Morgunblaðið - 09.01.2000, Blaðsíða 24
24 SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Golli
Finnur Ingólfsson hefur dregið sig út úr argaþrasi stjórnmálanna og tekið til starfa sem bankastjóri Seðlabanka íslands.
Pólitíkin ekki
þess virði
FINNUR Ingólfsson, ný-
ráðinn seðlabankastjóri,
nefnir kyrrstöðuna sem
rofín var í uppbyggingu
orkufreks iðnaðar og breytingar og
hagræðingu á íslenska fjármála-
markaðnum þegar hann er beðinn
um að greina frá þeim málum sem
upp úr standa á tæplega fímm ára
starfsferli hans sem iðnaðar- og við-
skiptaráðherra.
Finnur segir að margir ráðherrar
og ríkisstjómir hafi án árangurs
reynt að byggja upp stóriðju á ís-
landi. Kyrrstaðan hafí verið rofm
með stækkun álversins í Straum-
svík og samningum um byggingu ál-
vers N'orðuráls á Grundartanga.
Síðan hafí komið sala á hluta af eign
ríkisins í Islenska járnblendifélag-
inu á Grundartanga og stækkun
þess fyrirtækis og loks samninga-
viðræður um byggingu álvers á
Reyðarfírði. „Þessir samningar ollu
straumhvörfum í íslensku efnahags-
lífí. Þjóðhagsstofnun hefur staðfest
að þriðjungur af efnahagssveiflunni
frá árinu 1995 er til kominn vegna
Finnur Ingólfsson segir að stjórnmálabar-
áttan hafí verið að breytast og meira sé um
að ráðist sé að persónum einstakra for-
ystumanna í stað þess að takast á um mál-
efni. Hann segist hafa fengið sinn skammt á
síðasta kjörtímabili. Þegar þetta hafí haldið
áfram í kosningabaráttunni og formaður
Framsóknarflokksins orðið fyrir per-
sónulegum árásum hafi hann farið að velta
því fyrir sér hvort pólitíkin væri þess virði
að sitja undir þessu. Helgi Bjarnason ræddi
við Finn um helstu verkefni hans í stjórnar-
ráðinu og ástæður þess að hann hætti af-
skiptum af stjórnmálum.
framkvæmda á sviði orkufreks iðn-
aðar. Stóriðjan er því lykillinn að
því að við komumst út úr þeirri
kreppu sem við vorum í,“ segir
Finnur og bætir því við að orkusala
til nýrrar stóriðju hafi einnig lagt
grunn að lækkun almenns orku-
verðs til landsmanna.
Finnur telur að undirbúningur
Fljótsdalsvirkjunar sé í góðum far-
vegi. Hann segir að það sé mikill
vilji af hálfu beggja aðila, Norsk
Hydro og íslenskra stjórnvalda, að
láta verkefnið verða að veruleika.
Samþykkt Alþingis um framhald
framkvæmda hafí verið mikilvægt
skref sem styrkt hafí samnings-
stöðu Islendinga. Finnur segist hafa
trú á því að samningar takist. Samn-
ingar um raforkusölu verði væntan-
lega erfiðasta málið á undirbúnings-
tímanum. Hann segir að það liggi
fyrir að ekki verið samið um sölu á
raforku nema að Landsvirkjun fái
verulegan arð af viðskiptunum og
samningurinn verði í samræmi við
þau markmið sem eigendur Lands-
virkjunar hafa sett sér, meðal ann-
ars um arðsemi og að unnt verði að
lækka raforkuverð í landinu.
„Þegar ég kom að þessum málum
á árinu 1995 stóðu menn í þeim erf-
iðu sporum að vera með Blöndu-
virkjun svo til ónýtta. Við þurftum
því að selja umframorkuna og ég tel
að við höfum náð góðum samningum
þrátt fyrir erfiða samningsstöðu.
Þá, eins og ávallt áður, sýndi aðeins
einn erlendur fjárfestir áhuga á að
kaupa af okkur raforku til nýrrar
stóriðju. Nú er þetta landslag
breytt. íslenskur fjármagnsmar-
kaður er orðinn það öflugur að ís-
lensk fyrirtæki geta í ríkari mæli
tekið þátt í uppbyggingu stóriðju-
vera. Norsk Hydro hefur vissulega
áhuga á að taka þátt í uppbyggingu
á Reyðarfirði en það hafa einnig
fleiri aðilar, eins og til dæmis Col-
umbia Ventures sem á álverið á
Grundartanga. Samningsstaða okk-
ar er því betri en fyrr og það eigum
við að nýta okkur. Eg er bjartsýnn á
að þetta gangi upp en ítreka þó
þann fyrirvara sem ég hef ávallt
haft, að samningum lýkur ekki fyrr
en með undirritun."
Breytingar á
fjármálamarkaði
Af verkefnum viðskiptaráðuneyt-
isins er Finnur stoltastur af breyt-
ingum á fjármagnsmarkaðnum og
segir að það sé, eins og í stóriðjunni,
mál sem aðrir hefðu viljað gera en
tókst ekki að koma í framkvæmd.
Hann segir að í fímmtán ár hafí ver-
ið rætt um að breyta fjárfestingar-
lánasjóðunum og gera úr þeim meiri
verðmæti en það hafí ekki tekist
vegna deilna um eignarhald. Sömu-
leiðis hafí í tíu ár verið rætt um að
breyta eignahaldsformi ríkisvið-
skiptabankanna og koma þeim í
sama rekstrarform og aðrar fjár-
málastofnanir hér á markaðnum.
„Þegar ég kom að þessum málum
árið 1995 var ríkið allsráðandi í við-
skiptabankaþjónustu hér á landi og
einnig í fjárfestingarlánaþjónustu.
Alþjóðastofnanir sögðu að þetta
væri einn mesti veikleikinn í efna-
hagslífinu og setti okkur skorður í
samkeppnishæfni, þyrftum við því
að losa um eignarhald ríkisins til
þess að styrkja samkeppnisstöðu
okkar. Þá var einnig skortur á
áhættulánafé í atvinnulífinu. Það
var þvi góð niðurstaða þegar sam-
staða náðist um að breyta formi
fjárfestingarlánasjóða ríkisins og
búa til úr þeim Fjárfestingarbanka
atvinnulífsins hf. og færa 6 milljarða
af eigin fé þeirra í Nýsköpunarsjóð
atvinnulífsins sem atvinnulífið og
verkalýðshreyfingin stjórnar."
Finnur segir að tekist hafi að ná
góðri pólitískri samstöðu meðal
þingmanna stjómarflokkanna um
breytingarnar og breiðri samstöðu í
þjóðfélaginu. Segist hann hafa lagt
sig sérstaklega fram um að ná sátt
við starfsfólk bankanna. „Um málið
urðu hins vegar mjög miklar deilur
milli stjómar og stjórnarandstöðu.
Stjórnarandstaðan hafði uppi mjög
stór orð í gagnrýni sinni, meðal ann-
ars um að sjóðirnir væm svo til
verðlausir og því væri rétt að setja
þá inn í viðskiptabankana. Fjárfest-
ingarbankinn var fljótlega metinn á
8 milljarða og er nú yfir 20 milljarða
virði. Með því að láta fyrirtækið
sanna sig á markaðnum og standa
skynsamlega að sölu þess fékk ríkið
við söluna og í arðgreiðslur um 15
milljarða króna.“
Hann segir að formbreyting ríkis-
viðskiptabankanna hafi einnig tek-
ist vel enda hafi hún farið fram í
góðri sátt við starfsmenn bankanna.
„Ég tel að þar höfum við einnig stig-
ið skynsamleg skref. Um þetta urðu
sömuleiðis mikil átök við stjórnar-
andstöðuna en sem betur fer gengu
efasemdir hennar ekki eftir. Þrátt
fyrir að ríkið hafi selt af sínum hlut,
það á enn um 72% í báðum bönkun-
um, helst verðmæti eignar ríkisins
óbreytt vegna þess að markaðsvirði
þeirra eykst alltaf. Nú standa menn
aftur á móti frammi fyrir nýjum
skrefum þar sem hagræðing í
bankakerfinu á að hafa forgang.“
Finnur segir að þessar ráðstafan-
ir hafi breytt miklu á fjármagns-
markaðnum. Samkeppnin sem Fjár-
festingarbankinn veitir hafi leitt til
þess að vaxtamunur minnkaði og
kostnaðarhlutfall bankanna lækk-
aði. Breytt fyrirkomulag í stjórnun
ríkisbankanna hafi leitt til betri
rekstar, bættrar afkomu og
I
»