Morgunblaðið - 21.11.1999, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 1999 B 23
heira til þess að leysa deiluna. Ég
skýrði frá níu alvarlegum tilvikum
sem að öllum líkindum mætti rekja
til ástandsins. Eftir að viðtalið hafði
verið flutt hringdi þáverandi settur
heilbrigðisráðheira í mig heim og
var óhress með málflutning minn.
Ég tjáði ráðherra að hann tæki mig
ekki á hné sér og spurði hvort við
ættum ekki að ræða málið með lausn
í huga, sem við og gerðum. Um
kvöldið samdi ráðherra við læknana
og ég held að skýringin á því sé að
nokkru viðtalið þar sem greint var
fi-á því_ hversu alvarlegt málið var
orðið. Ég frétti fljótlega að sumum
ráðherrum ríkisstjórnarinnar líkuðu
ekki þessi afskipti landlæknis og ég
bauð heilbrigðisráðherra að ég segði
af mér. Það boð var ekki þegið.“
Óvenjuleg verkefni
Mörg verkefna landlæknisemb-
ættisins voru það brýn að mati land-
Ólafur Bjarnason í Brautarhoiti ásamt börnum sínum. Standandi frá
vinstri Páll, Ingibjörg og Bjami; Jón og Ólafur sifja við hlið föður síns.
Ólafur ólst upp á stórbýlinu Brautarholti þar sem m.a. danskir fóður-
meistarar vora við störf. Það kom sér vel síðar þegar hann reyndi að
ná fundi danska landlæknisins, að loknu læknanámi á íslandi.
mætti, skeytti engu þótt það kostaði
átök og gekk að því búnu út. Magnús
sagði ekki orð. Hann opnaði aldrei
umslagið en stakk því niður í skúffu
og það hvarf. Ég held að hann hafl
geymt þetta atvik með sér. Ég átti
lengi afrit af bréfinu.“ Ólafur tók
slaginn og hann lýsir átökum um
frumvarpið og viðsjám, meðal ann-
ars í hliðarherbergjum Alþingis.
„Þar féllu ýmis orð sem betur hefðu
verið ósögð, meðal annars milli mín
og sumra ráðuneytismanna.“; Svo fór
að stjórnarliðið klofnaði í afstöðu til
eigin stjórnarfrumvarps ög'niður-
staðan varð sú að landlæknisemb-
ættið hélt velli.
Almannaheill
eða yfirvaldið?
„A 26 ára ferli mínum sem land-
læknir hefur aldrei hvarflað að mér
að þær hugmyndir sem ég gerði mér
upphaflega um embættið væru rang-
ar þó að ég hafl sjálfsagt bakað mér
óvild og óþægindi með því að standa
við þær. Émbættismenn eru í flest-
um tilvikum fagmenn sem ber að
gefa stjórnvöldum fagleg ráð. Svo er
einnig um landlækni. Óneitanlega
urðu á stundum árekstrar milli land-
læknis og ráðherra. Ég stóð oft
frammi fyrir þeirri spurningu á ferli
mínum, þegar ráðherra hafði aðra
skoðun en ég og fór aðrar leiðir en
ég lagði til og málið varðaði al-
mannaheill, hvort mér bæri sem
embættismanni að virða meir, al-
mannaheill eða yfirvaldið ... Alvar-
legasta málið var þegar 120 heilsu-
gæslulæknar sögðu upp störfum árið
1996 vegna óánægju með launakjör
og gengu út... Deilan virtist í illleys-
anlegum hnút og alvarleg tilvik fóru
að skjóta upp kollinum í kjölfar þess
að iæknisþjónusta lá niðri í heilsu-
gæslustöðvunum. Meðal annars
vöknuðu grunsemdir um dauðsfóll...
Ég stóð frammi fyrir þeirri spurn-
ingu hve langt ég gæti gengið. Mátti
ég til að mynda segja opinberlega
skoðun mína á málinu eða ótti ég að
beina því alfarið til ráðherra að hann
leysti deiluna, eins og ég hafði oft
gert? Ég valdi þann kostinn að skýra
frá því í fjölmiðlum hverjar afleiðing-
arnar voru orðnar og hvetja ráð-
læknis að þau þoldu ekki bið, þrátt
fyrir að fjármagn væri ekki tryggt.
Því greip hann til embættisfjár og
reiddi sig á skilning fjárlaganefndar
Alþingis og þar átti landlæknir oft
hauk í horni. Ólafur rifjar upp ýmis
eftirminnileg atvik í samskiptum við
alþingismenn.
„Á fundi með fjárlaganefnd um
fjármál landlæknisembættisins
spurði einn nefndarmanna mig, eftir
að hafa rýnt í greinargerð embættis-
ins, hvað landlæknir hefði að gera
með vetrarmann á launum. Þá hafði
embættið keypt tuttugu kindur og
ráðið vetrarmann austur í Landeyj-
um til þess að fóðra þær eftir kúnst-
arinnar reglum vegna rannsókna á
Omega-3 fitusýrum í íslensku sauðfé.
- Eftir að hafa hlustað á útskýringar
mínar þótti nefndarmönnum þetta
verðugt verkefni og einum nefndar-
manna varð að orði að sér þætti bara
alveg sjálfsagt að landlæknir hefði
vetrarmann og nokkrar rollur!“
Ryðgaður vasahnífur
Meðal verkefna landlæknis var að
útvega lækna til starfa á lands-
byggðinni. Það gekk misvel og því
fór Olafur oft sjálfur út á land til af-
leysinga. Það hafði hann raunar
einnig gert á meðan hann starfaði
hjá Hjartavernd.
„Við Inga notuðum sumarleyfi
okkar í þessar ferðir og tókum börn-
in með okkur. Við unnum vel saman
og það var ómetanlegt fyrir mig að
hafa hjúkrunarfræðing mér við hlið.
Mér telst til að ég hafi leyst af £ ein-
um fímmtán héruðum, sumum oftar
en einu sinni. Þessi störf gerðu mér
ómetanlegt gagn í embættinu vegna
þess að með þeim kynntist ég af eig-
in raun stöðu mála á landsbyggðinni.
Enn fremur gerðu þau mér kleift að
endurnýja tengslin við fagið, ella
hefði ég átt á hættu að einangrast
sem embættislæknir."
í bókinni lýsir Ólafur læknisstörf-
um sínum og margra starfsbræðra
sinna við erfíð skilyrði á landsbyggð-
inni, einkum áður en heilsugæslan í
landinu var efld, en í því starfi tók
A
iimmíiiiMlaH
Með eða an
afþurrkunarbursta
Tilvalið fyxir heimili,
stofnanir, húsfélög
og fyrirtæki.
HIISASMIÐJAN
Sími 525 3000 • www.husa.is
Þú ert kominn á slóðina...
www.boksala.is
PORCELANOSA
GERAMICA
Flísar fyrir vandláta
KNARRARVOGI 4 • * 568 6755 |

BURNHAM INTERNATIONAL
VERÐBRÉFAFYRIRTÆKI
SÍMI S10 1600