Morgunblaðið - 21.11.1999, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 1999 MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Guðrún Guðlaugsdóttir
Guðrún Jóhannesdóttir og Hörður Snævar Ilarðarson skömmu áður
en hann lést. Guðrún varð ekkja 21 árs og hafði þá misst sitt fyrsta
barn. Synir hennar tveir á myndinni eru f.v. Jóhannes og Hörður.
Lífíð í öllum sínum margbreytileik er um-
ræðuefnið í heimsókn Guðrúnar Guðlaugs-
dóttur til Guðrúnar Jóhannesdóttur hús-
móður í Eystra-Fíflholti. Hún á að baki
ríkulega lífsreynslu og er óvenjulega hög
í höndum, svo sem verk hennar bera
vott um, innan húss sem utan.
Eystra-Fíflholt er gamalt höfuð-
ból og landnámsjörð í Vestur-
Landeyjum. Þegar grafa þurfti
fyrir lögnum við breytingar á
íbúðarhúsinu var komið niður á
ævafornt bænhús og mannabein.
Meðan ég sit og drekk kaffi og
borða glæsilegar tertur velti ég fyr-
ir mér hvemig sú manneskja hafi
litið út sem á bein sín djúpt í mold
undir gólfinu þar sem ég hef fætur
mína. Auðvitað er tómt mál að tala
um slíkt, fortíðin geymir sína vel og
gefur ekkert upp þótt forvitið nú-
tímafólk langi til að krefja hana
sagna. Ég er heldur ekki komin í
Eystra-Fíflholt til þess að eiga
orðastað við fólk löngu liðins tíma
heldur ræða um tíma sem enn er í
fersku minni Guðrúnar Jóhannes-
dóttur sem er húsfreyja á þessum
stóra og myndarlega bæ. Það er
auðvitað hún sem hefur bakað tert-
umar sem ég og eiginmaður hennar
Hafsteinn Alfreðsson spænum í
okkur með kaffinu. Guðrún er ekki
aðeins fær í kökubákstri, það er
auðséð á öllu heimilinu að flest leik-
ur í höndum hennar. Á kaffiborðinu
er hvítur gatasaumsdúkur sem
Guðrún saumaði út undir hand-
leiðslu hinnar þekktu hannyrða-
kennslukonu Amfinnu Björnsdótt-
ur á Siglufirði, það kostaði að vísu
blóð, svita og tár í eiginlegri merk-
ingu - en fallegur er dúkurinn. Upp
um alla veggi hanga brúður úr tré í
margvíslegum fatnaði, sumar með
hatta aðrar með tilkomumikið hár.
Þær ýmist sitja, hanga eða standa í
hinum margvíslegustu stellingum
og eiga raunar það eitt sameiginlegt
að vera vel og fagmannlega unnar.
Skapari þeirra Guðrún segir hóg-
vær að það sé ekkert mál að búa til
svona brúður. „Ég vildi bara að ég
hefði aðeins hlýrri „skurðstofu“,“
segir hún og hlær.
Gamlar vélar í bland við grjót
Eftir kaffið fylgir Guðrún mér út
í verkstæði sitt sem er í stórri
skemmu. Aðstaðan er að sönnu
ágæt en víst hlýtur að vera kalsamt
í skemmunni þegar frost er á Fróni
og ískaldir norðanvindar næða utan
við gluggann. Guðrún hefur ekki
verið húsfreyja á Eystra-Fíflholti
nema í tæp tíu ár en á þeim tíma
hefur henni tekist að rækta afar fal-
legan garð sem ber vitni fjörugu
ímyndunarafli hennar og útsjónar-
semi að nýta hið fjölbreytilegasta
efni á hinn margbreytilegasta hátt.
í gamalli sáningarvél skarta nú fjöl-
ær blóm sem raunar hafa lifað sitt
fegursta þetta árið. Gömul sláttuvél
hefur fengið andlitslyftingu og sóm-
ir sér vel við hlið hvítrar kolavélar
sem er ættuð af Vestfjörðum. Ymsir
aðrir landshlutar eiga fulltrúa í
lystigarðinum í Eystra-Fíflholti,
þar er jaspis og geislasteinar frá
Austfjörðum, lágbarið grjót frá Vík
í Mýrdal, hlaðinn veggur úr hafn-
firsku hraungrjóti og þannig mætti
lengi telja. Það er með ólíkindum að
hægt sé að búa til svona garð á ekki
lengri tíma meðfram óteljandi störf-
um og snúningum sem til falla á
stóru sveitaheimili. „Auðvitað hef
ég fengið hjálp stundum, t.d. hlóðu
synir mínir tveir hraungarðinn og
maðurinn minn hefur líka rétt mér
hjálparhönd," segir Guðrún hóg-
værlega þegar ég býsnast yfir
dugnaði hennar. Það kemur líka í
ljós þegar við hefjum samtal inni í
húsi að henni hefur ekki veitt af að
sýna dugnað og útsjónarsemi í lífs-
baráttu sinn - hún hefur stundum
verið harla óvægin við Guðrúnu sú
barátta.
Ólst upp hjá fósturforeldrum
Guðrún fæddist á Siglufirði 18.
júní árið 1943 en fluttist þaðan á
þriðja ári til Olafsfjarðar þegar for-
eldrar hennar, Jóhannes Ásgríms-
son smiður og Jóhanna Þorláksdótt-
ir, skildu. „Ég ólst þar upp frammi í
sveitinni, á Karlsstöðum, hjá föður-
systur minni Þórnýju Ásgrímsdótt-
ur og eiginmanni hennai', Eiríki
Jónssyni. Foreldrar mínii' tóku
fljótlega saman aftur en ég fór ekki
til þeirra fyrr en ég var komin undir
fermingu og þurfti að fara í gagn-
fræðaskóla. Systir mín ólst hins
vegar upp hjá þeim alveg. Fóstur-
foreldrar mínir áttu fjögur böm
sem voru eldri en ég og bættu að
auki við tveimur öðrum fósturbörn-
um. Ég á því mörg uppeldissystkini.
Ég veit ekki af hverju ég fór ekki
aftur til foreldra minna strax þegar
þau fóru að búa saman aftur en ég
er sátt við þessa tilhögun. Ég man
þó eftir því að það fór illa í mig að
þegar þau komu í heimsókn að
Karlsstöðum þá fóru þau alltaf án
þess að kveðja mig. Líklega hafa
þau verið hrædd um ég vildi þá fara
með þeim. Ég held líka að fósturfor-
eldrar mínir hafi ekki viljað sleppa
mér.
Átti hlandblöðruveski
Ég á margar góðar og hlýjar
minningar frá uppvextinum á
Karlsstöðum. Oft var nú reyndar
kalt þar nyrðra á vetrum, það var til
dæmis alltaf farið með okkur krakk-
ana á sleða dregnum af hestum eftir
harðfrosnu Ólafsfjarðarvatni á jóla-
böll í Hringveri. Fósturforeldrar
mínir tóku ekki fósturbörn af því að
þau væru svo rík, þvert á móti
bjuggu þau við þröngan efnahag.
Eg hugsa oft um fóstru mína þegar
hún var að þvo á bretti, fara út í læk
til að skola af okkur fataplögg og
baða okkur upp úr bala - þetta hef-
ur verið mjög erfitt hjá henni.
Timburhús var á Karlsstöðum, en
það var gisið og gamalt. Kamar var
þar þangað til ég var orðin tíu ára
gömul, en þá kom fyrst vatnskló-
sett. Óg ég átti sauðskinnsskó sem
barn. Mínir krakkar trúa þessu
varla. Þau urðu langleit þegar ég
sagði þeim að amma mín hefði búið
til veski handa mér úr þurrkaðri
hlandblöðru úr kind. Þetta var mjög
fallegt veski, gulleitt á litinn og í
laginu eins og poki, varpað að ofan.
Ég notaði þetta hlandblöðruveski
þegar ég fór í kaupstað og fannst ég
mjög fín með það. Amma mín Guð-
finna Steinsdóttir var sjúklingur,
hún fór aldrei úr rúmi frá því ég
man eftir mér, hún var svo slæm af
liðagigt. Fóstra mín annaðist hana
eins og hjúkrunarkona þar til hún
dó nær níræð. Fóstra mín hafði
mikið að gera en hún var mjög dug-
leg kona og skapmikil - við urðum
að hlýða henni.
Ég lærði að lesa fimm ára gömul,
amma kenndi mér með bandprjóns-