnuðir séu van-
metnir þegar sagt sé að þeir reikni
ekki með þessum þætti í vinnu sinni.
Fyrirsagnir
DV kærðar
Brutu
ekki siða-
reglur
SIÐANEFND Blaðamanna-
félags Islands hefur komist
að þeirri niðurstöðu að rit-
stjórar DV hafi ekki brotið
siðareglur félagsins með
tveimur fyrirsögnum sem
birtust í helgarblaði DV hinn
14. ágúst sl.
Umfjöllunarefni blaðsins
var ráðagerðir nokkurra
manna um að hefja sölu á svo-
nefndum Waves-úða í brús-
um, sem sagður var heilsu-
bætandi.
Fylgdi greininni meginfyr-
irsögnin „Gerðu út á græðgi"
og undirfyrirsögnin „Waves-
bylgjan sem þeir Heimir
Karlsson og Einar Vilhjálms-
son fuflyrtu að mundi gera
fjölda Islendinga ríka hefur
nú fjarað út.“
Heimir Karlsson kærði DV
fyrir fyrirsagnirnar og taldi
fyrrnefndu fyrirsögnina
tengja sig m.a. við óprúttin
viðskipti eigenda hins banda-
ríska fyrirtækis og sagði DV
hafa lagt sér orð í munn í
hinni síðarnefndu.
Siðanefndin taldi hins vegar
að þar sem kærandi hefði ekki
mótmælt frásögn DV, að hann
ásamt öðrum hefði vakið vonir
um vænan söluhagnað hjá all-
stórum hópi fólks, væri undir-
fyrirsögnin því naumast vill-
andi.
Um meginfyrirsögnina
sagði siðanefndin að kærandi
gæti ekki með góðu móti hald-
ið því fram að hún hefði átt að
beinast gegn bandarísku eig-
endum Waves en ekki að sér.
ýg> mbl.is
__ALLTAf= GITTH\SA£> A/Ýn~
NOATUN
DANSKIR
22. OKT- 2. NÓV.
Við minnum á auglýsingablað NÓATÚNS:
DANSKIR DAGAR sem fylgir Morgunblaðinu í dag
með fjölda glæsilegra tilboða.
NOATUN
NÓATÚN117 • ROFABÆ 39 • HÓLAGARÐI • HAMRABORG 14 KÓP. • FURUGRUND 3, KÓP.
ÞVERHOLTI 6, MOS. • JL-HÚSI VESTUR í BÆ • KLEIFARSEL118 • AUSTURVERI, HÁALEITISBRAUT 68
HEIMASÍÐA NÓATÚNS WWW.noatun.ÍS