Morgunblaðið - 04.06.2000, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 2000 27
Hugborg í Hafnarfjarðarhöfn nú í vor.
Hugborg haustið 1997.
á friðuðu húsi í fæðingarbæ mínum,
Zaltbommel, sem þarfnaðist mikilla
lagfæringa við. Eg keypti þetta hús
og á þessu eina ári gerði ég það upp
frá kjallara og upp í skorstein eins og
ég segi stundum. Þetta var alveg
gríðarleg vinna en um leið var þetta
eitthvað það skemmtilegasta verk-
efni sem ég hef unnið að á lífsleiðinni.
Þetta var mér líka góður skóli því
mörg vandamál komu upp í þessum
viðgerðum sem ég þurfti að leysa.
Þegar ég hafði gert upp þetta hús
leið mér eins og flestir upplifa þegar
þeir útskrifast úr skóla, nokkurs
konar tómleikatilfinning greip mig.
Eg hafði sagt upp starfi mínu á
vinnustofu Boumanns og ákvað að
venda mínu kvæði í kross og setjast
aftur á skólabekk. Ég hóf því lagan-
ám við opna háskólann í Hollandi.
Fyrsta árið er mikil sía, rétt eins og
hér að mér skilst, en ég náði öllum
prófum. Ég átti íbúð í Dyflinni á írl-
andi og dvaldist þar flestum stund-
um. Ég tók öll prófin í hollenska
sendiráðinu þar.“
Til íslands
Hvað varð til þess að þú ákvaðst að
flytja hingað til lands?
„I Dyflinni kynntist ég íslenskum
hjónum, Þorsteini Eggertssyni og
konu hans Fjólu, en hún var þar við
nám. Þau hjón urðu góðir kunningjar
mínir.
Ég hef þó alla tíð haft allmikla
vitneskju um landið. Afi minn og
amma höfðu komið hingað á
skemmtiferðaskipi á sjöunda ára-
tugnum. Afi hafði keypt hér nokkur
frímerki til minja og gaf mér þau.
Það voru uppáhalds frímerkin mín.
Einnig man ég greinilega eftir
þorskastríðunum og fylgdi íslend-
ingum að málum af hug og hjarta. Ég
held að það hafi verið almennur
stuðningur við málstað ykkar heima í
Hollandi, fámenn þjóð í stríði við
breska heimsveldið. Ég man þegar
ég var að horfa á fréttirnar og sá sigl-
ingarnar að maður hrópaði ,já, látið
nú Bretann finna fyrir því!“
Þegar ég starfaði að víkingasýn-
ingunni í Jórvik var fólk líka alltaf að
spyrja hvort ég væri frá Danmörku
eða Noregi og þetta var orðið dálítið
þreytandi svo ég var farinn að segja
að ég væri frá Islandi.“
„Svo ákvaðst þú að fara í nokkurra
mánaða frí til íslands, var það þá sem
áhugi þinn kviknaði á að gera upp
gamlan bát?“
.Áhuginn kviknaði ekki meðan á
fríinu stóð heldur eftir að heim til
Hollands var komið. Ég kom hingað
sumarið 1996 og ferðaðist víða um
land. Það var á þessum ferðalögum
mínum um landið að víðast hvar sem
ég kom lágu þessir fínu eikar- og
furubátar sem höfðu verið úreltir og
teknir af skrá. Ég spurði fólk hverju
þetta sætti og fékk þá að vita að þess-
ir bátar enduðu flestir á áramóta-
brennum landsmanna. Mér hraus
gjörsamlega hugur við þessu. í ein-
um bæ úti á landi sá ég bát í full-
komnu ásigkomulagi sem hafði verið
sagaður í tvennt! Ég skoðaði viðina í
bátnum og ég fullyrði að það var
varla eina fúaspýtu að finna í bátn-
um. Það er einkenniiegt með ykkur
íslendinga, þessa miklu siglingaþjóð,
að þið hugið nánast ekkert að varð-
veislu skipa. Þið eigið til dæmis ekk-
ert skólaseglskip, eini kútterinn ykk-
ar er að fúna niður auk fjölda
annarra dæma sem ég ætla ekki að
nefna hér. Ég held að þið ættuð að
taka þetta til rækilegrar umhugsun-
ar.
Að loknu sumarleyfinu á íslandi
1996 sneri ég aftur til Hollands og
hélt áfram laganáminu. En minning-
in um þessa báta frá því í íslands-
ferðinni var alltaf til staðar í huga
mínum. Ég lokaði námsbókunum og
ákvað að flytja tímabundið til Is-
lands, kaupa einn af þessum bátum
og gera hann upp.“
Bátalónsbáturinn Sigurpáll,
síðar Hugborg
„Ég hafði skoðað nokkra báta áður
en ég fann þann rétta. Ég var ekki
endilega að leita að báti í sem besta
lagi, hann mátti þarfnast mikillar
lagfæringar við. Ég var frekar að
leita að báti sem hafði ákveðna form-
fegurð sem ég hafði byggt í huga
mínum. Lokst fann ég bátinn sem ég
hafði leitað að, suður í Keflavík. Bát-
urinn hét Hugborg. Hann keypti ég
og flutti til Hafnarfjarðar þar sem ég
hafði orðið mér úti um aðstöðu.“
Kanntu að rekja nánar sögu þessa
báts? Hvar var hann smíðaður?
„Já, þessi bátur er einn þeirra fjöl-
mörgu sem bátasmiðjan Bátalón í
Hafnarfirði smíðaði á sínum tíma.
Hugborgin var smíðuð þar árið 1968.
Fyrsti eigandinn var frá Húsavík,
Karl Pálsson, og hét báturinn Sigur-
páll. Þetta er skemmtileg tilviljun því
unnusta mín er líka þaðan. Báturinn
var svo seldur til Djúpavogs og því
næst til Hafnarfjarðar og hét þá
Hugborg. Því vil ég ekki breyta.
Fólk virtist frá fyrstu stund afar
forvitið um hvað þessi útlendingur
væri eiginlega að gera þama inni í
skemmunni. Margir bönkuðu uppá
og spurðu beint út hvað ég væri að
gera. Ég svaraði þeim eins og var,
sagði að ég væri að breyta þessum
báti í skútu. Ég sá á svip sumra að
þeir töldu mig ekki með öllum mjalla.
Eftir nokkurra vikna vinnu var ég
hálfpartinn farinn að trúa því að
karlamir hefðu haft rétt fyrir sér því
þetta var mikil vinna. En eftir því
sem verkinu miðaði áfram sáu menn
að þetta var hægt.“
Én þú hefur auðvitað orðið að
vinna fulla vinnu með þessu verki?
„Þegar ég kom hingað 1997 leitaði
ég til Námsflokka Reykjavíkur og
bauð þeim að halda námskeið í hús-
gagnaviðgerðum. Það varð úr og
þetta varð feykivinsælt námskeið.
Ég hef kennt þetta á hverjum vetri
síðan og haft af því mikla ánægju.
Nemendumir em mjög áhugasamir.
Ég kenndi líka hollensku í nokkum
tíma hjá Námsflokkunum. Svo hef ég
rekið þessa vinnustofu mína um
nokkurt skeið. Ég hef einnig starfað
sem sérfræðingur hjá Þjóðminja-
safni íslands í nokkurn tíma við við-
gerðir á gripum frá bæjunum á Keld-
um á Rangárvöllum og Teigarhorni
við Djúpavog. Þannig að ég hef
skrimt."
Þú nefndir að Hugborgin hefði
verið gerð út frá Húsavík og að unn-
usta þín væri þaðan. Hvað heitir
hún?
„Hún heitir Gríma Eik Káradóttir
og er skjalavörður Þjóðminjasafns-
ins. Hún er reyndar búin að segja því
starfi lausu vegna siglingarinnar en
við leggjum upp í ferðina í júlí. Gríma
útskrifaðist úr Myndlista- og hand-
íðaskólanum og lauk svo bókasafns-
og upplýsingafræðum frá Háskóla
íslands. Þegar við ákváðum að sigla
var nauðsynlegt að annað hvort okk-
ar öðlaðist þrjátíu tonna skipstjóm-
arréttindi. Gríma fór því í stýri-
mannaskólann nú eftir áramót og
útskrifaðist þaðan með góðum vitnis-
burði. Hún hafði gaman af náminu og
ég er stoltur af árangri hennar."
Hugborginni breytt
Þetta hefur verið mikil vinna hjá
ykkur að breyta og gera upp Hug-
borgina. Lýstu í fáeinum orðum
breytingunum.
„Það má segja að báturinn hafi
verið smíðaður upp á nýtt. Fyrst
hófst ég handa við að hreinsa allt inn-
an úr bátnum og skafa hann allan
upp. Því næst smíðaði ég nýjan kjöl,
þrjátíu og átta semtímetra háan og
hann er um 1,2 tonn. Með þessu
fékkst betra jafnvægi. Ég hækkaði
síðan bátinn um eitt eikarborð til
þess að fá aukið rými og smíðaði nýtt
þilfar og lágt hús, hvort tveggja lagt
polyester til þéttingar og til styrktar.
Allt tréverk á þilfarinu smíðaði ég úr
eik og festi með ryðfríu stáli.
Vélin er 36 hestafla Volvo Penta
md3b árgerð 1974. Reyndar keypti
ég tvær því það reyndist ódýrara fyr-
ir mig að kaupa tvær og fá tvær
skrúfur og mikið af varahlutum held-
ur en að kaupa eina skrúfu sem mig
vantaði!
Mastrið er úr fínu lerki. Það er
reyndar smíðað úr gömlum raf-
magnsstaur sem ég keypti af Raf-
veitu Hafnarfjarðar. Seglin á bátn-
um eru alls 54 fermetrar og reiðinn
er venjulegur gaffall eða greypirá
sem hæfir bátnum vel. Innan borðs
eru innréttingar einfaldar. Þar er
stórt kortaborð, tveir stólar og mat-
borð, salemi, svefnstæði fyrir tvo,
eldunaraðstaða og mikið geymsl-
urými.
Báturinn er næstum því tilbúinn,
en ég er enn að leita að notuðum sjó-
kortum, gömlum áttavita, sextant,
tuttugu og fimm kílóa akkeri og síð-
ast en ekki síst litlum björgunar-
báti.“
Hefðir þú vitað í upphafi verksins
hve mikinn tíma, peninga og fyrir-
höfn þetta kostaði hefðir þú farið út í
þetta?
„Já og ég held að Gríma sé sam-
mála mér í því. Ég vil þó vara fólk
sem sér okkur tvö í rómantísku Ijósi
við því að dunda við að gera upp bát.
Þetta var erfiðara og þrisvar sinnum
meira verk en að byggja hús. Við
Gríma unnum í vetur tvöfalda og
stundum þrefalda vinnu til þess að
geta lokið við bátinn og safnað fé til
ferðarinnar. I vetur vorum við stund-
um að vinna við bátinn inni í óupphit-
aðri skemmu í 11 stiga frosti. Margir
hafa spurt mig hvort það hefði ekki
verið auðveldara að kaupa gamla
skútu t.d. á Englandi eða í Skotlandi.
Vissulega hefði það verið auðveldara
og mun ódýrara en það hefði bara
ekki verið það sama. Ég get treyst
þessum báti þvíég smíðaði hann nán-
ast frá grunni. Ég reyndi að vanda til
alls og kastaði ekki til höndunum Ég
þekki hvem nagla og hvert borð og
get því gert við allt sem aflaga kann
að fara. Við Gríma emm stöðugt búin
að vera að skipuleggja, reikna út og
finna lausnir við smíði bátsins síðan
við hittumst fyrir einu og hálfu ári.
Arangurinn er kominn í ljós. Við
gerðum upp bát sem annars hefði
lent á áramótabrennu og í sumar
leggjum við í haf á báti með sál og
sögu. Margir hafa lagt okkur lið með-
an á endurgerð bátsins stóð og vilj-
um við Gríma koma á framfæri kær-
um þökkum til allra þeirra.
Við Gríma höfum ákveðið að áður
en við leggjum upp í ferðina verðum
við með „opinn bát“, laugardaginn 8.
júlí milli 10 og 18 niður við flot-
l)ryggjurnar í Hafnarfjarðarhöfn þar
sem áhugasamir geta skoðað bátinn
og vinir og vandamenn kvatt okkur."
Siglir undir
hollenskum fána
Þið ætluðuð í upphafi að sigla und-
ir íslenskum fána en það hefur
breyst. Hvað olli því?
„Vegna sögu bátsins hefði passað
betur að sigla undir íslenskum fána
en sannleikurinn er sá að ég sé mér
það bara ekki fært. Helsta ástæðan
fyrir því eru þær ströngu kröfur sem
Siglingamálastofnun gerir til svona
báta. Ég þarf að hafa björgunarbát
sem kostar um 250 þúsund, auk alls
kyns annars búnaðar. Ef taka ætti
saman kostnað við allan þann búnað
sem þeir vilja að ég kaupi þá myndi
það kosta mig um hálfa milljón. Ég
hef einfaldlega ekki efni á því eftir
allt sem ég er búinn að leggja í bát-
inn. En þar með er ekki öll sagan
sögð. Við þetta bætist fast skráning-
argjald og síðan ársgreiðslur, rúmar
tuttugu þúsund. Ég hafði samband
við föður minn í Hollandi og bað hann
að kanna hvernig þessum málum
væri háttað þar og þá kom í ljós að af-
ar fáar kröfur eru gerðar um örygg-
isbúnað skemmtibáta undir 10 metr-
um. Auk þess að aðeins er eitt fast
skráningargjald, rúmar tvö þúsund
krónur, og svo ekki söguna meir.
Annars ætla ég ekki að fara nánar út
í þessar kröfur Siglingamálastofnun-
ar. Læt nægja að segja að niðurstaða
okkar varð sú að skrá Hugborgina í
Hollandi."
Hafið þið ákveðið hvert þið siglið
og hve lengi þið ætlið að ferðast?
„Við viljum vera óbundin af ná-
kvæmum áætlunum. Við ætlum að
leggja af stað í júh' og ná til fæðingar-
bæjar míns Zaltbommel í Hollandi
fyrir haustið."
Það er framorðið þegar Matthijs
fygir mér til dyra á vinnustofu sinni.
Við kveðjumst á stéttinni fyrir utan.
Ég spyr hann um framtíðina. Komið
þið aftur eftir þrjú ár?
„Kannski verðum við orðin þreytt
á ferðalögum eftir þrjú ár og komum
okkur endanlega fyrir. Það gæti ver-
ið hér á landi eða á einhveijum allt
öðrum stað. Maður veit aldrei hvar
maður endar. Því er ómögulegt að
segja inn á hvaða höfn Hugborgin
siglir í ferðarlok.“
Höfundur er
sagnfræðingur og starfar hjá
Þjóðminjasafni Islands.
Með fólki fyrir fólk!
Uppeldi og félagslegur stuðningur
Nám á félagsþjónustubraut er fyrir þá
sem vilja læra um einstaklinginn og samfélagið
og vinna gefandi uppeldis- og stuðningsstörf.
Leikskóli Grannskóli Félagsþjónusta Æskulýðsstörf Umönnun
Greið leið til stúdentsprófs að námi loknu.
Innritun til 7. júní.
BORGARHOLTSSKÓLI
framhaldsskóli í Grafarvogi
við Mosaveg, 112 Reykjavík, sími 535 1700, símabréf 535 1701
www.bhs.is