Morgunblaðið - 12.03.2000, Qupperneq 36

36 SUNNUDAGUR 12. MARS 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Einka-
væðing
í Alberta
„I nokkra áratugi hefur hvað eftir ann-
að komið í Ijós, íýmsum löndum, að
heilbrigðisþjónusta sem rekin er í hagn-
aðarskyni af einkaaðilum ersíðri en
heilsugæsla, sem ekki er rekin í hagnað-
arskyni, á vegum hins opinbera. “
Úr skýrslu Parkland-stofnunarinnar í Kanada vegna fýrirhugaórar einkavæöingar
í heilbrigöisþjónustu í Alberta.
Einkarekin heilbrigð-
isþjónusta, sem
skila á hagnaði, er
yfirleitt dýrari en
heilbrigðisþjónusta
á vegum hins opinbera; gæði
einkarekinnar heilbrigðisþjónustu
eru yfirleitt minni en opinberrar,
eða valkostirnir fæm; einkarekin
þjónusta dregur úr jöfnuði, að-
gengi og sanngirni og eykur
kostnað við aðliggjandi þætti í op-
inberri heilbrigðisþjónustu.
Þetta eru
VIÐHORF
Eftir Kristján G.
Arngrímsson
helstu niður-
stöður rann-
sóknar sem
unmn var a
vegum Parkland-stofnunarinnar í
Háskólanum í Alberta-fylki í Kan-
ada í tilefni af fyrirhuguðum
breytingum fylkisstjórnarinnar á
heilbrigðiskerfinu. I þarsíðustu
viku lagði stjómin fram lagafrum-
varp sem heimilar heilbrigðisyfir-
völdum í fylkinu að kaupa þjón-
ustu einkarekinna sjúkrastofnana
við stærri aðgerðir sem krefjast
meira en stuttrar komu sjúklings
á stofnunina.
I útdrætti úr skýrslu um niður-
stöðumar segir meðal annars að
rannsóknin sé byggð á gögnum
víða að, til dæmis á fyrri rann-
sóknum og skýrslum um áhrif
einkareksturs í hagnaðarskyni á
heilsugæslu. Verði fyrirætlanir
fylkisstjórnarinnar að veraleika
muni í raun skapast tveggja þrepa
heilbrigðiskerfi þar sem efnameiri
sjúklingar komist fyrr að þjónustu
í krafti peninga. Fylkisstjórinn,
Ralph Klein, hefur harðneitað því
að þetta sé ætlunin með lagafram-
varpinu. Einungis standi til að
spara og auka hagkvæmni.
I skýrslu Parkland-stofnunar-
innar segir að sterkustu vísbend-
ingarnar um óhagkvæmni einka-
rekinnar heilbrigðisþjónustu komi
frá Bandaríkjunum, en þar sé rek-
in umfangsmesta hagnaðarheilsu-
gæsla í heiminum. Vitnað er í
þrennar heimildir um áralangar
rannsóknir. í læknaritinu The
NewEngland Joumal oí'Medicine
sagði í fyrra að í marga áratugi
hefði engin vísindaleg rannsókn
(það er að segja rannsókn sem
metin er af óháðum vísindamönn-
um áður en hún er birt) sýnt fram
á að sjúkrahús, sem rekin væra í
hagnaðarskyni, væra hagkvæmari
í rekstri en önnur sjúkrahús.
Læknisfræðistofnun Banda-
rísku vísindaakademíunnar komst
að því 1986 að athuganir á sjúkra-
húsarekstri hafi ekki leitt í Ijós
neinar vísbendingar sem renni
stoðum undir þá útbreiddu skoð-
un, að „stofnanir í eigu fjárfesta"
séu ódýrari í rekstri eða skilvirk-
ari en aðrar. Með einni undan-
tekningu hafi þvert á móti hið
gagnstæða komið í ljós.
Þá segir í skýrslu Parkland-
stofnunarinnar að neikvæð áhrif
markaðsafla á heilsugæslu séu
einnig augljós í öðram löndum, allt
frá Bretlandi til Singapore. Þetta
sé í samræmi við lögmál markaðs-
hagfræðinnar: „Hagfræðingar
segja oft að heilsugæsla sé dæmi
um óvirkni á markaði, það er að
segja, að reglurnar um framboð,
eftirspurn og verðmyndun virki
ekki - og geti sennilega ekki virk-
að - með venjulegum hætti.“
Því hefur oft verið haldið fram í
umræðu um einkavæðingu í heil-
brigðiskerfinu, bæði í Alberta og á
íslandi, að ef þeir sem efni hafi á
fái að kaupa sér þjónustu annars
staðar en hjá opinberam aðilum
muni það koma öllum til góða því
þá muni biðlistar styttast. Þetta
virðist blasa við og vera einföld
ályktun. En viti menn, þessu
hafna höfundar skýrslu Parkland-
stofnunarinnar.
Rök þeirra era þessi: Opinber
heilsugæsla er skilvirkari en
einkarekin og sé litið á peninga-
hliðina muni skilvirkasta kerfið
leiða til stystu biðlistanna. Verði
fjárveitingar til einkarekinna
stofnana auknar muni það í raun
lengja listana, ef þessar fjárveit-
ingar hefðu getað farið til opin-
berra stofnana, þar eð verið sé að
skipta út skilvirkum framkvæmd-
araðila fyrir óskilvirkari aðila.
Ennfremur er bent á að einka-
reknar heilbrigðisstofnanir séu að
sumu leyti í verri aðstöðu en opin-
berar. Til dæmis geri fjárfestar
yfirleitt ráð fyrir 15% hagnaði á
ársgrundvelli, framkvæmda-
stjórnir þurfi að sinna öðram
verkefnum en rekstri sjúkrastofn-
unar, og töluverður tími og kostn-
aður fari í samskipti við fjárfesta,
markaðssetningu og annað, sem
krefjist dýrrar sérfræðiþekking-
ar.
Þá segir í skýrslunni að verði
fyrirætlanir fylkisstjómarinnar í
Alberta að veraleika muni biðlist-
ar að öllum líkindum lengjast,
kostnaður aukast og almenningur
verða verr settur en ef þjónustan,
sem um ræðir, sé veitt af sjúkra-
húsum í eigu hins opinbera. Þeir
sem komi til með að hagnast á
þessu séu þeir sem fjárfesta í
sjúkrastofnunum sem reknar
verði í hagnaðarskyni, fremur en
sjúklingar, skattgreiðendur og all-
ur almenningur.
Klein hefur hvað eftir annað
bragðist ókvæða við gagnrýni á
fyrirætlanimar, og segir þær hafa
verið rangtúlkaðar og affluttar.
Hefur hann talað um að stofna
„sannleikshersveitir" fulltrúa
sinna sem fara eigi um fylkið og
leiðrétta rangtúlkanir og áróður.
Gagnrýnendum þótti þetta orða-
lag minna heldur óþyrmilega á
„sannleikslögregluna“ í skáldsögu
Orwells, 1984, enda hefur Klein
ekki haft mikið orð á þessu aftur.
Útdráttinn úr skýrslu Park-
land-stofnunarinnar er að finna á
heimasíðu hennar, www.ualberta,-
ca/parkland.
RAGNA
ARADÓTTIR
+ Ragna Aradóttir
fæddist í Reykja-
vík 31.5. 1922. Hún
lést á Borgarspítalan-
um í Reykjavík 4.
mars síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Kristjana Þorláksdótt-
ir frá Winnipeg í Kan-
ada, f. 30. 8. 1898, d.
1971, og Ari Eyjólfs-
son, f. 17.2. 1892, d.
26.9. 1953. Þau skildu.
Alsystkini Rögnu
voru: Anna María,
Sirnes, f. 8.11. 1919, d.
5.10. 1995, búsett í
Haugesund í Noregi; Guðný, f.
2.9. 1920, d. 19. 9. 1995, búsett í
Reykjavík; Þorlákur, f. 25.4.
1925, d. 1935. Hálfbræður Rögnu
eru: Guðmundur Arason, f. 25.6.
1938, búsettur í Reykjavík. Jósef
Sigurðsson, f. 21.8. 1922, d. 24.4.
1999, og Jón Sigurðsson, f. 16.3.
1927, búsettur í Reykjavík.
Fyrri maður Rögnu var Jón
Einarsson útgerðarmaður á
Raufarhöfn f. 8.2. 1923, d. 22.7.
1979. Þau slitu samvistum. Dóttir
þeirra; Kristjana Jónsdóttir hár-
greiðslumeistari, f. 12.4. 1943,
búsett í Oceanside í Kaliforníu og
á hún þrjú börn. Þau eru Jón
Olafsson, Reykjavík; Ragna Rób-
ertsdóttir og Jessica Dinse,
Oceanside, Kaliforníu.
Seinni maður Rögnu var Leif-
ur Einarsson, vörubflstjóri í
Reykjavík, f. í Vík í Mýrdal 2.5.
1925, d. 18.1. 1992.
Börn þeirra eru: 1)
Ari Leifsson, fram-
kvæmdastjóri, f.
11.10. 1945, maki
Þuríður Lárusdótt-
ir, bankastarfsmað-
ur, f. 5.12. 1946,
búsett í Reykjavík.
Börn þeirra eru:
Lárus Róbert Ara-
son, Reykjavík;
Leifur Einar Ara-
son, Reykjavík;
Ragna María Ara-
dóttir, Bologna,
Ítalíu, og Guðlaug
Birna Aradóttir, Reykjavík. 2)
Guðgeir Leifsson, fasteignasali,
Þýskalandi, f. 25.9. 1951. Börn:
Steinar Þór Guðgeirsson,
Reykjavík; Guðbrandur Viðar
Guðgeirsson, Reykjavík; og Mar-
ín Lára Guðgeirsdóttir, Þýska-
landi. 3) Kristinn Ingi Leifsson,
sölustjóri, f. 16.3. 1957, maki Ósk
Þórðardóttir, tannlæknir, f. 27.6.
1957, búsett í Reykjavík. Dóttir
þeirra er Hrönn Kristinsdóttir,
Reykjavík. Barnabarnabörnin
eru 12.
Ragna sinnti verslunarstörfum
í Reykjavík um árabil og vann
síðan í u.þ.b. 20 ár á Hótel Loft-
leiðum. Hún var virkur félagi í
Félagi starfsfólks veitingahúsa.
títför Rögnu fer fram frá Bú-
staðakirkju á morgun, mánudag-
inn 13. mars, og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
Elsku mamma mín. Nú ertu farin
frá okkur fyrir fullt og allt, frá þess-
um stað sem er tímabundinn dvalar-
staður okkar allra. Mikill er söknuð-
ur okkar sem eftir eram en í sorg
okkar vitum við, að þú ert komin á
góðan stað þar sem þú verður umvaf-
in ástúð pabba og ástvina þinna.
Heimili þitt var ávallt opið fjöl-
skyldu þinni og vinum og kemur upp
í huga manns fjöldi góðra stunda
sem við áttum á heimili okkar með
þeim.
Við eram innilega þakklát fyrii-
þann tíma sem við fengum að dvelja
saman og njóta ástúðar þinnar og
hlýju. Þú varst svo gjafmild og ávallt
reiðubúin að hjálpa þeim sem minna
máttu sín í þessum heimi.
í tuttugu ár greiddir þú götu
barna sem áttu um sárt að binda í
Indlandi og með framlagi þínu tókst
að mennta og fæða tvö böm sem
annars hefðu aldrei átt möguleika á
mannsæmandi lífi. Svona varst þú.
Minningar okkar um þig era bjart-
ar og gleðilegar. Þú varst svo sjálf-
stæð, samviskusöm og iðin, féll
aldrei verk úr hendi. Við minnumst
þess þegar við voram lítil og þú varst
heima með okkur, þá vora heimilis-
tekjurnar drýgðar með því að
strekkja gardínur fyrir aðra. Seinna
er þú fórst út á vinnumarkaðinn,
fengu eiginleikar þlnir enn betur að
njóta sín. Þú leystir þau störf sem
þér voru falin af alúð og eljusemi.
Fyrst var það í Markaðnum og Eros,
síðan á Hótel Loftleiðum.
Þú byrjaðir snemma að ferðast,
þegar þú fórst með Kristjönu ömmu
til Winnipeg að heimsækja afa þinn
og ömmu og dvaldir þar í rúmt ár.
Þetta var á þeim áram sem ferðalög
vora ekki daglegt brauð og þautóku
mápuð eða meira.
A seinni áram ferðaðist þú um
hálfan heiminn. Fórst með Nonna
frænda um þver og endilöng Banda-
ríkin í áætlunarrútum. Það þurfti
kjark til þess.
Þær voru einnig ófáar ferðir þínar
og pabba til Krístjönu systur í Amer-
íku og er þín sárt saknað þar.
Þær era líka Ijúfar minningarnar
um ferðirnar á sumrin þegar við fór-
um í Múlakot og heimsóttum Lára
frænku og Ólaf, eða í Mýrdalinn.
En nú er komið að leiðai-lokum í
þessum heimi og lífsneisti þinn
slokknaður.
Nú hittist þið systurnar ásamt
Þorláki bróður ykkar sem dó svo
ungur og Signu okkar sem yftrgaf
okkur allt of snemma.
Blessuð sé minning þín.
Þinn sonur,
Ari.
Elsku amma. Þegar við lítum til
baka kemur það helst í huga okkar
hve gott það var að koma heim til þín
og hversu hlýlega þú tókst á móti
okkur.
Ymsir smáhlutir búa sterkt í
minningu okkar eins og t.d. það að
þegar við komum heim til þín mátt-
um við alltaf gera hluti sem vora
stranglega bannaðir heima eins og
t.d borða nammi og cocoa puffs.
Manstu líka þegar við fóram alltaf
með þér í sund á Hótel Loftleiðir og
við voram svo hræddar við fískana á
botninum að við neituðum að sleppa
þér, samt vildum við alltaf fara þang-
að aftur því þetta var jú spennandi
og svo gerði það ekki sundferðina
Skilafrestur
minningargreina
EIGI minningargrein að birtast á útfarardegi (eða í sunnudagsblaði ef
útför er á mánudegi), er skilafrestur sem hér segir: I sunnudags- og
þriðjudagsblað þarf grein að berast fyrir hádegi á föstudag. í miðviku-
dags-, fimmtudags-, föstudags- og laugardagsblað þarf greinin að ber-
ast fyrir hádegi tveimur virkum dögum fyrir birtingardag. Berist grein
eftir að skilafrestur er útranninn eða eftir að útför hefur farið fram, er
ekki unnt að lofa ákveðnum birtingardegi. Þar sem pláss er takmarkað
getur þurft að fresta birtingu greina, enda þótt þær berist innan hins til-
tekna skilafrests.
verri að á eftir var alltaf farið í kaffi-
teríuna og borðaðar franskar.
Elsku amma, við minnumst þín
sem manneskju sem var alltaf að
reyna að gera allt fyrir alla, þú hafðir
alltaf nóg fyrir stafni, þú varst alltaf
á ferðinni og við nutum líka góðs af
því, þú tókst okkur oft með á skíði og
líka til útlanda.
Við sjáum að dýrð á djúpið slær
þó degi sé tekið að halla.
Það er eins og festingin færist nær
ogfaðmijörðinaalla.
Svo djúp er þögnin við þína sæng
að þar heyrast englar tala
og einn þeirra blakar bleikum væng
svo bijóstið þitt fái svala.
Nú strýkur hann barm þinn blítt og hljótt
svo blakti síðasti loginn.
En svo kemur dagur og sumar nótt
og svanur á bláan voginn.
(DavíðSt.)
Elsku amma, við söknum þín.
Guð blessi þig í nýjum heimkynn-
um ljóss og friðar.
Guðlaug Birna og Ragna María.
Elskuleg amma mín, þessi orð era
skrifuð með miklum trega og sökn-
uði. Þegar ég sit hérna að hugsa um
ömmu mína sækja á mig þúsundir
minninga um samverustundir okkar,
stundir sem hafa gefið mér svo mikið
í lífinu. Amma hafði einstakt lag á því
að láta fólki líða vel hjá sér. Eg man
þegar ég var lítill drengur og kom í
Hólmgarðinn til ömmu, þá vissi ég
alltaf að þar yi-ði hún til að taka á
móti mér. I Hólmgarði átti ég yndis-
legar stundir með ömmu og afa. Það
var alltaf hægt að ganga að „kókó-
puffsinu" vísu í endaskápnum. Við
krakkarnir vissum alltaf hvert átti að
leita. Þetta var alveg lýsandi fyrir
ömmu, hún sá alltaf fyrir því að við
krakkarnir fengum það sem við vild-
um og lagði hún sig sérstaklega fram
við það. Amma var einstaklega dríf-
andi og dugleg manneskja. Frá upp-
vaxtarárum mín man ég ekki eftir
henni nema vinnandi ef ekki í sinni
daglegu vinnu þá við hin ýmsu verk-
efni sem hún tók að sér. Þó amma
ætti vinnuvakt stóð það ekki í vegi
fyrir því að hún byði mér að koma og
gista hjá sér. Og þau vora mörg
skiptin sem amma fór snemma að
sofa því hún þurfti að fara til vinnu
um nóttina, þá fékk ég að vaka með
afa og horfa á sjónvarpið. Daginn
eftir labbaði ég til hennar í vinnuna
og leyfði hún mér að vera hjá sér all-
an daginn í vinnunni. Hún lét það
ekkert á sig fá þó svo að það væri nóg
að gera hjá henni í vinnunni og ég
væri að þvælast fyrir henni. Hún var
svo mikill snillingur í því að láta fólki
líða vel í kringum sig. Seinna meir
komum við vinirnir til hennar til þess
að horfa á fótbolta. Hún hafði svo
gaman að því að fá okkur og var hún
vel inn í því hvaða lið áttu að spila og
oft hringdi hún í mig til að staðfesta
komu mína um kvöldið. Þannig var
amma, faðmur hennar og heimili var
opið öllum sem vildu þiggja.
Við amma kynntumst síðan enn
betur þegar foreldrar mínir ákváðu
að flytja til Danmerkur þá buðu
amma og afi mér að búa hjá þeim því
leið mín lá í Háskóla íslands. Ég
varð þeirrar gæfu aðnjótandi að búa
með afa mínum síðasta árið sem
hann lifði og síðan bjuggum við
amma saman í eitt ár í viðbót. Við
amma áttum góðar stundir saman í
Hólmgarðinum, hún vildi fá að hugsa
um mig eins og litla strákinn sinn.
Ég man sérstaklega eftir því hvernig
hún vildi fá að sjá um fataskápinn
minn. Það þýddi ekkert fyrir mig að
reyna að sýna lit og taka til í honum
því þegar ég kom heim á kvöldin var
skápurinn orðinn eins og hún vildi
hafa hann. Það varð því að sam-
komulagi að fataskápurinn yrði
hennar yfirráðasvæði. A þessum
tíma með ömmu fann ég virkilega
hvers góð og ástrík manneskja hún
var. Fyrir það verð ég ævinlega
þakklátur.
Elskuleg amma mín nú ert þú
horfinn til betri heims og þjáningar
þínar á enda. Ég finn samt anda þinn
í hjarta mínu og hann mun ég varð-
veita að eilífu.
Leifur, Ragnhildur og Ari.