Morgunblaðið - 22.10.1999, Side 35

34 FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
JVtovðmMftfrífe
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
YERÐMÆTASKOPUN
OG SAMNINGAR
FINNUR GEIRSSON, formaður Samtaka atvinnu-
lífsins, lagði á það áherzlu í samtali við Morgun-
blaðið sl. sunnudag, að komandi kjarasamningar á al-
mennum vinnumarkaði yrðu að taka mið af verðmæta-
sköpuninni í þjóðfélaginu. Hann sagði það höfuðverk-
efnið, að tryggja þann kaupmátt, sem náðst hefði á yf-
irstandandi samningstímabili. „Það hlýtur að vera
sameiginlegt hagsmunamál atvinnurekenda og starfs-
fólks þeirra að búa svo um hnúta, að þessi mikli ávinn-
ingur, sem náðst hefur, haldi sér. Það hlýtur að vera
sameiginlegt verkefni okkar að fínna leið, sem tryggi
hér stöðugt verðlag áfram og stöðugt gengi. Undanfar-
in ár hafa fært okkur heim sanninn um, að þetta er ein
mikilvægasta forsendan fyrir hagvexti, góðu gengi fyr-
irtækja og góðri afkomu fólks,“ sagði Finnur Geirsson.
Hinn nýi formaður Samtaka atvinnulífsins rifjaði
upp, að síðustu kjarasamningar hefðu þýtt 15% kaup-
hækkun á þriggja ára tímabili, en launaskrið hefði
bætt við 2% á ári, þannig að almenn launahækkun á
samningstímabilinu væri 21-22%. Kaupmáttur hefði
aukizt um 15% á þessu tímabili og hefði aldrei áður
aukizt svo mikið á svo skömmum tíma. Vert væri að
hafa nú í huga, að hættumerki væru í augsýn, vaxandi
verðbólga og uggvænlegur viðskiptahalli sem ógnað
gætu þeim árangri, sem náðst hefði. Þá lægi fyrir, að
hagvöxtur yrði um helmingi minni en verið hefði sl.
þrjú ár, svo og væru merki um minnkandi hagnað í
framleiðslugreinum, sjávarútvegi og iðnaði. Þessar
staðreyndir móti það umhverfi, sem samningarnir
hljóti að taka mið af. Með óraunhæfum kjarasamning-
um hækki ekki bara launin heldur einnig skuldirnar og
þá hverfi ávinningurinn og meira til. Launahækkanir
umfram verðmætasköpun væru ekki annað en ávísun á
verðlagshækkanir og síðan gengissig og þar með vær-
um við komnir inn í vítahring, sem allir vilji forðast.
Vandi vinnuveitenda í komandi kjarasamningum
verður sá, að almenningur fylgist með fréttum um
hagnað fyrirtækja, mikil umsvif þeirra, stórviðskipti,
þar sem milljarðar eru greiddir á borðið fyrir hluta-
bréf og fyrirtæki, og ætlast til að fá enn meir í sinn
hlut. Þessar væntingar skapa líka vandamál fyrir
verkalýðshreyfinguna en forystumenn hennar virðast
þó gera sér grein fyrir, að höfuðverkefnið sé að verja
þá miklu kaupmáttaraukningu sem orðið hefur, auk
þess sem bæta þarf stöðu lægstlaunuðu hópanna.
VANDI LEIKSKÓLANNA
LEIKSKÓLAR landsins hafa ekki farið varhluta af
þenslunni á vinnumarkaðnum undanfarin misseri.
Eins og fram hefur komið í fréttum Morgunblaðsins
hafa leikskólar átt í erfíðleikum með að manna stöður
og fyrir vikið hefur þurft að loka deildum hluta úr
degi. Svo að dæmi sé tekið þá eru 72 leikskólar í
Reykjavík en 45-47 þeirra eru fullmannaðir. Og þá er
vitanlega ekki verið að tala um að skólarnir séu mann-
aðir faglærðu fólki. Talið er að nú vanti milli 1.700 og
1.800 leikskólakennara til að allar stöður þeirra í leik-
skólum landsins séu setnar faglærðum. Hlutfall fag-
lærðra er innan við 40% þeirra sem starfa á leikskól-
um í landinu.
Ljóst má vera að erfitt er að halda úti fullri starf-
semi leikskóla undir þessum kringumstæðum. Akvæði
í reglugerð segja til um hve margir starfsmenn skuli
vera á hvert barn og hefur fulltrúaráð Félags ís-
lenskra leikskólakennara sent frá sér ályktun þess
efnis að undirmönnuðum deildum verði umsvifalaust
lokað.
Margoft hefur komið fram að meginástæðan fyrir
þessari alvarlegu stöðu í leikskólunum eru launakjör
leikskólakennara og ófaglærðra starfsmanna þeirra.
Miðað við breytt samfélagsmynstur og sífellt auknar
kröfur til þeirra sem gegna uppeldisstörfum í þjóðfé-
laginu er þetta ástand alvarlegt umhugsunarefni.
Grannt fylffst með jarðhrærinfflim í Eyjafjallajökli
Tvö gos
á söguleg-
um tíma
Jarðvísindamenn telja fulla ástæðu til að
fylgjast jafn vel með Eyjafjallajökli og Mýr-
dalsjökli, en samhengi virðist vera í jarð-
hræringum í eldstöðvum í jöklinum. Tvisvar
hefur gosið í Eyjaijallajökli á sögulegum
tíma og í báðum tilvikum voru gosin undan-
fari goss í Mýrdalsjökli.
JARÐVÍSINDAMENN hafa
fylgst grannt með Eyjafjalla-
jökli að undanförnu og telja
fulla ástæðu til að hafa sömu
gát á jöklinum eins og Mýrdalsjökli.
Tvisvar er vitað með fullri vissu um
gos úr jöklinum á sögulegum tíma og
voru gosin í bæði skiptin gjóskugos
og undanfarar Kötlugosa.
Fyrra gosið sem vitað er um í
Eyjafjallajökli varð á árunum
1612-1613 en nær engar heimildir er
að finna um það gos því um sama
leyti gaus Katla og óljóst hvort átt er
við gos í Eyjafjallajökli eða Kötlu í
heimildum að sögn Guðrúnar Larsen,
jarðfræðings hjá Raunvísindastofn-
un. „Eyjafjallajökull og Mýrdalsjök-
ull voru áður fyrr stundum kallaðir
einu nafni Eyjafjallajökull," sagði
Guðrún.
„Eina gosið sem eitthvað er vitað
um er gosið 1821-1823,“ sagði hún.
„Um það gos eru til ýmsar heimildir.
Gosið hófst 19. desember árið 1821 að
menn telja og fyrstu merki þess voru
leiftranir í heiðríkju þá um kvöldið en
gos hófst daginn eftir 20. desember
þegar upp kom hvítleitur gosmökkur
sem síðan dökknaði. Á þriðja til tí-
unda degi féll gjóska undir Eyjafjöll-
um, Austur-Landeyjum, Hvolhreppi
og Oddasókn en gjóskufall var þó
fremur lítið. Gosið datt lljótlega nið-
ur eftir áramótin 1821-1822 en tók
sig upp á ný með meiri ákefð í júní
árið 1822. Fyrr á því ári höfðu komið
hlaup í Markarfljót en ekki valdið
miklu tjóni. Gosið náði líklega há-
marki í júlí 1822.“
Búsmali rekinn á heiðar
í grein Páls Sigurðssonar frá
Árkvörn, sem skrifuð er um 1870 seg-
ir hann frá gosi í Eyjafjallajökli. Par
kemur fram að árið
1822 hafi jökulhlaup
komið úr falljökli
Jökulsár innan við
Lánganes. Flaut þar
yfir allar eyrar milli
Lánganess og inn-
anverðrar Fljóts-
hlíðar, yfir engjar
Stórumerkur og
graslendi framan
við túnin á Eyvind-
armúla og Árkvörn
auk þess sem vatn
fór víða upp undir
Brekkur kringum
Barkastaði og
Fljótsdal.
Um leið og sást til
flóðsins var allur
búsmali af undir-
lendi rekinn í hasti
upp á heiði og var
honum með naum-
indum komið undan
flóðinu mest vegna
þess hversu hægt
það óx. Þá segir:
„Flóð þetta fyllti
upp allan Þverár
farveg og alla Mark-
arfljóts farvegi
forna og nýja, en
þegar land breiðk-
aði og framar kom,
þá fór það ekki yfir
jörð svo teljandi
væri, eða til skaða,
og eptir hérumbil
þrjá tíma, eða eina
eykt frá þvl að flóðið
steig hæst, fór það
að smá-réna aptr.“
Kötlu fór að hitna
Flóðið skildi eftir
sig ísjaka á aurun-
um neðan undir vestanverðu Steins-
holti og kringum Jökulsá, sem bráðn-
uðu á tveimur árum. Mikill slakki eða
dæld myndaðist í jöklinum eftir gosið
einkum í kringum gjána en áður hafði
efsti hluti jökulsins verið nær sléttur
að sjá. Síðan segir, „Kötlu gömlu fór
að hitna fyrir brjóstinu um þessar
mundir, því strax á næsta vori eptir
gaus hún úr sér spýju mikilli, með
eldgángi og vatnshlaupi með miklu
sandroki, og hætti þá til fulls að sjást
nokkur gufa upp úr Eyjafjallajökli,
en fram að þeim tíma sást stundum
nokkur gufa upp úr gjánni, einkum í
stórstrauma, en engin gufa sást úr
því Katla fór að spúa. Um næstu tutt-
ugu ár á eptir voru öll vötn, þau er úr
Eyjafjallajökli komu, bæði norðan og
sunnan megin, miklu vatnsmeiri en
þau höfðu áðr verið, eftir sögn gam-
alla manna, og hafa jafnvel verið að
smá minnka fram undir þennan
tíma.“
Drunur heyrðust austur
í Skaftártungu
f annál nítjándu aldar eftir sr. Pét-
ur Guðmundsson er fjallað um gosið í
Eyjafjallajökli og þar segir að í upp-
hafi goss hafi stöku sinnum brugðið
fyrir eldi á jöklinum neðan til við
gosmökkinn. Fyrstu dagana hafi vötn
og fljót vaxið vestur með jöklinum og
heyrðust miklir dynkir frá honum
eins og hann væri að springa. Pétur
lýsir öskufalli og segir að stórir stein-
ar hafi borist langar leiðir frá gos-
stöðvunum. Um áramót segir hann að
dregið hafi verulega úr gosinu. Við og
við hafi sést í reykjarmökk og stund-
um komið flóð í Markarfljót en síðan
segir, „26. júní spjó jökullinn eldi og
ösku með aukinni ákefð upp um ann-
að auga en það í fyrstu að haldið var,
þó nálægt því, með brestum og
þrumugný, og heyrðist í það daglega
yfir þrjár þingmannaleiðir austur í
Skaftártungu. Askan rauk hátt upp í
loft, en norðanvindar dreifðu henni
aftur yfir Eyjafjallasveit."
Sauðfé eirði hvergi og virtist helst
sækja í átt að eldstöðvunum. Ryk var
svo fíngert að það sást ekki falla til
jarðar og olli það skaða í innanverðri
Fljótshlíð. Sást það á grasi og dökk-
um skóm manna víða vestur eftir
Suðurlandi allt fram á Seltjarnarnes.
í júlí féll svo mikil aska undir Eyja-
fjöllum að ábúendur kirkjujarða ráð-
gerðu að ganga frá heimilum sínum.
Dimman misturmökk lagði yfir Suð-
urland og sól roðnaði á góðviðrisdög-
um í óvenjulegu hitamistri. Héldu
menn að sjö gosstöðvar væru í jöklin-
um en ekki var hægt að komast að
þeim fyrir þoku og reykjarmekki auk
þess sem menn ótt-
uðust skaðlegt loft
nærri stöðvunum.
Eftir þetta sást lítið
til elds í jöklinum en
oft rauk úr honum.
Slátra varð fé
Afleiðingar eld-
gossins leyndu sér
ekki. Hagar og hey
spilltust, kýr horuð-
ust niður og varð að
slátra mörgu búfé.
Útigangsfé fékk á
sig hnúða um liði,
kjálka og önnur bein
og á hann sótti helti
og lið verkir. Of-
vöxtur hljóp í
Holtsá undir Eyja-
fjöllum og kenndu
menn jökulhlaupi
um er áin flæddi yf-
ir sveitina.
Ekki urðu menn
varir við eldgosið
árið 1823 en við og
við sáust vatnsgufur
leggja upp af jöklin-
um. í leiðangri sem
farinn var að eld-
stöðvunum um
hvítasunnuna komu
menn að eldgjá í
norðvestri frá
Guðnasteini og var
hún botnlaus að sjá
enda rauk úr henni.
Þeir sáu gufu leggja
úr þremur opum á
jöklinum í suður og
vestur af aðalgjánni
og var langt á milli
en ekki sást hvort
reyk legði um op
austan við gjána.
Þrjár hrinur jarðskjálfta frá árinu 1994
Eyjafjalla-
jökull að
vakna
til lífsins
ALLT frá árinu 1950 hefur verið
fylgst með jarðhræringum í Mýr-
dals- og Eyjaijallajökli en segja
má að EyjafjalIajökuII hafi vakn-
að til lífsins árið 1992 með hrinu
jarðskjálfta, sem þá mældust og
annarri hrinu árið 1994 og 1996
og enn annarri á þessu ári.
Bryndís Brandsdóttir jarð-
fræðingur hefur unnið yfirlit yfir
jarðhræringar í Eyjafjallajökli
og stuðst þar við upplýsingar frá
Veðurstofu íslands. Fyrstu jarð-
skjálftamælarnir voru settir upp
í Vík í Mýrdal árið 1952 og sagði
hún að þar með hefði verið hægt
að greina hvort jarðskjálftar
ættu upptök sín í Mýrdalsjökli
eða Eyjafjallajökli. Árið
1972-1973 var jarðskjálftamæl-
um fjölgað í kringum Mýrdals-
jökul og eftir það var hægt að
staðsetja upptök skjálftanna af
meiri nákvæmni.
„Það má segja að eftir 1950
hefðum við getað séð ef skjálftar
hefðu orðið í Eyjafjallajökli og
Eyjafjallajökli
1994, 1996 og 1999
Stærsti skjálftinn sem mælst hefur siðan virknin færðist í aukana árið
1992 var 3,5 á Richter hinn 1. mars sl.
frá því 1973 höfum við verið með
jökulinn í gæslu,“ sagði hún.
„Fyrir 1970 var nær engin virkni
í Eyjafjallajökli en árið 1979
komu fram þrír skjálftar. Árið
1992 má segja að jökullinn hafi
vaknað til Iifsins. En 1994 gekk
yfir kröftug jarðskjáll'tahrina og
aftur árið 1996 og enn ein hrinan
í ár en á árunum á milli er lítið að
gerast þannig að svo virðist sem
skjálftarnir séu lotubundnir."
Stærsti skjálftinn sem mælst
hefúr í Eyjafjallajökli síðan virkn-
in færðist í aukana árið 1992,
varð 1. mars sl. og mældist, hann
3,5 stig á Richter. „Aðrir skjálftar
hafa varla náð þeim þremur stig-
um, en siðustu vikur hafa verið
rólegar," sagði Bryndís.
4r
FÖSTUDAGUR 22. OKTÓBER 1999 35
✓
Halldór Asgrímsson í ræðu á þingi um Norðurlöndin og Þýskaland í Berlín
Varast ber að utanríkis- .
stefna ESB veiki NATO
✓
Halldór Asgrímsson
utanríkisráðherra
telur vissa hættu á
að sameiginleg utan-
ríkisstefna Evrópu-
sambandsins, sem
sambandið áformar
að taka upp, geti
veikt Atlantshafs-
bandalagið. Karl
Blöndal fylgdist með
ráðstefnu um Norð-
urlöndin og Þýska-
land sem haldin var
1 Berlín í gær.
<
Ingimundur Sigfússon sendiherra og Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra stilltu sér upp fyrir framan hið nýja
sendiráð Islands í Berlín ásamt starfsmönnum sendiráðsins og gestum.
HLUTSKIPTI þeirra Norð-
urlanda, sem eru í Atlants-
hafsbandalaginu (NATO),
en standa utan Evrópu-
sambandsins (ESB), vegna hinnar
ráðgerðu sameiginlegu utanríkis-
stefnu ESB og óttinn um að hún
kynni að veikja NATO var inntak
ræðu, sem Halldór Ásgrímsson utan-
ríkisráðherra flutti á ráðstefnu um
Norðurlöndin og Þýskaland og sam-
leið þeirra í nýrri Evrópu, sem haldin
var í Berlín í gær.
Halldór spurði í ræðunni hvað átt
væri við með öryggisstefnu Evrópu
og svaraði sjálfur að ljóst væri að það
væri að styrkja varnar- og utanríkis-
stefnu Evrópu, en hann óttaðist að
það græfi undan Atlantshafsbanda-
laginu: „Þvi má spyrja hversu langt
ESB eigi að ganga í að taka yfir þær
skyldur, sem NATO gegnir nú og
hvernig eigi að gera það. Evrópurík-
in segja að þau vilji ekki verja meira
fé til varnarmála, en þau vilji meiri
ábyrgð og meiri völd. Þó er vitað að
ekki hefði verið hægt að taka á hinni
vandasömu stöðu í Kosovo og Bosníu
án öflugs samstarfs við Bandaríkin.“
Hann kvaðst hræddur um að ESB
gengi of langt og Norðurlöndin ættu
að passa upp á hin góðu samskipti
við Bandaríkin, en elta ekki Frakka í
þessum málum.
Halldór sagði eftir ráðstefnuna í
gær að hann væri sammála því að
styrkja þyrfti sameiginlegar varnir
Evrópu þannig að Evrópa gæti tekið
meiri þátt í að koma í veg fyrir ófrið
og leysa hvers kyns átök.
Skortir tillit til sameiginlegra
hagsmuna NATO
„En ef það verður til þess að
veikja samstarfið yfir Atlantshafið og
skipta samstarfinu innan Atlants-
hafsbandalagsins upp þá
getur það jafnvel leitt til
þess að Evrópa verði í
verri stöðu til að taka á
þessum málum,“ sagði
Halldór. „Ég hef margvís-
legar athugasemdir við þann fram-
gangsmáta, sem er viðhafður innan
Evrópusambandsins í þessu máli og
ég tel fulla ástæðu til að vara þar við.
Þetta mál var rætt á fundi utanríkis-
ráðherra Norðurlandanna og utan-
ríkisráðherra Þýskalands [á miðviku-
dag] og ég taldi mikla þörf á því
vegna þess að við höfum, Islendingar
og Norðmenn, mikla ástæðu til að
hafa áhyggjur af leiðtogafundinum,
sem nú er framundan í Helsinki, þar
sem stendur til að taka ákvarðanir.
Við óttumst að þær ákvarðanir taki
ekki nægilegt mið af sameiginlegum
hagsmunum NATO-ríkjanna og mik-
ilvægi samskiptanna yfir Atlantshaf-
ið.“
Þýskir embættismenn hafa sagt
þegar þetta mál hefur verið til um-
ræðu að tengslunum yfir Atlantshaf-
ið skuli verða viðhaldið og sameigin-
leg utanríkisstefna eigi ekki að veikja
þau.
„Menn segja þetta alltaf,“ sagði
Halldór. „En á sama tíma eru menn
að tala um sjálfstæða öryggisstefnu
Evrópu og menn spyrja hvað þetta
sjálfstæði þýði því þegar kemur til
átaka og vandamála verður að vera
ljóst hvar ákvarðanir eru teknar.
Það er búið að byggja upp mikið
skipulag innan Átlantshafsbanda-
lagsins, sem byggist á áratuga
reynslu og það getur að mínu mati
orðið hættulegt að fara að fikta allt
of mikið við það.“
Varar við að fylgja Frökkum
Halldór nefndi í ræðu sinni
Frakka sérstaklega eins og áður seg-
ir og skýrði það þannig eftir á að það
lægi fyrir að þeir hefðu haft mestu
athugasemdirnar innan Atlantshafs-
bandalagsins við hið nána samstarf
yfír hafið.
„Það hefur alltaf verið þeirra
draumur að skilja þetta meira að og
ég er afar ósammála þeirri stefnu,“
sagði hann. „Við vitum hvaða áherslu
Frakkar hafa haft í þessu máli, það
er löngu þekkt.“ Halldór gagnrýndi
ESB einnig í ræðu sinni fyrir að vera
að skapa hættu á sundrun í Evrópu í
stað sameiningar.
„Ég set einnig spurningarmerki
við það hvað ESB eigi að
ganga langt í að gera svo-
kallaðan Evrópusáttmála
um mannréttindi," sagði
hann. „Það er mikilvægt,
en ekki má gleyma því að
við höfum einnig Evrópuráðið og
mannréttindadómstólinn í Strass-
borg. Stendur til að taka þessi mál
frá Evrópuráðinu og dómstólnum í
Strassborg og færa til ESB og dóm-
stólsins í Lúxemborg? Stendur til að
koma á tveimur mismunandi kerfum
í Evrópu? Ég veit að það stendur
ekki til, svo er að minnsta kosti sagt,
en það gæti vel gerst ef gengið er of
langt að komin verði á tvö mismun-
andi kerfi áður en maður veit af og
það verður að varast. Ef það er ætl-
unin að skapa einingu í Evrópu verð-
ur einnig að taka tillit til þeirra
landa, sem standa utan Evrópusam-
bandsins, og þeirra ríkja, sem við
höfum átt við gott samstarf, þar á
meðal Bandaríkin og Kanada."
Halldór sagði í ræðu sinni að það
væri mikil upplifun að koma til
Berlínar og upplifa þann kraft sem í
Þýskalandi byggi og þá möguleika,
sem þar væri að finna. Þá væri það
mikilvægur boðskapur til Norður-
landanna og allra á svæðinu um-
hverfis Eystrasaltið að höfuðborg
Þýskalands væri flutt til Berlínar.
Hann sagði að samstarf Norður-
landanna, þar sem áhersla væri lögð
á uppbygginguna, ætti að nýta þegar
hugað væri að framtíðinni og nýta
ætti kraft þeirra með allan heiminn
sem athafnasvæði. Kvaðst hann viss
um að framtíðarnefnd Norðurlanda-
ráðs myndi ekki síst líta til svæðis-
bundins samstarfs, sem Norðurlönd
ættu heiður af, þegar hún bæri fram
tillögur um hvað bæri að gera. Finn-
ar hefðu flutt þetta hugarfar með sér
í formennsku þeirra í Evrópusam-
bandinu: „Við höfum oft rætt það í
Norðurlandaráði að fá þyrfti önnur
lönd í Evrópu til fylgilags, við þyrft-
um að fá Þýskaland og fleiri lönd, og
nú á öll Evrópa að taka þátt í þessu
samstarfi.“
Eystrasaltsríkin og Balkanskagi
Halldór benti á að það hefði verið
erfitt fyrir Eystrasaltsríkin að
byggja upp samvinnu við Rússa ef
norræn samvinna hefði ekki verið
bakhjarl þeirra: „Það er auðveldara
fyrir utanríkisráðherra Eystrasalts-
ríkjanna að hitta utanríkisráðherra
Rússlands þegar utanrík-
isráðherrar Norðurland-
anna eru með í för. En
við höfum einmitt þetta
samstarf og því er upp-
bygging á Eystrasalts-
svæðinu auðveldari en til dæmis
uppbygging á Balkanskaga þar sem
hina svæðisbundnu samvinnu vant-
ar.“
Ráðstefnuna hélt Norðurlandaráð
og sat forsætisnefnd ráðsins, sem
skipuð er þingmönnum frá Norður-
löndunum og kom saman til fundar
hér í Berlín í tilefni af opnun sendi-
ráða Norðurlandanna á sameigin-
legri lóð. Rudolf Seiters, varaforseti
þýska þingsins, setti ráðstefnuna og
sagði að í Evrópusambandinu gætu
menn lært af því hvernig samvinna
Norðurlandanna hefði þróast í Norð-
urlandaráði á undanförnum áratug-
um. Þar hefðu menn á grundvelli
sögunnar og landafræðinnar
snemma gert sér grein fyrir nauðsyn
samvinnu og stofnað Norðurlandaráð
1952.
Ef frá er talin ræða utanríkisráð-
herra beindust sjónir þeirra, sem til
máls tóku, mjög að svæðinu um-
hverfis Eystrasaltið og benti Seiters
á að þar væru nú 60 milljónir manna
að fara nýjar leiðir í efnahagsmálum:
„Hér koma saman ríki með háþróað
efnahagslíf á borð við Norðurlönd og
Þýskaland og hagkerfi Póllands,
Eystrasaltsríkjanna og hluta Rúss-
lands, sem enn eru mörkuð erfiðleik-
unum, sem fylgja því að skipta yfir í
markaðsbúskap."
Seinna í ræðunni kom síðan gul-
rótin, sem bíður þegar erfiðleikarnir
eru afstaðnir: „Þýskaland lítur á sig
sem málsvara þess að lönd sem eru
hæf og geta gengið í ESB geri það og
einnig málsvara náinnar og traustrar
samvinnu á Eystrasaltssvæðinu,"
sagði Seiters. „Þau ríki, sem uppfylla
Kaupmannahafnarskilyrðin fyrir inn-
göngu, á að hvetja og styðja.“
Ef öryggi nær ekki til allra er
enginn öruggur
Berit Brörby, sem situr í forsætis-
nefnd Norðurlandaráðs, fjallaði um
öryggismál í norðri og lagði út af orð-
um Willy Brandts þess efnis að ekki
væri hægt að skipta upp öryggi í -
Evrópu, ef það næði ekki til allra,
næði það ekki til neins: „Það var
þessi grundvallarviðurkenning, sem
gerði slökunarstefnuna mögulega og
var upphafið á ferli, sem
20 árum síðar leiddi til
loka kalda stríðsins. Það
þarf einnig að hafa orð
Brandts í huga þegar við
áttum okkur á öryggis-
málum og skipan þeirra á okkar tím-
um. Við þurfum að styrkja alþjóðleg
og svæðisbundin samtök, sem sam-
eiginlega standa vörð um frið okkar
og öryggi og umfram allt þurfum við
að vera duglegri við að taka á vanda-
málum áður en þau verða aðeins
leyst með valdi.“
Á ráðstefnunni var einnig fjallað
um samgöngumál og orkumál og
beindust sjónir þeirra, sem tóku til
máls, einkum að stöðunni við Eystra-
saltið.
Halldór
andsnúinn
stefnu Frakka
Varasamt að
breyta skipu-
lagi NATO